ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΑΠΟΘΕΜΑ, ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΙΩΣΗ ΡΥΠΩΝ ΣΤΟΝ ΟΙΚΙΑΚΟ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗ ΤΟΜΕΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ - ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ

ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΑΠΟΘΕΜΑ, ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΙΩΣΗ ΡΥΠΩΝ ΣΤΟΝ ΟΙΚΙΑΚΟ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗ ΤΟΜΕΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ - ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ Α. Γ. Γαγλία, Κ. Α. Μπαλαράς, Σ. Μοιρασγεντής, Ε. Γεωργοπούλου, Ι.Σαραφίδης, Δ.Λάλας Ομάδα Εξοικονόμησης Ενέργειας, Ομάδα Ενεργειακού Σχεδιασμού & Βιώσιμης Ανάπτυξης, Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος & Βιώσιμης Ανάπτυξης, Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, Ι. Μεταξά και Β. Παύλου, Λόφος Κουφού,, Π. Πεντέλη Τηλ. -, Φαξ -. Email: agaglia@meteo.noa.gr FACETS ΕΠΕ Εταιρεία Ενεργειακών & Περιβαλλοντικών Μελετών ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η εργασία αυτή αναφέρεται στην καταγραφή και ποιοτική αξιολόγηση του ελληνικού κτιριακού αποθέματος, καθώς επίσης και στην αξιολόγηση του δυναμικού εξοικονόμησης ενέργειας και μείωσης της εκπομπής αερίων ρύπων CO στον κτιριακό τομέα. Προσδιορίζονται τα Μέτρα Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΜΕΕ) που μπορούν να βελτιώσουν την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων, καθώς και οι προτεραιότητες που πρέπει να δοθούν για την εφαρμογή τους με κριτήρια την ενεργειακή απόδοσή τους, την οικονομική βιωσιμότητά τους και τις οικονομικές υποστηρικτικές πολιτικές (επιδοτήσεις) που απαιτούνται για την εφαρμογή τους. Τα πιο ενεργειακά αποδοτικά και οικονομικά ελκυστικά μέτρα είναι: θερμομόνωση εξωτερικών τοίχων στα ξενοδοχεία, νοσοκομεία και κατοικίες, εγκατάσταση BMS στα ξενοδοχεία, νοσοκομεία και γραφεία, χρήση λαμπτήρων υψηλής απόδοσης, χρήση φυσικού αερίου για θέρμανση και αντικατάσταση των παλιών κεντρικών θερμάνσεων.. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το 00 τα ελληνικά κτίρια κατανάλωσαν το % της συνολικής ενέργειας και το % της παραγομένης ηλεκτρικής ενέργειας, με αποτέλεσμα το ποσοστό των εκπομπών του CO που αντιστοιχεί στα κτίρια να υπερβαίνει το % [,]. Ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης της κατανάλωσης ενέργειας στα Ελληνικά κτίρια την 0ετία (-00) ανέρχεται στο,%, ενώ ο αντίστοιχος για το σύνολο της καταναλισκόμενης ενέργειας είναι περίπου % []. Με αυτούς τους ρυθμούς αύξησης καθίσταται εξαιρετικά δύσκολη η επίτευξη του στόχου της Ελλάδας στο πλαίσιο του πρωτοκόλλου του Κυότο. Γι αυτό θα πρέπει να εφαρμοστούν άμεσα Μέτρα Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΜΕΕ) σε όλους του τομείς και ιδιαίτερα στα κτίρια. Η εργασία αυτή παρουσιάζει τα αποτελέσματα μελέτης που πραγματοποιήθηκε από τo Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών για λογαριασμό του ΥΠΕΧΩΔΕ με αντικείμενο την μείωση των εκπομπών CO στον οικιακό και τριτογενή τομέα. Αρχικά παρουσιάζονται τα αποτελέσματα από την εκτίμηση της ποιότητας και ποσότητας του κτιριακού αποθέματος στα ελληνικά κτίρια (κατοικίες, γραφεία-καταστήματα, νοσοκομεία, ξενοδοχεία και σχολεία), για τις τέσσερις κλιματικές ζώνες της Ελλάδας, και διακρίνονται τρεις χρονικές περίοδοι κατασκευής των κτιρίων. Στη συνέχεια παρουσιάζεται η αποτύπωση της ενεργειακής κατάστασης των ελληνικών κτιρίων, ανά κλιματική ζώνη και χρονική περίοδο κατασκευής, καθώς επίσης και το δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας με την επιλογή και εφαρμογή μέτρων βελτίωσης του κτιριακού κελύφους ή των ηλεκτρομηχανολογικών (Η/Μ) εγκαταστάσεων. Η δυνατότητα εφαρμογής των μέτρων αξιολογείται βάσει κριτηρίων, όπως το είδος των κτιρίων, η υφιστάμενη τεχνολογία, το ποσοστό εξοικονόμησης, το κόστος επέμβασης και η δυνατότητα εφαρμογής οικονομικών κινήτρων.

. ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΑΠΟΘΕΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Το % των ελληνικών κτιρίων κατασκευάστηκαν πριν από το 0 (Εικόνα ), δεν διαθέτουν θερμομόνωση και παρουσιάζουν χαμηλή ενεργειακή απόδοση, ενώ παράλληλα στην πλειοψηφία τους διαθέτουν παλιές Η/Μ εγκαταστάσεις []. Το % των ελληνικών κτιρίων αντιστοιχεί σε κτίρια κατοικιών και το % σε κτίρια του τριτογενή τομέα []. ΕΣΥΕ 00-0 % -0 % -00 % < % - % -0 0% -0 % ΕΣΥΕ 00 Κατοικίες.% Νοσοκομεία 0.0% Γραφεία & Εμπορικά.% Σχολεία 0.% Ξενοδοχεία 0.% Άλλες χρήσεις.% Εικόνα. Κατανομή των ελληνικών κτιρίων ανά χρονολογία κατασκευής (αριστερά) και ποσοστιαία κατανομή ελληνικών κτιρίων ανά τελική χρήση για το 00 (δεξιά) []. Με βάση αναλυτικά στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας (ΕΣΥΕ) για τα ελληνικά κτίρια, την οικοδομική δραστηριότητα του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων έργων (ΥΠΕΧΩΔΕ), το Υπουργείο Υγείας, τη Δημόσια Επιχείρηση Ανέγερσης Νοσοκομειακών Μονάδων, τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού, το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο, το Υπουργείο Παιδείας, τον Οργανισμό Σχολικών Κτιρίων και πλήθος δημοσιευμένων ερευνητικών μελετών για εξοικονόμηση ενέργειας, αξιολογήθηκε και εκτιμήθηκε η ποιότητα και η ποσότητα του ελληνικού κτιριακού αποθέματος ανά τελική χρήση (Εικόνα ), ανά χρονική περίοδο κατασκευής και κλιματική ζώνη, για τα υφιστάμενα κτίρια αλλά και τα νέα έως το 0. Διαχωρίστηκαν επίσης ανάλογα με την ποιότητα του κτιριακού κελύφους (θερμομόνωση, διπλά τζάμια, κλπ) και το είδος των Η/Μ εγκαταστάσεων τους (κεντρική θέρμανση, ψύξη, θερμοστάτες, ηλιακοί συλλέκτες, κλπ). Για τον οικιακό τομέα, έγινε περαιτέρω διαχωρισμός σε πολυκατοικίες και μονοκατοικίες, ενώ τα ξενοδοχεία διαχωρίστηκαν σε ετήσιας και θερινής λειτουργίας μονάδες. Εικόνα. Κατανομή του ελληνικού κτιριακού αποθέματος και βαθμοημέρες θέρμανσης, για τον οικιακό τομέα (αριστερά) και τον τριτογενή (δεξιά), ανά κλιματική ζώνη, για το 00 [,, ].

. ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΑ ΚΤΙΡΙΑ Το 00 τα ελληνικά κτίρια κατανάλωσαν GWh, δηλαδή το % της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας της Ελλάδας. Οι 0 GWh καταναλώθηκαν στα κτίρια κατοικιών και οι GWh στα κτίρια του τριτογενή (εκτός γεωργικών χρήσεων) []. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία του Υπουργείου Ανάπτυξης για την κατανάλωση ενέργειας στην Ελλάδα ανά τομέα, τις καταγραφές της ΕΣΥΕ, δημοσιεύματα σχετικών ερευνητικών εργασιών, καθώς επίσης και δεδομένα για το ελληνικό κτιριακό απόθεμα, εκτιμήθηκε η ειδική θερμική και ηλεκτρική κατανάλωση ενέργειας (kwh/m ), ανά τελική χρήση κτιρίων, χρονική περίοδο κατασκευής και κλιματική ζώνη (Πίνακας ). Τα νεότερα κτίρια παρουσιάζουν μείωση της ειδικής κατανάλωσης θερμικής ενέργειας, ενώ η ηλεκτρική αυξάνεται κυρίως λόγω της αύξησης των αναγκών κλιματισμού. Αξιοσημείωτο είναι ότι η ειδική κατανάλωση θερμικής ενέργειας στα ελληνικά κτίρια είναι υψηλότερη από το μέσο όρων των κτιρίων στην Ευρώπη παρά τις ευνοϊκότερες κλιματολογικές συνθήκες της Ελλάδας [, ]. Πίνακας.