ΟΜΙΛΙΑ ΑΓΓΕΛΟΥ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΕΛΛΗΝΟ- ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ Στη χώρα μας η έλλειψη μακρόχρονου σχεδιασμού και στρατηγικής είναι γνωστή σε όλους σχεδόν τους τομείς της ζωής μας. Ο Έλληνας από τη φύση του είναι της τελευταίας στιγμής και δρα όταν τα πράγματα δεν πάνε άλλο. Στο χώρο της ενέργειας εδώ και πάρα πολλά χρόνια δεν έχει χαραχτεί μία ενιαία ενεργειακή πολιτική και αυτή να ακολουθηθεί. Στο χώρο των Ανανεώσιμων πηγών που κυρίως δραστηριοποιούμεθα, η πρόσφατη επιβολή της έκτακτης εισφοράς και η συζήτηση για νέο πλαίσιο συμφωνιών στις ΑΠΕ, αποτελούν σαφή απόδειξή των λαθών στον αρχικό σχεδιασμό της ενεργειακής πολιτικής, της αστοχίας σε βασικούς οικονομικούς υπολογισμούς αλλά και της έλλειψης 1
ισορροπίας μεταξύ πολιτικού οράματος και οικονομικής πραγματικότητας. Η βίαιη προσαρμογή των ΑΠΕ στις συνθήκες κρίσης, και τα λάθη στον ενεργειακό σχεδιασμό δεν αποτελούν ωστόσο αποκλειστικά Ελληνικό φαινόμενο, καθώς παρόμοιες εξελίξεις λαμβάνουν χώρα σε όλο τον κόσμο. Ενδεικτικά θα ήθελα να αναφέρω ορισμένους παράγοντες που θεωρώ σημαντικούς: ΑΡΧΙΚΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: Η πρωτοφανής οικονομική κρίση, η νέα Ελληνική κοινωνική πραγματικότητα, και η απροθυμία αλλά και πραγματική αδυναμία των πολλών πολιτών να πληρώσουν το όποιο έξτρα κόστος για καθαρή ενέργεια (βλ. τέλος ΑΠΕ). Η πραγματικότητα της αγοράς, και το καθολικό και απόλυτα δικαιολογημένο- αίτημα της Ελληνικής βιομηχανίας για φθηνότερη ενέργεια στα πλαίσια ενός περιβάλλοντος σκληρού διεθνούς ανταγωνισμού. 2
Και εν τέλει, σε συνάρτηση με τα δύο παραπάνω το αναπόφευκτο αν και αμφιλεγόμενο- δίλημμα μεταξύ καθαρής και φθηνής ενέργειας Η έλλειψη ρευστότητας και τα προβλήματα του Ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος. Τα προβλήματα στο σύστημα πληρωμών, η αβεβαιότητα που προκύπτει από την επιβολή έκτακτων εισφορών, η συζήτηση περί αναδρομικών μειώσεων των εγγυημένων τιμών, και αναπόφευκτα ο κλονισμός της εμπιστοσύνης Ελλήνων και ξένων επενδυτών Η σημαντική αποδυνάμωση των 20ετών συμβάσεων ως μοχλό ανάπτυξης των ΑΠΕ, που τις έχει κάνει να μην αποτελούν πλέον bankable εργαλείο στα χέρια των επενδυτών. Τεχνικοί περιορισμοί του Ελληνικού Ενεργειακού Συστήματος ιδιαίτερα ως προς την δυνατότητα απορρόφησης του συνόλου της παραγόμενης ενέργειας από αιχμιακές ΑΠΕ, και οι επιπτώσεις αυτών των περιορισμών στον ενεργειακό 3
σχεδιασμό δυσκολεύουν την υλοποίηση των έργων. ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΩΣ: Η πίεση των εταιρειών στις κυβερνήσεις τους για το κόστος της ενέργειας στην βιομηχανία, και το κόστος ρύπανσης διαμέσου σχημάτων όπως το Ευρωπαϊκό ETS (το Emissions Trading Scheme) στα πλαίσια ενός περιβάλλοντος διεθνούς ανταγωνισμού Η κατάρρευση των τιμών δικαιωμάτων άνθρακα, και οι εκτός μηχανισμού αγοράς πολιτικές παρεμβάσεις για την τεχνητή αύξηση των τιμών (το περίφημο backloading) Οι πιέσεις των περιβαλλοντικών οργανώσεων για τον δραστικό περιορισμό στην χρήση ορυκτών καυσίμων και τις εκπομπές ρύπων στην βιομηχανία και τις μεταφορές Ο διεθνής προβληματισμός στο δίλημμα μεταξύ καθαρής και φθηνής ενέργειας 4
Οι τεχνολογικές εξελίξεις, που προκαλούν σημαντικές ανακατατάξεις στον ενεργειακό και γεωπολιτικό χάρτη όπως το fracking (εξόρυξη) του σχιστολιθικού αερίου που έρχεται σαν μελλοντική εναλλακτική λύση. Ο ρόλος της πυρηνικής ενέργειας στην μετά- Φουκουσίμα εποχή Οι ζυμώσεις σε Ευρωπαϊκό επίπεδο για την χάραξη της κοινής ενεργειακής πολιτικής & ο ρόλος των ΑΠΕ στο ενεργειακό μέλλον της Ευρώπης Και τέλος γεωπολιτικοί συσχετισμοί & μεγάλα ενεργειακά έργα όπως ο TAP Σε αντίθεση με τις μορφές ΑΠΕ που ήδη έχουν αναπτυχθεί στην Ελλάδα, η βιομάζα και η γεωθερμία αποτελούν μονάδες βάσης, λειτουργούν δηλαδή σε 24ωρη βάση και άνευ των περιορισμών διαθεσιμότητας που θέτουν ο ήλιος και ο άνεμος. Τα οφέλη του συγκεκριμένου αυτού χαρακτηριστικού είναι πολλαπλά. Σημαντικότερο όλων ωστόσο στα πλαίσια της συζήτησης για το ενεργειακό μέλλον της χώρας, 5
