Ορθολογιστική κατανομή μεταξύ των μελών της διευθυντικής ομάδας πολυθέσιου δημοτικού σχολείου Α. Εισαγωγή Πώς πρέπει να κατανέμονται τα διοικητικά καθήκοντα μεταξύ των μελών της διευθυντικής ομάδας; Είναι σωστή η τακτική μερικών διευθυντών να υπερφορτώνουν τους βοηθούς τους; Ποιο πρέπει να είναι, με ορθολογικά κριτήρια, το ποσοστό συμμετοχής των β. δ/ντων στα διοικητικά καθήκοντα; Τα ερωτήματα αυτά θα απαντηθούν με βάση ορθολογικά κριτήρια. Τονίζουμε ότι τα συμπεράσματα ισχύουν με βάση τις ισχύουσες σήμερα διευθετήσεις αναφορικά με τον διδακτικό χρόνο, οι οποίες πρέπει να βελτιωθούν στο επίπεδο άλλων συναδέλφων της υποχρεωτικής εκπαίδευσης.. Πριν προχωρήσουμε στην παρουσίαση της μελέτης, ας ορίσουμε τους βασικούς της όρους. Β. Διευκρίνιση όρων Για τους σκοπούς της μελέτης αυτής οι ακόλουθοι όροι ερνεύονται ως εξής: 1. Πολυθέσιο δημοτικό σχολείο Δημοτικό σχολείο το οποίο έχει διδακτικό προσωπικό αποτελούμενο από 7 ή περισσότερους εκπαιδευτικούς και στο οποίο λειτουργούν 6 ή περισσότερα αμιγή τμήματα. 2. Διευθυντική ομάδα Αποτελείται από τον και ένα ή περισσότερους βοηθούς διευθυντές ανάλογα με το προσωπικό του σχολείου. Για τους σκοπούς της μελέτης αυτής θεωρούμε ότι: 2.1 Δημοτικό σχολείο με 7-9 εκπαιδευτικούς που εδρεύουν σε αυτό έχει διμελή διευθυντική ομάδα αποτελούμενη από τον και 1 βοηθό. 2.2 Δημοτικό σχολείο με 10-14 εκπαιδευτικούς που εδρεύουν σε αυτό έχει τριμελή διευθυντική ομάδα αποτελούμενη από τον και 2 βοηθούς διευθυντές. 2.3 Δημοτικό σχολείο με 15-19 εκπαιδευτικούς που εδρεύουν σε αυτό έχει τετραμελή διευθυντική ομάδα αποτελούμενη από τον και 3 βοηθούς διευθυντές. 3. Διοικητικά καθήκοντα Για τους σκοπούς της μελέτης αυτής διοικητικά καθήκοντα είναι όλα τα διδακτικά καθήκοντα και εργασίες που επιτελούνται στο σχολείο με προτροπή της εκπαιδευτικής αρχής ή του του σχολείου. ν διαμοιρασμό των καθηκόντων μεταξύ της διευθυντικής ομάδας δεν περιλαμβάνονται ανάλογα καθήκοντα που ανατίθενται σε απλούς εκπαιδευτικούς.
Γ. Ορθολογιστική κατανομή διοικητικών καθηκόντων Το διευθυντικό προσωπικό του σχολείου έχει μειωμένα διδακτικά καθήκοντα σε σχέση με απλούς εκπαιδευτικούς που έχουν την ίδια υπηρεσία. Είναι προφανές ότι η μείωση αυτή δίνεται για την επιτέλεση διοικητικών καθηκόντων. Είναι λογικό λοιπόν ότι ο ποσοτικός διαμοιρασμός των διοικητικών καθηκόντων μεταξύ των μελών της διευθυντικής ομάδας πρέπει να είναι ευθέως ανάλογος της απαλλαγής από διδακτικά καθήκοντα. Ενδεικτικός πίνακας κατανομής διδακτικού χρόνου διευθυντικού προσωπικού με παρόμοια υπηρεσία Αριθμός μελών διδακτικού προσωπικού Σύνολο μελών διευθυντικής ομά δας Χρόνος 7-9 2 13 10-14 3 15-19 4 Συμπεράσματα 11 Χρόνος β. δ/ντή 23 μελών διευθυντικής ομάδας απλού δασκάλου με την ίδια συνολική υπηρεσία Χρόνος ανά β. () ανά β. 15-20 27 14 4 77,8 22,2 20+ 25 12 2 85,7 14,3 15-20 27 16 4 66,6 16,7 20+ 25 14 2 77,8 11,1 15-20 27 16 4 57,1 14,3 20+ 25 14 2 70,0 10,0 1. Σχολεία με διμελή διευθυντική ομάδα: 