«ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΙΣΗΓΜΕΝΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ»

ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ Διπλωματική Εργασία «ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΙΣΗΓΜΕΝΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ» του ΨΥΧΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Επιβλέπων Καθηγητής: Παπαναστασίου Ιωάννης Υποβλήθηκε ως απαιτούμενο για την απόκτηση του μεταπτυχιακού διπλώματος στην Εφαρμοσμένη Λογιστική και Ελεγκτική Νοέμβριος 2013

«Το μόνο στολίδι που δεν φθείρεται είναι η γνώση.» Τόμας Φούλερ i

Ευχαριστίες Θα ήθελα να εκφράσω τις θερμές ευχαριστίες μου στην οικογένεια μου για την ηθική και υλική βοήθεια που μου προσέφεραν σε όλη την διάρκεια των σπουδών μου. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω και τους φίλους μου για την ψυχολογική συμπαράσταση που μου προσέφεραν κατά την διάρκεια συγγραφής της παρούσας διπλωματικής εργασίας. Ιδιαιτέρως θα ήθελα να εκφράσω τις ευχαριστίες μου προς τον επιβλέποντα καθηγητή μου του Πανεπιστημίου Μακεδονίας κ. Παπαναστασίου Ιωάννη για την άριστη συνεργασία που είχαμε κατά την εκπόνηση της παρούσας διπλωματικής εργασίας. ii

Περίληψη Μέσω της παρούσας διπλωματικής εργασίας επιδιώκεται η χρηματοοικονομική ανάλυση 16 εισηγμένων στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών εταιρειών, του ελληνικού κλάδου πληροφορικής κατά την περίοδο 2007-2012. Η επιλογή της περιόδου αυτής έγινε με γνώμονα να παρουσιαστεί η οικονομική κατάσταση των εταιρειών την περίοδο που περιλαμβάνει έτη πριν και μετά την είσοδο της Ελλάδας στην παγκόσμια οικονομική κρίση. Στόχος της παρούσας χρηματοοικονομικής ανάλυσης είναι να προσδιοριστούν χρήσιμα συμπεράσματα για την πορεία της ελληνικής αγοράς πληροφορικής την περίοδο της ελληνικής οικονομικής κρίσης. Τα συμπεράσματα αυτά σχετίζονται με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των υπό εξέταση εταιρειών και με το κατά πόσο βελτιώνονται η επιδεινώνονται διαχρονικά οι χρηματοοικονομικές τους θέσεις. Αναλυτικότερα, αρχικά εξετάζεται το γενικό οικονομικό περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιούνται οι υπό εξέταση επιχειρήσεις, με την ανάλυση της διεθνούς και της ελληνικής οικονομίας. Ακολουθεί η μελέτη της διεθνούς και της ελληνικής αγοράς πληροφορικής. Εν συνεχεία αναλύεται η χρηματοοικονομική θέση των υπό εξέταση εταιρειών, μέσω της χρηματοοικονομικής ανάλυσης επιλεγμένων αριθμοδεικτών για κάθε εταιρεία ξεχωριστά αλλά και για τον κλάδο πληροφορικής. Ακολουθεί η εξέταση κάποιων βασικών οικονομικών μεγεθών των εισηγμένων εταιρειών πληροφορικής μέσω της παραδοσιακής ανάλυσης των χρηματοοικονομικών καταστάσεων, η οποία περιλαμβάνει τις καταστάσεις κοινού μεγέθους, τις καταστάσεις τάσεως και τις συγκριτικές καταστάσεις και πραγματοποιείται υπολογισμός προβλέψεων για τα επόμενα δύο έτη μέσω της απλής γραμμικής παλινδρόμησης. Τέλος παρουσιάζονται τα συμπεράσματα της χρηματοοικονομικής ανάλυσης καθώς και προτάσεις για περαιτέρω έρευνα. iii

Πίνακας Περιεχομένων Ευχαριστίες Περίληψη Πίνακας Περιεχομένων Κατάλογος Πινάκων Κατάλογος Διαγραμμάτων ii iii iv viii xi 1. Εισαγωγή 1 1.1. Αντικειμενικός Σκοπός 1 1.2. Μεθοδολογία 2 1.3. Χρησιμότητα 2 1.4. Διάρθρωση Εργασίας 3 2. Ανάλυση Οικονομίας 5 2.1. Γενικά 5 2.2. Ανάλυση Διεθνούς Οικονομίας 6 2.2.1. Οικονομική Δραστηριότητα 6 2.2.2. Απασχόληση και Ανεργία 7 2.2.3. Πληθωρισμός 7 2.3. Ανάλυση Ελληνικής Οικονομίας 8 2.3.1. Οικονομική Δραστηριότητα 9 2.3.2. Απασχόληση και Ανεργία 10 2.3.3. Πληθωρισμός 12 3. Ανάλυση του Κλάδου Πληροφορικής 13 3.1. Ιστορική Αναδρομή 13 3.2. Προϊόντα και Υπηρεσίες του Κλάδου Πληροφορικής 14 3.3. Ανάλυση της Διεθνούς Αγοράς Πληροφορικής 15 3.3.1. Η Πορεία της Διεθνούς Αγοράς Πληροφορικής 16 3.3.2. Προβλέψεις για την Διεθνή Αγορά Πληροφορικής 20 iv

3.4. Ανάλυση της Ελληνικής Αγοράς Πληροφορικής 20 3.4.1. Γενικά Χαρακτηριστικά των Εταιρειών του Ελληνικού Κλάδου Πληροφορικής 22 3.4.2. Η Πορεία της Ελληνικής Αγοράς Πληροφορικής 23 3.4.3. Προβλέψεις για την Ελληνική Αγορά Πληροφορικής 29 4. Γενική Επισκόπηση των Ελληνικών Εισηγμένων Εταιρειών του Κλάδου Πληροφορικής 31 4.1. Εισαγωγή 31 4.2. Οι Εισηγμένες Εταιρείες του Κλάδου Πληροφορικής 31 5. Χρηματοοικονομική Ανάλυση Θεωρητική Προσέγγιση 45 5.1 Γενική Θεώρηση της Χρηματοοικονομικής Ανάλυσης 45 5.2 Ετήσιες Οικονομικές Καταστάσεις 45 5.3 Κατηγορίες Χρηστών Χρηματοοικονομικών Καταστάσεων 48 5.4 Μέθοδοι Αναλύσεως Λογιστικών Καταστάσεων 51 5.5 Ανάλυση Αριθμοδεικτών 55 5.5.1 Δείκτες Ρευστότητας 56 5.5.1.1 Δείκτης Γενικής Ρευστότητας 57 5.5.1.2 Δείκτης Ειδικής Ρευστότητας 58 5.5.2 Δείκτες Δραστηριότητας 59 5.5.2.1 Δείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Αποθεμάτων 60 5.5.2.2 Μέση Διάρκεια Παραμονής Αποθεμάτων 60 5.5.2.3 Δείκτης Ταχύτητας Είσπραξης Απαιτήσεων 61 5.5.2.4 Μέση Διάρκεια Είσπραξης Απαιτήσεων 62 5.5.2.5 Δείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Ενεργητικού 62 5.5.3 Δείκτες Αποδοτικότητας 63 5.5.3.1 Δείκτης Καθαρού Περιθωρίου Κέρδους 64 5.5.3.2 Δείκτης Μικτού Περιθωρίου Κέρδους 65 5.5.3.3 Δείκτης Αποδοτικότητας Ιδίων Κεφαλαίων 65 5.5.3.4 Δείκτης Αποδοτικότητας Ενεργητικού 66 5.5.3.5 Δείκτης Περιθωρίου Λειτουργικής Ταμειακής Ροής 67 5.5.4 Δείκτες Διάρθρωσης Κεφαλαίου και Βιωσιμότητας 67 5.5.4.1 Δείκτης Ιδίων προς Συνολικά Κεφάλαια ή Οικονομικής Αυτονομίας 69 5.5.4.2 Δείκτης Ξένων προς Ίδια Κεφάλαια ή Δείκτης Δανειακής Επιβάρυνσης 69 v

5.5.4.3 Δείκτης Ιδίων προς Ξένα Κεφάλαια 71 5.5.4.4 Δείκτης Κάλυψης Χρηματοοικονομικών Εξόδων (Λειτουργικά Κέρδη) 71 5.5.5 Δείκτες Δαπανών Λειτουργίας 72 5.5.5.1 Δείκτης Λειτουργικών Εξόδων προς Πωλήσεις 72 5.5.5.2 Δείκτης Διοικητικών Εξόδων προς Πωλήσεις 73 5.5.5.3 Δείκτης Εξόδων Λειτουργίας Διαθέσεως προς Πωλήσεις 73 6. Χρηματοοικονομική Ανάλυση των Ελληνικών Εισηγμένων Εταιρειών του Κλάδου Πληροφορικής Παρουσίαση και Ανάλυση Αποτελεσμάτων 74 6.1 Ανάλυση με Αριθμοδείκτες 74 6.1.1 Δείκτες Ρευστότητας 74 6.1.1.1 Δείκτης Γενικής Ρευστότητας 74 6.1.1.2 Δείκτης Ειδικής Ρευστότητας 77 6.1.2 Δείκτες Δραστηριότητας 80 6.1.2.1 Δείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Αποθεμάτων 80 6.1.2.2 Μέση Διάρκεια Παραμονής Αποθεμάτων 83 6.1.2.3 Δείκτης Ταχύτητας Είσπραξης Απαιτήσεων 85 6.1.2.4 Μέση Διάρκεια Είσπραξης Απαιτήσεων 87 6.1.2.5 Δείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Ενεργητικού 89 6.1.3 Δείκτες Αποδοτικότητας 91 6.1.3.1 Δείκτης Καθαρού Περιθωρίου Κέρδους 92 6.1.3.2 Δείκτης Μικτού Περιθωρίου Κέρδους 94 6.1.3.3 Δείκτης Αποδοτικότητας Ιδίων Κεφαλαίων 97 6.1.3.4 Δείκτης Αποδοτικότητας Ενεργητικού 100 6.1.3.5 Δείκτης Περιθωρίου Λειτουργικής Ταμειακής Ροής 102 6.1.4 Δείκτες Διάρθρωσης Κεφαλαίου και Βιωσιμότητας 105 6.1.4.1 Δείκτης Ιδίων προς Συνολικά Κεφάλαια ή Οικονομικής Αυτονομίας 105 6.1.4.2 Δείκτης Ξένων προς Ίδια Κεφάλαια ή Δείκτης Δανειακής Επιβάρυνσης 108 6.1.4.3 Δείκτης Ιδίων προς Ξένα Κεφάλαια 111 6.1.4.4 Δείκτης Κάλυψης Χρηματοοικονομικών Εξόδων (Λειτουργικά Κέρδη) 113 6.1.5 Δείκτες Δαπανών Λειτουργίας 116 6.1.5.1 Δείκτης Λειτουργικών Εξόδων προς Πωλήσεις 116 6.1.5.2 Δείκτης Διοικητικών Εξόδων προς Πωλήσεις 119 vi