Μέση ετήσια ειδική κατανάλωση ηλεκτρικής και θερμικής ενέργεια (kwh/m.a) για τα ελληνικά κτίρια [,, ]. Μέση ετήσια ειδική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (kwh e /m.a) Μέση ετήσια ειδική κατανάλωση θερμικής ενέργειας (kwh th /m.a) Μονοκατοικίες Πολυκατοικίες Μονοκατοικίες Πολυκατοικίες Κλιματική ζώνη 0 00 0 0 00 0 0 00 0 0 00 0 Ελλάδα σύνολο.... 0.. 0 Ζώνη Α...... Ζώνη Β...... Ζώνη Γ..0...0. 0 Ζώνη Δ...... 0 Μέση ετήσια ειδική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (kwh e /m.a) Γραφεία - Καταστήματα Ξενοδοχεία Σχολικά κτίρια Νοσοκομεία Κλιματική ζώνη 0 00 0 0 00 0 0 00 0 0 00 0 Ελλάδα σύνολο 0 0 0 0 0 Ζώνη Α Ζώνη Β Ζώνη Γ 0 Ζώνη Δ Μέση ετήσια ειδική κατανάλωση θερμικής ενέργειας (kwh th /m.a) Γραφεία - Καταστήματα Ξενοδοχεία Σχολικά κτίρια Νοσοκομεία Κλιματική ζώνη 0 00 0 0 00 0 0 00 0 0 00 0 Ελλάδα σύνολο 0 0 0 Ζώνη Α Ζώνη Β 0 Ζώνη Γ Ζώνη Δ. ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΑ ΚΤΙΡΙΑ Για την εκτίμηση του δυναμικού εξοικονόμησης ενέργειας, μελετήθηκε η εφαρμογή διαφόρων ΜΕΕ. Κάθε μέτρο εφαρμόστηκε σε καθορισμένο ποσοστό κτιρίων, με βασικό κριτήριο, το είδος και την υφιστάμενη κατάσταση των κτιρίων, καθώς και την δυνατότητα υλοποίησής του κάθε ΜΕΕ. Στον Πίνακα αναφέρονται οι παραδοχές και το ποσοστό (%) εξοικονόμησης ενέργειας ανά ΜΕΕ για τις διαφορετικές χρήσεις κτιρίων: Μονοκατοικίες (Μ) και Πολυκατοικίες (Π), Γραφεία-Καταστήματα (Γ/Κ), Ξενοδοχεία (Ξ), Σχολεία (Σ), και Νοσοκομεία (Ν).

Πίνακας. Παραδοχές και ποσοστό εξοικονόμησης ενέργειας για τα διάφορα ΜΕΕ στα ελληνικά κτίρια του τριτογενή (Γ/Κ, Ξ, Σ, Ν) και οικιακού (Μ, Π) τομέα, [,, ]. Μ.Ε.Ε Παραδοχές εφαρμογής μέτρων Εξοικονόμηση ενέργειας (%) Σχεδόν όλα τα κτίρια προ-0 είναι αμόνωτα. Γ/Κ, Σ: -% της θερμικής ενέργειας (Θ.Ε) Γ/Κ: Εφαρμογή μόνο στο (%) των αμόνωτων κτιρίων και % της ηλεκτ. ενέργειας για ψύξη (Η.Ε.Ψ) που έχουν κεντρική θέρμανση. Ξ: -% της Θ.Ε και % της Η.Ε.Ψ. Ξ, Σ, Ν: Εφαρμογή σε όλα τα αμόνωτα κτίρια προ- 0. Ν: -0% της Θ.Ε και % της Η.Ε.Ψ. Μ-Π: Σε όλα τα αμόνωτα κτίρια προ- 0 και στο % Μ-Π: -0% της θερμικής ενέργειας. των κτιρίων της περιόδου 0-00. #: Θερμομόνωση εξωτερικών τοίχων #: Θερμομόνωση οροφής #: Διπλά υαλοστάσια #: Συντήρηση κεντρικών θερμάνσεων #: Νέες κεντρικές θερμάνσεις #: Κεντρική θέρμανση Φ.