Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 22.9.2016 COM(2016) 617 final 2016/0296 (NLE) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με τη θέση που πρέπει να ληφθεί εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό κατά την 70ή και 71η σύνοδο της επιτροπής προστασίας θαλάσσιου περιβάλλοντος, για την έγκριση και υιοθέτηση των τροποποιήσεων του παραρτήματος VI της σύμβασης MARPOL σχετικά με τον χαρακτηρισμό και την έναρξη ισχύος του χαρακτηρισμού της Βαλτικής θάλασσας και της Βόρειας Θάλασσας ως περιοχών ελέγχου των εκπομπών οξειδίων του αζώτου (ΠΕΕΑ) EL EL

1. ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Η παρούσα πρόταση της Επιτροπής αφορά τον καθορισμό της θέσης της Ένωσης στην 70ή και 71η σύνοδο της Επιτροπής Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος (ΜEPC) του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΔΝΟ), σε σχέση με την έγκριση και την υιοθέτηση των τροποποιήσεων του παραρτήματος VI της διεθνούς σύμβασης για την αποφυγή της ρύπανσης από πλοία (MARPOL), όσον αφορά τον χαρακτηρισμό και την έναρξη ισχύος του χαρακτηρισμού της Βαλτικής θάλασσας και της Βόρειας Θάλασσας ως περιοχών ελέγχου των εκπομπών οξειδίων του αζώτου (ΠΕΕΑ). Με σκοπό την πρόληψη, τη μείωση και τον έλεγχο των εκπομπών οξειδίων του αζώτου (NOx) από τα πλοία, το παράρτημα VI της MARPOL παρέχει τη δυνατότητα ορισμού μιας ΠΕΕΑ, κατόπιν αιτήματος των μερών που έχουν κοινό συμφέρον σε μια συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή. Κάθε αίτημα χαρακτηρισμού πρέπει να υποβάλλεται στον ΔΝΟ, ο οποίος πρέπει να εξετάσει, να εγκρίνει και να υιοθετήσει τις αναγκαίες τροποποιήσεις του παραρτήματος VI της MARPOL, ούτως ώστε ο προτεινόμενος χαρακτηρισμός μιας συγκεκριμένης θαλάσσιας περιοχής ως ΠΕΕΑ να μπορέσει να τεθεί σε ισχύ και να παράγει αποτελέσματα. Όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, με εξαίρεση την Αυστρία και την Ουγγαρία, έχουν κυρώσει το παράρτημα VI της MARPOL. Οι πρώτες ΠΕΕΑ που ορίστηκαν στις περιοχές των θαλασσών της Βορείου Αμερικής και της Καραϊβικής Θάλασσας των Ηνωμένων Πολιτειών τέθηκαν σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2016. Όταν λειτουργούν σε αυτές τις θαλάσσιες περιοχές, οι κινητήρες που είναι εγκατεστημένοι σε πλοία που έχουν κατασκευαστεί μετά την εν λόγω ημερομηνία θα πρέπει να πληρούν τις αποκαλούμενες απαιτήσεις της βαθμίδας ΙΙΙ που ορίζονται στο παράρτημα VI της MARPOL. Οι πιο διαδεδομένες διαθέσιμες τεχνολογίες μείωσης εκπομπών που μπορούν να εξασφαλίσουν συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της βαθμίδας III είναι τα συστήματα ανακυκλοφορίας καυσαερίων (EGR), τα συστήματα επιλεκτικής καταλυτικής αναγωγής (SCR), ή οι κινητήρες που τροφοδοτούνται (εν μέρει) με υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG). Προσδοκώντας ουσιαστικά οφέλη για το περιβάλλον και την υγεία, και ακολουθώντας το παράδειγμα της Βόρειας Αμερικής, όλα τα παράκτια κράτη της Βαλτικής και της Βόρειας Θάλασσας αποφάσισαν από κοινού να προτείνουν στον ΔΝΟ τον χαρακτηρισμό των δύο αυτών θαλασσών ως ΠΕΕΑ, ώστε να μειωθεί σημαντικά η συνολική ποσότητα εκπομπών NO x από τα πλοία σε βάθος χρόνου. Οι εκπομπές NO x από τα πλοία στη Βαλτική και τη Βόρεια Θάλασσα συμβάλλουν σημαντικά στην ατμοσφαιρική ρύπανση, ιδίως στις μεγάλες παράκτιες πόλεις, μέσω του σχηματισμού σωματιδίων, του σχηματισμού όζοντος στο έδαφος και της συνεισφοράς στις συγκεντρώσεις διοξειδίου του αζώτου (ΝΟ 2 ), που έχουν όλα αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία. Η εισροή αζώτου στο θαλάσσιο και το χερσαίο περιβάλλον μέσω της ατμοσφαιρικής εναπόθεσης συμβάλλει επίσης στον ευτροφισμό της θάλασσας και της ξηράς. Ο ευτροφισμός αποτελεί σημαντικό πρόβλημα της Βαλτικής θάλασσας. Οι