Γραφείο Συντονιστή Περιφέρειας Κεντρικής-Νοτίου Αμερικής Oficina Coordinador Región de América Central y Sur Escritorio Coordenador Periferia da América Central e do Sul Nikiforos Nicolaides Coordinador Región de América Central y Sur Santiago, Chile Σαντιάγο, Χιλή, 4 Μαρτίου 2011 Consejo Coordinador Región de América Central y Sur Panagopoulos, Mario Tel: +54 11 47780660 Fax: +54 11 47780660 panagopoulos@fibertel.com.ar Skype: mariopanagop Papadikis, Fotis Tel: +507 305 3559 Fax: +507 305 3584 fotis@nikoscafe.com Tsijli, Teodora Tel: +506 2524 1395 Fax: +506 2294 1597 tsijli@yahoo.com Tsoulfas, George Tel: +551133924882 Fax: +551133921095 tsoulfas@uol.com.br Προς Κα Φώφη Γεννηματά Αναπληρωτή Υπουργό Παιδείας Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων Αθήνα, Ελλάδα Αξιότιμη κυρία Γεννηματά, Πρώτα απ όλα θα θέλαμε να σας ευχαριστήσουμε θερμά που μας δίνετε την ευκαιρία, για πρώτη φορά, να εκφράσουμε απόψεις και προτάσεις της Περιφέρειας Κεντρικής και Νοτίου Αμερικής σε ένα θέμα πρώτιστης σημασίας για την ομογένεια της περιοχής. Εξ αιτίας, κυρίως, της σχετικά περιορισμένης οικονομικής ανάπτυξης της περιοχής και της απόστασης από τη Μητρόπολη, οι εγκατεστημένοι στη Λατινική Αμερική Έλληνες σπάνια έχουν τη δυνατότητα να επισκεφτούν την Ελλάδα και ακόμη λιγότερο να παλιννοστήσουν. Όμως, ίσως για τον ίδιο λόγο, η ελληνική γλώσσα και κουλτούρα αποτέλεσαν και αποτελούν κύριο μέλημα τους. Στη Χιλή, π.χ. όπου εδρεύει το Σ.Α.Ε. της Περιφέρειας, Έλληνες μετανάστες ήρθαν, κατά το πλείστον, στις αρχές του περασμένου αιώνα (1900-1920) και σε αρκετά περιορισμένο αριθμό και η Ελληνική Νεολαία του 2000 αποτελείται από παιδιά τρίτης και τέταρτης γενιάς που, λόγω των μεικτών γάμων, δεν έχουν τα βασικά εθνικά μας στοιχεία: την Ορθοδοξία και την Ελληνική γλώσσα. Όμως, αγαπούν την Ελλάδα και δείχνουν ζωηρό ενδιαφέρον για να επανακτήσουν, τουλάχιστον, τη γλώσσα και την κουλτούρα των παππούδων τους.