Α. #: Θερμοστάτες αντιστάθμισης #: Θερμοστάτες χώρων #: Εξωτερική σκίαση #: Ανεμιστήρες οροφής #: Νυχτερινός αερισμός #: Ηλιακοί συλλέκτες για ΖΝΧ #: Λαμπτήρες υψηλής απόδοσης Γ/Κ, Ξ, Σ & Ν: Εφαρμογή σε όλα τα κτίρια προ-0 και δεν διαθέτουν μόνωση οροφής. Μ-Π: Στο 0% των αμόνωτων κτιρίων προ- 0 και στο % του 0-00. Γ/Κ: Εφαρμογή στο % των κτιρίων (με κεντρική θέρμανση) προ-0 και στο 0% του 0-00. Ξ, Σ & Ν: Εφαρμογή σε όλα τα κτίρια (με κεντρική θέρμανση) προ-0 και στο 0%-0% του 0-00. Μ-Π: Εφαρμογή σε όλα τα κτίρια προ- και στο % του -00. Γ/Κ, Ξ, Σ, Ν & Μ-Π: Εφαρμογή σε όλα τα υφιστάμενα κτίρια, που χρειάζονται σύμφωνα με τους εθνικούς κανονισμούς, ετήσια συντήρηση. Γ/Κ, Ξ, Σ, Ν &Μ-Π: Εφαρμογή σε όλα τα κτίρια με παλιό σύστημα κεντρικής θέρμανσης. Γ/Κ, Ξ, Ν & Μ-Π: Εφαρμογή σε % των κτιρίων με παλιά συστήματα κεντρικής θέρμανσης, στις κλιματικές ζώνες Β και Γ, όπου το Φ.Α. είναι διαθέσιμο. Γ/Κ, Ξ, Σ, Ν & Μ-Π: Εφαρμογή σε όλα τα κτίρια με κεντρική θέρμανση που δεν έχουν θερμοστάτες αντιστάθμισης, σύμφωνα με τους εθνικούς κανονισμούς. Γ/Κ, Ξ, Σ, Ν & Μ-Π: Εφαρμογή σε όλα τα κτίρια με κεντρική θέρμανση και δυνατότητα θερμοστάτη χώρου. Γ/Κ, Ξ, Σ, & Ν: Εφαρμογή στο 0% των κλιματιζόμενων κτιρίων, προ-00. Μ-Π: Στο 0% των κλιματιζόμενων κτιρίων, θεωρώντας ότι κλιματίζεται μόνο το 0% των χώρων τους. Γ/Κ, Ξ & Ν: Εφαρμογή στο 0% των κλιματιζόμενων κτιρίων με κάλυψη του 0-0% της επιφάνειάς τους. Σ: Εφαρμογή σε όλα κλιματιζόμενα κτίρια με κάλυψη του 0% της επιφάνειάς τους. Μ-Π: Εφαρμογή σε όλα τα κλιματιζόμενα κτίρια με κάλυψη του 0% της επιφάνειάς τους. Γ/Κ: Εφαρμογή στο % των κλιματιζόμενων κτιρίων. Ετήσια κατανάλωση ενέργειας 0. kwh/m, για ACH και ώρες την ημέρα. Γ/Κ: Εφαρμογή στο 0% των κτιρίων που δεν διαθέτουν ηλιακούς συλλέκτες. Ξ, Σ & Ν: Εφαρμογή στο 0% των κτιρίων που δεν διαθέτουν ηλιακούς συλλέκτες. Μ-Π: Σε όλα τα κτίρια που δεν έχουν ηλιακούς συλλέκτες. Γ/Κ, Ξ, Σ & Ν: Εφαρμογή σε όλα τα κτίρια που δεν διαθέτουν λαμπτήρες υψηλής ενεργειακής απόδοσης. Μ-Π: Σε όλα τα κτίρια που δεν διαθέτουν λαμπτήρες υψηλής απόδοσης #: BMS Γ/Κ: Για το 0% των κλιματιζόμενων κτιρίων του 0-00 και του 0% των κτιρίων του 00-0. Ξ, Ν: Για το % των κλιματιζόμενων κτιρίων προ-0, το 0% των κτιρίων του 0-00 και το 0% των κτιρίων του 00-0. #: Αεροστεγάνωση #: Κλιματιστικά υψηλής απόδοσης Μ-Π: Σε όλα τα αμόνωτα κτίρια προ- 0 και στο % των κτιρίων της δεκαετίας του 0. Μ-Π: Εφαρμογή στο 0% των κλιματιζόμενων κτιρίων που εκτιμήθηκε ότι έχουν παλιά συστήματα κλιματισμού. Αντικατάσταση με νέα υψηλής απόδοσης. Γ/Κ, Σ: -% της Θ.Ε και % της Η.Ε.Ψ. Ξ, Ν: -% της Θ.Ε και % της Η.Ε.Ψ. Μ-Π: -% της θερμικής ενέργειας. Γ/Κ, Σ: -% της θερμικής ενέργειας. Ξ: -% της θερμικής ενέργειας. Ν: -% της θερμικής ενέργειας. Μ-Π: -0% της θερμικής ενέργειας. Γ/Κ, Ξ, Σ, Ν: % της θερμικής ενέργειας για θέρμανση χώρων. Μ-Π: -% της θερμικής ενέργειας. Γ/Κ, Ξ, Σ, Ν & Μ-Π: -% της θερμικής ενέργειας για θέρμανση χώρων. Γ/Κ, Ξ, Ν & Μ-Π: -% της θερμικής ενέργειας για θέρμανση χώρων. Γ/Κ, Ξ, Σ, Ν: % της θερμικής ενέργειας για θέρμανση χώρων. Μ-Π: -% της Θ.Ε. για θέρμανση χώρων. Γ/Κ, Ξ, Σ & Ν: % της Θ.Ε για Θ.Χ. Μ-Π: -% της Θ.