εκπομπές NO x από τα πλοία συνεισφέρουν στη συνολική εισροή αζώτου στο θαλάσσιο περιβάλλον μέσω της ατμοσφαιρικής εναπόθεσης, γεγονός που επιδεινώνει το πρόβλημα του ευτροφισμού της Βαλτικής θάλασσας. Η εφαρμογή των κανονισμών της βαθμίδας III ως αποτέλεσμα του χαρακτηρισμού της Βαλτικής ως ΠΕΕΑ θα μπορούσε να μειώσει τον ευτροφισμό σε αρκετές περιοχές της Βαλτικής θάλασσας έως και 20-30 %. Εάν δεν ληφθούν μέτρα ελέγχου, οι εκπομπές ΝΟ x από τη ναυσιπλοΐα της Βόρειας Θάλασσας θα συνεισφέρουν από 7 % έως 24 % στις μέσες ετήσιες συγκεντρώσεις ΝΟ x στον EL 2 EL

ατμοσφαιρικό αέρα στα παράκτια κράτη της Βόρειας Θάλασσας το 2030. Η συνεισφορά της ναυσιπλοΐας στην εναπόθεση αζώτου στα κράτη της Βόρειας Θάλασσας κυμαίνεται από 2 % ως 5 %. Ο χαρακτηρισμός της Βόρειας Θάλασσας ως ΠΕΕΑ αναμένεται να μειώσει αυτή τη συνεισφορά των εκπομπών της ναυσιπλοΐας της Βόρειας Θάλασσας κατά περίπου ένα τρίτο. 2. ΟΙ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Μετά την επιθυμία που εξέφρασαν τα παράκτια κράτη της Βαλτικής και της Βόρειας Θάλασσας να έχουν μια παράλληλη, συγχρονισμένη διαδικασία χαρακτηρισμού στη Βόρεια Θάλασσα και στη Βαλτική θάλασσα, καταρτίστηκε ένας «χάρτης πορείας» για τον καθορισμό των βημάτων που θα οδηγήσουν σε αυτόν τον ταυτόχρονο χαρακτηρισμό και την έναρξη ισχύος του χαρακτηρισμού και των δύο θαλασσών ως ΠΕΕΑ. Ο χάρτης πορείας 1 προβλέπει την υποβολή και των δύο αιτημάτων χαρακτηρισμού προς τον ΔΝΟ τον Ιούλιο του 2016, ενόψει της έγκρισης από τη MEPC κατά την 70ή σύνοδό της (τον Οκτώβριο του 2016) και την επακόλουθη υιοθέτησή τους στη MEPC 71 (την άνοιξη του 2017). Ως προτεινόμενη ημερομηνία κατά την οποία θα πρέπει να τεθούν σε ισχύ οι δύο ΠΕΕΑ έχει οριστεί η 1η Ιανουαρίου 2021, προκειμένου να δοθεί στους φορείς εκμετάλλευσης επαρκής χρόνος να προετοιμαστούν και να προσαρμοστούν. Μετά από διεξοδικές προπαρασκευαστικές εργασίες που ανέλυσαν τις επιπτώσεις και τα οφέλη των δύο χαρακτηρισμών ως ΠΕΕΑ, τα σχέδια αιτημάτων χαρακτηρισμού συζητήθηκαν σε τεχνικά εργαστήρια που πραγματοποιήθηκαν στη Ρωσία και στη Δανία τον Μάιο του 2016. Τα (τελικά) σχέδια αιτημάτων χαρακτηρισμού διανεμήθηκαν επίσης στην ομάδα εργασίας του Συμβουλίου για τη ναυτιλία, στις 19 Μαΐου 2016 και στις 29 Ιουνίου 2016. Σύμφωνα με τον χάρτη πορείας, η 50ή συνεδρίαση των επικεφαλής των αντιπροσωπειών της HELCOM, που έλαβε χώρα στην Εσθονία στις 15-16 Ιουνίου 2016, ενέκρινε την υποβολή του αιτήματος χαρακτηρισμού ως ΠΕΕΑ στον ΔΝΟ την 1η Ιουλίου 2016 από τα αντίστοιχα παράκτια κράτη. Μετά τη συμφωνία της HELCOM, τα κράτη της Βόρειας Θάλασσας μπόρεσαν να προβούν παράλληλα στην υποβολή του αιτήματός τους για χαρακτηρισμό, ώστε να τηρηθεί το χρονοδιάγραμμα για την ταυτόχρονη έγκριση και υιοθέτηση από τον ΔΝΟ, όπως ορίζεται στον κοινό χάρτη πορείας. 3. ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ VI ΤΗΣ MARPOL Σύμφωνα με τα κριτήρια και τη διαδικασία που ορίζονται στον κανονισμό 13.6 και στο προσάρτημα III του παραρτήματος VI της σύμβασης MARPOL για την πρόταση χαρακτηρισμού μιας συγκεκριμένης θαλάσσιας περιοχής ως ΠΕΕΑ, η υποβολή από τα παράκτια κράτη της Βαλτικής και της Βόρειας Θάλασσας προτείνει τις αναγκαίες τροποποιήσεις του κανονισμού 13 παράγραφοι 5.1, 5.2 και 5.3 που θα προσθέσουν τη Βόρεια Θάλασσα και τη Βαλτική θάλασσα στις ήδη χαρακτηρισθείσες ως ΠΕΕΑ θαλάσσιες περιοχές της Βόρειας Αμερικής και της Καραϊβικής των Ηνωμένων Πολιτειών, διευκρινίζοντας ότι οι ΠΕΕΑ της Βόρειας Θάλασσας και της Βαλτικής θάλασσας θα τεθούν σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2021. Μετά την υποβολή των προτεινόμενων τροποποιήσεων από τα κράτη της Βόρειας Θάλασσας και της Βαλτικής θάλασσας στον ΔΝΟ την 1η Ιουλίου 2016, οι προτεινόμενες τροποποιήσεις αναμένεται να εξεταστούν και να εγκριθούν στην 70ή σύνοδο της MEPC (που έχει προγραμματιστεί να διεξαχθεί από τις 24 έως τις 28 Οκτωβρίου 2016) και, στη συνέχεια, να 1 Βλέπε επίσης: https://portal.helcom.fi/meetings/hod 49-2015-247/MeetingDocuments/4-29 Roadmap for designating a NECA in the Baltic Sea in parallel with the North Sea.pdf EL 3 EL