Η Ελληνική Κοινότητα του Σαντιάγο, έχοντας υπόψη αυτούς τους παράγοντες και εφόσον η Ελληνική Πολιτεία για πρώτη φορά απέσπασε μια εκπαιδευτικό το 2003, δηλαδή περισσότερο από 100 χρόνια αργότερα, ακολουθώντας ένα μακρόπνοο σχέδιο, διοργάνωσε τη διδασκαλία των Νεοελληνικών στο Κοινοτικό Σπίτι με μαθήματα γλώσσας τα οποία παραδίδουν ομογενείς εθελοντικά, συμπληρώνοντάς τα με την εκπόνηση και έκδοση, στα ισπανικά, βιβλίων όπως Νέα Ελληνική Ιστορία (1204-1985) του Απ. Βακαλόπουλου, Η Ζωή μου και η τέχνη μου του Μ. Καλομοίρη, Ανθολογία του Νεοελληνικού Παιδικού Διηγήματος και Ποίησης και άλλα. Παρόμοια είναι η κατάσταση στην Ουρουγουάη, το Περού, την Κόστα Ρίκα, τον Παναμά και άλλες χώρες της Περιφέρειας. Η εμπειρία μας, λοιπόν, διαφέρει ριζικά από αυτήν άλλων χωρών με σημαντικό ελληνικό πληθυσμό, ελληνορθόδοξες εκκλησίες, τύπο και ραδιοφωνικές εκπομπές στα ελληνικά καθώς και σχολεία και δάσκαλους και θα σας παρακαλούσαμε να εξετάσετε και, κατά το δυνατόν, να λάβετε υπόψη σας τις προτάσεις μας, προτάσεις που αντιστοιχούν στις ιδιάζουσες συνθήκες της Περιφέρειας, ιδιαίτερα αναφορικά με τα παρακάτω θέματα: 1.- Ανάπτυξη αμφίδρομης επικοινωνίας και συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Διασποράς. Με στόχο την αμφίδρομη επικοινωνία είναι, νομίζουμε, απαραίτητη: α) Μια, έστω και ελάχιστη, εκπροσώπηση της Περιφέρειας Κεντρικής και Νοτίου Αμερικής στην Δι.Π.Ο.Δ.Ε ή όποιον άλλο αρμόδιο για την παιδεία των ομογενών οργανισμό του Υπουργείου όπου, μέχρι σήμερα, δεν έχουμε καμμιά συμμετοχή. β) Την επανεξέταση του ρόλου των Συντονιστών Εκπαίδευσης, ιδιαίτερα αναφορικά με τις υπερεξουσίες που τώρα ασκούν, τουλάχιστον στην Περιφέρεια Κεντρικής και Νοτίου Αμερικής, και που κάνουν αδύνατη οποιαδήποτε ανταλλαγή απόψεων και συνεννόηση. γ) Τη συμμετοχή των ομογενειακών οργανώσεων με εκπροσώπους που να έχουν τις αναγκαίες για το θέμα γνώσεις. Άλλωστε, στην Περιφέρειά μας υπάρχουν γλωσσολόγοι, καθηγητές και άλλοι πρόθυμοι να συνεργαστούν όπως θα δείτε παρακάτω. 2.- Διεθνοποίηση της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης και των εκπαιδευτικών και πολιτισμικών προγραμμάτων. Για μια ευρύτερη διάδοση της γλώσσας και πολιτισμού μας σημαντική είναι η ίδρυση στις χώρες διαμονής μας Πανεπιστημιακών Κέντρων Ελληνικών Σπουδών, πράγμα που διευκολύνει το ισχυρό αίσθημα φιλελληνισμού που συναντάμε στις χώρες της Λατινικής Αμερικής. Ένα καλό παράδειγμα έχουμε στο Σαντιάγο της Χιλής όπου, κατόπιν πρωτοβουλίας του αείμνηστου Έλληνα καθηγητή Φώτιου Μαλλέρου και με την αρωγή συμπατριωτών, ιδρύθηκε, το 1967, το Κέντρο Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Χιλής, ένας λαμπρός φάρος των ελληνικών γραμμάτων για όλο τον ισπανόφωνο κόσμο. Και 30 χρόνια αργότερα, το 1998, με στόχο την ενίσχυση της φθίνουσας ελληνικής παρουσίας στην περιοχή του Βαλπαραίζο και, ακόμη περισσότερο, τη δημιουργία φυτωρίου διδασκαλίας των νεοελληνικών, ιδρύσαμε το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών στο εκεί πανεπιστήμιο Universidad de Playa Ancha. Πρέπει να τονίσουμε ότι Κέντρα όπως αυτό του Βαλπαραίζο, το οποίο βασίζεται στις εγκαταστάσεις και τη γραμματειακή υποστήριξη του πανεπιστημίου και κάποια ελάχιστη οικονομική υποστήριξη φιλελλήνων και
