ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Πολιτική (και) επικοινωνία Ενότητα 10: Η πολιτική επικοινωνία στην Ελλάδα: Στοιχεία ενδεικτικής Ιωάννης Καραγιάννης Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης
1974-1981 (το υπό διαμόρφωση σκηνικό) 1981-1989 (η εμπε δωση του δικομματισμου ) 1989-1996 (η μετάβαση στο νε ο ραδιοτηλεοπτικό περιβάλλον) 1996-2009 (ο δικομματισμός σε συνθήκες «τηλεκρατίας») 2009 και εντευ θεν (η διαδικτυακή πρόκληση)
1974-1981 (το υπό διαμόρφωση σκηνικό) Κρατικό μονοπω λιο στο χω ρο της ραδιοτηλεόρασης Ο Τυ πος αναπαράγει τις κομματικε ς διαιρε σεις Κοινοβουλευτική κυριαρχία του κόμματος της ΝΔ: Μετά τις εκλογε ς το 1977 διαφαίνονται τάσεις συγκρότησης ενός δικομματικου συστήματος Αυξημε νο ενδιαφε ρον των πολιτω ν για την πολιτική και ισχυρε ς κομματικε ς ταυτίσεις Χαμηλή εξοικείωση του πολιτικου προσωπικου με το με σο της τηλεόρασης
1974-1981 (το υπό διαμόρφωση σκηνικό) Κυριαρχία των αδιαμεσολάβητων μορφω ν πολιτικής συμμετοχής Κυριαρχία της αφίσας και του «μπαλκονιου» ως με σα προεκλογικής εκστρατείας Ισόποση διάθεση τηλεοπτικου χρόνου για τα πολιτικά κόμματα Ραδιοφωνική χρήση του με σου της τηλεόρασης: τηλεοπτική μεταφορά της αφίσας
1981-1989 (η εμπε δωση του δικομματισμου ) Εμπε δωση του δικομματισμου και προνομιακή θε ση των δυ ο «κομμάτων εξουσίας» αναφορικά με τον διαθε σιμο τηλεοπτικό χρόνο Οργανωτική ανάπτυξη του κόμματος της ΝΔ Ισχυρε ς κομματικε ς ταυτίσεις και όξυνση της πολιτικής αντιπαράθεσης σε συνθήκες ιδεολογικής πόλωσης
1981-1989 (η εμπε δωση του δικομματισμου ) Η αφίσα και το «μπαλκόνι» παραμε νουν βασικά με σα προεκλογικής εκστρατείας Τηλεοπτικοποίηση της προεκλογικής συγκε ντρωσης και σκηνοθετική της οργάνωση Νομικε ς ρυθμίσεις αναφορικά με την κρατική χρηματοδότηση της προεκλογικής εκστρατείας Οξεία κομματική και πολιτική αντιπαράθεση ανάμεσα σε δυ ο διακριτου ς «πολιτικου ς κόσμους» (αντίθεση «Δεξιά-Αντιδεξιά»)
1981-1989 (η εμπε δωση του δικομματισμου ) Κρατικό μονοπω λιο στο χω ρο της ραδιοτηλεόρασης που καταργείται στο δευ τερο μισό της δεκαετίας (δημιουργία δημοτικω ν ραδιοφωνικω ν σταθμω ν) Είσοδος νε ων επιχειρηματιω ν στο χω ρο του Τυ που στο δευ τερο μισό της δεκαετίας προάγγελος της βαθμιαίας αυτονόμησής του από τις κομματικε ς διαιρε σεις Τηλεοπτικε ς εκπομπε ς πολιτικου λόγου στην κρατική τηλεόραση («ανοιχτά χαρτιά», «στρογγυλό τραπε ζι»)
1989-1996 (η μετάβαση στο νε ο ραδιοτηλεοπτικό περιβάλλον) Βαθμιαία αποδυνάμωση των κομματικω ν ταυτίσεων και αυ ξηση του πολιτικου κυνισμου Ρευστό πολιτικό σκηνικό (αλλεπάλληλες εκλογικε ς αναμετρήσεις, «οικουμενική κυβε ρνηση», «συγκυβε ρνηση», κ.λπ.) Αποχω ρηση, στο δευ τερο μισό της περιόδου, των ηγετω ν των δυ ο «κομμάτων εξουσίας» (Α. Παπανδρε ου, Κ. Μητσοτάκης)
1989-1996 (η μετάβαση στο νε ο ραδιοτηλεοπτικό περιβάλλον) Αποδυνάμωση του μοντε λου των προεκλογικω ν συγκεντρω σεων και της αφίσας (προεκλογικε ς συγκεντρω σεις-συναυλίες της ΝΔ στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας) Κοινή συμμετοχή των τριω ν πολιτικω ν αρχηγω ν (Α. Παπανδρε ου, Κ. Μητσοτάκης, Χ. Φλωράκης) σε εκδήλωση-συζήτηση (Πάντειο Πανεπιστήμιο) προάγγελος της τηλεοπτικής αντιπαράθεσης ανάμεσα σε αρχηγου ς (debate) ως πρακτική προεκλογικου αγω να Απαρχε ς συ γκλισης των δυ ο «κομμάτων εξουσίας» στα μείζονα κοινωνικοοικονομικά και πολιτικά διακυβευ ματα (ΕΕ, οικονομία, κ.λπ.)