6.1.5.3 Δείκτης Εξόδων Λειτουργίας Διαθέσεως προς Πωλήσεις 121 6.2 Ανάλυση Μέσω Χρηματοοικονομικών Καταστάσεων 124 6.2.1 Καταστάσεις Κοινού Μεγέθους 124 6.2.2 Καταστάσεις Ποσοστών Τάσης 128 6.2.3 Συγκριτικές Καταστάσεις 133 6.2.4 Προβλέψεις 137 7.Συμπεράσματα Προτάσεις 143 Παράρτημα Ισολογισμοί Καταστάσεις Αποτελεσμάτων Χρήσης xiv xiv xxi Οικονομικές Αναλύσεις Βιβλιογραφία Αρθρογραφία lxv vii

Κατάλογος Πινάκων Πίνακας 1: Βασικά Μεγέθη Παγκόσμιας Οικονομίας κατά τα έτη 2007-2012 6 Πίνακας 2: Η Ελληνική Οικονομία σε Αριθμούς κατά τα έτη 2007-2012 9 Πίνακας 3: Απασχολούμενοι Άνεργοι κατά τα έτη 2007-2012 11 Πίνακας 4: Ποσοστό Ανεργίας κατά Ομάδες Ηλικιών κατά τα έτη 2007-2012 11 Πίνακας 5: Πληθωρισμός κατά τα έτη 2007-2012 12 Πίνακας 6: Ρυθμός Ανάπτυξης Αγοράς Πληροφορικής κατά τα έτη 2010-2012 16 Πίνακας 7: Αξία Εξοπλισμού, Λογισμικού και Υπηρεσιών Πληροφορικής το έτος 2012 17 Πίνακας 8: Ρυθμός Ανάπτυξης Αγοράς Εξοπλισμού (Hardware) κατά τα έτη 2010-2012 18 Πίνακας 9: Ρυθμός Ανάπτυξης Λογισμικού (Software) κατά τα έτη 2010-2012 19 Πίνακας 10: Ρυθμός Ανάπτυξης Αγοράς Πληροφορικής στην Ευρώπη κατά τα έτη 2010-2012 19 Πίνακας 11: Προβλέψεις Προϊόντων και Υπηρεσιών Πληροφορικής τα έτη 2013 20 Πίνακας 12: Αξία Προϊόντων και Υπηρεσιών Πληροφορικής τα έτη 2007 και 2008 26 Πίνακας 13: Αξία Προϊόντων και Υπηρεσιών Πληροφορικής τα έτη 2009 και 2010 26 Πίνακας 14: Αξία Προϊόντων και Υπηρεσιών Πληροφορικής τα έτη 2011 και 2012 27 Πίνακας 15: Προβλέψεις Προϊόντων και Υπηρεσιών Πληροφορικής τα έτη 2013 29 Πίνακας 16: Προβλέψεις Προϊόντων και Υπηρεσιών Πληροφορικής τα έτη 2014 30 Πίνακας 17: Δείκτης Γενικής Ρευστότητας 76 Πίνακας 18: Δείκτης Ειδικής Ρευστότητας 78 Πίνακας19: Δείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Αποθεμάτων 81 Πίνακας 20: Μέση Διάρκεια Παραμονής Αποθεμάτων 83 viii

Πίνακας 21: Δείκτης Ταχύτητας Είσπραξης Απαιτήσεων 85 Πίνακας 22: Μέση Διάρκεια Είσπραξης Απαιτήσεων 88 Πίνακας 23: Δείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Ενεργητικού 90 Πίνακας 24: Δείκτης Καθαρού Περιθωρίου Κέρδους 93 Πίνακας 25: Δείκτης Μικτού Περιθωρίου Κέρδους 95 Πίνακας 26: Δείκτης Αποδοτικότητας Ιδίων Κεφαλαίων 98 Πίνακας 27: Δείκτης Αποδοτικότητας Ενεργητικού 100 Πίνακας 28: Δείκτης Περιθωρίου Λειτουργικής Ταμειακής Ροής 103 Πίνακας 29: Δείκτης Ιδίων προς Συνολικά Κεφάλαια 106 Πίνακας 30: Δείκτης Ξένων προς Ίδια Κεφάλαια 109 Πίνακας 31: Δείκτης Ιδίων προς Ξένα Κεφάλαια 112 Πίνακας 32: Δείκτης Κάλυψης Χρηματοοικονομικών εξόδων 114 Πίνακας 33: Δείκτης Λειτουργικών Εξόδων προς Πωλήσεις 117 Πίνακας 34: Δείκτης Διοικητικών Εξόδων προς Πωλήσεις 119 Πίνακας 35: Δείκτης Εξόδων Λειτουργιών Διαθέσεως προς Πωλήσεις 122 Πίνακας 36: Κατάσταση Κοινού Μεγέθους - Κέρδη μετά Φόρων 124 Πίνακας 37: Κατάσταση Κοινού Μεγέθους Κόστος Πωλήσεων 126 Πίνακας 38: Κατάσταση Ποσοστού Τάσης - Κέρδη μετά Φόρων 128 Πίνακας 39: Κατάσταση Ποσοστού Τάσης Κόστος Πωλήσεων 131 Πίνακας 40: Συγκριτικές Καταστάσεις Κέρδη μετά Φόρων 133 Πίνακας 41: Συγκριτικές Καταστάσεις Κόστος Πωλήσεων 135 Πίνακας 42: Προβλέψεις ROΑ 137 Πίνακας 43: Προβλέψεις ROE 138 ix

Πίνακας 44: Προβλέψεις Γενική Ρευστότητα 138 Πίνακας 45: Προβλέψεις Ίδια προς Ξένα Κεφάλαια 139 Πίνακας 46: Προβλέψεις Κέρδη (Ζημίες) μετά Φόρων 140 x

Κατάλογος Διαγραμμάτων Διάγραμμα 1: Ρυθμός Ανάπτυξης Αγοράς Πληροφορικής 17 Διάγραμμα 2: Ποσοστιαία Διάρθρωση Κεφαλαίων 21 Διάγραμμα 3: Γεωγραφική Κατανομή Επιχειρήσεων 22 Διάγραμμα 4: Η Πορεία του εξοπλισμού, του Λογισμικού και των υπηρεσιών πληροφορικής στην Ελληνική Αγορά Πληροφορικής 2007-2012 29 Διάγραμμα 5: Η Πορεία του Δείκτη Γενικής Ρευστότητας 77 Διάγραμμα 6: Μέσος Όρος Δείκτη Γενικής Ρευστότητας 77 Διάγραμμα 7: Η Πορεία του Δείκτη Ειδικής Ρευστότητας 79 Διάγραμμα 8: Μέσος Όρος Δείκτη Ειδικής Ρευστότητας 80 Διάγραμμα 9: Η Πορεία του Δείκτη Ταχύτητας Κυκλοφορίας Αποθεμάτων 82 Διάγραμμα 10: Μέσος Όρος Δείκτη Ταχύτητας Κυκλοφορίας Αποθεμάτων 83 Διάγραμμα 11: Η Πορεία του Δείκτη Διάρκειας Παραμονής Αποθεμάτων 84 Διάγραμμα 12: Μέσος Όρος Δείκτης Διάρκειας Παραμονής Αποθεμάτων 85 Διάγραμμα 13: Η Πορεία του Δείκτη Ταχύτητας Είσπραξης Απαιτήσεων 86 Διάγραμμα 14: Μέσος Όρος Δείκτη Ταχύτητας Είσπραξης Απαιτήσεων 87 Διάγραμμα 15: Η Πορεία του Δείκτη Μέσης Διάρκειας Είσπραξης Απαιτήσεων 89 Διάγραμμα 16: Μέσος Όρος Δείκτη Μέσης Διάρκειας Είσπραξης Απαιτήσεων 89 Διάγραμμα 17: Η Πορεία του Δείκτη Ταχύτητας Κυκλοφορίας Ενεργητικού 91 Διάγραμμα 18: Μέσος Όρος Δείκτη Ταχύτητας Κυκλοφορίας Ενεργητικού 91 Διάγραμμα 19: Η Πορεία του Δείκτη Καθαρού Περιθωρίου Κέρδους 94 Διάγραμμα 20: Μέσος Όρος Δείκτη Καθαρού Περιθωρίου Κέρδους 94 Διάγραμμα 21: Η Πορεία Δείκτη Αποδοτικότητας Ενεργητικού 96 xi

