ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ C cvxaasdadasdvxvxcv ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 0
Πίνακας Περιεχομένων Πίνακας Περιεχομένων... 1 1. Εισαγωγή... 2 2. Η σύνθεση και το έργο της Επιτροπής Δεοντολογίας... 3 3. Ακαδημαϊκή Δεοντολογία... 4 4. Εκπαιδευτικό έργο... 7 5. Έρευνα... 8 6. Πνευματικά Δικαιώματα... 14 6.1. Γενικά... 14 6.2. Λογοκλοπή... 15 6.3. Πνευματικά Δικαιώματα Μεταπτυχιακής Εργασίας ή Διδακτορικού Διπλώματος... 15 6.4. Πνευματικά Δικαιώματα Ερευνητικών Έργων... 16 6.5. Περιπτωσιολογία... 17 6.6. Σχετική νομοθεσία... 17 6.7. Θέματα δεοντολογίας για φοιτητές... 17 6.8. Πνευματικό έργο τρίτων για διδακτικούς σκοπούς... 18 Αρκτικόλεξα... 19 1
1. Εισαγωγή Ο Κώδικας Δεοντολογίας, καταλαμβάνει το σύνολο των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστήμιου, ανεξαρτήτως πολιτικού φρονήματος, φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας, γενετήσιου προσανατολισμού, προσωπικής ιστορίας, κοινωνικού και οικονομικού υπόβαθρου. Ο Κώδικας Δεοντολογίας εγκρίνεται από τη Σύγκλητο. Τα μέλη της Πανεπιστημιακής Κοινότητας οφείλουν να προάγουν ένα πολιτισμό χωρίς διακρίσεις. *Σημειώνεται ότι, κατά τη σύνταξη του παρόντος Κώδικα Δεοντολογίας, ελήφθη υπ όψη η δομή του αντίστοιχου Κώδικα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μετά από σχετική άδεια της Συγκλήτου, ως και αντίστοιχες προβλέψεις του σχεδίου Οργανισμού των Α.Ε.Ι. της Επιτροπής Συνόδου Πρυτάνεων, που συντάχθηκε τον Δεκέμβριο του 2013. 2
2. Η σύνθεση και το έργο της Επιτροπής Δεοντολογίας Η Επιτροπή Δεοντολογίας είναι πενταμελής και αποτελείται από τρία (3) μέλη της Συγκλήτου και δύο (2) Κοσμήτορες, με ισάριθμα και αντίστοιχα αναπληρωματικά μέλη. Ο Πρόεδρος, καθώς και τα τακτικά και αναπληρωματικά μέλη της Επιτροπής Δεοντολογίας, ορίζονται από τη Σύγκλητο. Η θητεία της Επιτροπής Δεοντολογίας είναι διετής. Η Επιτροπή, συνεδριάζει μετά από πρόσκληση του Προέδρου αυτής, που αποστέλλεται στα μέλη της εντός των προθεσμιών που προβλέπονται από το Ν. 2690/1999, όποτε ήθελε ανακύψει θέμα που εμπίπτει στις αρμοδιότητές της. Βασικές Αρχές του έργου της Επιτροπής Δεοντολογίας: Το έργο της Επιτροπής είναι απόρρητο και τα μέλη της οφείλουν να τηρούν τους κανόνες εχεμύθειας. Η Επιτροπή, δύναται να καλεί σε ακρόαση οποιοδήποτε άτομο, φορέα ή θεσμικό όργανο, για περαιτέρω ενημέρωση και διευκρινίσεις. Η Επιτροπή, στο πλαίσιο διατήρησης καλού κλίματος εντός της ακαδημαϊκής κοινότητας, θα επιδιώκει την εξεύρεση συμβιβαστικών λύσεων στα εκάστοτε αναφυόμενα θέματα. Η Επιτροπή, δεν προτείνει ποινές και δεν τιμωρεί, αλλά μετά από ενδελεχή συζήτηση, αποφαίνεται για τυχόν παραβίαση των πάσης φύσεως κανόνων, ή διατάξεων νόμων και εισηγείται στη Σύγκλητο, η οποία έχει και τον τελικό έλεγχο και ευθύνη για την τυχόν επιβολή ποινών. Οι εισηγήσεις της Επιτροπής, κοινοποιούνται στους άμεσα ενδιαφερόμενους μετά το πέρας της όλης διαδικασίας και την αποστολή της εισήγησής της, στη Σύγκλητο. Κατά τα λοιπά, ισχύουν τα προβλεπόμενα από τον Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, ως η απαρτία, η επικύρωση των Πρακτικών κλπ. και κατ αναλογία, οι αντίστοιχες διατάξεις της πειθαρχικής διαδικασίας, όπως προβλέπονται κάθε φορά στις οικείες διατάξεις περί Πανεπιστημίων και στον Οργανισμό του Ιδρύματος. 3
Η Γραμματειακή υποστήριξη γίνεται από άτομο εχέμυθο, απασχολούμενο στο Ίδρυμα, οριζόμενο από τη Σύγκλητο. 3. Ακαδημαϊκή Δεοντολογία Κάθε μέλος της Πανεπιστημιακής Κοινότητας [(ιδία καθηγητές, μέλη Σ.Ε.Π., Ε.Ε.Π., Ε.ΔΙ.Π., Ε.Τ.Ε.Π., λοιπό ειδικό έκτακτο και βοηθητικό διδακτικόεκπαιδευτικό προσωπικό, διοικητικό προσωπικό με οποιαδήποτε σχέση και μορφή απασχόλησης στο Ίδρυμα, φοιτητές όλων των κύκλων σπουδών του Ιδρύματος (προπτυχιακοί, μεταπτυχιακοί, υποψήφιοι διδάκτορες)], είναι υπεύθυνο για την τήρηση του Κώδικα Δεοντολογίας. Τα μέλη της Πανεπιστημιακής Κοινότητας οφείλουν να αποφεύγουν κάθε μορφής βίας (λεκτική, σωματική, ψυχολογική κ.