1989-1996 (η μετάβαση στο νε ο ραδιοτηλεοπτικό περιβάλλον) Καθιε ρωση της προεκλογικής διαφήμισης Δημιουργία ιδιωτικω ν τηλεοπτικω ν σταθμω ν στο πλαίσιο της απορρυ θμισης του ραδιοτηλεοπτικου συστήματος Αξιοποίηση στελεχω ν από το χω ρο της επικοινωνίας για την οργάνωση της πολιτικής επικοινωνίας των κομμάτων σε συνθήκες κυριαρχίας της τηλεόρασης
1996-2009 (ο δικομματισμός σε συνθήκες τηλεκρατίας) Περαιτε ρω ενίσχυση της κομματικής αποστοίχισης και της ιδεολογικής συ γκλισης των κομμάτων Κυριαρχία της τηλεόρασης ως με σου πολιτικής επικοινωνίας Τεχνολογικε ς καινοτομίες
1996-2009 (ο δικομματισμός σε συνθήκες τηλεκρατίας) Αρνητική πολιτική διαφήμιση Τηλεοπτική αντιπαράθεση (debate) Απομάκρυνση από το πρότυπο των προεκλογικω ν συγκεντρω σεων και της αφίσας
1996-2009 (ο δικομματισμός σε συνθήκες τηλεκρατίας) Ο Τυ πος δε χεται ισχυρε ς πιε σεις και ανακατατάξεις χαρακτηρίζουν τις εξελίξεις στο χω ρο Βαθμιαία εισαγωγή του διαδικτυ ου ως εργαλείου πολιτικής επικοινωνίας Εμπε δωση των αλλαγω ν που σημειω νονται στη δημοσιογραφική λειτουργία ε ναντι του πολιτικου προσωπικου
2009 και εντευ θεν (η διαδικτυακή πρόκληση) Περαιτε ρω κερματισμός του εκλογικου σω ματος Περαιτε ρω ενίσχυση του πολιτικου κυνισμου και αποστασιοποίηση από την πολιτική Περαιτε ρω μετασχηματισμοί στην οργανωτική και ιδεολογικοπολιτική φυσιογνωμία των κομμάτων
2009 και εντευ θεν (η διαδικτυακή πρόκληση) Περαιτε ρω χρήση του διαδικτυ ου ως εργαλείο πολιτικής δράσης και επικοινωνίας Περαιτε ρω ενίσχυση της στοχευμε νης πολιτικής επικοινωνίας Περαιτε ρω ενίσχυση των επαγγελματιω ν της επικοινωνίας στη διαμόρφωση της προεκλογικής εκστρατείας
Τε λος Ενότητας
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό ε χει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικου ε ργου του διδάσκοντα. Το ε ργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Κρήτης» ε χει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικου υλικου. Το ε ργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακου Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικου ς πόρους. 17
Σημειω ματα
Σημείωμα αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση, Όχι Παράγωγο Έργο 4.0 [1] ή μεταγενε στερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρου νται τα αυτοτελή ε ργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριε χονται σε αυτό και τα οποία αναφε ρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή ε μμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του ε ργου, για το διανομε α του ε ργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο ε ργο που δεν προσπορίζει στο διανομε α του ε ργου και αδειοδόχο ε μμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του ε ργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιου χος μπορεί να παρε χει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το ε ργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.. 19
Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ιωάννης Καραγιάννης 2015. «Πολιτική (και) επικοινωνία. Η πολιτική επικοινωνία στην Ελλάδα: Στοιχεία ενδεικτικής». Έκδοση: 1.0. Ρε θυμνο 2015. Διαθε σιμο από τη δικτυακή διευ θυνση: https://opencourses.uoc.gr/courses/course/view.php?id=358
Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικου θα πρε πει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδε σμους.