Διάγραμμα 22: Μέσος Όρος Δείκτη Αποδοτικότητας Ενεργητικού 97 Διάγραμμα 23: Μέσος Όρος Δείκτη Αποδοτικότητας Ενεργητικού 99 Διάγραμμα 24: Μέσος Όρος Δείκτη Αποδοτικότητας Ενεργητικού 99 Διάγραμμα 25: Η Πορεία του Δείκτη Αποδοτικότητας Ενεργητικού 101 Διάγραμμα 26: Μέσος Όρος Δείκτη Αποδοτικότητας Ενεργητικού 102 Διάγραμμα 27: Η Πορεία Δείκτη Περιθωρίου Λειτουργικής Ταμειακής Ροής 104 Διάγραμμα 28: Μέσος Όρος Δείκτη Περιθωρίου Λειτουργικής Ταμειακής Ροής 104 Διάγραμμα 29: Η Πορεία του Δείκτη Ιδίων προς Συνολικά Κεφάλαια 107 Διάγραμμα 30: Μέσος Όρος Δείκτη Ιδίων προς Συνολικά Κεφάλαια 107 Διάγραμμα 31:Η Πορεία του Δείκτη Ξένων προς Ίδια Κεφάλαια 110 Διάγραμμα 32: Μέσος Όρος Δείκτη Ξένων προς Ίδια Κεφάλαια 110 Διάγραμμα 33: Η Πορεία του Δείκτη Ιδίων προς Ξένα Κεφάλαια 113 Διάγραμμα 34: Μέσος Όρος Δείκτη Ιδίων προς Ξένα Κεφάλαια 113 Διάγραμμα 35: Η Πορεία του Δείκτη Κάλυψης Χρηματοοικονομικών Εξόδων 115 Διάγραμμα 36: Μέσος Όρος Δείκτη Κάλυψης Χρηματοοικονομικών Εξόδων 116 Διάγραμμα 37: Η Πορεία του Δείκτη Λειτουργικών Εξόδων προς Πωλήσεις 118 Διάγραμμα 38: Μέσος Όρος Δείκτη Λειτουργικών Εξόδων προς Πωλήσεις 119 Διάγραμμα 39: Η Πορεία του Δείκτη Διοικητικών Εξόδων προς Πωλήσεις 121 Διάγραμμα 40: Μέσος Όρος Δείκτη Διοικητικών Εξόδων προς Πωλήσεις 121 Διάγραμμα 41: Η Πορεία του Δείκτη Εξόδων Λειτουργιών Διαθέσεως προς Πωλήσεις 123 Διάγραμμα 42: Μέσος Όρος Δείκτη Εξόδων Λειτουργιών Διαθέσεως προς Πωλήσεις 123 Διάγραμμα 43: Η Πορεία των Κερδών μετά Φόρων 125 Διάγραμμα 44: Η Πορεία του Μέσου Όρου των Κερδών μετά Φόρων 125 xii

Διάγραμμα 45: Η πορεία του Κόστους Πωλήσεων 127 Διάγραμμα 46: Η Πορεία του Μέσου Όρου Κόστους Πωλήσεων 127 Διάγραμμα 47: Η Πορεία των Κερδών μετά Φόρων 129 Διάγραμμα 48: Η Πορεία του Μέσου Όρου των Κερδών μετά Φόρων 130 Διάγραμμα 49: Η Πορεία των Κόστους Πωλήσεων 132 Διάγραμμα 50: Η Πορεία του Μέσου Όρου των Κερδών μετά Φόρων 132 Διάγραμμα 51: Η Πορεία των Κερδών μετά Φόρων 134 Διάγραμμα 52: Η Πορεία του Μέσου Όρου των Κερδών μετά Φόρων 134 Διάγραμμα 53: Η Πορεία του Κόστους Πωλήσεων 136 Διάγραμμα 54: Η Πορεία του Μέσου Όρου του Κόστους Πωλήσεων 136 xiii

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Αντικειμενικός Σκοπός Η παρούσα διπλωματική εργασία αποσκοπεί στην χρηματοοικονομική ανάλυση των ελληνικών εισηγμένων εταιρειών του κλάδου της πληροφορικής στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών, κατά την χρονική περίοδο 2007-2012, προκειμένου να αποτυπωθεί η χρηματοοικονομική κατάσταση και να προσδιοριστούν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των εν λόγω εταιρειών. Η χρηματοοικονομική ανάλυση των εταιρειών θα γίνει με την χρήση της μεθόδου των χρηματοοικονομικών δεικτών, η οποία αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο, το οποίο δημιουργήθηκε για να εξυπηρετήσει την ανάγκη των εταιρειών να αποκωδικοποιούν τις πληροφορίες που αντλούν από την μελέτη των οικονομικών τους καταστάσεων. Οι εταιρείες οι οποίες θα αναλυθούν είναι: ΑLTEC A.E. BYTE COMPUTER A.B.E.E. COMPUCON A.E. ENTERSOFT A.E. EPSILON NET A.E. INFORM LYKOS A.E. MLS ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ A.E. PERFORMANCE TECHNOLOGIES A.E. PROFILE SYTEMS AND SOFTWARE A.E. QUEST HODLINGS A.E. SPACE HELLAS A.E. ΙΛΥΔΑ A.E. ΛΟΓΙΣΜΟΣ A.E. MAPAK ELECTRONICS A.E. PC SYSTEMS A.E. 1

QUALITY & RELIABILITY A.E. 1.2 Μεθοδολογία Η μεθοδολογία η οποία ακολουθείτε στην παρούσα μελέτη είναι επαγωγικού χαρακτήρα (top-down analysis) και αφορά την εξαετία 2007-2012. Αρχικά, εξετάζεται το γενικό οικονομικό περιβάλλον και αναλύονται η διεθνής και ελληνική οικονομία. Στην συνέχεια ακολουθεί ανάλυση του διεθνούς και ελληνικού κλάδου πληροφορικής και στο τελευταίο στάδιο γίνεται ανάλυση αριθμοδεικτών και των χρηματοοικονομικών καταστάσεων των εταιρειών του κλάδου πληροφορικής. Η εργασία αναφέρεται στην εξαετία 2007-2012 ενώ τα στοιχεία και οι σχετικές πληροφορίες προέρχονται από την Hellastat, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, τον Ε.Ι.Τ.Ο., τα ετήσια ενημερωτικά δελτία των επιχειρήσεων και τις σελίδες τους στο διαδίκτυο. Η διεξαγωγή της ανάλυσης θα ακολουθήσει τα παρακάτω βήματα: 1. Στατιστική ανάλυση 2. Κριτική διερεύνηση αριθμοδεικτών 3. Κριτική διερεύνηση χρηματοοικονομικών καταστάσεων 4. Συμπεράσματα 1.3 Χρησιμότητα Η χρησιμότητα της εργασίας αυτή έγκειται στην διερεύνηση και αποτύπωση της χρηματοοικονομικής κατάστασης δεκαέξι (16) εισηγμένων εταιρειών του ελληνικού κλάδου πληροφορικής την εξαετία 2007-2012. Η χρηματοοικονομική κατάσταση των εισηγμένων αυτών εταιρειών αποτελεί ένδειξη για την βιωσιμότητα και την εξέλιξη σε μια κρίσιμη περίοδο που ο κλάδος πληροφορικής αντιμετωπίζει συνθήκες αβεβαιότητας. 2

1.4 Διάρθρωση Εργασίας Η διπλωματική εργασία αποτελείται από επτά κεφάλαια και το παράρτημα. Τα κεφάλαια αυτά είναι τα εξής: Κεφάλαιο 1 : Εισαγωγή Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζεται ο αντικειμενικός σκοπός της εργασίας, καθώς και η μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε προκειμένου να επιτευχθεί το προσδοκώμενο αποτέλεσμα. Στην συνέχεια παρουσιάζεται η χρησιμότητα της ανάλυσης που διενεργείται. Τέλος παρουσιάζεται η διάρθρωση των κεφαλαίων της εργασίας με μια σύντομη περιγραφή. Κεφάλαιο 2 : Ανάλυση της Οικονομίας Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζονται συνοπτικά κάποιες πληροφορίες σχετικά με τα βασικά οικονομικά στοιχεία του διεθνούς και ελληνικού περιβάλλοντος κατά την περίοδο 2007-2012, με κύριες συνιστώσες την οικονομική δραστηριότητα, την ανεργία, την απασχόληση και τον πληθωρισμό. Κεφάλαιο 3 : Ανάλυση του Κλάδου της Πληροφορικής Στο κεφάλαιο αυτό γίνεται μια συνοπτική ανάλυση της διεθνούς αγοράς και ελληνικής αγοράς πληροφορικής, παρουσιάζονται τα προϊόντα και οι υπηρεσίες της αγοράς πληροφορικής καθώς και στοιχεία τόσο για την πορεία της διεθνούς όσο και της ελληνικής αγοράς πληροφορικής τέλος παρουσιάζονται και κάποιες προβλέψεις σχετικά με την εξέλιξη της διεθνούς και ελληνικής αγοράς πληροφορικής. Κεφάλαιο 4 : Γενική επισκόπηση των Ελληνικών Εισηγμένων Εταιρειών του Κλάδου της Πληροφορικής Στο κεφάλαιο πραγματοποιείτε μια σύντομη παρουσίαση των δεκαέξι υπό εξέταση εισηγμένων εταιρειών του κλάδου πληροφορικής και των βασικών χαρακτηριστικών τους. 3

Κεφάλαιο 5 : Χρηματοοικονομική Ανάλυση Θεωρητική Προσέγγιση Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζεται η θεωρητική προσέγγιση της ανάλυσης των χρηματοοικονομικών καταστάσεων. Γίνεται μια γενική αναφορά στην χρηματοοικονομική ανάλυση και σε ότι έχει σχέση με αυτή, όπως οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις, οι χρήστες των χρηματοοικονομικών καταστάσεων και οι μέθοδοι ανάλυσης των λογιστικών καταστάσεων και τέλος παρουσιάζονται οι χρηματοοικονομικοί αριθμοδείκτες. Κεφάλαιο 6 : Χρηματοοικονομική Ανάλυση των Ελληνικών Εισηγμένων Εταιρειών του Κλάδου της Πληροφορικής Παρουσίαση και Ανάλυση Αποτελεσμάτων Στο κεφάλαιο αυτό γίνεται μια συγκριτική ανάλυση της χρηματοοικονομικής κατάστασης των υπό εξέταση επιχειρήσεων με κριτική διερεύνηση των αριθμοδεικτών. Ειδικότερα αναλύονται οι αριθμοδείκτες των υπό εξέταση εταιρειών, η διαχρονική πορεία τους και η μεταξύ τους σύγκριση. Στην συνέχεια αναλύονται κάποια βασικά οικονομικά στοιχεία των εταιρειών με την χρήση καταστάσεων κοινού μεγέθους, καταστάσεων τάσης και συγκριτικών καταστάσεων. Τέλος υπολογίσαμε προβλέψεις για τα επόμενα δύο έτη μέσω της απλοποιημένης γραμμικής παλινδρόμησης. Κεφάλαιο 7 : Συμπεράσματα Προτάσεις Στο κεφάλαιο αυτό γίνεται η εξαγωγή συμπερασμάτων, τα οποία προέκυψαν από την ανάλυση των οικονομικών καταστάσεων καθώς επίσης παρουσιάζονται και προτάσεις για περαιτέρω έρευνα. 4