αποτελεί το γεγονός ότι σε επίπεδο δικτύου και ενεργειακού σχεδιασμού, οι μονάδες αυτές μπορούν να υποκαταστήσουν 1 προς 1 την ισχύ των μονάδων ορυκτών καυσίμων. Με δεδομένη την αδυναμία των τεχνολογιών αποθήκευσης ενέργειας να προσφέρουν οικονομικά βιώσιμες λύσεις, οποιοδήποτε σενάριο ή όραμα για ενεργειακά σχήματα βασισμένα σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο ποσοστό ΑΠΕ είναι εφικτά μόνο εάν Ανανεώσιμες μονάδες βάσης βασισμένες στις τεχνολογίες εκμετάλλευσης της βιομάζας και της γεωθερμίας γνωρίσουν σημαντική ανάπτυξη και αποτελέσουν βασικό μέρος του ενεργειακού μείγματος. Πέραν ωστόσο των ευρύτερων πλεονεκτημάτων, και στο επίπεδο των οικονομικών πλεονεκτημάτων για τους επενδυτές σε έργα βιομάζας και γεωθερμίας, τα έσοδα και οι χρηματορρόες είναι πολλαπλάσια λόγω της τριπλάσιας και τετραπλάσιας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σε σχέση με τις ανεμογεννήτριες και τα φωτοβολταϊκά. Αντιστοίχως μεγαλύτερα είναι και τα περιβαλλοντικά οφέλη. Ενδεικτικά αναφέρω ότι για 6
κάθε MW ισχύος από βιομάζα και γεωθερμία αποφεύγεται η έκλυση 8000 τόνων διοξειδίου του άνθρακα ετησίως. Οι μονάδες βιομάζας μέσω των εφοδιαστικών αλυσίδων που απαιτούνται για την τροφοδοσία τους, δημιουργούν ευκαιρίες εισοδήματος και ανάπτυξης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων σε τοπικό επίπεδο. Πρακτικά ευνοούν την ανάπτυξη τοπικών μικροοικονομιών στην περιοχή εγκατάστασης των μονάδων, προσφέρουν ενεργειακό χρήμα και ενεργειακές δουλειές και εν τέλει σημαντικές προοπτικές τοπικής ανάπτυξης ιδιαίτερα στην τόσο δοκιμαζόμενη από την κρίση Ελληνική περιφέρεια. Εξίσου επίκαιρο και σχετικό με τα παραπάνω, αλλά και στην κατεύθυνση της ενεργειακής αυτονομίας που θα έπρεπε να αποτελεί άξονα του ενεργειακού σχεδιασμού της χώρας, είναι και η δυνατότητα των μονάδων βιομάζας να τροφοδοτήσουν τοπικά δίκτυα τηλεθέρμανσης με φθηνή και καθαρή θερμότητα. Για 7
κάθε 1 MW παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας παράγονται 4 MW θερμότητας που μπορούν να διατεθούν για φθηνή θέρμανση κατοικιών, θερμοκηπίων, κολυμβητηρίων κλπ. Στην βιομάζα και την γεωθερμία θα πρέπει να προστεθεί και ένας λιγότερο γνωστός στο ευρύ κοινό τύπος μονάδων που βασίζεται στην παραγωγή ενέργειας από την ανάκτηση θερμότητας από βιομηχανικές πηγές. Με δεδομένη την ισχυρή ώθηση προς την ενεργειακή αποδοτικότητα και τις διαρκώς αυξανόμενες τιμές ενέργειας, εκτιμούμε πως τα έργα παραγωγής ενέργειας από ανάκτηση θερμότητας στην βιομηχανία θα γνωρίσουν σημαντική ανάπτυξη στο μέλλον. Παρά τα σημαντικά αυτά πλεονεκτήματα, στα γνωστά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ΑΠΕ στην Ελλάδα, όπως η χρονοβόρος αδειοδοτική διαδικασία, και οι δυσκολίες χρηματοδότησης, οι υποψήφιοι επενδυτές στις νέες αυτές μορφές ΑΠΕ αντιμετωπίζουν και μια 8
επιπλέον δυσκολία στην σχετική διστακτικότητα του τραπεζικού συστήματος για την χρηματοδότηση τέτοιων έργων, παρά την τεχνολογική ωριμότητα και τις υψηλότερες οικονομικές αποδόσεις που εγγυώνται υψηλότερους συντελεστές εξυπηρέτησης των δανείων. Εντούτοις φαίνεται ότι οι συνθήκες πλέον ωρίμασαν, και εφόσον συνεχιστεί η σταθεροποίηση του οικονομικού κλίματος στην χώρα και οι αποφάσεις για τον ενεργειακό σχεδιασμό σε επίπεδο πολιτικής ηγεσίας αποδειχθούν ορθές, οι νέες αυτές μορφές ΑΠΕ θα αναπτυχθούν και στην Ελλάδα, και θα αποτελέσουν ένα σημαντικό μέρος του ενεργειακού μας μείγματος. Κλείνω με την ελπίδα ότι αυτά τα τελευταία λόγια θα γίνουν σύντομα πραγματικότητα. 9