λ.π.) και εκφοβισμού με κάθε τρόπο και μέσον και ιδία ηλεκτρονικά. Οι πάσης φύσεως εξωτερικοί συνεργάτες του Ιδρύματος, (με οποιαδήποτε ειδικότητα και αντικείμενο) υπόκεινται και στους κανόνες του παρόντα Κώδικα, ενώ οι ειδικότερες υποχρεώσεις των μελών Σ.Ε.Π. Ε.Ε.Π., Ε.ΔΙ.Π., Ε.Τ.Ε.Π. κλπ., περιγράφονται στον Κανονισμό Σπουδών του Ιδρύματος. Η απαρέγκλιτη τήρησή τους, θα αποτελεί κριτήριο κατά την εκάστοτε κρίση τους και αξιολόγησή τους, εξικνούμενου μέχρι και του αποκλεισμού, ή διακοπής ανάλογης συνεργασίας και ανάθεσης έργου, μετά από σχετική πρόταση της Επιτροπής Δεοντολογίας και απόφαση της Συγκλήτου. Όσοι ηγούνται των ακαδημαϊκών και διοικητικών οργάνων του Ιδρύματος, φέρουν ιδιαίτερη ευθύνη και οφείλουν να αποτελούν παράδειγμα ήθους και να πληρούν τα υψηλότερα πρότυπα προσωπικής, επαγγελματικής και ακαδημαϊκής συμπεριφοράς και έχουν αυξημένες υποχρεώσεις, οι οποίες υπερβαίνουν την αυτονόητη υποχρέωση τήρησης της κειμένης νομοθεσίας. Βασικά χαρακτηριστικά των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας, στο πλαίσιο εκπλήρωσης της αποστολής του Πανεπιστημίου, θα πρέπει να είναι η εντιμότητα, η ακεραιότητα, η αμεροληψία, η διαφάνεια, η φιλαλήθεια, το αίσθημα δικαιοσύνης και αξιοκρατίας, ο αυτοσεβασμός, ο σεβασμός των δικαιωμάτων και της προσωπικότητας των άλλων, το αίσθημα του καθήκοντος και της προσφοράς, η σεμνότητα, η με κάθε τρόπο διαφύλαξη του 4
κύρους της ακαδημαϊκής ιδιότητας, ως και οποιοδήποτε άλλο χαρακτηριστικό είναι δυνατόν να συμβάλλει ουσιαστικά στη διαφύλαξη και την αύξηση του κύρους του Πανεπιστημίου, προς την κοινωνία και τη διεθνή κοινότητα. Τα μέλη του Πανεπιστημίου επιδεικνύουν ανεξαρτησία, συνέπεια, ειλικρίνεια και διαφάνεια σε όλες τις δραστηριότητές τους. Βασική τους αποστολή, είναι η παραγωγή και ανάπτυξη νέας γνώσης, η κατάκτηση, κατά το δυνατόν, του υψηλοτέρου επιπέδου εκπαιδευτικής και ερευνητικής αριστείας και η καθ οιονδήποτε δυνατό τρόπο διάδοσή της στην κοινωνία. Η δεδομένη ελευθερία της έκφρασης, δεν απαλλάσσει τα μέλη της Πανεπιστημιακής Κοινότητας από την ευθύνη για συμπεριφορά, που θα διακρίνεται από ευγένεια και σεβασμό προς τους τρίτους. Η δεδομένη ελευθερία της έρευνας, υπόκειται μόνο σε νομικούς περιορισμούς και κατευθυντήριες γραμμές σχετικές με την ηθική και πρακτική της έρευνας, οι οποίοι αποτελούν αντικείμενο της ερευνητικής δεοντολογίας και των Εθνικών και Διεθνών Επιτροπών Βιοηθικής και είναι σύμφωνη με τις θεμελιώδεις αρχές του Συντάγματος. Τα μέλη της Πανεπιστημιακής Κοινότητας, οφείλουν να επιδεικνύουν την απαιτούμενη αξιοπρέπεια και σεβασμό, είτε εντός είτε εκτός του Πανεπιστημίου. Τυχόν εκφοβισμός και οποιαδήποτε παρενόχληση, θεωρούνται μη αποδεκτές συμπεριφορές, αντιτιθέμενες στον παρόντα Κώδικα και συνιστούν πειθαρχικό παράπτωμα. Τα μέλη της Πανεπιστημιακής Κοινότητας, συμβάλουν στη συνοχή και πρόοδο του Πανεπιστημίου, προάγοντας τη διαβούλευση, τη συμμετοχικότητα και την εκπροσώπηση. Οφείλουν να αποδέχονται τη συμμετοχή τους στα διοικητικά καθήκοντα και να εργάζονται προς το συμφέρον του συνόλου της Κοινότητας. Οι καθηγητές και όλες οι κατηγορίες διδασκόντων και ερευνητών, οφείλουν, κατά την εκτός Πανεπιστημίου δημόσια ζωή τους, να μη χρησιμοποιούν την Πανεπιστημιακή/Επιστημονική ιδιότητά τους κατά τρόπο που είναι δυνατόν να εκθέσει το Πανεπιστήμιο, ή για λόγους εντυπωσιασμού, προκειμένου να αποκομίσουν πάσης φύσεως οφέλη. Τα μέλη της Πανεπιστημιακής Κοινότητας, οφείλουν να διαχειρίζονται τους οικονομικούς, φυσικούς, ανθρώπινους και πνευματικούς πόρους, οι οποίοι τους έχουν ανατεθεί, σύμφωνα με τους νόμους, τον Οργανισμό και τον 5
Κανονισμό του Πανεπιστημίου και της Ε.Δ.Ε.Λ. Η χρηστή διαχείριση, διασφαλίζει την σημερινή και μελλοντική θέση του Ε.Α.Π. ως ενός σημαντικού Ακαδημαϊκού Ιδρύματος της χώρας. Η παραβίαση των διατάξεων του παρόντα Κώδικα Δεοντολογίας θα συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα. 6