υποβληθούν προς υιοθέτηση στην 71η σύνοδο της MEPC (που έχει προγραμματιστεί να διεξαχθεί την άνοιξη του 2017). Αφού εγκριθούν και υιοθετηθούν από την Επιτροπή, οι τροποποιήσεις του κανονισμού 13 του παραρτήματος VI της MARPOL, όπως αναφέρεται ανωτέρω, θα κοινοποιηθούν προς αποδοχή στα συμβαλλόμενα μέρη του παραρτήματος VI της MARPOL. 4. ΣΧΕΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΤΗΣ ΕΕ ΚΑΙ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΕ Ο ορισμός ΠΕΕΑ στα ύδατα της ΕΕ θα συμβάλει σημαντικά στην επίτευξη των στόχων που καθορίζονται στην πολιτική της Ένωσης για το περιβάλλον, οι οποίοι αποσκοπούν στη διατήρηση, προστασία και βελτίωση της ποιότητας του θαλάσσιου περιβάλλοντος και στην προστασία της ανθρώπινης υγείας μέσω της βελτίωσης της ποιότητας του αέρα. Στην εκτίμηση επιπτώσεων της Επιτροπής που συνοδεύει τη δέσμη μέτρων για καθαρό αέρα 2013 2 σημειώνεται ότι, αν και κάθε απόφαση σχετικά με ειδικά μέτρα της Ένωσης για τη ρύθμιση των εκπομπών ΝΟ x από τη ναυσιπλοΐα θα χρειαζόταν ξεχωριστή, ειδικότερη ανάλυση, η ναυσιπλοΐα έχει σαφείς δυνατότητες μείωσης των εκπομπών ΝΟ x με οικονομικά αποδοτικό τρόπο, συμβάλλοντας στη βελτίωση της ποιότητας του θαλάσσιου περιβάλλοντος και του αέρα. Η οδηγία-πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική 3 απαιτεί από τα κράτη μέλη να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για την επίτευξη ή τη διατήρηση «καλής περιβαλλοντικής κατάστασης» στο θαλάσσιο περιβάλλον έως το 2020. Ως καλή περιβαλλοντική κατάσταση νοείται «η περιβαλλοντική κατάσταση των θαλασσίων υδάτων στην οποία τα ύδατα αυτά παρέχουν οικολογικά ποικίλους και δυναμικούς ωκεανούς και θάλασσες που είναι καθαρές, υγιείς και παραγωγικές στα πλαίσια των εγγενών συνθηκών τους, και όπου η χρήση του θαλάσσιου περιβάλλοντος βρίσκεται σε επίπεδο αειφορίας, διασφαλίζοντας έτσι τις δυνατότητες για χρήσεις και δραστηριότητες από τις σημερινές και τις μελλοντικές γενεές» (άρθρο 3 παράγραφος 5 της οδηγίας-πλαισίου για τη θαλάσσια στρατηγική). Για τον προσδιορισμό της καλής περιβαλλοντικής κατάστασης απαιτείται, μεταξύ άλλων, να ελαχιστοποιείται ο ανθρωπογενής ευτροφισμός, και ιδιαίτερα οι δυσμενείς επιπτώσεις του, όπως απώλειες στη βιοποικιλότητα, υποβάθμιση του οικοσυστήματος, εξάπλωση επιβλαβών φυκών και έλλειψη οξυγόνου στον βυθό των θαλασσών (τα οποία συμβαίνουν όλα, ιδίως στη Βαλτική θάλασσα, σε ευρεία κλίμακα). Η μείωση των εισροών αζώτου που προέρχονται από τη θαλάσσια ναυσιπλοΐα μέσω της εφαρμογής των απαιτήσεων της βαθμίδας ΙΙΙ που συνεπάγεται ο χαρακτηρισμός της Βόρειας Θάλασσας και της Βαλτικής θάλασσας ως ΠΕΕΑ, θα βοηθήσει τα κράτη μέλη της ΕΕ που βρέχονται από τις εν λόγω θάλασσες να επιτύχουν «καλή περιβαλλοντική κατάσταση» σύμφωνα με την οδηγία-πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική. Η οδηγία για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα 4 καθορίζει, μεταξύ άλλων, οριακές τιμές ΝΟ 2 με σκοπό να αποφεύγονται, να προλαμβάνονται ή να μειώνονται οι επιβλαβείς επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία ή/και το περιβάλλον, που προκαλούνται από την ατμοσφαιρική ρύπανση. Η οριακή τιμή για την ετήσια μέση συγκέντρωση ΝΟ 2 ορίζεται στα 40 μg/m 3. Ιδιαίτερα στα παράκτια κράτη της Βόρειας Θάλασσας, σημειώνονται υπερβάσεις της μέγιστης αυτής συγκέντρωσης σε διάφορες περιφέρειες και περιοχές. Οι εκπομπές από τη ναυσιπλοΐα μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στα τοπικά προβλήματα ποιότητας του αέρα 2 3 4 Βλέπε: http://ec.europa.eu/environment/air/clean_air_policy.htm Οδηγία 2008/56/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Ιουνίου 2008, περί πλαισίου κοινοτικής δράσης στο πεδίο της πολιτικής για το θαλάσσιο περιβάλλον (οδηγία-πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική), ΕΕ L 164 της 25.6.2008, σ. 19 Οδηγία 2008/50/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 2008, για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη, ΕΕ L 152 της 11.6.2008, σ. 1 EL 4 EL

στην Ευρώπη, ιδίως αν ληφθεί υπόψη ότι στη Βόρεια Θάλασσα το 89 % των εκπομπών των πλοίων συμβαίνει σε απόσταση το πολύ 50 ναυτικών μιλίων από την ακτή 5. Η οδηγία για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα αναγνωρίζει ότι για την επίτευξη των στόχων που καθορίζονται στην εν λόγω οδηγία είναι ιδιαίτερα σημαντικό να καταπολεμηθούν οι εκπομπές ρύπων στην πηγή, ιδίως με μέτρα που θα περιορίζουν τις εκπομπές καυσαερίων των κινητήρων των διαφόρων κινητών και σταθερών πηγών, μέσω της θέσπισης προτύπων ποιότητας των κινητήρων ή των καυσίμων. Η Ένωση έχει θέσει σε ισχύ διάφορες νομοθετικές πράξεις για τη ρύθμιση των εκπομπών μέσω προτύπων για τους κινητήρες στους διάφορους τρόπους οδικής μεταφοράς (αυτοκίνητα, βαρέα και ελαφρά φορτηγά μέσω των προτύπων Euro 6 ) και τις πηγές των μη οδικών κινητών μηχανημάτων (σκάφη εσωτερικής ναυσιπλοΐας και σιδηροδρομικές μηχανές μέσω της οδηγίας για τα μη οδικά κινητά μηχανήματα 7 ). Οι εκπομπές θείου από τις θαλάσσιες μεταφορές στα ευρωπαϊκά ύδατα έχουν ρυθμιστεί με την οδηγία για τον καθορισμό των απαιτήσεων όσον αφορά την περιεκτικότητα των καυσίμων σε θείο για τα πλοία 8. Η εν λόγω οδηγία μεταφέρει επίσης τον χαρακτηρισμό της Βόρειας Θάλασσας και της Βαλτικής θάλασσας ως περιοχών ελέγχου των εκπομπών θείου (ΠΕΕΘ), σύμφωνα με το παράρτημα VI της MARPOL, στο δίκαιο της Ένωσης. Η θέση σε ισχύ των απαιτήσεων για χαμηλή περιεκτικότητα των καυσίμων σε θείο, από την 1η Ιανουαρίου 2015, στις δύο ΠΕΕΘ έχει επιφέρει μείωση της συγκέντρωσης θείου στις παράκτιες περιοχές. Παρότι οι εκπομπές ΝΟ x από τη διεθνή θαλάσσια ναυσιπλοΐα δεν έχουν ρυθμιστεί στην πηγή από τη νομοθεσία της Ένωσης, αναγνωρίζεται ότι οι θαλάσσιες μεταφορές συνεισφέρουν σημαντικά στο σύνολο αυτών των εκπομπών, καθώς και στη συγκέντρωση και στην εναπόθεση στην Ένωση, και ότι οι εν λόγω εκπομπές θα πρέπει να μειωθούν 9. Δεδομένου ότι ο χαρακτηρισμός της Βαλτικής θάλασσας και της Βόρειας Θάλασσας ως ΠΕΕΑ θα συντελέσει στη μείωση των εκπομπών από τις διεθνείς θαλάσσιες μεταφορές, σύμφωνα με τους στόχους της νομοθεσίας της Ένωσης, τα αιτήματα χαρακτηρισμού στον ΔΝΟ θα πρέπει να υποστηριχθούν. Λαμβάνοντας υπόψη τη σχέση ανάμεσα στις προτεινόμενες τροποποιήσεις του παραρτήματος VI της MARPOL για τον χαρακτηρισμό της Βόρειας Θάλασσας και της Βαλτικής θάλασσας ως ΠΕΕΑ και τους στόχους και τις απαιτήσεις που καθορίζονται στις διάφορες νομοθετικές 5 6 7 8 9 Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (EEA), Τεχνική Έκθεση αριθ. 4/2013, The impact of international shipping on European air quality and climate forcing (Επιπτώσεις της διεθνούς ναυτιλίας πάνω στην ποιότητα του αέρα στην Ευρώπη και πάνω στην κλιματική πίεση) 14.3.2013, σ. 38 Π.