1.1 Σε περίπτωση που το διευθυντικό προσωπικό έχει υπηρεσία 15-20 χρόνια, τότε το ποσοστό του β. είναι 22,2 (2/9) 1.2 Σε περίπτωση που το διευθυντικό προσωπικό έχει υπηρεσία 20+ χρόνια, τότε το ποσοστό του β. είναι 14,3 (1/7) 2. Σχολεία με τριμελή διευθυντική ομάδα: 2.1 Σε περίπτωση που το διευθυντικό προσωπικό έχει υπηρεσία 15-20 χρόνια, τότε το ποσοστό ανά β. είναι 16,6 (1/6) 2.2 Σε περίπτωση που το διευθυντικό προσωπικό έχει υπηρεσία 20+ χρόνια, τότε το ποσοστό ανά β. είναι 11,1 (1/9) 3. Σχολεία με τετραμελή διευθυντική ομάδα:
3.1Σε περίπτωση που το διευθυντικό προσωπικό έχει υπηρεσία 15-20 χρόνια, τότε το ποσοστό ανά β. είναι 14,3 (1/7) 3.2 Σε περίπτωση που το διευθυντικό προσωπικό έχει υπηρεσία 20+ χρόνια, τότε το ποσοστό ανά β. είναι 10 (1/10) 4. Το ποσοστό συμμετοχής του β. στο διοικητικό έργο μπορεί να μειωθεί ακόμα περισσότερο, λαμβανομένου υπόψη ότι αυτός αναλαμβάνει και άλλα καθήκοντα, τα οποία κατά τεκμήριο δεν αναλαμβάνουν οι δ/ντες. Τέτοια καθήκοντα είναι η παιδονομία, η υπευθυνότητα τμήματος, η διδασκαλία εορτών, η προετοιμασία δειγματικών μαθημάτων, η επιθεώρηση από επιθεωρητή, κλπ.) Για τους σκοπούς όμως της μελέτης αυτής δεν είναι αντικειμενικά εύκολο να ποσοτικοποιηθούν οι μειώσεις αυτές. 5. Διοικητικό έργο διευθυντών Είναι προφανές ότι ο ς, λόγω του ελεύθερου χρόνου που διαθέτει πρέπει να αναλαμβάνει τον κύριο όγκο του. Έτσι: 5.1 Σε νεαρούς δ/ντες με 15-20 έτη αντιστοιχεί διοικητικό έργο 57,1 μέχρι 77,8 κατά περίπτωση. 5.2 Σε δ/ντες με συνολική υπηρεσία 20+ έτη ομοίως αντιστοιχεί διοικητικό έργο 70-85,7 κατά περίπτωση. Κατανομή όταν η διευθυντική ομάδα έχει διαφορετική υπηρεσία Σχολείο με 7-9 δασκάλους και διμελή διευθυντική ομάδα () βοηθού Χρόνος ανά β. ανά β. Σύνολο Διοικητικού Χρόνου 15-20 13 14 87,5 20+ 23 2 12,5 16 20+ 13 12 75,0 15-20 23 4 25,0 16 1.1 Σε περίπτωση νεαρού (15-20 έτη) συνεπικουρούμενου από β. με 20+ έτη τότε ο ς αναλαμβάνει το 87,5 της διοικητικής εργασίας (7/8) 1.2 Σε περίπτωση με 20+ έτη συνεπικουρούμενου από β. με 15-20 έτη τότε ο ς αναλαμβάνει το 75 της διοικητικής εργασίας (3/4)
Σχολείο με 10-14 δασκάλους, τριμελή διευθυντική ομάδα και με 20+ έτη () 2 ου 1ου β. 2ου β. 1ου β. 2ου β. 11 14 70 15-20 20+ 23 4 2 20 10 Σε περίπτωση σχολείου με τριμελή διευθυντική ομάδα, όπου ο ς και ένας εκ των δύο έχουν 20+ έτη και ο έτερος β. ς έχει 15-20 έτη, η κατανομή του έχει ως εξής: Δ/ντης: 70, β. ς με 15-20 έτη: 20, β. ς με 20+ έτη: 10. Σχολείο με 10-14 δασκάλους, τριμελή διευθυντική ομάδα και με 15-20 έτη () 2 ου 1ου β. 2ου β. 1ου β. 2ου β. 11 16 72,7 15-20 20+ 23 4 2 18,2 9,1 Σε περίπτωση σχολείου με τριμελή διευθυντική ομάδα, όπου ο ς και ένας εκ των δύο έχουν 15-20 έτη και ο έτερος β. ς έχει 20+ έτη, η κατανομή του έχει ως εξής: Δ/ντης: 72,7, β. ς με 15-20 έτη: 18,2, β. ς με 20+ έτη: 9,1. Σχολείο με 10-14 δασκάλους, τριμελή διευθυντική ομάδα, με 20+ έτη και δύο β. δ/ντες με 15-20 έτη. βοηθων διευθυντών Χρόνος ανά β. ανά β.