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ 2.1 Γενικά Η κρίση που ταλανίζει την παγκόσμια οικονομία από το 2007 δεν έχει κοπάσει. Η χρηματοπιστωτική κρίση του δυτικού κόσμου μετατράπηκε σε παγκόσμια οικονομική κρίση της πλειονότητας των χωρών του πλανήτη και στη συνέχεια απέκτησε επικίνδυνες μορφές και διαστάσεις μακροπρόθεσμου χαρακτήρα, μία από τις οποίες είναι και η σημερινή εσωτερική πολιτική και οικονομική κρίση στην Ευρωζώνη και το δραματικό αδιέξοδο της ελληνικής οικονομίας. Η Ευρωπαϊκή οικονομία βρέθηκε στη μέση μίας από τις βαθύτερες υφέσεις από το 1930, με το ΑΕΠ της να συρρικνώνεται κατά 4,2% το 2009, τη μεγαλύτερη μείωση στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η κρίση αυτή που αρχικά εκδηλώθηκε στην αμερικανική αγορά στεγαστικών δανείων μειωμένης εξασφάλισης, εξαπλώθηκε γρήγορα στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Ειδικότερα όσον αφορά στην ελληνική οικονομία, η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση αποτέλεσε την αφορμή για την εκδήλωση της κρίσης χρέους. η ελληνική αγορά παρουσίασε αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης, αύξηση των επιτοκίων δανεισμού και πτώση της οικονομικής δραστηριότητας, τα οποία οδήγησαν το ελληνικό κράτος στην ένταξή του στο μηχανισμό στήριξης του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου το 2010. 5

2.2 Ανάλυση Διεθνούς Οικονομίας Στον παρακάτω πίνακα παρατίθενται κάποια βασικά οικονομικά στοιχεία της Παγκόσμιας οικονομίας αλλά και της Ευρωζώνης: Πίνακας 1 Βασικά μεγέθη παγκόσμιας οικονομίας κατά τα έτη 2007-2012 Ετήσια στοιχεία 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Παγκόσμια Οικονομία Παγκόσμιο ΑΕΠ (ετήσια % μεταβολή) 5,3 2,7-0,4 5,1 3,9 3,2 Πληθωρισμός(%) 4,0 6,0 2,5 3,7 4,9 4,0 Εισαγωγές (%ΑΕΠ) 7,5 2,2-12,0 14,0 6,7 2,1 Εξαγωγές (%ΑΕΠ) 6,7 2,1-11,4 14,1 6,2 2,9 Επενδύσεις (%ΑΕΠ) 24,6 24,5 22,5 23,6 24,1 24,5 Οικονομία Ευρωζώνης ΑΕΠ (ετήσια % μεταβολή) 3,0 0,4-4,4 2,0 1,5-0,6 Πληθωρισμός (%) 2,1 3,3 0,3 1,6 2,7 2,5 Ανεργία (%) 7,6 7,6 9,6 10,1 10,2 11,4 Εισαγωγές (%ΑΕΠ) 6,3 0,04-12,0 10,8 5,1-1,8 Εξαγωγές (%ΑΕΠ) 6,6 0,3-14,0 13,2 6,8 2,0 Επενδύσεις (%ΑΕΠ) 22,7 22,2 18,8 19,2 19,6 18,4 Αποταμίευση (%ΑΕΠ) 23,0 21,5 19,1 19,8 20,3 20,7 *Πηγή ΔΝΤ (Οκτώβριος 2013) 2.2.1 Οικονομική Δραστηριότητα Με βάση τα στοιχεία του παραπάνω πίνακα, παρατηρούμε ότι το παγκόσμιο ΑΕΠ το 2008, το έτος της χρηματοπιστωτικής κρίσης αυξήθηκε κατά 2,7% και το 2009 ακολούθησε συρρίκνωση του κατά 0,4%. Το επόμενο έτος η αύξηση του ΑΕΠ ήταν μεγάλη και άγγιξε το 5,1%, μάλιστα αυτή η ανάκαμψη ήταν ισχυρότερη στις 6

αναπτυσσόμενες και αναδυόμενες χώρες, με κινητήριες δυνάμεις τις οικονομίες της Κίνας και της Ινδίας. Τα έτη 2011 και 2012 ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ επιβραδύνθηκε και διαμορφώθηκε στο 3,9% και 3,2% αντίστοιχα. Όσον αφορά τις επενδύσεις την εξεταζόμενη εξαετία διατηρήθηκαν σχεδόν σταθερές καθώς παρατηρήθηκαν πολύ μικρές αυξομειώσεις. Τόσο οι εισαγωγές όσο και οι εξαγωγές παγκοσμίως το 2009 μειώθηκαν σημαντικά, ενώ το 2010 αυξήθηκαν σε πολύ μεγάλο βαθμό. Τα έτη 2011 και 2012 η αύξηση των επενδύσεων ακολούθησε πτωτική πορεία. Η Ευρωζώνη το 2008 σημείωσε οριακή αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,4% και το 2009 ακολούθησε μεγάλη υποχώρηση του κατά -4,4%, αυτή η υποχώρηση του ΑΕΠ σε μεγάλο βαθμό ήταν αποτέλεσμα της μεγάλης έκθεση των χωρών της Ευρωζώνης σε χρηματοπιστωτικά προβλήματα και στην όχι και τόσο ισχυρή εγχώρια ζήτηση. Το ΑΕΠ της Ευρωζώνης μετά από μικρή αύξηση του τα έτη 2010 και 2011, υποχώρησε κατά 0,6% το 2012. Οι επενδύσεις στην Ευρωζώνη σημείωσαν μικρές αυξομειώσεις ενώ οι εισαγωγές και εξαγωγές μετά από μεγάλη μείωση τους το 2009, αυξήθηκαν σημαντικά το 2010 και τα έτη 2011. Το 2012 ακολούθησαν πτωτική πορεία. Ειδικά οι εισαγωγές της Ευρωζώνης το 2012 μειώθηκαν κατά 1,8%. 2.2.2 Απασχόληση και Ανεργία Στην ζώνη του ευρώ οι επιπτώσεις της οικονομικής ύφεσης στην αγορά εργασίας υπήρξαν σημαντικές. Συγκεκριμένα η ανεργία αυξήθηκε κατά 2 εκατοστιαίες μονάδες στο 9,6% το 2009 και την επόμενη τριετία ακολούθησε ανοδική πορεία αγγίζοντας το 11,4% το 2012. Όσον αφορά την ανεργία το χάσμα μεταξύ Βορρά και Νότου διευρύνεται διαρκώς. 2.2.3 Πληθωρισμός Όσον αφορά την εξέλιξη του παγκόσμιου πληθωρισμού την εξαετία 2007-2012 παρατηρούμε ότι το 2008 ο πληθωρισμός εκτοξεύτηκε στο 6,0% εξαιτίας της εκτίναξης των τιμών στην διεθνή τιμή των καυσίμων και στα βασικά εμπορεύματα σε πολλές χώρες του πλανήτη. Το έτος 2009 η πτώση των τιμών του πετρελαίου και η απουσία σημαντικών επενεργειών στις αναπτυγμένες οικονομίες τουλάχιστον 7

οδήγησαν σε πτώση του παγκόσμιου πληθωρισμού στο ιστορικό χαμηλό της εξαετίας 2007-2012, ο οποίος διαμορφώθηκε στο 2,5%. Τα έτη 2010 και 2011 ο πληθωρισμός αυξήθηκε γεγονός που οφείλεται στις αυξήσεις των διεθνών τιμών των εμπορευμάτων. Το 2012 ο πληθωρισμός υποχώρησε το 2012 τόσο λόγω της επιβράδυνσης της οικονομικής δραστηριότητας όσο και λόγω της σταθεροποίησης των διεθνών τιμών των καυσίμων σε υψηλά επίπεδα. Στην Ευρωζώνη μετά από αύξηση του πληθωρισμού το έτος 2008 ακολούθησε μεγάλη μείωση του το 2009 και διαμορφώθηκε στο 0,3. Τα έτη 2009 και 2010 αυξήθηκε σημαντικά ο πληθωρισμός λόγω της αύξησης των τιμών στον κλάδο των μεταφορών, την ενέργεια, καθώς και την άνοδο των τιμών των αλκοολούχων ποτών και των προϊόντων καπνού. Το 2012 ο πληθωρισμός της Ευρωζώνης διαμορφώθηκε στο 2,5%. Οι μεγαλύτερες αυξητικές επιπτώσεις στον πληθωρισμό της Ευρωζώνης το 2012 προήλθαν σε μεγάλο βαθμό από την αύξηση των τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος και των λαχανικών. 2.3 Ανάλυση Ελληνικής Οικονομίας Η ελληνική οικονομία, έχοντας σημειώσει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης έως το έτος 2008, έδειξε σημεία ύφεσης το 2009, ως αποτέλεσμα της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης, ενώ από το έτος 2010 και μετά η ύφεση εντάθηκε σημαντικά λόγω δημοσιονομικών ανισορροπιών. Η ανάγκη εξυγίανσης οδήγησε τη χώρα στην ένταξή της σε τριμερή μηχανισμό οικονομικής στήριξης, αποτελούμενο από την ΕΕ, το ΔΝΤ και την ΕΚΤ. Η αυστηρή εισοδηματική πολιτική και ο δραστικός περιορισμός των δημοσίων δαπανών που ασκήθηκαν κατά τα τελευταία 3 έτη επηρέασαν, όπως ήταν αναμενόμενο, αρνητικά την εξέλιξη του ΑΕΠ, με αποτέλεσμα το μέγεθός του να σημειώσει μείωση κατά 4,9% το 2010, κατά 7,1% το 2011 και κατά 6,4% το 2012 (σταθερές τιμές έτους 2005). Οι μεταρρυθμίσεις που έγιναν και η περιοριστική πολιτική που ακολουθήθηκε έχουν ωστόσο αρχίσει να αποδίδουν καρπούς. Το δημόσιο έλλειμμα μειώθηκε κατά 30,8% το 2010, κατά 12% το 2011 και κατά 30,2% κατά το 2012, σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (χωρίς να συμπεριλαμβάνονται τα ποσά που διατέθηκαν για τη στήριξη των τραπεζών). Η ολοκλήρωση του PSI εντός του 2012 μείωσε το δημόσιο 8