χ. κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 715//2007 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Ιουνίου 2007, που αφορά την έγκριση τύπου μηχανοκινήτων οχημάτων όσον αφορά εκπομπές από ελαφρά επιβατηγά και εμπορικά οχήματα (Euro 5 και Euro 6) και σχετικά με την πρόσβαση σε πληροφορίες επισκευής και συντήρησης οχημάτων, ΕΕ L 171 της 29.6.2007, σ. 1 ή κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 595/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 18ης Ιουνίου 2009, σχετικά με την έγκριση τύπου των μηχανοκίνητων οχημάτων και κινητήρων όσον αφορά τις εκπομπές των βαρέων επαγγελματικών οχημάτων (Euro VI) και σχετικά με την πρόσβαση σε πληροφορίες επισκευής και συντήρησης οχημάτων Οδηγία 97/68/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Δεκεμβρίου 1997, για την προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών μελών σχετικά με τα ληπτέα μέτρα κατά της εκπομπής αερίων και σωματιδιακών ρύπων προερχόμενων από κινητήρες εσωτερικής καύσης που τοποθετούνται σε μη οδικά κινητά μηχανήματα, ΕΕ L 59 της 27.2.1998, σ. 1 Οδηγία (ΕΕ) 2016/802 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Μαΐου 2016, σχετικά με τη μείωση της περιεκτικότητας ορισμένων υγρών καυσίμων σε θείο, ΕΕ L132 της 21.5.2016, σ. 58 Οδηγία 2001/81/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Οκτωβρίου 2001, σχετικά με εθνικά ανώτατα όρια εκπομπών για ορισμένους ατμοσφαιρικούς ρύπους, ΕΕ L 309 της 27.11.2011, σ. 22 EL 5 EL

πράξεις της Ένωσης, στόχος των οποίων είναι να συμβάλουν στη διατήρηση, προστασία και βελτίωση της ποιότητας του θαλάσσιου περιβάλλοντος, καθώς και στην προστασία της ανθρώπινης υγείας μέσω της βελτίωσης της ποιότητας του αέρα, η έγκριση και υιοθέτηση των τροποποιήσεων του παραρτήματος VI της σύμβασης MARPOL μπορεί να καθορίσει τη μελλοντική εξέλιξη της νομοθεσίας της ΕΕ στον τομέα αυτό. 5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Οι διατάξεις του άρθρου 218 παράγραφος 9 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ισχύουν επίσης και για την υιοθέτηση των τροποποιήσεων του παραρτήματος VI της σύμβασης MARPOL από τον ΔΝΟ και, ως εκ τούτου, απαιτείται απόφαση του Συμβουλίου για τη θέση που πρέπει να ληφθεί εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε σχέση με τις τροποποιήσεις του παραρτήματος VI της MARPOL για τον χαρακτηρισμό της Βόρειας Θάλασσας και της Βαλτικής θάλασσας ως ΠΕΕΑ, που πρόκειται να εγκριθούν και να υιοθετηθούν από την 70ή και 71η σύνοδο της MEPC αντίστοιχα. EL 6 EL

2016/0296 (NLE) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με τη θέση που πρέπει να ληφθεί εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό κατά την 70ή και 71η σύνοδο της επιτροπής προστασίας θαλάσσιου περιβάλλοντος, για την έγκριση και υιοθέτηση των τροποποιήσεων του παραρτήματος VI της σύμβασης MARPOL σχετικά με τον χαρακτηρισμό και την έναρξη ισχύος του χαρακτηρισμού της Βαλτικής θάλασσας και της Βόρειας Θάλασσας ως περιοχών ελέγχου των εκπομπών οξειδίων του αζώτου (ΠΕΕΑ) ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 192 παράγραφος 1 σε συνδυασμό με το άρθρο 218 παράγραφος 9, Έχοντας υπόψη την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Εκτιμώντας τα ακόλουθα: (1) Με σκοπό την πρόληψη, τη μείωση και τον έλεγχο των εκπομπών οξειδίων του αζώτου (NO x ) από τα πλοία, το παράρτημα VI της διεθνούς σύμβασης για την αποφυγή της ρύπανσης από τα πλοία (MARPOL) παρέχει τη δυνατότητα ορισμού μιας περιοχής ελέγχου εκπομπών NO x (ΠΕΕΑ), κατόπιν αιτήματος των μερών που έχουν κοινό συμφέρον σε μια συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή. (2) Ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (ΔΝΟ) πρέπει να εξετάσει, να εγκρίνει και να θεσπίσει τις αναγκαίες τροποποιήσεις του παραρτήματος VI της MARPOL, ούτως ώστε ο προτεινόμενος χαρακτηρισμός μιας συγκεκριμένης θαλάσσιας περιοχής ως ΠΕΕΑ να μπορεί να τεθεί σε ισχύ και να παράγει αποτελέσματα. (3) Τα συμβαλλόμενα μέρη του παραρτήματος VI της σύμβασης MARPOL που βρέχονται από τη Βόρεια Θάλασσα και τη Βαλτική θάλασσα αποφάσισαν από κοινού να καταρτίσουν δύο προτάσεις για τον χαρακτηρισμό των αντίστοιχων θαλασσών ως ΠΕΕΑ, με έναρξη ισχύος από την 1η