() 11 14 63,6 15-20 23 4 18,2 Σε σχολείο με τριμελή διευθυντική ομάδα, όπου ο ς έχει 20+ έτη και οι δύο β. δ/ντές 15-20 έτη, η κατανομή του έχει ως εξής: Δ/ντης: 63,6, β. δ/ντες: 18,2 έκαστος. Σχολείο με 10-14 δασκάλους, τριμελή διευθυντική ομάδα, με 15-20 έτη και δύο β. δ/ντες με 20+ έτη. () βοηθων διευθυντών Χρόνος ανά β. ανά β. 11 16 80 20+ 23 2 10 Σε σχολείο με τριμελή διευθυντική ομάδα, όπου ο ς έχει 20+ έτη και οι δύο β. δ/ντές 15-20 έτη, η κατανομή του έχει ως εξής: Δ/ντης: 80, β. δ/ντες: 10 έκαστος. Σχολείο με 15-19 δασκάλους, τετραμελή διευθυντική ομάδα, και 2 β. δ/ντες με 15-20 έτη () &2 ου 3 ου 1ου &2 ου β. 3ου β. 1ου &2 ου β. 3 ου β. 11 16 61,5 15-20 20+ 23 4* 2 15,4* 7,7 * Ανά άτομο της ομάδας αυτής Σε σχολείο με τετραμελή διευθυντική ομάδα, όπου ο ς και δύο εκ των τριών έχουν 15-20 έτη και ο έτερος β. ς έχει 20+ έτη, η κατανομή του έχει ως εξής:
Δ/ντης: 61,5, β. δ/ντες με 15-20 έτη: 15,4, β. ς με 20+ έτη: 7,7. Σχολείο με 15-19 δασκάλους, τετραμελή διευθυντική ομάδα, και 1 β. δ/ντή με 15-20 έτη () &2 ου 3 ου 1ου &2 ου β. 3ου β. 1ου &2 ου β. 3 ου β. 11 16 66,7 20+ 15-20 23 2* 4 8,3* 16,7 * Ανά άτομο της ομάδας αυτής Σε σχολείο με τετραμελή διευθυντική ομάδα, όπου ο ς και ένας εκ των τριών έχουν 15-20 έτη και δύο β. δ/ντες έχουν 20+ έτη, η κατανομή του έχει ως εξής: Δ/ντης: 66,7, β. ς με 15-20 έτη: 16,7, β. δ/ντές με 20+ έτη: 8,3. Σχολείο με 15-19 δασκάλους, τετραμελή διευθυντική ομάδα, και 2 β. δ/ντες 20+ έτη () &2 ου 3 ου 1ου &2 ου β. 3ου β. 1ου &2 ου β. 3 ου β. 11 14 63,6 20+ 15-20 23 2* 4 9,1* 18,2 * Ανά άτομο της ομάδας αυτής Σε σχολείο με τετραμελή διευθυντική ομάδα, όπου ο ς και δύο εκ των τριών έχουν 20+ έτη και ο έτερος β. ς έχει 15-20 έτη, η κατανομή του έχει ως εξής: Δ/ντης: 63,6, β. δ/ντες με 20+ έτη: 9,1, β. ς με 15-20 έτη: 18,2.