Ε. για θέρμανση χώρων. Γ/Κ, Ξ, Σ, Ν & Μ-Π: -0% της ηλεκτρικής ενέργειας για ψύξη. Γ/Κ, Ξ, Σ, Ν & Μ-Π: 0% της ηλεκτρικής ενέργειας για ψύξη. Γ/Κ: -0% της ηλεκτρικής ενέργειας για ψύξη. Γ/Κ: -0% της ηλεκ. ενέργειας για ΖΝΧ Ξ: -0% της ηλεκ. ενέργειας για ΖΝΧ Σ: -0% της ηλεκ. ενέργειας για ΖΝΧ Ν: -0% της ηλεκ. ενέργειας για ΖΝΧ Μ-Π: 0-0% της ηλεκ. ενέργειας για ΖΝΧ Γ/Κ, Ξ, Σ & Ν, Μ-Π: 0% της ηλεκτρικής ενέργειας για φωτισμό Γ/Κ, Ξ & Ν: 0% της ηλεκτρικής ενέργειας και 0% της θερμικής ενέργειας Μ-Π: -% της θερμικής ενέργειας για την θέρμανση των χώρων. Μ-Π: -% της ηλεκτρικής ενέργειας για ψύξη.

Στον Πίνακα παρουσιάζονται τα στοιχεία για την διάρκεια ζωής του κάθε ΜΕΕ που εφαρμόστηκε στην μελέτη, καθώς και το κόστος εφαρμογής τους (τιμές 00) για τον οικιακό και τριτογενή τομέα αντίστοιχα. Πίνακας. Περίοδος αποπληρωμής και μέσο κόστος των ΜΕΕ στα κτίρια, [,,,, ]. Αριθμός Μ.Ε.Ε Διάρκεια ζωής επένδυσης Μέσο κόστος επένδυσης στον τριτογενή τομέα Μέσο κόστος επένδυσης στον οικιακό τομέα # Μόνωση: 0 χρόνια.. /m μόνωσης /m μόνωσης # Μόνωση: 0 χρόνια.. /m μόνωσης /m μόνωσης # Διπλά τζάμια: 0 χρόνια. /m υαλοστασίου /m υαλοστασίου # -00 /κτίριο (για 00-000m ) # Λέβητας πετρελαίου: χρόνια. 0-000 /κτίριο (για 00- /Μον. /Πολ. 000m ) # Λέβητας Φ.Α: χρόνια. 00-000 /κτίριο (για 00-000m ) /Μον. /Πολ. # Θερμοστάτες αντιστάθμισης: 0 00-00 /κτίριο (για 00-000m ) 0 /κτίριο χρόνια. # Θερμοστάτες χώρου: χρόνια.. /θερμοστάτη 0 /Μον. 00 Euro/Πολ # Εξωτερική σκίαση: χρόνια.. /m σκιάστρου 0 /m σκιάστρου # Ανεμιστήρα οροφής: χρόνια. /ανεμιστήρα 0 /ανεμιστήρα # 0.0 /kwh # Ηλιακοί συλλέκτες: χρόνια. 0 / m ηλιακό συλλέκτη 0 /ηλιακό συλλέκτη # Λαμπτήρες υψηλής απόδοσης: 0. /m επιφάνειας κτιρίου /m επιφάνειας κτιρίου χρόνια. # BMS: χρόνια.. /m επιφάνειας κτιρίου # Αεροστεγάνωση: χρόνια. 0 /κατοικία # Νέα κλιματιστικά: χρόνια. 00 / κλιματιστικό Από την εφαρμογή των ΜΕΕ υπολογίστηκε για κάθε κατηγορία κτιρίων η συνολική εξοικονόμηση ενέργειας. Στις Εικόνες και παρουσιάζονται κατά σειρά αποδοτικότητας τα πιο αποτελεσματικά ΜΕΕ στον οικιακό και τριτογενή τομέα για το 0, για κάθε κλιματική ζώνη. Μέτρα Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΜΕΕ) ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ 0 Εξοικονόμηση Ενέργειας (TWh) Εικόνα. Ετήσια εξοικονομούμενη ενέργεια ανά κλιματική ζώνη, για τα σημαντικότερα ΜΕΕ στα κτίρια του οικιακού τομέα για το 0, [,, ]. Για τις κατοικίες τα πιο αποδοτικά μέτρα κατά σειρά, είναι η θερμομόνωση των εξωτερικών τοίχων, η αεροστεγάνωση των ανοιγμάτων, η τοποθέτηση διπλών υαλοστασίων και η συστηματική συντήρηση του συστήματος θέρμανσης. Για τα κτίρια του τριτογενή τομέα τα πιο αποδοτικά μέτρα είναι η θερμομόνωση των εξωτερικών τοίχων για τα σχολικά κτίρια και νοσοκομεία, ενώ για τα ξενοδοχεία και γραφεία/καταστήματα είναι η εγκατάσταση συστήματος διαχείρισης ενέργειας στο κτίριο (BMS).

