ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Ἤδη δέ τινων ᾐσθόμην, ὦ βουλή, καί διά ταῦτα ἀχθομένων μοι, ὅτι νεώτερος ὤν ἐπεχείρησα λέγειν ἐν τῷ δήμῳ. ἐγώ δέ τό μέν πρῶτον ἠναγκάσθην ὑπέρ τῶν ἐμαυτοῦ δημηγορῆσαι, ἔπειτα μέντοι καί ἐμαυτῷ δοκῶ φιλοτιμότερον διατεθῆναι τοῦ δέοντος, ἅμα μέν τῶν προγόνων ἐνθυμούμενος, ὅτι οὐδέν πέπαυνται τά τῆς πόλεως πράττοντες, ἅμα δέ ὑμᾶς ὁρῶν ( τά γάρ ἀληθῆ χρή λέγειν) τούς τοιούτους μόνους < τινός > ἀξίους νομίζοντας εἶναι, ὥστε ὁρῶν ὑμᾶς ταύτην τήν γνώμην ἔχοντας τίς οὐκ ἄν ἐπαρθείη πράττειν καί λέγειν ὑπέρ τῆς πόλεως; ἔτι δε τί ἄν τοῖς τοιούτοις ἄχθοισθε; Οὐ γάρ ἕτεροι περί αὐτῶν κριταί εἰσιν, ἀλλ ὑμεῖς. Α. Να μεταφράσετε το παραπάνω απόσπασμα. ( ΜΟΝ. 10 ) Β1. Να τεκμηριώσετε την ἀποψη ότι οι παραπάνω παράγραφοι με τις οποίες ο Μαντίθεος τελειώνει το λόγο του δεν περιέχουν τα χαρακτηριστικά ενός τυπικού ρητορικού επιλόγου. ( ΜΟΝ.10) Β2.«ὥστε ὁρῶν ὑμᾶς ταύτην τήν γνώμην ἔχοντας τίς οὐκ ἄν ἐπαρθείη πράττειν καί λέγειν ὑπέρ τῆς πόλεως; ἔτι δε τί ἄν τοῖς τοιούτοις ἄχθοισθε; Οὐ γάρ ἕτεροι περί αὐτῶν κριταί εἰσιν, ἀλλ ὑμεῖς.» Να εξετάσετε τη λειτουργικότητα των δύο παραπάνω ερωτήσεων τόσο στην παρουσίαση του ήθους του Μαντιθέου όσο και στην παρουσίαση του ήθους των ακροατών. ( ΜΟΝ.10) Γ. Να βρείτε με ποιες λέξεις του κειμένου σχετίζονται ετυμολογικά οι παρακάτω: μετέωρος, ύποπτος, καχεξία, δοκησίσοφος, πρόθεση. (ΜΟΝ.10)
Δ. Να συμπληρώσετε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις. (ΜΟΝ.10) Μετά το προοίμιο συνήθως ακολουθεί η σύντομη δηλαδή έκθεση του θέματος. Η διήγηση υπάρχει κυρίως και όχι πάντοτε στους.. λόγους, σπανίως δε στους.. Τα ενθυμήματα είναι. οι οποίοι, αναλόγως των δεδομένων στα οποία στηρίζονται, δίνουν συνήθως.., αλλά και κάποτε συμπεράσματα. Τα ενθυμήματα στηρίζονται σε γενικά παραδεκτές απόψεις και τρόπους σκέψεως που ονομάζονται.. Με τον επίλογο συνήθως επιδιώκονται δύο κυρίως σκοποί,. και η.. που καταλήγει σε ή... Άτεχνες αποδείξεις είναι που δεν οφείλονται στην τεχνική δεξιότητα του ρήτορα (..,.,.. ). Οι γνώμες είναι. για ζητήματα χαρακτήρα. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Ἐπειδή δέ ταῦτα ἐγένετο, Πείσανδρος καί Χαρικλῆς, ὄντες μέν τῶν ζητητῶν, δοκοῦντες δ ἐν έκείνῳ τῷ χρόνῳ εὐνούστατοι εἶναι τῷ δήμῳ, ἔλεγον ὡς εἴη τά ἔργα τά γεγενημένα οὐκ ὀλίγων ἀνδρῶν ἀλλ ἐπί τῇ τοῦ δήμου καταλύσει, καί χρῆναι ἔτι ζητεῖν καί μή παύσασθαι. Καί ἡ πόλις οὕτω διέκειτο, ὥστ ἐπειδή τήν βουλήν εἰς τό βουλευτήριον ὁ κῆρυξ ἀνείποι ἰέναι καί τό σημεῖον καθέλοι, τῷ αὐτῷ σημείῳ ἡ μέν βουλή εἰς τό βουλευτήριον ᾒει, οἱ δ ἐκ τῆς ἀγορᾶς ἔφευγον δεδιότες εἷς ἕκαστος μή συλληφθείη. Ἐπαρθείς οὖν τοῖς τῆς πόλεως κακοῖς εἰσαγγέλλει Διοκλείδης εἰς τήν βουλήν, φάσκων εἰδέναι τούς περικόψαντας τούς Ἑρμᾶς, καί εἶναι αὐτούς εἰς τριακοσίους. Ἀνδοκίδης, Περί τῶν μυστηρίων, 36-38 - ζητητής =ανακριτής - καθαιρῶ τό σημεῖον =κατεβάζω τη σημαία - Ἑρμαῖ = λίθινες στήλες που είχαν επάνω τους ομοίωμα της κεφαλής του Ερμή
Α. Να μεταφραστεί το απόσπασμα. ( ΜΟΝ.30) Β. Να γραφούν οι ζητούμενοι τύποι: ( ΜΟΝ.10) 1. ἡ πόλις: η αιτιατική ενικού 2. ὁ κῆρυξ: η δοτική πληθυντικού 3. Χαρικλῆς: η κλητική ενικού 4. ἰέναι: το β ενικό της προστακτικής ενεστώτα 5. καθέλοι: το β ενικό της προστακτικής του ίδιου χρόνου 6. ἔφευγον: το γ ενικό της ευκτικής μέλλοντα 7. συλληφθείη: το γ ενικό της οριστικής παρακειμένου στην ίδια φωνή 8. φάσκων: το α πληθυντικό της ευκτικής ενεστώτα 9. εἰδέναι: το γ πληθυντικό της οριστικής ενεστώτα 10. ζητεῖν: το γ ενικό της οριστικής παρατατικού Γ1. Να αναγνωριστούν συντακτικά οι τύποι: τῶν ζητητῶν, τῷ δήμῳ, τοῦ δήμου, ζητεῖν, δεδιότες, εἰς τριακοσίους. ( ΜΟΝ.6) Γ2. Να αναγνωριστούν οι παρακάτω δευτερεύουσες προτάσεις ως προς το είδος, την εισαγωγή, την εκφορά και το συντακτικό τους ρόλο : ( ΜΟΝ.4) «ὡς εἴη τά ἔργα τά γεγενημένα οὐκ ὀλίγων ἀνδρῶν ἀλλ ἐπί τῇ τοῦ δήμου καταλύσει», «μή συλληφθείη»
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Α. Αντιλήφθηκα τώρα πια, βουλευτές, ότι μερικοί δυσφορούν εναντίον μου και γι' αυτά, ότι δηλαδή αν και ήμουν νεότερος, επιχείρησα να μιλώ μπροστά στο λαό. Αλλά πρώτα βέβαια, αναγκάστηκα να αγορεύσω για τις δικές μου υποθέσεις, έπειτα νομίζω πως και ο ίδιος πράγματι επέδειξα μεγαλύτερη φιλοδοξία από όση έπρεπε από τη μια, επειδή αναλογιζόμουν τους προγόνους, ότι δηλαδή ποτέ δεν είχαν πάψει να υπηρετούν την πόλη, από την άλλη, επειδή έβλεπα (γιατί πρέπει να λέω την αλήθεια) εσάς να θεωρείτε ότι μόνο αυτοί είναι άξιοι. Επομένως, ώστε βλέποντας ότι εσείς έχετε αυτή τη γνώμη, ποιος δε θα είχε τη φιλοδοξία να ενδιαφέρεται να ενεργεί και να μιλάει για τα ζητήματα της πόλης; Αλλά για ποιο λόγο θα ήταν δυνατό να