Σχολείο με 15-19 δασκάλους, τετραμελή διευθυντική ομάδα, και 1 β. δ/ντή με 20+ έτη () &2 ου 3 ου 1ου &2 ου β. 3ου β. 1ου &2 ου β. 3 ου β. 11 14 58,3 15-20 20+ 23 4* 2 16,7* 8,3 * Ανά άτομο της ομάδας αυτής Σε σχολείο με τετραμελή διευθυντική ομάδα, όπου ο ς και ένας εκ των τριών έχουν 20+ έτη και οι άλλοι 2 β. δ/ντές έχουν 15-20 έτη, η κατανομή του έχει ως εξής: Δ/ντης: 68,3, β. ς με 20+ έτη: 8,3, β. δ/ντες με 15-20 έτη: 16,7. Σχολείο με 15-19 δασκάλους, τετραμελή διευθυντική ομάδα, με 20+ έτη και τρεις β. δ/ντες με 15-20 έτη. () βοηθων διευθυντών Χρόνος ανά β. ανά β. 11 14 53,8 15-20 23 4 15,4 Σε σχολείο με τετραμελή διευθυντική ομάδα, όπου ο ς έχει 20+ έτη και οι τρεις β. δ/ντές 15-20 έτη, η κατανομή του έχει ως εξής: Δ/ντης: 53,8, β. δ/ντες: 15,4 έκαστος. Σχολείο με 15-19 δασκάλους, τετραμελή διευθυντική ομάδα, με 15-20 έτη και τρεις β. δ/ντες με 20+ έτη. διευ- βοηθων διευθυντών διδα- Χρόνος ανά β. ανά β.
θυντή κτικός () 11 16 72,7 20+ 23 2 9,1 Σε σχολείο με τετραμελή διευθυντική ομάδα, όπου ο ς έχει 15-20 έτη και οι τρεις β. δ/ντές 20+ έτη, η κατανομή του έχει ως εξής: Δ/ντης: 72,7, β. δ/ντες: 9,1 έκαστος. Δ. Τελικά συμπεράσματα επίλογος Το γεγονός ότι ο και τα καθήκοντα του β. δεν διαφοροποιούνται ουσιαστικά από τα αντίστοιχα καθήκοντα του απλού δασκάλου, φανερώνει ότι η ανάληψη διοικητικών καθηκόντων από αυτόν πρέπει να είναι περιορισμένη. Με βάση τον χρόνο που του δίνεται για να βοηθήσει στην διοίκηση του σχολείου, τα καθήκοντα αυτά πρέπει να είναι: 1. Β. Δ/ντης με 20+ έτη : Μέ βάση τα δεδομένα που παρατέθηκαν πιο πάνω κυμαίνεται μεταξύ 7,7 και 14,3 ανάλογα με την περίπτωση. 2. Β. Δ/ντης με 15-20 έτη : Μέ βάση τα ίδια δεδομένα το διοικητικό του έργο κυμαίνεται μεταξύ 14,3 και 25 ανάλογα με την περίπτωση. 3. Σε αμφότερες τις προαναφερθείσες περιπτώσεις τα υψηλότερα ποσοστά εμφανίζονται σε σχολεία με 1 β. δ/ντή. 4. Τα προαναφερθέντα ποσοστά θα πρέπει να μικράνουν ακόμα περισσότερο, δεδομένου ότι οι πλείστοι β. δ/ντες είναι υπεύθυνοι τμήματος, με ότι αυτό συνεπάγεται, ενώ οι διευθυντές δεν αναλαμβάνουν, ως εκ της θέσης τους, παρόμοιες ευθύνες. Η υπηρεσία αναμένει από τον β. να αναλάβει πλήρη καθήκοντα απλού δασκάλου και επιπλέον να έχει ουσιαστική συμμετοχή στη διοίκηση του σχολείου. Αυτή η προσδοκία δεν τεκριώνεται με ορθολογικά κριτήρια. Ο βοηθός ς ομοιάζει με ιππέα, από τον οποίο αναμένεται όπως ταυτοχρόνως ιππεύει, οδηγεί και τιθασεύει δύο ίππους, το όνομα δε των ίππων διδασκαλία και διοίκησις. Όμως όπως σοφά έχει ειπωθεί: «Ουδείς δύναται δυσί κυρίοις δουλεύειν. Ή γαρ τον ένα μισήσει και τον έτερον αγαπήσει, ή ενός ανθέξεται και του ετέρου καταφρονήσει...» Ματθαίου κεφ. 6, στ. 24 5. Για να αντεπεξέλθει ο β. ς στα καθήκοντα του πρέπει ο του να μειωθεί σημαντικά, στο ύψος του διδακτικού χρόνου των β. δ/ντων της μέσης υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Βιβλιογραφία και πηγές πληροφοριών
1. ΥΠΠ, ΤΔΕ Οδηγίες και Πληροφορίες για την ομαλή λειτουργία των σχολείων, σχολική χρονιά 2008-2009 2. Μιχάλη Α. Πόλη: Ο των εκπαιδευτικών της δημοτικής εκπαίδευσης, κατατεθειμένο στο www.akida.info 3. Μιχάλη Α. Πόλη: Βοηθός ς, η εικονική προαγωγή, κατατεθειμένο στο www.akida.info