Ιανουαρίου 2021. (4) Η επιτροπή για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος της Βαλτικής θάλασσας («Επιτροπή του Ελσίνκι», εν συντομία HELCOM) έχει ξεκινήσει προπαρασκευαστικές εργασίες για την υποβολή αιτήματος χαρακτηρισμού της Βαλτικής θάλασσας ως ΠΕΕΑ στο πλαίσιο της σύμβασης του Ελσίνκι για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος της Βαλτικής θάλασσας. Κατά τη συνεδρίαση των επικεφαλής των αντιπροσωπειών της HELCOM, στις 16 Ιουνίου 2016, συμφωνήθηκε να υποβληθεί η πρόταση για χαρακτηρισμό της Βαλτικής θάλασσας ως ΠΕΕΑ προς εξέταση στην επιτροπή προστασίας θαλάσσιου περιβάλλοντος (MEPC) του ΔΝΟ κατά την 70ή σύνοδό της. (5) Προπαρασκευαστικές εργασίες για την υποβολή αιτήματος χαρακτηρισμού της Βόρειας Θάλασσας ως ΠΕΕΑ έχουν ξεκινήσει από τα παράκτια κράτη της Βόρειας Θάλασσας σε υπουργικό επίπεδο. (6) Η ομάδα εργασίας του Συμβουλίου για τη ναυτιλία ενημερώθηκε στις 19 Μαΐου 2016 και στις 29 Ιουνίου 2016 για τα (τελικά) σχέδια προτάσεων που αιτούνται τον EL 7 EL

χαρακτηρισμό της Βόρειας Θάλασσας και της Βαλτικής θάλασσας ως ΠΕΕΑ, τα οποία πρόκειται να υποβληθούν προς εξέταση στον ΔΝΟ κατά την 70ή σύνοδο της MEPC. (7) Η έγκριση των τροποποιήσεων του παραρτήματος VI της MARPOL για τον χαρακτηρισμό της Βόρειας Θάλασσας και της Βαλτικής θάλασσας ως ΠΕΕΑ αναμένεται κατά την 70ή σύνοδο της επιτροπής προστασίας θαλάσσιου περιβάλλοντος (MEPC), ενώ η υιοθέτησή τους αναμένεται κατά την 71η σύνοδο, που θα πραγματοποιηθεί τον Μάιο του 2017. (8) Η έγκριση και υιοθέτηση των προτεινόμενων τροποποιήσεων του παραρτήματος VI της MARPOL από την MEPC του ΔΝΟ για τον χαρακτηρισμό της Βόρειας Θάλασσας και της Βαλτικής θάλασσας ως ΠΕΕΑ θα έχει νομική ισχύ κατά την έννοια του άρθρου 218 παράγραφος 9 της ΣΛΕΕ. (9) Το έβδομο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον 10 επιβεβαιώνει τον μακροπρόθεσμο στόχο της Ένωσης όσον αφορά την πολιτική για τον ατμοσφαιρικό αέρα, ήτοι την επίτευξη επιπέδων ποιότητας του αέρα που να μη συνεπάγονται σημαντικές δυσμενείς επιπτώσεις και κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον, και ζητεί, για τον σκοπό αυτό, πλήρη συμμόρφωση με την ισχύουσα ενωσιακή νομοθεσία για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα, στρατηγικούς στόχους και δράσεις για το διάστημα μετά το 2020, μεγαλύτερες προσπάθειες στις περιοχές όπου ο πληθυσμός και το οικοσύστημα εκτίθενται σε υψηλά επίπεδα ατμοσφαιρικών ρύπων και μείωση των επιπέδων και της εναπόθεσης ρύπων που προκαλούν οξίνιση και ευτροφισμό, καθώς των επιπέδων της ρύπανσης της ατμόσφαιρας από όζον, κάτω από τα κρίσιμα φορτία και επίπεδα. (10) Το 2013, σε συνολικά 19 από τα 28 κράτη μέλη καταγράφηκαν υπερβάσεις της ετήσιας οριακής τιμής διοξειδίου του αζώτου (ΝΟ 2 ), όπως ορίζεται στην οδηγία 2008/50/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου 11, σε έναν ή περισσότερους σταθμούς παρακολούθησης. Το 9 % του αστικού πληθυσμού της ΕΕ- 28 ζει σε περιοχές στις οποίες υπήρξε υπέρβαση της ετήσιας οριακής τιμής της ΕΕ και των κατευθυντηρίων γραμμών της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας για την ποιότητα του αέρα όσον αφορά το ΝΟ 2, το 2013 12. (11) Οι εκπομπές των πλοίων είναι γνωστό ότι έχουν επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, στα οικοσυστήματα και στην ποιότητα του αέρα της Ένωσης, ως αποτέλεσμα των εκπομπών που παράγουν, όπως οξείδια του αζώτου (NO x ), οξείδια του θείου (SO x ), μεθάνιο (CH 4 ), αιωρούμενα σωματίδια (PM) και αιθάλη (BC). (12) Σύμφωνα με την εκτίμηση επιπτώσεων που συνοδεύει τη δέσμη μέτρων για καθαρό αέρα, του Δεκεμβρίου 2013 13, οι εκπομπές θείου από τις θαλάσσιες μεταφορές 10 11 12 13 Απόφαση (ΕΕ) αριθ. 1386/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Νοεμβρίου 