χρέος από 170,3 % του ΑΕΠ το 2011 σε 156,9% του ΑΕΠ το 2012 (Eurostat, 2013), συμβάλλοντας στη δημιουργία σταθερότερου μακροοικονομικού πλαισίου. Στον παρακάτω πίνακα παρατίθενται κάποια βασικά οικονομικά στοιχεία της Ελλάδας: Πίνακας 2 Η Ελληνική οικονομία σε αριθμούς κατά τα έτη 2007-2012 (ετήσιες εκατοστιαίες μεταβολές) Ετήσια στοιχεία 2007 2008 2009 2010 2011 2012 ΑΕΠ (σε σταθερές τιμές αγορές) Δημοσιονομικό έλλειμμα Ιδιωτική κατανάλωση Δημόσια κατανάλωση Ακαθάριστες επενδύσεις 3,6-0,2-3,1-4,9-7,1-6,4-6,8-9,9-15,8-10,8-9,1-3,6 4,3-1,6-6,3-7,7-9,1 7,1-2,6 4,9-8,7-5,2-4,2 22,8-14,3-13,7-15,0-19,6-19,2 -Κατοικίες 25,6-33,6-20,7-21,6-18,0-32,9 -Εξοπλισμός 27,4-4,8-18,4-8,2-18,1-17,4 Μεταποίηση 2,2-4,7-11,2-5,1-8,5-3,9 Εισαγωγές 9,3 11,2-19,2-3,3-10,1-6,0 Εξαγωγές 3,8 4,5-18,1 11,6 37,0 5,1 Ανεργία(%) 8,3 7,7 9,5 14,8 21 26,4 Πληθωρισμός 3 4,2 1,3 4,7 3,1 1,5 Συνολική απασχόληση 1,4 1,2-0,6-2,6-5,6-8,3 *Πηγή ΕΛΣΤΑΤ 2.3.1 Οικονομική Δραστηριότητα Mε βάση τον παραπάνω πίνακα παρατηρούμε ότι το ΑΕΠ από την χρονιά που ξεκίνησε η ύφεση στην Ελλάδα το 2008 και μέχρι το 2011 ακολούθησε καθοδική 9

πορεία. Το 2012 αυτή η καθοδική πορεία του ΑΕΠ σταμάτησε. Το ΑΕΠ της Ελλάδας το 2012 διαμορφώθηκε στο -6,4%, το οποίο ήταν αποτέλεσμα της περαιτέρω μείωσης της κατανάλωσης και των επενδύσεων. Τα σημάδια της κρίσης της ελληνικής οικονομίας είναι εμφανή όχι μόνο στην μείωση του ΑΕΠ αλλά και στις συνιστώσες του όπως η ιδιωτική και δημόσια κατανάλωση. Η ιδιωτική κατανάλωση συγκεκριμένα το 2009 μειώθηκε πολύ σε σχέση με το 2008 και από εκεί και μετά ακολούθησε καθοδική πορεία, σημειώνοντας το ιστορικό χαμηλό της εξαετίας το 2012. Εξαιτίας της μεγάλης συμμετοχής της ιδιωτικής κατανάλωσης στη διαμόρφωση της ζήτησης και του ΑΕΠ, η μείωσή της υπήρξε ο κυριότερος παράγοντας μείωσης της ζήτησης. Η δημόσια κατανάλωση αυξήθηκε κατά 4,9% το 2009, επιτρέποντας έτσι στην ελληνική οικονομία να μην βυθιστεί σε βαθύτερη ύφεση Ταυτόχρονα, όμως, η αύξηση αυτή συνέβαλε και στην δραματική διεύρυνση του δημοσίου ελλείμματος. Η διόρθωση του δημοσιονομικού ελλείμματος που ξεκίνησε το 2010 προκάλεσε μείωση του όγκου της δημόσιας κατανάλωσης κατά 8,7% το 2010, 5,2% το 2011 και 4,2% το 2012. Οι ακαθάριστες επενδύσεις είτε αφορούσαν εξοπλισμό είτε κατοικίες από το 2008 και μετά μειώθηκαν σημαντικά. Όσον αφορά τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών, το 2009 μειώθηκαν περίπου κατά 18,1%, σε όγκο, έναντι του 2008. Εντούτοις, στην τριετία 2010-2011 οι απώλειες αυτές περιορίστηκαν και υπήρξε αύξηση στον όγκο των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών κατά 11,6% το 2010, 37,0% το 2011 και 5,1% το 2012. Σε ότι αφορά τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών, η ύφεση της ελληνικής οικονομίας που χαρακτηρίζεται από μειώσεις της ζήτησης, οδήγησε σε πτώση των εισαγωγών κατά 19,2% το 2009, 3,3% το 2010 10,1% το 2011 και 6,% το 2012. 2.3.2 Απασχόληση και Ανεργία Έως και το 2008 η ανεργία στην Ελλάδα ήταν σχετικά χαμηλή και κινούνταν με ποσοστό της τάξεως του 7,6% στο μέσο όρο της Ευρωζώνης. Κατά το 2009 η ανεργία στη χώρα αυξήθηκε ως αποτέλεσμα της διεθνούς κρίσης που έπληξε και την Ελλάδα 10

και ανήλθε σε 9,5%, ενώ για το 2010 αυξήθηκε περαιτέρω στο 14,8%, ως συνέπεια της περιοριστικής δημοσιονομικής πολιτικής που εφαρμόστηκε εξαιτίας της κρίσης χρέους. Κατά το έτος 2011 το ποσοστό ανεργίας, ως επακόλουθο της γενικότερης κρίσης της ελληνικής οικονομίας και των μέτρων που έχουν ληφθεί για τη δημοσιονομική εξυγίανση, έφτασε το 21%, ενώ κατά το 2012 ξεπέρασε το 26% με τον αριθμό των ανέργων να ανέρχεται σε 1.345.715 άτομα ενώ αντίστοιχα οι απασχολούμενοι ανήλθαν στους 3.680.894. Το χρονικό διάστημα 2010-2011 δηλαδή την περίοδο που ακολούθησε λίγο μετά την είσοδο της Ελλάδας στο μνημόνιο παρατηρήθηκε η μεγαλύτερη αύξηση του ποσοστού ανεργίας της εξαετίας, η οποία ήταν της τάξης του 6,2% και η μεγαλύτερη μείωση του ποσοστού των απασχολουμένων η οποία ήταν της τάξης του -3%. Πίνακας 3 Απασχολούμενοι Άνεργοι κατά τα έτη 2007-2012 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Απασχολούμενοι 4.517.158 4.575.747 4.501.901 4.325.846 3.990.228 3.680.894 Ποσοστό Απασχόλησης 1,4 1,2-0,6-2,6-5,6-8,3 Άνεργοι 398.085 373.528 498.211 694.508 977.614 1.345.715 Ποσοστό ανεργίας 8,3 7,7 9,5 14,8 21 26,4 *Πηγή ΕΛΣΤΑΤ Πίνακας 4 Ποσοστό ανεργίας κατά ομάδες ηλικιών κατά τα έτη 2007-2012 Ομάδες ηλικιών 2007 2008 2009 2010 2011 2012 15-24 ετών 22,9 22,1 28,5 34,7 46,7 56,6 25-34 ετών 11,6 10,6 13,0 18,9 27,0 34,1 35-44 ετών 6,3 6,1 8,3 11,6 15,9 23,3 45-54 ετών 4,5 4,5 6,9 9,3 14,1 19,5 55-64 ετών 3,1 3,1 4,9 6,8 9,0 15,4 65-74 ετών 1,4 0,8 1,0 1,9 3,6 4,9 Σύνολο 8,3 7,7 9,5 14,8 21 26,4 *Πηγή ΕΛΣΤΑΤ 11

Με βάση τα στοιχεία του παραπάνω πίνακα διαπιστώνουμε πως η ηλικιακές ομάδες που επλήγησαν περισσότερο από την οικονομική κρίση είναι αυτές των 45-54 ετών και των 55-64 ετών με την ανεργία στις δύο αυτές ηλικιακές ομάδες να διαμορφώνεται από 4,5% και 3,1% το 2007 σε 19,5% και 15,4% το 2012 αντίστοιχα. Στον αντίποδα βρίσκεται η ηλικιακή ομάδα των 65-74 ετών που επηρεάστηκε λιγότερο από όλες τις άλλες ηλικιακές ομάδες. Η ηλικιακή ομάδα με το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας είναι αυτή των νέων (15-24 ετών), αυτή η ηλικιακή ομάδα σημείωνε τα μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας σε όλα τα έτη της εξαετίας 2007-2012. Μάλιστα το 2012 σημείωσε το ιστορικό χαμηλό της εξαετίας με το ποσοστό ανεργίας να διαμορφώνεται στο 56,6%. 2.3.3 Πληθωρισμός Πίνακας 5 Πληθωρισμός κατά τα έτη 2007-2012 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Πληθωρισμός 3 4,2 1,3 4,7 3,1 1,5 *Πηγή ΕΛΣΤΑΤ Ο πληθωρισμός στην Ελλάδα αυξήθηκε το έτος 2008 και διαμορφώθηκε στο 4,2%, το έτος 2009 υποχώρησε στο 1,3% γεγονός που επιβεβαιώνει την άποψη ότι οι οικονομίες σε ύφεση έχουν χαμηλούς ρυθμούς πληθωρισμού. Το 2010 αυξήθηκε στο 4,7% εξαιτίας της σημαντικής ανόδου των τιμών σε καύσιμα, ασφάλιστρα, ποτά, καπνό και τρόφιμα. Από το 2010 μέχρι το 2012 ο μέσος ετήσιος πληθωρισμός υποχώρησε σημαντικά και διαμορφώθηκε στο 1,5% το 2012, αυτό οφείλεται κυρίως εξαιτίας της ύφεσης αλλά και της ανεργίας καθώς και της συνεχούς απώλειας αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων. 12