ενοχλήστε με τέτοιους ανθρώπους; Γιατί δεν είναι άλλοι κριτές γι αυτούς παρά μόνο εσείς. Β1. Οι δύο τελευταίες παράγραφοι του λόγου δεν περιέχουν τα χαρακτηριστικά ενός τυπικού επιλόγου. Αυτό φαίνεται από την απροθυμία του Μαντίθεου : Να καταστήσει τους βουλευτές ευνοϊκούς για τον εαυτό του και δυσμενείς για τους κατηγόρους Να συγκινήσει τους δικαστές ( παθοποιΐα ) Να ανακεφαλαιώσει όσα ανέφερε στο λόγο του Το μόνο που ενδιαφέρει το Μαντίθεο σ αυτό το σημείο είναι να αποδείξει αδικαιολόγητη τη δυσαρέσκεια που αισθάνονταν ορισμένοι εναντίον του για το γεγονός ότι τόλμησε να αγορεύσει στη συνέλευση του λαού σε μικρή ηλικία. Άλλωστε ήταν πεπεισμένος ότι έλαμψε η αλήθεια και κατά συνέπεια ήταν περιττός ένας τυπικός επίλογος εκφωνημένος σύμφωνα με τους κανόνες της ρητορικής τέχνης. Β2. Με την πρώτη ρητορική ερώτηση ο Μαντίθεος προσπαθεί να αποδώσει τη φιλοδοξία για την ενασχόληση του με τα κοινά στα αξιολογικά κριτήρια των Αθηναίων, σύμφωνα με τα οποία μόνο οι ασχολούμενοι με τα κοινά ήταν αξιόλογοι πολίτες. Με αυτό τον τρόπο επιδιώκει αφενός να μετριάσει τη δυσαρέσκεια απέναντί του αφετέρου να εγκωμιάσει τους βουλευτές, οι οποίοι ως εκφραστές του πνεύματος της πολιτείας, υπηρέτες και προστάτες του κοινού συμφέροντος, με τη στάση τους παρακινούν τον πολίτη να ασχοληθεί με τα ζητήματα της πόλεως. Η δεύτερη ρητορική ερώτηση αν και είναι καταφατική ισοδυναμεί με έντονη άρνηση. Με έντονο τρόπο ο Μαντίθεος χαρακτηρίζει αδικαιολόγητη τη δυσαρέσκεια που αισθάνονταν ορισμένοι για νεαρούς
πολίτες, επειδή αναμειγνύονταν στη διαχείριση των δημοσίων υποθέσεων. Και τη χαρακτηρίζει αδικαιόλογητη γιατί οι ίδιοι οι Αθηναίοι με τα αξιολογικά τους κριτήρια τους παρωθούσαν στον πολιτικό στίβο και γιατί είχαν τη δυνατότητα να τους κρίνουν με το θεσμό της δοκιμασίας. Γ. μετέωρος : ἐπαρθείη ὕποπτος : ὁρῶν καχεξία : ἔχοντας δοκησίσοφος : δοκῶ πρόθεση : διατεθῆναι Δ. πρόθεσις, δικανικούς, συμβουλευτικούς, βραχυλογικοί συλλογισμοί, πιθανά, ασφαλή, κοινοί τόποι, ανάμνηση, παθοποιία, προτροπή, αποτροπή, αντικειμενικά πειστήρια, νόμοι, μαρτυρικές καταθέσεις, όρκοι, αποφθέγματα, γενικού ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Α. Aφού έγιναν αυτά, ο Πείσανδρος και ο Xαρικλής, οι οποίοι αφενός ανήκαν στους ανακριτές, αφετέρου θεωρούνταν εκείνη την περίοδο ότι διέκειντο απολύτως