2013, σχετικά με γενικό ενωσιακό πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον έως το 2020 «Ευημερία εντός των ορίων του πλανήτη μας», ΕΕ L 354 της 28.12.2013, σ. 171 Οδηγία 2008/50/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη, ΕΕ L 152 της 11.6.2008, σ. 1 Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (EEA), έκθεση αριθ. 5/2015, Air quality in Europe 2015 report (Ποιότητα του αέρα στην Ευρώπη έκθεση για το 2015), 30.11.2015, σ. 30, σ. 40 Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής αριθ. 531/2013, Εκτίμηση επιπτώσεων που συνοδεύει την ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με το πρόγραμμα «Καθαρός αέρας για την Ευρώπη», την πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τον περιορισμό των εκπομπών ορισμένων ρύπων στην ατμόσφαιρα από μεσαίου μεγέθους μονάδες καύσης, την πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη μείωση των εθνικών εκπομπών ορισμένων ατμοσφαιρικών ρύπων και την τροποποίηση της οδηγίας 2003/35/ΕΚ, την EL 8 EL

προβλέπεται να μειωθούν σημαντικά μετά την αναθεώρηση της οδηγίας για την περιεκτικότητα των καυσίμων πλοίων σε θείο 14, ενώ οι εκπομπές σωματιδίων και ΝΟ x από τους κινητήρες των σκαφών θα εξακολουθήσουν να επηρεάζουν τα επίπεδα της ποιότητας του αέρα στην Ένωση. Οι εκπομπές NO x από τις διεθνείς θαλάσσιες μεταφορές στα ευρωπαϊκά ύδατα θα μπορούσαν να εξισωθούν με τις χερσαίες πηγές στην Ένωση έως το 2020 και μετά 15. (13) Η προοδευτική μείωση της ρύπανσης του αέρα στην Ένωση βασίζεται στις μειώσεις που επιφέρει η νομοθεσία για την ατμοσφαιρική ρύπανση από συγκεκριμένη ουσία με βάση την πηγή, που καθορίζει τα όρια εκπομπής (ΝΟ x ), μεταξύ άλλων μέσω της θέσπισης προτύπων για τα καύσιμα και τους κινητήρες, για διάφορες σταθερές και κινητές πηγές εκπομπών. (14) Παρότι η Ένωση έχει ορίσει πρότυπα για τα καύσιμα των πλοίων, καθώς και υποχρεώσεις παρακολούθησης των εκπομπών, υποβολής εκθέσεων και επαλήθευσης, με στόχο την προστασία και τη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας από τις εκπομπές SO x και CO 2 στον αέρα που παράγονται από τις θαλάσσιες μεταφορές, δεν υπάρχει επί του παρόντος ειδική ενωσιακή νομοθεσία ανά πηγή για την αντιμετώπιση των εκπομπών ΝΟ x από τη διεθνή θαλάσσια ναυσιπλοΐα. (15) Η ανακοίνωση του 2013 σχετικά με το πρόγραμμα «Καθαρός αέρας για την Ευρώπη» 16 τονίζει ότι οι εκπομπές από τις θαλάσσιες μεταφορές θα συνεχίσουν να έχουν επιπτώσεις στην ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα στην ξηρά, και ότι οι μειώσεις από τον τομέα της ναυσιπλοΐας θα μπορούσαν να είναι οικονομικά αποδοτικές. Σημειώνει επίσης ότι, αν ληφθεί υπόψη ο διεθνής χαρακτήρας των θαλάσσιων μεταφορών, πρέπει να προτιμάται καταρχήν η χάραξη πολιτικής σε διεθνές επίπεδο, όπως ο προσδιορισμός περιοχών ελέγχου των εκπομπών NO x και η εφαρμογή των προτύπων για τις εκπομπές NO x, τα οποία έχουν ήδη εγκριθεί από τον ΔΝΟ. Σύμφωνα με τη συνοδευτική εκτίμηση επιπτώσεων, υπάρχουν σαφείς δυνατότητες να πραγματοποιηθούν οικονομικά αποδοτικές μειώσεις των εκπομπών ΝΟ x από τη ναυσιπλοΐα. Ο ορισμός ΠΕΕΑ στις θαλάσσιες περιοχές της ΕΕ θα αποφέρει ουσιαστικά οφέλη για το περιβάλλον και την υγεία. (16) Η οδηγία 2001/81/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου 17 προβλέπει ότι η Επιτροπή και τα κράτη μέλη, ανάλογα με την περίπτωση και με την επιφύλαξη του άρθρου 218 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επιδιώκουν διμερή και πολυμερή συνεργασία με τρίτες χώρες και αρμόδιους οργανισμούς, όπως ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (ΔΝΟ), με στόχο τη βελτίωση της βάσης για τη διευκόλυνση των μειώσεων των εκπομπών. 