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 : ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 3.1 Ιστορική Αναδρομή Ο κλάδος της πληροφορικής γνώρισε τις τελευταίες δεκαετίες αλματώδη ανάπτυξη. Η ανάπτυξη του κλάδου της πληροφορικής επέφερε σημαντικές αλλαγές στον κλάδο της οικονομίας αλλά και στην κοινωνία, με αποτέλεσμα η χρήση της πληροφορικής και των προϊόντων της να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι για κάθε οικονομική μονάδα που επιθυμεί να επιβιώσει και να επιτύχει στον νέο περιβάλλον που έχει δημιουργηθεί. Κινητήριο μοχλό της ανάπτυξης του κλάδου αποτέλεσαν οι νέες επιχειρήσεις ανάπτυξης και παραγωγής Η/Υ και εφαρμογών αυτών. Ουσιαστικά εμπόδια εισόδου στον κλάδο δεν υπήρχαν και οι απαιτούμενοι χρηματοδοτικοί πόροι ήταν χαμηλοί. Οι πρώτοι ηλεκτρονικοί υπολογιστές ήταν ιδιαίτερα ογκώδεις και πολύπλοκοι και ο χειρισμός τους απαιτούσε εξειδικευμένες γνώσεις. Μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του 1970 οι Η/Υ ήταν απρόσιτοι για τους ιδιώτες αλλά και τις μικρότερες επιχειρήσεις εξαιτίας της ιδιαίτερα υψηλής αξίας τους, αποτελούσαν προνόμιο μόνο των μεγάλων επιχειρήσεων και πολυεθνικών. Σημαντικός παράγοντας που συνέβαλλε καθοριστικά στην ανάπτυξη της πληροφορικής υπήρξε η είσοδος των προσωπικών υπολογιστών που μετέτρεψαν τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές που ακόμη χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά και μόνο από τα οικονομικά συγκροτήματα από ένα πανάκριβο και ογκώδες προϊόν σε προσιτό καταναλωτικό προϊόν που μπορούσε πλέον να αποκτηθεί αλλά και να χρησιμοποιηθεί από το εύροι κοινό. Αρχικά η χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών απαιτούσε από το χρήστη ιδιαίτερες γνώσεις εξαιτίας των πολύπλοκων διαδικασιών τους. Όμως με την εξέλιξη των δυνατοτήτων των Η/Υ, η ευχρηστία τους βελτιώθηκε σε τέτοιο βαθμό που οποιοσδήποτε χρήστης στην σημερινή εποχή είναι σε θέση να λειτουργήσει και να εκμεταλλευτεί τις δυνατότητες που προσφέρουν οι σύγχρονοι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και οι εφαρμογές τους. H πληροφορική στην σημερινή εποχή αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι κάθε κλάδου της δημόσιας και ιδιωτικής 13

δραστηριότητας και εξακολουθεί να έχει το μεγαλύτερο ρυθμό ανάπτυξης από κάθε άλλο βιομηχανικό κλάδο στην Ελλάδα. 3.2 Προϊόντα και Υπηρεσίες του Κλάδου Πληροφορικής Ο κλάδος της πληροφορικής διεθνώς περιλαμβάνει τρείς βασικές κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών: 1. Μηχανολογικός Εξοπλισμός (Hardware) 2. Λογισμικό (Software) 3. Υπηρεσίες Πληροφορικής Μηχανολογικός Εξοπλισμός (Hardware) Ο Μηχανολογικός Εξοπλισμός (Hardware) περιλαμβάνει ότι έχει σχέση με ηλεκτρονικό υπολογιστή όπως κεντρικές μονάδες επεξεργασίας, μονάδες εισόδου, μονάδες σκληρού δίσκου, μονάδες οπτικού δίσκου, βοηθητικές ομάδες μνήμης και μονάδες εξόδου όπως η οθόνη και ο εκτυπωτής αλλά και μονάδες επικοινωνίας όπως το modem. Λογισμικό (Software) Το Λογισμικό (Software) είναι ένα σύνολο προγραμμάτων που υπαγορεύει στον υπολογιστή τον τρόπο με τον οποίο θα επεξεργαστεί τα δεδομένα προκειμένου να παράγει δεδομένα. Το Λογισμικό Εφαρμογών συγκροτείται από αρχεία εκτελέσιμων προγραμμάτων και αρχεία δεδομένων, τα οποία εξυπηρετούν ανάγκες χρηστών, όπως επεξεργασία κειμένου, μηχανογράφηση λογιστηρίου, πληροφοριακά συστήματα και γενικότερα κάθε τι ονομάζουμε πρόγραμμα εφαρμογών. 14

Το Λογισμικό του Συστήματος είναι τα προγράμματα εκείνα, που επιτρέπουν το λογισμικό εφαρμογών να επικοινωνήσει με τον υπολογιστή και τον υπολογιστή να διαχειριστεί τους πόρους του. Υπηρεσίες Πληροφορικής Κάποιες από τις υπηρεσίες αυτές είναι: Σχεδιασμός Διαδικτυακών Δραστηριοτήτων Ανάλυση και Σχεδιασμό Ολοκληρωμένων Πληροφοριακών Συστημάτων Σχεδιασμός και Υποστήριξη Έργων Πληροφορικής Σύνταξη και Παρακολούθηση Επιχειρηματικών Πλάνων Εκπόνηση Τεχνολογικών Μελετών 3.3 Ανάλυση της Διεθνούς Αγοράς Πληροφορικής Ο Κλάδος της πληροφορικής στις αναπτυγμένες βιομηχανικές χώρες του Δυτικού κόσμου παρουσίασε μεγάλη ανάπτυξη από την δεκαετία του 1970 σε αντίθεση με αναπτυσσόμενες χώρες όπως η Ελλάδα στην οποία η ανάπτυξη της πληροφορικής ξεκίνησε περίπου μία δεκαετία αργότερα. Βασικό χαρακτηριστικό του κλάδου της πληροφορικής διεθνώς αποτελεί το μεγάλο χάσμα που υπάρχει στην ανάπτυξη του κλάδου μεταξύ αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων κρατών. Το 1996 στην παγκόσμια αγορά, το 90% περίπου της ζήτησης σε προϊόντα πληροφορικής απορροφήθηκε από χώρες του Ο.Ο.Σ.Α. με πέντε από τις χώρες αυτές (ΗΠΑ, Ιαπωνία, Γερμανία, Γαλλία και Βρετανία) να καλύπτουν πάνω από 80% της συνολικής ζήτησης. Οι ρυθμοί ανάπτυξης της παγκόσμιας αγοράς πληροφορικής ήταν ιδιαίτερα υψηλοί κατά τη δεκαετία του 1980. Τη σημαντική αυτή ανάπτυξη διαδέχθηκε μία περίοδος ύφεσης από το 1990 έως το 1993. Από το 1994 και μετά σημειώνεται σημαντική ανάκαμψη, η οποία διατηρεί την δυναμική της έως σήμερα. Φυσικά η οικονομική κρίση που χτύπησε την παγκόσμια οικονομία το 2008 δεν 15

αφήνει αλώβητο τον κλάδο της πληροφορικής τόσο στους επιμέρους κλάδους του Software όσο και του Hardware. Την δεκαετία του 1990, οι αναπτυσσόμενες αγορές πληροφορικής παρουσίασαν μεγαλύτερους ρυθμού ανάπτυξης από τους αντίστοιχους των αναπτυγμένων αγορών, γεγονός που κάνει εμφανή την ύπαρξη του χάσματος πληροφορικής και υποδηλώνει την ύπαρξη σημαντικών ευκαιριών επένδυσης στον κλάδο πληροφορικής. 3.3.1 Η Πορεία της Διεθνούς Αγοράς Πληροφορικής Σύμφωνα με στοιχειά του Ε.Ι.Τ.Ο η Δυτική Ευρώπη εμφάνισε συνολικά αύξηση 0,6% την χρονική περίοδο 2010-2011 και 1,1% την χρονική περίοδο 2011-2012. Στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη συνολικά η αγορά πληροφορικής παρουσίασε αύξηση 7,2% την χρονική περίοδο 2010-2011 και 9,8% την χρονική περίοδο 2011-2012. Όσον αφορά τις χώρες εκτός Ευρώπης, η Ινδία παρουσίασε αύξηση 22,7% την χρονική περίοδο 2010-2011 και 10,6% την χρονική περίοδο 2011-2012. Η Κίνα επίσης σημείωσε αύξηση 15,8% και 9,4%. Η Τουρκία επίσης σημείωσε αύξηση 5% και 13,5%. Η Ιαπωνία εμφάνισε μείωση στην αγορά πληροφορικής 4,3% την χρονική περίοδο 2010-2011 και αύξηση 3,5% την χρονική περίοδο 2011-2012. Τέλος οι ΗΠΑ εμφάνισαν αύξηση 5,3% και 5,7% και η Βραζιλία 9,5% και 14,6% τις χρονικές περιόδους 2010-2011 και 2011-2012 αντίστοιχα. Τα παραπάνω συνοψίζονται στον πίνακα και το διάγραμμα που ακολουθούν: Πίνακας 6 Ρυθμός ανάπτυξης αγοράς πληροφορικής κατά τα έτη 2010-2012 2010-2011 2011-2012 ΗΠΑ 5,3% 5,7% ΔΥΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ 0,6% 1,1% ΚΕΝΤΡΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ 7,2% 9,8% ΚΙΝΑ 15,8% 9,4% ΙΑΠΩΝΙΑ -4,3% 3,5% 16

ΙΝΔΙΑ 22,7% 10,6% ΒΡΑΖΙΛΙΑ 9,5% 14,6% ΤΟΥΡΚΙΑ 5% 13,5% ΡΥΘΜΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑ ΒΡΑΖΙΛΙΑ ΙΝΔΙΑ ΙΑΠΩΝΙΑ ΚΙΝΑ 2011-2012 2010-2011 ΚΕΝΤΡΙΚΗ&ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ ΔΥΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ ΗΠΑ -10,00% -5,00% 0,00% 5,00% 10,00% 15,00% 20,00% 25,00% Διάγραμμα 1:Ρυθμός Ανάπτυξης Αγοράς Πληροφορικής Σύμφωνα με στοιχεία του Ε.Ι.Τ.Ο. το έτος 2012 η αξία της αγοράς πληροφορικής διαμορφώθηκε στα 1,080 τρις. Τα 347,07 δις αφορούσαν τον εξοπλισμό, τα 265,7 δις αφορούσαν το λογισμικό και τα 467,8 δις τις υπηρεσίες πληροφορικής. Τα παραπάνω στοιχεία του έτους 2012 συνοψίζονται στον ακόλουθο πίνακα: Πίνακας 7 Σε δίς ευρώ % επί του συνόλου ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ (HARDWARE) ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ (SOFTWARE) ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 347,07 32,13% 265,7 24,60% 467,8 43,31% 1,080 100% 17