ευνοϊκά προς τη δημοκρατία, ισχυρίζονταν ότι όσα είχαν συμβεί δεν ήταν έργο λίγων ανθρώπων αλλά αποσκοπούσαν στην κατάλυση της δημοκρατίας, και ότι πρέπει να συνεχιστούν οι έρευνες και να μην σταματήσουν. Kαι η πόλη βρισκόταν σε τέτοια κατάσταση ώστε, όταν ο κήρυκας καλούσε τη βουλή να προσέλθει στο βουλευτήριο και κατέβαζε τη σημαία, με αυτή την ένδειξη, από τη μια πλευρά η βουλή κατευθυνόταν στο βουλευτήριο, από την άλλη οι πολίτες εγκατέλειπαν την αγορά, καθώς ο καθένας τους φοβόταν μήπως συλληφθεί. Παρακινημένος από τις συμφορές που είχαν συμβεί στην πόλη ο Διοκλείδης έκανε μια καταγγελία στη βουλή, ισχυριζόμενος ότι γνωρίζει αυτούς που ακρωτηρίασαν τις ερμαϊκές στήλες και ότι ο αριθμός τους ανέρχεται σε τριακόσιους Β. τήν πόλιν, τοῖς κήρυξι, ὦ Χαρίκλεις, ἴθι, κάθελε, φεύξοιτο/φευξοῖτο, συνείληπται, φαίημεν/φαῖμεν, ἴσασι, ἐζήτει Γ1. τῶν ζητητῶν: γενική κατηγορηματική διαιρετική στο Πείσανδρος και Χαρικλῆς από τη μετοχή ὄντες
τῷ δήμῳ: δοτική αντικειμενική στο εὐνούστατοι τοῦ δήμου: γενική αντικειμενική στο καταλύσει ζητεῖν: υποκείμενο στο χρῆναι, τελικό απαρέμφατο δεδιότες: αιτιολογική μετοχή αντικειμενικής αιτιολογίας ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στο ρήμα ἔφευγον, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος εἰς τριακοσίους: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει ποσό κατά προσέγγιση σε θέση κατηγορούμενου από το απαρέμφατο εἶναι στο αὐτούς Γ2. «ὡς εἴη τά ἔργα τά γεγενημένα οὐκ ὀλίγων ἀνδρῶν ἀλλ ἐπί τῇ τοῦ δήμου καταλύσει» Δευτερεύουσα ονοματική ειδική πρόταση, εισάγεται με τον ειδικό σύνδεσμο ὡς που δηλώνει υποκειμενική κρίση, εκφέρεται με ευκτική πλαγίου λόγου γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου «ἔλεγον» και παρουσιάζει το περιεχόμενο της πρότασης ως γνώμη του υποκειμένου στο παρελθόν, λειτουργεί συντακτικά ως αντικείμενο στο ρήμα ἔλεγον. «μή συλληφθείη» Δευτερεύουσα ονοματική ενδοιαστική πρόταση, εισάγεται με τον ενδοιαστικό σύνδεσμο μή που δηλώνει φόβο μήπως γίνει κάτι το ανεπιθύμητο, εκφέρεται με ευκτική πλαγίου λόγου γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου(άμεση εξάρτηση από τη μετοχή δεδιότες και έμμεση από το ρήμα ἔφευγον) και παρουσιάζει το περιεχόμενο της πρότασης ως υποκειμενικό στο παρελθόν, λειτουργεί συντακτικά ως αντικείμενο στη μετοχή δεδιότες.