14 15 16 17 πρόταση απόφασης του Συμβουλίου για την αποδοχή της τροποποίησης του πρωτοκόλλου του 1999, για τη μείωση της οξίνισης, του ευτροφισμού και του τροποσφαιρικού όζοντος, της σύμβασης του 1979 για τη διαμεθοριακή ρύπανση της ατμόσφαιρας σε μεγάλη απόσταση. Οδηγία (ΕΕ) 2016/802 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Μαΐου 2016, σχετικά με τη μείωση της περιεκτικότητας ορισμένων υγρών καυσίμων σε θείο (κωδικοποιημένο κείμενο), ΕΕ L132 της 21.5.2016, σ. 58 Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (EEA), Τεχνική Έκθεση αριθ. 4/2013, The impact of international shipping on European air quality and climate forcing (Επιπτώσεις της διεθνούς ναυτιλίας πάνω στην ποιότητα του αέρα στην Ευρώπη και πάνω στην κλιματική πίεση) 14.3.2013 COM(2013/0918) final Οδηγία 2001/81/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Οκτωβρίου 2011, σχετικά με εθνικά ανώτατα όρια εκπομπών για ορισμένους ατμοσφαιρικούς ρύπους, ΕΕ L 309 της 27.11.2001, σ. 22 EL 9 EL

(17) Από τα παραπάνω καθίσταται σαφές ότι η έγκριση και υιοθέτηση των τροποποιήσεων του παραρτήματος VI της MARPOL μπορεί να καθορίσει τη μελλοντική εξέλιξη της νομοθεσίας της ΕΕ στον τομέα αυτό. (18) Θα πρέπει να εγκριθεί μια απόφαση του Συμβουλίου με βάση το άρθρο 218 παράγραφος 9 της ΣΛΕΕ, προκειμένου να καθοριστεί η θέση της Ένωσης σχετικά με την υιοθέτηση των εν λόγω τροποποιήσεων. (19) Τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποστηρίξουν την υιοθέτηση των προτεινόμενων τροποποιήσεων του παραρτήματος VI της MARPOL για τον χαρακτηρισμό της Βόρειας Θάλασσας και της Βαλτικής θάλασσας ως ΠΕΕΑ στην 70ή σύνοδο της MEPC (τον Οκτώβριο του 2016), και την επακόλουθη έγκρισή τους στη MEPC 71 (την άνοιξη του 2017). (20) Η Ένωση δεν είναι ούτε μέλος του ΔΝΟ ούτε συμβαλλόμενο μέρος της σύμβασης MARPOL. Συνεπώς, είναι αναγκαίο το Συμβούλιο να εξουσιοδοτήσει τα κράτη μέλη να διατυπώσουν τη θέση της Ένωσης και να δηλώσουν ότι συγκατατίθενται να δεσμεύονται από τις εν λόγω τροποποιήσεις, ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ: Άρθρο 1 1. Η θέση της Ένωσης κατά την 70ή σύνοδο της επιτροπής προστασίας θαλάσσιου περιβάλλοντος του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού είναι ότι υποστηρίζει την έγκριση των τροποποιήσεων του παραρτήματος VI της MARPOL για τον χαρακτηρισμό της Βόρειας Θάλασσας και της Βαλτικής θάλασσας ως περιοχών ελέγχου των εκπομπών οξειδίων του αζώτου. 2. Η θέση αυτή θα ισχύει επίσης και σε οποιαδήποτε άλλη συνεδρίαση της MEPC του ΔΝΟ, εάν οι τροποποιήσεις δεν εγκριθούν κατά την 70ή σύνοδο της επιτροπής προστασίας θαλάσσιου περιβάλλοντος. Άρθρο 2 1. Η θέση της Ένωσης κατά την 71η σύνοδο της επιτροπής προστασίας θαλάσσιου περιβάλλοντος του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού είναι ότι συμφωνεί με την υιοθέτηση των τροποποιήσεων του παραρτήματος VI της MARPOL για τον χαρακτηρισμό της Βόρειας Θάλασσας και της Βαλτικής θάλασσας ως περιοχών ελέγχου των εκπομπών οξειδίων του αζώτου. 2. Η θέση αυτή θα ισχύει επίσης και σε οποιαδήποτε άλλη συνεδρίαση της MEPC του ΔΝΟ, εάν οι τροποποιήσεις δεν υιοθετηθούν κατά την 71η σύνοδο της επιτροπής προστασίας θαλάσσιου περιβάλλοντος. Άρθρο 3 1. Η θέση της Ένωσης, όπως καθορίζεται στα άρθρα 1 και 2, εκφράζεται από τα κράτη μέλη που είναι μέλη του ΔΝΟ, τα οποία ενεργούν από κοινού προς το συμφέρον της Ένωσης. 2. Ελάσσονες αλλαγές στις τροποποιήσεις που αναφέρονται στα άρθρα 1 και 2 μπορούν να υποστηριχθούν και να συμφωνηθούν από τους εκπροσώπους της Ένωσης χωρίς περαιτέρω απόφαση του Συμβουλίου. EL 10 EL

Άρθρο 4 Τα κράτη μέλη με την παρούσα απόφαση εξουσιοδοτούνται να συγκατατεθούν να δεσμεύονται, προς το συμφέρον της Ένωσης, από τις τροποποιήσεις που αναφέρονται στα άρθρα 1 και 2. Άρθρο 5 Η παρούσα απόφαση απευθύνεται στα κράτη μέλη. Βρυξέλλες, Για το Συμβούλιο Ο Πρόεδρος EL 11 EL