Μέτρα Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΜΕΕ) ΓΡΑΦΕΙΑ / ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ 0 0 00 00 00 00 00 00 00 00 00 0 Εξοικονόμηση Ενέργειας (GWh) Μέτρα Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΜΕΕ) ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ 0 0 0 0 00 0 00 0 00 0 00 0 00 0 00 Εξοικόμησης Ενέργειας (GWh) Μέτρα Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΜΕΕ) ΣΧΟΛΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 Εξοικονόμηση Ενέργειας (GWh) Μέτρα Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΜΕΕ) ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ 0 0 0 0 0 0 0 0 00 Εξοικονόμηση Ενέργειας (GWh) Εικόνα. Ετήσια εξοικονομούμενη ενέργεια ανά κλιματική ζώνη, για τα σημαντικότερα ΜΕΕ στα κτίρια του τριτογενή τομέα για το 0 [,, ]. Πίνακας : Μείωση ρύπων CO σε (kt) για τα ΜΕΕ στα ελληνικά κτίρια το 0, [,,,, ]. Μείωση ρύπων CO σε (kt) από τα κτίρια Μέτρα Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΜΕΕ) Γραφεία / Ξενοδοχεία Σχολικά κτίρια Ξενοδοχεία Κατοικίες Καταστήματα #. Θερμομόνωση εξωτερικών τοίχων...0.. #. Θερμομόνωση οροφής..0... #. Διπλά υαλοστάσια..... #. Συντήρηση κεντρικών θερμάνσεων..... #. Αντικατάσταση των παλιών κεντρικών θερμάνσεων με νέες πετρελαίου..... #. Αντικατάσταση των παλιών κεντρικών θερμάνσεων με νέες φυσικού αερίου.. --..0 #. Θερμοστάτες Αντιστάθμισης.0..0.. #. Θερμοστάτες Χώρων..... #. Εξωτερική σκίαση..... #. Ανεμιστήρες οροφής.....0 #: Νυχτερινός αερισμός. -- -- -- -- #: Ηλιακοί συλλέκτες για ΖΝΧ.... 0. #: Λαμπτήρες υψηλής ενεργειακής απόδοσης..0... #: BMS Σύστημα Διαχείρισης Κτιρίων.. --. -- #: Αεροστεγάνωση Ανοιγμάτων -- -- -- --. #: Εγκατάσταση νέων κλιματιστικών -- -- -- -- 0. Στον Πίνακα, παρουσιάζονται οι εκτιμώμενες μειώσεις εκπομπών CO από την εφαρμογή των ΜΕΕ στα ελληνικά κτίρια το 0 [,,,, ]. Οι κατοικίες παρουσιάζουν το

μεγαλύτερο δυναμικό μείωσης εκπομπών CO, λόγω του μεγάλου ποσοστού συμμετοχής τους στο κτιριακό απόθεμα.. ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΜΕΤΡΩΝ Με βάση την παραπάνω ανάλυση έγινε οικονομική αξιολόγηση των ΜΕΕ με την μέθοδο κόστους-οφέλους, καθώς και της σκοπιμότητα εφαρμογής οικονομικών υποστηρικτικών πολιτικών άμεσων (επιδοτήσεις) ή έμμεσων (επιβολή φόρων ενέργειας ή φοροαπαλλαγή). Από την ανάλυση αυτή προσδιορίστηκαν οι προτεραιότητες που πρέπει να δοθούν σε εθνικό επίπεδο για την εφαρμογή των ΜΕΕ με κριτήρια την ενεργειακή απόδοση και την οικονομική βιωσιμότητα των μέτρων. ΜΕΕ Πίνακας : Προτεραιότητες εφαρμογής των ΜΕΕ στα ελληνικά κτίρια [,,,, ]. Ποσοστιαία συνολική ετήσια εξοικονόμηση ενέργειας (%) Θερμική Ηλεκτρική Προτεινόμενα μέτρα για κάθε είδος κτιρίου Γ/Κ Ξ Σ Ν Μ-Π Γ/Κ Ξ Σ Ν Μ-Π ΓΚ Ξ Σ Ν Μ-Π (ανά ζώνη) Θέρμανση Χώρων Κτιριακό Κέλυφος # 0 (Α, Β) (Γ,Δ) # (Α, Β, Γ, Δ) # (Γ, Δ) # 0 -- -- -- -- (Α, Β) (Γ,Δ) Θέρμανση Χώρων Παραγωγή Θερμότητας # (Α, Β, Γ, Δ) # (Α ) (Β,Γ,Δ) # -- (Β, Γ) # (Α, Β) (Γ,Δ) # (Α, Β) (Γ,Δ) # # 0 0 0 0 # -- -- -- -- -- # -- -- -- -- (Α, Β, Γ, Δ) Ψύξη Ζεστό Νερό Χρήσης # (Α, Β, Γ, Δ) Φωτισμός # 0 (Α, Β, Γ, Δ) Ενεργειακή Διαχείριση κτιρίου (BMS) # 0 0 0 0 0 0 -- -- -- Στον Πίνακα παρουσιάζεται το μέσο ποσοστό εξοικονόμησης ενέργειας (για όλες τις κλιματικές ζώνες και χρονολογίες κατασκευής), ανά τελική χρήση κτιρίου, καθώς και ο