4. Εκπαιδευτικό έργο Το εκπαιδευτικό έργο στο Ε.Α.Π., συνίσταται στην εξ αποστάσεως παροχή προπτυχιακής και μεταπτυχιακής εκπαίδευσης και επιμόρφωσης, με την ανάπτυξη και αξιοποίηση κατάλληλου εκπαιδευτικού υλικού και μεθόδων διδασκαλίας, όπως ειδικότερα περιγράφεται στις εκάστοτε οικείες διατάξεις, στον ιδρυτικό του νόμο και τον Οργανισμό. Το εκπαιδευτικό έργο προσφέρεται από τους καθηγητές του Ε.Α.Π., τα μέλη Σ.Ε.Π. και το πάσης φύσεως εκπαιδευτικό και ερευνητικό προσωπικό και συνεπικουρείται από το τεχνικό και διοικητικό προσωπικό. Τα καθήκοντα των ανωτέρω, καθορίζονται από τον Οργανισμό και τον Κανονισμό του Ιδρύματος. Οι υποχρεώσεις των ως άνω, πρέπει να τηρούνται με συνέπεια και να εκπληρώνονται από αυτούς αυτοπροσώπως. Ενδεχόμενη εκτέλεση διδακτικού και ερευνητικού έργου από τρίτα πρόσωπα, πέραν των άμεσα υποχρεουμένων, απαγορεύεται ρητά και αποτελεί πειθαρχικό παράπτωμα. Οι καθηγητές του Πανεπιστημίου και οι λοιπές κατηγορίες διδασκόντων, είναι υποχρεωμένοι να δίνουν, με τρόπο αντικειμενικό, τη δυνατότητα στους φοιτητές του Ιδρύματος, να εξετασθούν για τις γνώσεις και τις δεξιότητες που απέκτησαν κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας. 7
5. Έρευνα Οι Κανόνες Δεοντολογίας για την έρευνα, εφαρμόζονται σε όλες τις ερευνητικές και αναπτυξιακές δραστηριότητες, που διεξάγονται υπό την ευθύνη, ή με συμμετοχή, του επιστημονικού προσωπικού του Ιδρύματος, στους χώρους του ή εκτός αυτών, με, ή χωρίς χρηματοδότηση. Οι Κανόνες Δεοντολογίας για την έρευνα, εφαρμόζονται και στις δραστηριότητες παροχής εξειδικευμένων ερευνητικών υπηρεσιών, προγραμμάτων κατάρτισης, ή άλλων επιστημονικών εφαρμογών, που διαχειρίζεται η Ε.Δ.Ε.Λ., ή το τυχόν συσταθησόμενο Ν.Π.Ι.Δ. του Ε.Α.Π., σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις. Ως «έρευνα», ορίζεται η δημιουργική εργασία, που αναλαμβάνεται σε συστηματική βάση, με σκοπό την αύξηση του υφιστάμενου αποθέματος γνώσης. Στην έρευνα, μπορεί να μην προσδοκάται (βασική έρευνα), ή να προσδοκάται (εφαρμοσμένη έρευνα), η χρήση του αποθέματος γνώσης, για την επινόηση νέων εφαρμογών. Ως «ερευνητές», νοούνται οι ασκούντες κάθε μορφής και με οποιοδήποτε τρόπο ερευνητικό έργο. Με τον όρο «ανάπτυξη», νοείται η συστηματική εργασία, που αντλεί τα απαραίτητα στοιχεία από την υπάρχουσα γνώση με σκοπό: α) τη δημιουργία νέων υλικών, προϊόντων ή εξοπλισμού και β) την εισαγωγή νέων, ή τη βελτίωση υπαρχουσών διαδικασιών, συστημάτων, ή υπηρεσιών. Η έρευνα πρέπει να διεξάγεται με σεβασμό στην επιστημονική αλήθεια, στην ακαδημαϊκή ελευθερία, στη ζωή, στη φύση και στο περιβάλλον, στη βιολογική και πνευματική ακεραιότητα του ανθρώπου, στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, στην πνευματική ιδιοκτησία και στα προσωπικά δεδομένα. Κατά τη διάρκεια υλοποίησης της έρευνας, πρέπει να αποφεύγεται κάθε δυσμενής διάκριση πολιτών κατά την εθνότητα, τη φυλή, την εθνική καταγωγή, τη γλώσσα, το φύλο, τη θρησκεία, την ιδιωτική ζωή, τη σωματική ικανότητα, το γενετήσιο προσανατολισμό, ή την κοινωνικοοικονομική κατάσταση. Οι ερευνητές, δεσμεύονται για την τήρηση των γενικών αρχών που αφορούν στην προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων, της ισότητας, της προστασίας της 8
δημόσιας υγείας, της προστασίας του παιδιού και των ευαίσθητων κοινωνικά ομάδων, καθώς και για την προστασία της βιοποικιλότητας. Οι ερευνητές, έχουν υποχρέωση αμοιβαίου σεβασμού και εχεμύθειας και έχουν δικαίωμα στην ίση μεταχείριση και δίκαιη αξιολόγηση των ικανοτήτων τους. Οι ερευνητές, κατά τη διεξαγωγή της έρευνας, οφείλουν να τηρούν την επαγγελματική δεοντολογία του επαγγελματικού κλάδου στον οποίο ανήκουν, ως και των λοιπών κλάδων της επιστήμης. Το σύνολο των ερευνητών, απολαμβάνει τη συνταγματικά κατοχυρωμένη ελευθερία της έρευνας, συγχρόνως όμως οφείλουν να λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα, ώστε να την προασπίζουν από οποιεσδήποτε εξωτερικές πολιτικές, ιδεολογικές, ή άλλες πιέσεις