Όσον αφορά τα προϊόντα και τις υπηρεσίες του κλάδου πληροφορικής με βάση τα στοιχεία του Ε.Ι.Τ.Ο. η αγορά εξοπλισμού(hardware) εμφάνισε αύξηση στην Δυτική Ευρώπη μείωση 6,6% την χρονική περίοδο 2010-2011 και αύξηση 1,8% την χρονική περίοδο 2011-2012. Στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη η αγορά εμφάνισε αύξηση 4,9% και 10,2%. Στις υπόλοιπες χώρες εκτός Ευρώπης, η Τουρκία υπήρξε αύξηση 1,7% την χρονική περίοδο 2010-2011 και 14,9% την χρονική περίοδο 2011-2012. Η Βραζιλία είχε αύξηση 7,6% και 18,4% τις χρονικές περιόδους 2010-2011 και 2011-2012 αντίστοιχα. Η Κίνα επίσης είχε αύξηση 17,4% και 8,3%, το ίδιο και η Ινδία παρουσίασε άνοδο 18,7% και 3,7% τις χρονικές περιόδους 2010-2011 και 2011-2012. Στο αντίποδα η Ιαπωνία είχε μείωση 4,2% και 0,8% τις δύο χρονικές περιόδους 2010-2011 και 2011-2012 αντίστοιχα. Τέλος η ΗΠΑ παρουσίασαν αύξηση 4,4% την χρονική περίοδο 2010-2011 και 6,7% την χρονική περίοδο 2011-2012. Τα παραπάνω συνοψίζονται στον ακόλουθο πίνακα: Πίνακας 8 Ρυθμός ανάπτυξης αγοράς εξοπλισμού (hardware) κατά τα έτη 2010-2012 2010-2011 2011-2012 ΗΠΑ 4,4% 6,7% ΔΥΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ -6,6% 1,8% ΚΕΝΤΡΙΚΗ& ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ 4,9% 10,2% ΚΙΝΑ 17,4% 8,3% ΙΑΠΩΝΙΑ -4,2% -0,8% ΙΝΔΙΑ 18,7% 3,7% ΒΡΑΖΙΛΙΑ 7,6% 18,4% ΤΟΥΡΚΙΑ 1,7% 14,9% Η αγορά λογισμικού, στη Δυτική Ευρώπη είχε άνοδο 3,9% την χρονική περίοδο 2010-2011 και 2,8% την χρονική περίοδο 2011-2012. Στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη η αγορά λογισμικού εμφάνισε, συνολικά, αύξηση 7,6% και 10%. Από τις υπόλοιπες χώρες εκτός Ευρώπης, η αγορά λογισμικού της Τουρκίας αυξήθηκε 12,6% 18

την χρονική περίοδο 2010-2011 και 10,8% την χρονική περίοδο 2011-2012. Η Βραζιλία είχε αύξηση 11,4% και 11,9%. Η Ινδία είχε επίσης αύξηση 26,1% και 15%. Η Κίνα παρουσίασε αύξηση 9,3% και 11,6%. Η Ιαπωνία είχε μείωση 2,5% την χρονική περίοδο 2010-2011 και αύξηση 6,6% την χρονική περίοδο 2011-2012. Τέλος στις ΗΠΑ η αγορά λογισμικού αυξήθηκε 8,1% και 7,2% Τα παραπάνω συνοψίζονται στον ακόλουθο πίνακα: Πίνακας 9 Ρυθμός ανάπτυξης λογισμικού (software) κατά τα έτη 2010-2012 2010-2011 2011-2012 ΗΠΑ 8,1% 7,2% ΔΥΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ 3,9% 2,8% ΚΕΝΤΡΙΚΗ& ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ 7,6% 10% ΚΙΝΑ 9,3% 11,6% ΙΑΠΩΝΙΑ -2,5% 6,6% ΙΝΔΙΑ 26,1% 15% ΒΡΑΖΙΛΙΑ 11,4% 11,9% ΤΟΥΡΚΙΑ 12,6% 10,8% Η αγορά Υπηρεσιών Πληροφορικής στην Δυτική Ευρώπη αυξήθηκε 1,8% την χρονική περίοδο 2010-2011 και αυξήθηκε κατά 0,3% την χρονική περίοδο 2011-2012 ενώ στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη σημείωσε ετήσια αύξηση 10,4% το 2011 και 9,2% το επόμενο έτος. Τα παραπάνω συνοψίζονται στον ακόλουθο πίνακα: Πίνακας 10 Ρυθμός ανάπτυξης αγοράς πληροφορικής στην Ευρώπη κατά τα έτη 2010-2012 2010-2011 2011-2012 ΔΥΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ 1,8% 0,3% ΚΕΝΤΡΙΚΗ& ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ 19

ΕΥΡΩΠΗ 10,4% 9,2% 3.3.2 Προβλέψεις για την Διεθνή Αγορά Πληροφορικής Σύμφωνα με στοιχεία του Ε.Ι.Τ.Ο. η παγκόσμια αγορά πληροφορικής το 2013 αναμένεται να φτάσει τα 1,138 τρις, αναμένοντας μάλιστα αύξηση 5,3%, έναντι 1,080 τρις το 2012. Από τα 1,138 τρις, τα 366 δις αφορούν τον τεχνολογικό εξοπλισμό, τα 486 δις τις υπηρεσίες πληροφορικής και τα 286 δις αφορούν το λογισμικό. Τα παραπάνω για το έτος 2013 συνοψίζονται στον ακόλουθο πίνακα: Πίνακας 11 Σε εκάτ. Ευρώ % επί το ποσοστό ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ (HARDWARE) ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ (SOFTWARE) ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 366 32,16% 286 25,13% 486 42,70% 1138 100% 3.4 Ανάλυση της Ελληνική Αγορά Πληροφορικής Στην Ελλάδα υπάρχει αξιόλογο δυναμικό προσανατολισμένο στις Νέες Τεχνολογίες. Δραστηριοποιούνται τόσο μεγάλες επιχειρήσεις, όσο και αρκετές μικρό-μεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες παίζουν σημαντικό ρόλο στις περιφερειακές οικονομίες. Η επιχειρήσεις πληροφορικής αποτελούν το 85% του κλάδου των τεχνολογιών πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών. 20

ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ Πληροφορική Τηλεπικοινωνίες 15% 85% Διάγραμμα 2: Ποσοστιαία Διάρθρωση Κεφαλαίων Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται περισσότερες από 1700 επιχειρήσεις, οι οποίες απασχολούν περισσότερους από 270.000 εργαζομένους. Επίσης, ο κλάδος χαρακτηρίζεται ως νέος, καθώς η μέση ηλικία των επιχειρήσεων είναι μικρή σε σχέση με άλλους κλάδους της μεταποίησης. Το εμπορικό ισοζύγιο των προϊόντων των εταιρειών πληροφορικής είναι ελλειμματικό. Συνολικά, η συμβολή του κλάδου της πληροφορικής στο εξωτερικό εμπόριο της Ελλάδας είναι περιορισμένη και αντιστοιχεί περίπου στο 5% των εξαγωγών της χώρας. Ο κλάδος της πληροφορικής στην Ελλάδα όπως και διεθνώς περιλαμβάνει τρείς βασικές κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών: 1. Μηχανολογικός εξοπλισμός πληροφορικής (Hardware) 2. Λογισμικό (Software) 3. Υπηρεσίες πληροφορικής Το κομμάτι που αναπτύσσεται ραγδαία τα τελευταία χρόνια είναι το mobility (εφαρμογές για ταμπλέτες smart phones) και ότι έχει σχέση γύρω από αυτό. Οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας παρέχουν πλέον πακέτα mobile internet σε αρκετά προσιτές τιμές ενώ πλέον κάποιος μπορεί να βρει σε χαμηλό κόστος ταμπλέτες και smartphones. Το έδαφος είναι γόνιμο και ακόμα πολύ προσοδοφόρο. 21

3.4.1 Γενικά Χαρακτηριστικά των Εταιρειών του Ελληνικού Κλάδου Πληροφορικής Όσον αφορά τον τόπο που εδρεύουν οι επιχειρήσεις του κλάδου της Πληροφορικής, το μεγαλύτερο ποσοστό από αυτές(79,4%) εδρεύουν στο νομό Αττικής, ενώ το (9,3%) στη Θεσσαλονίκη. Ένα μικρό ποσοστό των επιχειρήσεων (11,3%) εδρεύει στην επαρχία. Η συγκέντρωση στα μεγάλα αστικά κέντρα Αθήνας και Θεσσαλονίκης είναι εύλογη, καθώς εκεί λειτουργούν και οι μεγαλύτεροι όμιλοι εταιρειών που έχουν αυξημένες ανάγκες για εξοπλισμό ειδών πληροφορικής, και λιγότερο στις αγορές της επαρχίας. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Αθήνα Θεσσαλονίκη Υπόλοιπη Ελλάδα 9% 11% 80% Διάγραμμα 3: Γεωγραφική Κατανομή Επιχειρήσεων Περισσότερες από το ένα τρίτο των επιχειρήσεων (36,5%) ιδρύθηκαν πριν το 1990, ενώ περίπου οι μισές μεταξύ του 1990 και του 1999. Μόλις το 12.3% δημιουργήθηκε μετά το 1999. Ως προς τον αριθμό των εργαζομένων διαπιστώνεται ότι μεγάλο ποσοστό (40%) των επιχειρήσεων απασχολούν μέχρι 10 εργαζομένους ενώ περίπου ίσα ποσοστά απασχολούν 11-20 και 21-50 εργαζόμενους (22,7% και 19,8% αντίστοιχα). Η πλειονότητα των επιχειρήσεων απασχολεί μέχρι 50 εργαζομένους, αλλά υπάρχει ένα μεγάλο ποσοστό περίπου 10% των επιχειρήσεων του κλάδου με περισσότερους από 100 εργαζομένους. Όσον αφορά την εμβέλεια δραστηριότητας των επιχειρήσεων του κλάδου της Πληροφορικής, ποσοστό 41.7% των επιχειρήσεων δραστηριοποιείται πανελλαδικά 22