προσδιορισμός των ΜΕΕ ανάλογα την ενεργειακή απόδοση και την οικονομική βιωσιμότητά τους. Αρκετά από τα ΜΕΕ είναι οικονομικά ελκυστικά και βιώσιμα ( ) και δεν απαιτούν κάποια οικονομική υποστήριξη για την εφαρμογή τους, και συμβάλουν σημαντικά στην μείωση της καταναλισκόμενης ενέργειας και ρύπων. Άλλα μέτρα είναι ενεργειακά αποδοτικά (*) αλλά απαιτούν άμεσα ή έμμεσα οικονομικά κίνητρα. Τέλος προσδιορίζονται και τα ΜΕΕ ( ) που για ορισμένους τουλάχιστον τύπους κτιρίων είναι υψηλούς κόστους και οποιαδήποτε οικονομική υποστήριξη δεν συμβάλει στην βιωσιμότητά τους.

. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας στα ελληνικά κτίρια είναι αρκετά υψηλό, και μπορεί να αξιοποιηθεί με την εφαρμογή των κατάλληλων Μέτρων Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΜΕΕ) χωρίς την απαίτηση οποιασδήποτε οικονομικής υποστήριξης, αφού στην πλειοψηφία τους είναι οικονομικά βιώσιμα. Αν ληφθεί υπόψη η συνεχής αύξηση του ενεργειακού κόστους (πετρέλαιο, ηλεκτρισμός), τα ΜΕΕ είναι σήμερα ακόμα πιο ελκυστικά από οικονομικής απόψεως. Εντούτοις με την εφαρμογή κατάλληλα σχεδιασμένων υποστηρικτικών πολιτικών είναι δυνατόν να επιτευχθούν ακόμη σημαντικότερες μειώσεις της καταναλισκόμενης ενέργειας και των συνεπαγόμενων εκπομπών στον τομέα των κτιρίων. Το μεγαλύτερο δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας παρουσιάζεται στα κτίρια των κατοικιών, όπου κάποια από τα προτεινόμενα ΜΕΕ θα μπορούσαν να εφαρμοστούν από τους ιδιοκτήτες χωρίς ιδιαίτερες δαπάνες, όπως η συχνή συντήρηση και έλεγχος των Η/Μ συστημάτων (λέβητες, κλιματιστικά), η αεροστεγάνωση των ανοιγμάτων, η εγκατάσταση θερμοστατών, η αντικατάσταση των λαμπτήρων με ενεργειακούς κλπ. Με αντίστοιχες χαμηλές δαπάνες τα μέτρα αυτά μπορούν να εφαρμοστούν και στα κτίρια του τριτογενή τομέα. Τέλος, η θερμομόνωση των υφιστάμενων παλιών κτιρίων είναι το πιο ενεργειακά αποδοτικό ΜΕΕ για τις κατοικίες, νοσοκομεία και ξενοδοχεία και το δεύτερο σε σειρά ενεργειακά αποδοτικό ΜΕΕ για τα γραφεία/καταστήματα και σχολεία. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ. Υπουργείο Ανάπτυξης - ΥΠΑΝ 00, www.ypan.gr.. ΥΠΕΧΩΔΕ - ΕΑΑ, Αναθεώρηση του ου Εθνικού Προγράμματος μείωσης εκπομπών αερίων θερμοκηπίου - Εκτίμηση της ανάγκης αξιοποίησης των μηχανισμών του Πρωτοκόλλου του Κιότο. Αθήνα 00.. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος ΕΣΥΕ 00, http://www.statistics.gr/. Δ. Λάλας, Κ.Α. Μπαλαράς, Α. Γαγλία, Ε. Γεωργοπούλου, Σ. Μοιρασγεντής, Ι. Σαραφίδης, Σ. Ψωμάς Διερεύνηση Υποστηρικτικών Πολιτικών για την προώθηση των μέτρων πολιτικής του ΥΠΕΧΩΔΕ Σχετικά με Μείωση των Εκπομπών CO στον Οικιακό Τριτογενή Τομέα, 0 σ., Τελική Τεχνική Έκθεση, Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος & Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΙΕΠΒΑ) - Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, Αθήνα, Νοέμβριος 00.. C.A. Balaras, A.G. Gaglia, E. Georgopoulou, S. Mirasgedis, Y. Sarafidis, D.P. Lalas. European Residential Buildings and Empirical Assessment of the Hellenic Residential Building Stock, Energy Consumption Emissions and Potential Energy Savings, Building & Environment, /, - (00).. A.G. Gaglia, C.A. Balaras, S. Mirasgedis, E. Georgopoulou, Y. Sarafidis, D.P. Lalas. Empirical Assessment of the Hellenic Non-Residential Building Stock, Energy