και παρεμβάσεις. Κατά την ανάληψη, τη διεξαγωγή και τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων της έρευνας, οι ερευνητές οφείλουν να εξασφαλίζουν ότι: α) έχουν ληφθεί οι αναγκαίες άδειες περί περιεκχώρησης των αντίστοιχων πνευματικών δικαιωμάτων για την υλοποίηση της συγκεκριμένης έρευνας, από τους αρμόδιους κάθε φορά φορείς, ή φυσικά και νομικά πρόσωπα, β) δεν υφίσταται, ή δεν πρόκειται να προκύψει, κατά τη διεξαγωγή της έρευνας οποιαδήποτε σύγκρουση συμφερόντων, η οποία θα απαγόρευε, ή θα δυσχέραινε τη διεξαγωγή της έρευνας κατά τρόπο αντικειμενικό και επιστημονικά αδιάβλητο, γ) τηρούνται τυχόν ειδικές νομοθετικές ρυθμίσεις, που εφαρμόζονται στο συγκεκριμένο είδος έρευνας, όπως π.χ. για την περίπτωση των κοινωνικών ερευνών, που αφορούν ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες, για την περίπτωση των βιολογικών επιστημών, στο πλαίσιο των οποίων εκπονούνται κλινικές έρευνες, πειράματα στα οποία χρησιμοποιούνται ζώα κλπ, για την περίπτωση διαχείρισης επικίνδυνων ουσιών και αποβλήτων, κ.ο.κ., δ) εις ουδεμία περίπτωση παραβιάζονται οι εκάστοτε διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας, που αφορούν την προστασία προσωπικών δεδομένων και ε) προστατεύεται η πνευματική ιδιοκτησία και τα εξ αυτής απορρέοντα δικαιώματα, των πάσης φύσεως δημιουργών. Οι ερευνητές, για την επίτευξη των ανωτέρω, έχουν τη δυνατότητα να απευθύνονται, μέσω του αρμοδίου οργάνου, στη Νομική Υπηρεσία του Ιδρύματος, για τις ενδεδειγμένες ενέργειες στις οποίες θα πρέπει να προβούν. Οι ερευνητές, οφείλουν να τηρούν πλήρες και ακριβές αρχείο της όλης αλληλογραφίας, σχετικά με τα εν λόγω θέματα. 9
Οι ερευνητές, δεν πρέπει να επαναλαμβάνουν προηγούμενες έρευνες, εκτός και εάν δικαιολογείται επιστημονικά, η επανάληψη. Η λογοκλοπή και η ιδιοποίηση επιτευγμάτων τρίτων, απαγορεύονται ρητά. Προσέτι, οφείλουν να ενεργούν με τρόπο που να ανταποκρίνεται στις επιταγές της εκάστοτε ισχύουσας νομοθεσίας, για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας και των εφευρέσεων, που είναι κατοχυρωμένες με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας. Οι ερευνητές, υποχρεούνται να δημοσιοποιούν την πηγή, ή τις πηγές, χρηματοδότησης της έρευνάς τους. Δεν επιτρέπεται, κατά τη σύναψη συμφωνίας για τη χρηματοδότηση ενός ερευνητικού έργου, να συμπεριλαμβάνονται όροι, οι οποίοι θέτουν σαφώς σε κίνδυνο την ελευθερία τους κατά το σχεδιασμό, τη διεξαγωγή, ή τη δημοσίευση της έρευνάς τους. Από το Πανεπιστήμιο, δεν υλοποιούνται ερευνητικά προγράμματα για Στρατιωτικούς Οργανισμούς, που θίγουν ζητήματα Εθνικής Ασφάλειας, εκτός από προγράμματα των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, που εξυπηρετούν την Εθνική Ασφάλεια. Κατά το σχεδιασμό και τη διεξαγωγή ενός ερευνητικού προγράμματος, πρέπει να ακολουθούνται οι κανόνες της Επιστημονικής Δεοντολογίας. Απαγορεύεται ρητά, η κατασκευή, ή η παραποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων, στη περίπτωση δε που ήθελε διαπιστωθεί ότι ο ερευνητής παραβίασε τους ανωτέρω περιορισμούς, θα θεωρείται ότι διέπραξε πειθαρχικό παράπτωμα, χωρίς να αποκλείεται το ενδεχόμενο και ποινικής ευθύνης. Οι Ε.Υ. των ερευνητικών προγραμμάτων, οφείλουν να ενημερώνουν συνοπτικά, αλλά με ειλικρίνεια και επάρκεια, τους πολίτες που πρόκειται να λάβουν μέρος σε αυτά, για τους στόχους του προγράμματος. Στην περίπτωση πού για τη διεξαγωγή της έρευνας, απαιτείται συναίνεση του πολίτη, απαιτείται πλήρης ενημέρωσή του. Η αυτή ενημέρωση, απαιτείται και για τους πολίτες, που δεν μετέχουν στην έρευνα, επηρεάζονται όμως άμεσα από τη διεξαγωγή της. Κατά τη διεξαγωγή της έρευνας, δύνανται να συμμετέχουν όλες οι κατηγορίες του προσωπικού του Πανεπιστημίου, πλέον των καθηγητών, ως και εξωτερικοί συνεργάτες. Η διεξαγωγή των ερευνών στους χώρους του Πανεπιστημίου, δε θα πρέπει να παρακωλύει τις υπόλοιπες εκπαιδευτικές διαδικασίες και λειτουργίες. 10