και ποσοστό 33.2% έχει διεθνή δραστηριότητα, ενώ λιγότερο από το 10% των επιχειρήσεων του κλάδου δραστηριοποιείται μόνο μέσα στα όρια του νομού που εδρεύει. Οι κυριότεροι τομείς απασχόλησης των επιχειρήσεων του κλάδου Πληροφορικής είναι: η παροχή υπηρεσιών, στην οποία δραστηριοποιείται το 75.8% των επιχειρήσεων, η τεχνική υποστήριξη (64.7%), η υποστήριξη και συντήρηση πληροφοριακών συστημάτων (61.5%), η ανάπτυξη πληροφοριακών συστημάτων (59.8%), οι πωλήσεις και προμήθειες (57.4%), η εκπαίδευση-επιμόρφωση (25.4%) και η έρευνα (23%). Η Ελληνική αγορά πληροφορικής αποτελείται από: Μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην προμήθεια ηλεκτρονικού εξοπλισμού και στην παροχή συναφών υπηρεσιών. Μεγάλους Ελληνικούς επιχειρηματικούς ομίλους που δραστηριοποιούνται στους περισσότερους τομείς της πληροφορικής κυρίως μέσω θυγατρικών εταιρειών. Εταιρείες παροχής ολοκληρωμένων πληροφοριακών συστημάτων(systems Integrators). Εταιρείες παραγωγής λογισμικού. Μεγάλο αριθμό μικρότερων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην διάθεση εξοπλισμού, τυποποιημένου λογισμικού και αναλώσιμων υλικών. 3.4.2 Η Πορεία της Ελληνικής Αγοράς Πληροφορικής Η Ελληνική αγορά πληροφορικής υπέστη ισχυρό πλήγμα από την οικονομική κρίση καθώς ο περιορισμός των δαπανών για έργα τεχνολογίας από τον ιδιωτικό όσο και τον δημόσιο τομέα λόγω της κρίσης συνέβαλλε στη κάμψη του κλάδου. Οι προκηρύξεις νέων δημόσιων έργων έχουν μειωθεί δραστικά λόγω του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής, με τις δαπάνες να έχουν περιοριστεί αρκετά. Κάμψη της ζήτησης για εξοπλισμό και υπηρεσίες σημειώνεται και από τον ιδιωτικό τομέα, 23

κυρίως από τις τράπεζες και τις εταιρείες τηλεπικοινωνιών, οι οποίες αποτελούν και τους μεγαλύτερους πελάτες του κλάδου. Η πειρατεία λογισμικού αποτελεί σημαντικό πρόβλημα για την αγορά πληροφορικής. Σύμφωνα με έρευνα της Business Software Alliance, η πειρατεία στη χώρα μας το 2011 ανήλθε στο 61% (δηλαδή περίπου 2 στα 3 εγκατεστημένα προγράμματα είναι παράνομα), με την εμπορική αξία να ανέρχεται σε 247 εκατ. Το εν λόγω ποσοστό είναι το τρίτο υψηλότερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά τη Βουλγαρία (64%) και τη Ρουμανία (63%). Με παγωμένες τις επενδύεις των ιδιωτικών επιχειρήσεων και του δημοσίου, την καταναλωτική ζήτηση να έχει μειωθεί και τα προγράμματα για έργα πληροφορικής να έχουν ελαχιστοποιηθεί ο κλάδος πληροφορικής τόσο σε επίπεδο εξοπλισμού όσο και υπηρεσιών έχει εισέλθει σε διαδικασία συρρίκνωσης. Βεβαίως, η συρρίκνωση της δραστηριότητας του κλάδου πληροφορικής δεν αποτελεί μόνο Ελληνικό φαινόμενο διότι η παγκόσμια οικονομική κρίση είχε αρνητικές συνέπειες και στον Ευρωπαϊκό κλάδο πληροφορικής. Η διαφορά του Ελληνικού κλάδου πληροφορικής με τον Ευρωπαϊκό οφείλεται κατά κύριο λόγο στο προβληματικό παρελθόν της ελλιπούς παραγωγικής εξειδίκευσης του Ελληνικού κλάδου και στην μικρή παρουσία της Έρευνας και Ανάπτυξης στις επιχειρήσεις του κλάδου. Επιπρόσθετες αδυναμίες του Ελληνικού κλάδου πληροφορικής αποτελούν επίσης η αδύναμη εξαγωγική ικανότητα, η περιορισμένη ικανότητα καινοτομίας, η έντονα διεσπαρμένη οργανωτική δομή καθώς και η μικρή εσωτερική αγορά πληροφορικής. Εξοπλισμός Πληροφορικής Η ελληνική αγορά των ηλεκτρονικών υπολογιστών έχει υποστεί ισχυρό πλήγμα από την οικονομική κρίση. Η συγκεκριμένη αγορά έχασε το 2011 περίπου το 1/3 της αξίας της και του μεγέθους της σε σχέση με το προηγούμενο έτος καθώς και το 2012 συνέχισε την πτωτική της πορεία με αποτέλεσμα πτώση περίπου 17% στις πωλήσεις της.οι αυξήσεις στους φόρους, η μείωση στους μισθούς και τα μεγάλα ποσοστά ανεργίας επηρέασαν την αγοραστική δύναμη των Ελλήνων καταναλωτών και συνεπώς, τις πωλήσεις των ηλεκτρονικών υπολογιστών. 24

Το 2011 παρατηρήθηκε μείωση στην ζήτηση των ηλεκτρονικών υπολογιστών τόσο για οικιακή χρήση όσο και για επαγγελματική χρήση. Οι επιχειρήσεις περιόρισαν τις δαπάνες τους σε φορητούς αλλά και σταθερούς ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Το αποτέλεσμα ήταν να περιοριστούν οι πωλήσεις και στην κατηγορία των επαγγελματικών ηλεκτρονικών υπολογιστών. Οι επιχειρήσεις περιόρισαν επίσης και τις αγορές των φορητών ηλεκτρονικών υπολογιστών κατά το 1/3 σε σχέση με το 2010, με αποτέλεσμα την πτώση των πωλήσεων τους, Λογισμικό Όσον αφορά το λογισμικό η περικοπή των δαπανών για νέα έργα πληροφορικής, καθώς και για ανάπτυξη υποδομών, είναι εμφανής. Το έτος 2012 η αξία της αγοράς λογισμικού μειώθηκε κατά περίπου 10%. Το σύνολο των δαπανών για πακέτα εφαρμογών λογισμικού μειώθηκε επίσης, με τις πιο μεγάλες μειώσεις να παρατηρούνται στο λογισμικό συστημάτων και εφαρμογών. Ακόμη και σε αυτές τις κατηγορίες λογισμικού οι περισσότερες πωλήσεις περιορίστηκαν στις απαιτούμενες αναβαθμίσεις και στη συντήρηση, ενώ απουσίασαν έργα υποδομής μεγαλύτερης κλίμακας. Υπηρεσίες Πληροφορικής Δυσμενής είναι και η κατάσταση στην Ελληνική αγορά των υπηρεσιών πληροφορικής. Η αξία της αγοράς υπηρεσιών πληροφορικής μειώθηκε στο 7% περίπου σε σχέση με το έτος 2011. Η ζήτηση για υπηρεσίες πληροφορικής μειώθηκε περίπου στο 0,8% το 2011 και παρουσίασε επιπλέον συρρίκνωση το 2012 περίπου 1,7%. Αυτή η μείωση στην ζήτηση των υπηρεσιών πληροφορικής έρχεται σε αντίθεση με την κατάσταση που επικρατεί στα περισσότερα κράτη της Δυτικής Ευρώπης και στα οποία η ζήτηση για υπηρεσίες πληροφορικής παρουσίασε ανάκαμψη. Πιο αναλυτικά σύμφωνα με στοιχεία του Ε.Ι.Τ.Ο. το σύνολο της αξίας της Ελληνικής αγοράς πληροφορικής το 2007 ανήλθε σε 2,384 δισ. από τα οποία ο εξοπλισμός έφτασε στα 827 εκατ.,οι υπηρεσίες πληροφορικής τα 597 εκατ. και οι υπηρεσίες πληροφορικής τα 960 εκατ. Το 2008 ανήλθε σε 2540δισ. από τα οποία ο 25

εξοπλισμός έφτασε τα 896 εκατ. οι υπηρεσίες πληροφορικής τα 1,012 δισ. και το λογισμικό τα 632 εκατ. Το 2009 ανήλθε σε 2,694 δισ. από τα οποία ο εξοπλισμός έφτασε τα 951 εκατ. οι υπηρεσίες πληροφορικής τα 670 εκατ. και το λογισμικό τα 1,074 δισ. Το 2010 ανήλθε σε 1,763 δισ. από αυτά ο εξοπλισμός έφτασε τα 730 εκατ., οι υπηρεσίες πληροφορικής τα 747 εκατ. και το λογισμικό τα 286 εκατ. Το σύνολο της αξίας της αγοράς πληροφορικής το 2011 ανήλθε σε 1,512 δισ. παρουσιάζοντας μείωση 14,2% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, από τα οποία ο εξοπλισμός έφτασε τα 550 εκατ., η υπηρεσίες πληροφορικής τα 700 εκατ. και το λογισμικό τα 263εκατ. Το έτος 2012 η αξία της αγοράς πληροφορικής ανήλθε σε 1,368 δισ., σημειώνοντας μείωση 9,5% σε σύγκριση με το 2011. Ο εξοπλισμός έφτασε τα 480 εκατ., οι υπηρεσίες πληροφορικής στα 651 εκατ. και το λογισμικό στα 237 εκατ. Τα παραπάνω στοιχεία για τα έτη 2007 μέχρι και 2012 συνοψίζονται στους ακόλουθους πίνακες: Πίνακας 12 2007 2008 Σε εκάτ. % επί του Σε εκάτ. % επί του ευρώ συνόλου ευρώ συνόλου ΕΞΟΠΛΙΣΜOΣ (HARWARE) ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ (SOFTWARE ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 827 34,68% 896 35,27% 597 25,04% 632 24,88% 960 40,26% 1012 39,84% 2384 100% 2540 100% Πίνακας 13 2009 2010 Σε εκάτ. % επί του Σε εκάτ. % επί του ευρώ συνόλου ευρώ συνόλου 26