Consumption, Emissions and Potential Energy Savings. Energy Conversion & Management, /, - (00).. S. Mirasgedis, E. Georgopoulou, Y. Sarafidis, C.A. Balaras, A. Gaglia and D.P. Lalas. CO Emission Reduction Policies in the Greek Residential Sector: A Methodological Framework for Their Economic Evaluation. Energy Conversion and Management,, -, (00).. E. Georgopoulou, Y. Sarafidis, S. Mirasgedis, C.A. Balaras, A. Gaglia, D. P. Lalas. Evaluating the Need for Economic Support Policies in Promoting Greenhouse Gas Emission Reduction Measure in the Building Sector: The Case of Greece. Energy Policy, /, 0-0, (00).

BUILDING STOCK, ENERGY CONSERVATION POTENTIAL AND EMISSION REDUCTION IN THE DOMESTIC AND TERTIARY SECTOR IN GREECE POTENTIAL MEASURES A. G. Gaglia, C. A. Balaras, S. Mirasgedis, E. Georgopoulou, I. Sarafidis, D.Lalas Group Energy Conservation, Group Energy Plan & Sustainable Development, Institute of Environmental Research & Sustainable Development, National Observatory of Athens, I. Metaxa & V.Pavlou, Lofos Koufou,, P. Penteli. Tel. -, Fax -. Email: agaglia@meteo.noa.gr FACETS LMT, Company of Energy and Environmental Studies ABSTRACT Hellenic buildings account in 00 for about % of the total energy consumption and % of electric energy consumption. As a result, they contribute to over % of the CO emissions. The mean annual increase of energy consumption for the Hellenic buildings is about.% over the past 0 year period (-00), while the corresponding annual average increase for the total energy consumption was only %. This rate of increase is not in accordance to the commitment of Greece for the reduction of CO emissions in the frame of KYOTO. For this reason, it is necessary to urgently implement Energy Conservation Measures (ECM) in all sectors that consume energy and especially in the building sector. This paper prioritizes the most effective ECMs in Hellenic buildings in order to reduce the environmental impact from CO emissions, through the implementation of a realistic and effective national action plan. Different energy conservation scenarios and their impact on the reduction of CO emissions were evaluated. The amount and quality of the Hellenic building stock is estimated, as well as, the specific energy consumption and the measures that are possible to be applied in residential and non-residential buildings. The building stock is categorized based on the different end-use(dwellings, schools, hospitals, hotels, offices), climatic zones and year of construction. Furthermore, the potential energy conservation is estimated as a result of different measures for the building envelope (insulation, shading) and the electromechanical installations. The financial evaluation of the various ECMs shows, that some of these measures are very energy efficient and cost effective, while some others have a good potential but their implementation may require specific subsidies and/or the use of other instruments like increased taxes based on energy consumption. Accordingly, the most effective energy conservation measures are: the addition of thermal insulation to external walls, the installation of BMS for the tertiary sector buildings, the use of high efficient lamps, and the installation of natural gas boilers or new oil boilers.