Οι ερευνητές, υποχρεούνται να γνωστοποιούν στα αρμόδια όργανα του Πανεπιστημίου ή στο αντίστοιχο Ν.Π.Ι.Δ., τη συμμετοχή τους σε ερευνητικά έργα, τα οποία διεξάγονται σε Ιδρύματα ή Ινστιτούτα, τα οποία δεν υπάγονται στο Πανεπιστήμιο που υπηρετούν. Σε χρηματοδοτούμενα έργα, όταν ο Ε.Υ. ορίζεται από συλλογικό όργανο του Πανεπιστημίου, οφείλει να τηρεί τους κανόνες δημοσιότητας, σύμφωνα με τις διαδικασίες που προβλέπει ο Φορέας Χρηματοδότησης, όταν βεβαίως υπάρχει αντίστοιχη πρόβλεψη για τη συγκρότηση της Ομάδας Έργου. Στην περίπτωση, που δεν υπάρχει σχετική πρόβλεψη για τη συγκρότηση της Ομάδας Έργου, δημοσιεύεται Πρόσκληση Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος για πρόσληψη συνεργατών, στην οποία πρέπει να περιγράφεται: α) το αντικείμενο της έρευνας, β) το παραδοτέο, γ) το απαιτούμενο επίπεδο γνώσεων και επαγγελματικών προσόντων, δ) η διάρκεια του έργου και η τυχόν παράτασή του και ε) τα σχετικά δικαιώματα και αμοιβή εκτέλεσης αυτού. Η επιλογή των μελών της Ομάδας Έργου, πραγματοποιείται από Τριμελή Επιτροπή που ορίζεται από το αρμόδιο Συλλογικό Όργανο Διοίκησης, η οποία, με πλήρως αιτιολογημένη απόφασή της, θα αξιολογεί και θα κατατάσσει τους υποψηφίους στο σχετικό πίνακα που θα καταρτίζει. Υποψήφιος, που θεωρεί ότι δεν τηρήθηκαν οι κανόνες διαφάνειας και αξιοκρατίας, δικαιούται να προσφύγει, εντός 5 ημερών από την κοινοποίηση εις αυτόν της σχετικής απόφασης επιλογής, στο Συλλογικό Όργανο Διοίκησης. Οι συνεργάτες στην έρευνα οφείλουν: α) να ασκούν την ερευνητική τους δραστηριότητα, με κύριο σκοπό την επέκταση της επιστημονικής γνώσης και το καλό τού κοινωνικού συνόλου και β) να τηρούν τις διατάξεις της νομοθεσίας, που αναφέρονται στα αντικείμενα της έρευνας, ως και τις διατάξεις του παρόντος Κώδικα Δεοντολογίας Κατά τη διεξαγωγή της έρευνας, οι συνεργάτες απολαμβάνουν ελευθερία σκέψης και έκφρασης γνώμης, οφείλουν όμως να σέβονται τους περιορισμούς που επιβάλλονται σε αυτή, για την οργάνωση και καθοδήγηση της ερευνητικής δραστηριότητας από τον Ε.Υ. της έρευνας. Η παραβίαση των διατάξεων του παρόντος Κώδικα από τους διεξάγοντες την έρευνα (σε ευρεία έννοια), ή η μη συμμόρφωσή τους προς τις σχετικές με την παράβαση των Κανόνων Δεοντολογίας υποδείξεις των Ε.Υ., δύναται να επισύρει την 11
αντικατάστασή τους, μετά από πλήρως αιτιολογημένη απόφαση του Συλλογικού Οργάνου Διοίκησης και προηγούμενη σχετική εισήγηση του Ε.Υ. του οικείου Έργου. Οι Ε.Υ. της έρευνας, οφείλουν: α) να τηρούν, κατά τη διεξαγωγή της έρευνας, τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας, τους κανόνες της επαγγελματικής Δεοντολογίας και τις διατάξεις του παρόντος Κώδικα και β) να παρακολουθούν, διαρκούσης της έρευνας, την τήρηση, εκ μέρους των συνεργατών τους, των υποχρεώσεών τους, όπως αυτές ορίζονται στο ακριβώς προηγούμενο άρθρο. Οι υπεύθυνοι συλλογικής έρευνας, δεν πρέπει να οικειοποιούνται ερευνητικά πορίσματα για ατομική προβολή, ή να εμφανίζουν πορίσματα της έρευνας ως ατομική τους εργασία. Στη συλλογική έρευνα, ο Ε.Υ. οφείλει να μεριμνά για την τήρηση κάθε κανόνα και αρχής Δεοντολογίας, απ όλα τα μέλη της ερευνητικής ομάδας. Ο σεβασμός της ατομικής συμβολής κάθε ερευνητή και η τήρηση της διαφάνειας και της αμοιβαίας ενημέρωσης, αποτελούν υποχρέωση όλων των συμμετεχόντων στην έρευνα. Σε περίπτωση περισσότερων του ενός Ε.Υ., έκαστος εξ αυτών, οφείλει επίσης να τηρεί το σύνολο των υποχρεώσεων, που απορρέουν από τον παρόντα Κώδικα Δεοντολογίας. Η τυχόν παράβαση των διατάξεων του παρόντος άρθρου από τους Ε.Υ. της έρευνας, δύναται να αποτελέσει λόγο για τη διακοπή της οιασδήποτε συμμετοχής τους στο έργο και ενδεχομένως και του όλου έργου. Η διακοπή αποφασίζεται από την Ε.Δ.Ε.Λ., ή από το τυχόν ιδρυθησόμενο Ν.Π.Ι.Δ., μετά από εισήγηση της Επιτροπής Δεοντολογίας. Το Όργανο, επιλαμβάνεται μετά από έγγραφη, ενυπόγραφη, αιτιολογημένη και τεκμηριωμένη καταγγελία. Οι ερευνητές, θα πρέπει να μεριμνούν για την τήρηση της κείμενης νομοθεσίας που αφορά τη λήψη μέτρων και την τήρηση κανόνων ασφαλείας, κατά τη διάρκεια υλοποίησης των ερευνητικών τους δραστηριοτήτων. Στην περίπτωση κατά την οποία, η μη τήρηση των κανόνων ασφαλείας προέρχεται από πλημμελείς υποδομές, ή από ανεπαρκή εξοπλισμό, τότε ο Ε.Υ. του ερευνητικού έργου θα πρέπει να ενημερώσει τις αρμόδιες αρχές του Πανεπιστημίου, ούτως ώστε να ληφθούν άμεσα τα προσήκοντα μέτρα. Εάν οι τελευταίες καθυστερούν για οποιοδήποτε λόγο και τίθεται θέμα σωματικής ακεραιότητας ή γενικότερα βλάβης υγείας, δύναται να αποφασισθεί η 12
προσωρινή αναστολή της υλοποίησης της έρευνας από τον Ε.Υ., μέχρι την πλήρη αποκατάσταση των ανωτέρω πλημμελειών. Οι ερευνητές, κατά τη διεξαγωγή της ερευνητικής δραστηριότητας, οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη τους και να μη θίγουν, καθ οιονδήποτε τρόπο, δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας τρίτων. Αποτελέσματα έρευνας Οποιοδήποτε πρόσωπο λαμβάνει, επίσημα ή ανεπίσημα, γνώση της προόδου, ή των προϊόντων της έρευνας πριν από την ολοκλήρωση και δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων τους, οφείλει να τηρεί πλήρη εχεμύθεια και να αποφεύγει κάθε μορφής ενέργεια, που θα αποβλέπει στην εκμετάλλευση της γνώσης, ή των προϊόντων αυτής προς ίδιον όφελος. Θα αναγνωρίζεται η ατομική συμβολή κάθε ερευνητή σε συλλογικές ερευνητικές προσπάθειες, και θα αποτυπώνεται με ακρίβεια, είτε σε επιστημονικές δημοσιεύσεις, είτε σε οποιαδήποτε δημόσια παρουσίαση του ερευνητικού προγράμματος, η δε δημοσιοποίηση, αποτελεί και αυτοτελές δικαίωμα του ερευνητή. Η σχετική ευθύνη, βαρύνει όλα τα μέλη της επιστημονικής ομάδας και ιδίως τους επικεφαλείς του προγράμματος. 13
6. Πνευματικά Δικαιώματα 6.1. Γενικά Η αναπαραγωγή, εν όλω ή εν μέρει, πνευματικών έργων τρίτων προσώπων, ανεξαρτήτου μορφής, (βιβλίων, άρθρων, εργασιών, ταινιών, μουσικών έργων κ.λπ.), ως και η μετάφραση, διασκευή, παραποίηση ή απομίμησή τους, χωρίς την άδεια του δημιουργού τους, απαγορεύεται ρητά από το νόμο, ανεξάρτητα από τη μορφή με την οποία αυτή γίνεται, (έντυπη, ηλεκτρονική, φωτογραφική, κ.λπ.) και συνιστά ποινικό αδίκημα και εγείρει αστικές αξιώσεις, συγχρόνως δε, αποτελεί σοβαρό πειθαρχικό παράπτωμα και αντιβαίνει και στον παρόντα Κώδικα Δεοντολογίας. Είναι υποχρεωτική η αναφορά του δημιουργού ή συνδημιουργού έργου, ώστε να απολαμβάνουν των τυχόν περιουσιακών δικαιωμάτων τους, που απορρέουν από το έργο τους. Η παράλειψη της αναφοράς της πνευματικής εισφοράς τρίτων προσώπων σε δημοσιευμένο έργο, ή αντίθετα, η εμφάνιση προσώπου ως δημιουργού ή συνδημιουργού, σε έργο στο οποίο δεν πρόσφερε προσωπικό δημιουργικό έργο, συνιστούν σοβαρά πειθαρχικά παραπτώματα, με τυχόν έτερες νομικές συνέπειες. Στην περίπτωση που πνευματικό έργο, είναι αποτέλεσμα της πραγματικής δημιουργικής συνεισφοράς περισσοτέρων προσώπων, τα πρόσωπα αυτά πρέπει να αναφέρονται υποχρεωτικά ως συνδημιουργοί του έργου. Οσάκις η πνευματική δημιουργία, είναι αποτέλεσμα αμειβόμενου έργου μετά από σύμβαση με το Δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα, θα πρέπει να τηρούνται οι τυχόν ανειλημμένες συμβατικές δεσμεύσεις και υποχρεώσεις, καθ ό μέρος δύναται να περιορίζει ή επηρεάζει τα πνευματικά, περιουσιακά και ηθικά δικαιώματα των δημιουργών. Ο αυτός περιορισμός υφίσταται, όταν η εν γένει εκμετάλλευση των πνευματικών και περιουσιακών δικαιωμάτων, υπόκειται σε περαιτέρω περιορισμούς, ιδία, όταν πρόκειται περί έργων που παρήχθησαν με τα μέσα, ή τη χρηματοδότηση του Ε.Α.Π., ή άλλου φορέα. 14
6.2. Λογοκλοπή Λογοκλοπή, είναι η ενσωμάτωση σε κάθε μορφής έργο ιδεών, αποσπασμάτων ή και μεμονωμένων φράσεων έργου τρίτου προσώπου, χωρίς αναφορά της σχετικής πηγής. Η λογοκλοπή, συνιστά σοβαρό πειθαρχικό παράπτωμα, ακόμη και σε εκείνες τις ελάχιστες περιπτώσεις που δεν θεωρείται ως αδίκημα κατά της πνευματικής ιδιοκτησίας από το νόμο, ιδιαίτερα όταν διαπράττεται από μέλη της Πανεπιστημιακής Κοινότητας και απαντάται σε έργα που εμφανίζονται ως πρωτότυπα έργα του συγγραφέα τους. Η λογοκλοπή διαπράττεται, όταν το πνευματικό έργο τρίτων, όπως ορίζεται παραπάνω, δημοσιεύεται είτε έντυπα, είτε ηλεκτρονικά, ακόμα και σε πανεπιστημιακές σημειώσεις. Τα μέλη του Ε.Α.Π, οφείλουν να αποφεύγουν τη δημοσίευση του ίδιου έργου σε διαφορετικές μορφές, είτε σε διαφορετικά έντυπα, χωρίς, ή με επουσιώδεις αλλαγές, ώστε τα δημοσιεύματα που προκύπτουν να εμφανίζονται πλασματικά, ως πλείονες αυτοτελείς και πρωτότυπες εργασίες του δημοσιεύοντος. 6.3. Πνευματικά Δικαιώματα Μεταπτυχιακής Εργασίας ή Διδακτορικού Διπλώματος Τα πνευματικά δικαιώματα της Μεταπτυχιακής Εργασίας ή του Διδακτορικού Διπλώματος, ανήκουν στο Μεταπτυχιακό ή Διδακτορικό φοιτητή. Η Μεταπτυχιακή Εργασία ή το Διδακτορικό Δίπλωμα, οφείλουν να είναι έργο του υποψηφίου, σε αντίθετη περίπτωση δεν απονέμεται ο σχετικός τίτλος, εφόσον κατά το νόμο απαιτείται, τα σχετικά έργα να διαλαμβάνουν την πρωτότυπη συμβολή του υποψήφιου. Στην εκ των υστέρων δημοσίευση εργασιών, που εκπορεύονται από τις εργασίες αυτές, και εφόσον ο επιβλέπων Καθηγητής ή άλλα πρόσωπα είχαν ουσιαστική δημιουργική συνεισφορά στο έργο, επιβάλλεται να αναφέρεται έκαστος εξ αυτών. Σε οποιαδήποτε έκδοση, έντυπη ή ηλεκτρονική, της Μεταπτυχιακής ή Διδακτορικής Εργασίας, ως και στις σχετικές δημοσιεύσεις, άπαντες, οφείλουν να αναφέρουν το όνομα του Ε.Α.Π., ως και της Σχολής. 15
Για τα πνευματικά δικαιώματα Μεταπτυχιακής Εργασίας ή Διδακτορικού Διπλώματος, το οποίο αποτελεί μέρος μεγαλύτερου ερευνητικού προγράμματος, θα λαμβάνονται υπόψη οι διατάξεις του επόμενου άρθρου, ως και οι αντίστοιχες διατάξεις του Κανονισμού και του Οργανισμού του Ιδρύματος, ως προς τον τρόπο και την έκτασή της χρήσης τους, στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού έργου του Ε.Α.Π. 6.4. Πνευματικά Δικαιώματα Ερευνητικών Έργων Για τη ρύθμιση των πνευματικών δικαιωμάτων ερευνητικών έργων τα οποία εκπονούνται στο Ε.Α.Π., θα συνάπτονται, με την έναρξη των έργων αυτών, αντίστοιχες συμβάσεις ή πρωτόκολλα ανάμεσα στο Ε.Α.Π., ή το χρηματοδότη του έργου, τον Υπεύθυνο ή Ε.Υ. του Έργου, ως και όλων των μελών της Ερευνητικής Ομάδας. Η αυτή ρύθμιση, θα ισχύει και για τυχόν επί μέρους έρευνες που εκπονούνται σε εργαστήρια, ενώ όλοι οι ανωτέρω, είτε πρόκειται για δημιουργούς, είτε για ερευνητές, δεσμεύονται συγχρόνως και από τον Οργανισμό και τον Ειδικό Κανονισμό της Ε.Δ.Ε.Λ. και τις αντίστοιχες περί πνευματικών δικαιωμάτων διατάξεις αυτού. Σε οιαδήποτε έντυπη ή ηλεκτρονική έκδοση, δημοσίευση, ή ανακοίνωση των σχετικών αποτελεσμάτων, άπαντες οφείλουν σε ρητή αναφορά του ονόματος του Ε.Α.Π., στο οποίο εκπονήθηκε το έργο. Η Ε.Δ.Ε.Λ. του Ε.Α.Π., οφείλει να συντάσσει αντίστοιχα πρότυπα πρωτόκολλα, στα οποία θα έχουν ενσωματωθεί οι αναγκαίες νομικές συμβατικές υποχρεώσεις που θα απορρέουν από τα πνευματικά δικαιώματα του έργου, στις συμβάσεις έργου που θα συνάπτονται μεταξύ του Ε.Α.Π. ή του χρηματοδότη του έργου, του Υπεύθυνου ή του Ε.Υ. του Έργου και των μελών της Ερευνητικής Ομάδας. Οι ερευνητές, κατά την υποβολή προτάσεων ή αιτήσεων για εκπόνηση έρευνας, θα δηλώνουν εγγράφως προς την Ε.Δ.Ε.Λ. ότι έλαβαν γνώση του Κανονισμού αυτής, του αντίστοιχου Κεφαλαίου του Οργανισμού, του παρόντος Κώδικα και του Κανονισμού του Ιδρύματος και ότι αποδέχονται ανεπιφύλακτα τους όρους αυτών. 16
6.5. Περιπτωσιολογία Απαγορεύεται, από οποιοδήποτε φυσικό πρόσωπο το οποίο υπόκειται στον παρόντα Κώδικα Δεοντολογίας, η καθ οιονδήποτε τρόπο, χρήση, αναπαραγωγή και διάχυση, οιασδήποτε μορφής και είδους έργου, διδακτικού υλικού και αποτελεσμάτων έρευνας, είτε ανήκει στο Ε.Α.Π. είτε σε τρίτους, ακόμη και εάν έχει αναρτηθεί σε κάθε είδους εκπαιδευτικές πλατφόρμες (study@eap.gr κλπ.), το οποίο προστατεύεται από τις κείμενες διατάξεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. 6.6. Σχετική νομοθεσία Οι σχετικές με τα πνευματικά δικαιώματα ρυθμίσεις, περιλαμβάνονται στο νόμο 2121/1993, ως θα ισχύει κάθε φορά, ως και συναφείς διατάξεις και νομοθετήματα. Ειδικές ρυθμίσεις που προκύπτουν κατά τη διάρκεια οποιασδήποτε ερευνητικής ή άλλης έμμισθης εργασίας, περιλαμβάνονται στον νόμο 1733/1988, τον σχετικό με τις εφευρέσεις. 6.7. Θέματα δεοντολογίας για φοιτητές Γενικά Θέματα Πέραν των γενικών κανόνων του παρόντα Κώδικα Δεοντολογίας, συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα για τους φοιτητές, η καθ οιονδήποτε τρόπο παραβατική συμπεριφορά τους και ιδία: Η με καθ οιονδήποτε τρόπο και οποιοδήποτε μέσο, αντιγραφή, κατά τις γραπτές δοκιμασίες, Η αφαίρεση, κλοπή και καταστροφή κινητών πραγμάτων, ιδιοκτησίας του Ιδρύματος ή τρίτων, οι εξοπλισμένοι χώροι των οποίων, χρησιμοποιούνται για τις εκπαιδευτικές και ερευνητικές λειτουργίες του Ιδρύματος. Η φθορά ή καταστροφή, κάθε περιουσιακού στοιχείου (κινητού, ακινήτου) του Ιδρύματος, Η άσκηση κάθε μορφής βίας (λεκτική, σωματική, ψυχολογική κ.λ.π.) και εκφοβισμού, προς κάθε μέλος της ακαδημαϊκής κοινότητας και ιδία του εκπαιδευτικού προσωπικού, με κάθε τρόπο και μέσον και ιδία ηλεκτρονικά, 17
Η μη τήρηση του Κανονισμού της Βιβλιοθήκης και ιδία καθ ό μέρος αφορά τον δανεισμό βιβλίων. Εκπόνηση εργασιών Η λογοκλοπή, ως και η ευθεία παραβίαση των υποχρεώσεων που προκύπτουν από το πλέγμα των διατάξεων περί πνευματικής ιδιοκτησίας, όπως αυτές ορίζονται στον παρόντα Κώδικα, συνιστούν σοβαρές πειθαρχικές παραβάσεις και για τους φοιτητές. Ιδίως απαγορεύεται: - Η χρησιμοποίηση από τους φοιτητές, των πνευματικών δημιουργημάτων τρίτων προσώπων και η εμφάνισή τους ως προσωπικών, είτε στο πλαίσιο της καθαρά εκπαιδευτικής διαδικασίας, είτε λόγω συμμετοχής σε ερευνητικό έργο, - Η υποβολή εργασιών, που έχουν εκπονηθεί σε συνεργασία με άλλους φοιτητές, ως προϊόντων αποκλειστικά ατομικής εργασίας ενός φοιτητή, - Η επανυποβολή εργασίας, εν όλω ή εν μέρει, που εκπονήθηκε για τις ανάγκες άλλης διδακτικής ή ερευνητικής διαδικασίας, για την εκπλήρωση υποχρεώσεων που ο φοιτητής έχει αναλάβει στο πλαίσιο ορισμένης τέτοιας νέας διαδικασίας. 6.8. Πνευματικό έργο τρίτων για διδακτικούς σκοπούς Σύμφωνα µε το νόμο, «επιτρέπεται, χωρίς την άδεια του δημιουργού και χωρίς αμοιβή, η αναπαραγωγή άρθρων, νομίμως δημοσιευμένων σε εφημερίδα ή σε περιοδικό, σύντομων αποσπασμάτων έργου ή τμημάτων σύντομου έργου ή έργου των εικαστικών τεχνών νομίμως δημοσιευμένου, εφόσον γίνεται αποκλειστικά για τη διδασκαλία ή τις εξετάσεις σε εκπαιδευτικό Ίδρυμα, στο μέτρο που δικαιολογείται από τον επιδιωκόμενο σκοπό, είναι σύμφωνη µε τα χρηστά ήθη και δεν εμποδίζει την κανονική εκμετάλλευση. Η αναπαραγωγή πρέπει να συνοδεύεται από την ένδειξη της πηγής και των ονομάτων του δημιουργού και του εκδότη, εφόσον τα ονόματα αυτά εμφανίζονται στην πηγή» και ως εκ τούτου, επιβάλλεται η πιστή τήρηση της ως άνω διάταξης, καθ όσον η αναπαραγωγή του συνόλου ενός έργου ή ουσιωδών τμημάτων αυτού, δεν επιτρέπεται και συνιστά πειθαρχικό αδίκημα. 18
Αρκτικόλεξα Δ.Ε.: Ε.Α.Π. : Ε.Δ.Ε.Λ. : Ε.ΔΙ.Π.: Ε.Ε.Π.: Ε.Τ.Ε.Π.: Ε.Υ.: Ν.Π.Ι.Δ. : Σ.Ε.Π. : Διοικούσα Επιτροπή Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο Επιτροπή Διαχείρισης Ειδικού Λογαριασμού Εργαστηριακό Διδακτικό Προσωπικό Ειδικό Εκπαιδευτικό Προσωπικό Ειδικό Τεχνικό και Εργαστηριακό Προσωπικό Επιστημονικά Υπεύθυνος Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου Συνεργαζόμενο Εκπαιδευτικό Προσωπικό 19
Το κείμενο του παρόντος Κώδικα Δεοντολογίας, εγκρίθηκε από την Διοικούσα Επιτροπή του Ε.Α.Π., στην υπ αριθμ. 260/22.07.2014 Συνεδρίασή της. Η Επιτροπή Σύνταξης, αποτελούνταν από το μέλος της Διοικούσας Επιτροπής, Ομότιμο Καθηγητή κ. Θ.Παταργιά, ως Πρόεδρο, το μέλος της Δ.Ε., Καθηγητή, κ. Π. Κορδοπάτη, ως μέλος, την Κοσμήτορα της Σχολής Ανθρωπιστικών Σπουδών, Καθηγήτρια, κ. Β. Χατζηνικήτα, ως μέλος, την Κοσμήτορα της Σχολής Θετικών Επιστημών και Τεχνολογίας, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, κ. Μ. Χατζηνικολάου και τη Νομική Σύμβουλο του Ιδρύματος, κ. Α. Μαρούντα. 20
21