ομογενών, δεν επιβαρύνουν την Ελληνική Πολιτεία. Θα ήταν αρκετό η αποστολή βιβλιογραφικού υλικού, η ανταλλαγή καθηγητών στα πλαίσια εν ισχύ διμερών συμφωνιών και μια σωστή επιλογή υποψηφίων για υποτροφίες που προσφέρουν ελληνικά ιδρύματα. 3.- Συνεργασία και αξιοποίηση των ομογενών και αποσπασμένων εκπαιδευτικών. Αναμφισβήτητα η καλύτερη συνεργασία μεταξύ των ομογενών και των αποσπασμένων εκπαιδευτικών, θα συμβάλλει τα μέγιστα, εξασφαλίζοντας μια καρποφόρα αλληλεπίδραση. Καλωσορίζοντας τους συμμετέχοντες στο Συνέδριο Διδασκόντων τα Ελληνικά, που διοργανώσαμε με τη συνεργασία του Συντονιστή Εκπαίδευσης για τη Λατινική Αμερική κου Γ. Παππά, Μοντεβιδέο, Οκτώβριο 2009, αναφερθήκαμε σε αυτό το πολύ σημαντικό θέμα ως εξής: Αυτούς, τους από τις χώρες μας προερχόμενους διδάσκοντες, Έλληνες και φιλέλληνες, που εκφράζουν την αγάπη τους για την Ελλάδα με έργο, πρέπει όχι μόνο να τους τιμήσουμε αλλά και να τους συμπαρασταθούμε ώστε να διευρύνουν τις γνώσεις τους προς κάθε κατεύθυνση για το καλό όλων μας. Όπως πρότεινε η Επιτροπή Ελληνομάθειας της Κεντρικής και Νοτίου Αμερικής και ενέκρινε παμψηφεί η ολομέλεια της Περιφερειακής μας Συνέλευσης, είναι αναγκαία η σύσταση ενός Δικτύου Διδασκόντων τη γλώσσα μας στις χώρες της Λατινικής Αμερικής ώστε να κατέχουμε τα απαραίτητα πληροφοριακά στοιχεία σχετικά με το ποιοί διδάσκουν νέα ελληνικά, πού, ποιά μέθοδο και ποιά ύλη χρησιμοποιούν, καθώς επίσης ποιά τα προβλήματα τους και τί προτείνουν για τη βελτίωση της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης. Σημαντικός ρόλος σε αυτό το θέμα, αντιστοιχεί σε εσάς, τους από Ελλάδα αποσπασμένους εκπαιδευτικούς. Παράλληλα με τα μαθήματα σε τμήματα παιδιών και ενηλίκων, ένα μεγάλο μέρος του χρόνου σας, πρέπει να το αφιερώσετε στους διδάσκοντες τα ελληνικά. Να γνωρίσετε ποιές είναι οι ανάγκες τους και να καταρτίσετε ένα πρόγραμμα επιμόρφωσης για τον καθένα. Με αυτόν τον τρόπο από τη μια μεριά, θα καλύψετε τυχόν ελλείψεις τους και θα έχετε, στο μέλλον, ικανούς συνεργάτες για το έργο σας και από την άλλη, η άμεση επαφή με αυτούς που για πολλά χρόνια ζουν και διδάσκουν στις χώρες μας, θα σας βοηθήσει για μια καλύτερη κατανόηση της νοοτροπίας των εδώ λαών με αποτέλεσμα μια πιο εποικοδομητική προσέγγιση. 4.- Πρόγραμμα Κατάρτισης Καθηγητών της Νέας Ελληνικής για την Περιφέρεια Κεντρικής και Νοτίου Αμερικής Σας ευχαριστούμε πολύ για την πρόσκλησή σας κατάθεσης προτάσεων με ιδιαίτερη έμφαση στην αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού της ομογένειας. 4.1 Σύμφωνα με τα δεδομένα η ελληνόγλωσση εκπαίδευση στις χώρες της Λατινικής Αμερικής μέσω της απόσπασης Ελλήνων εκπαιδευτικών, παρουσιάζει σοβαρά προβλήματα όπως: α) Ο αριθμός εκπαιδευτικών που προορίζεται για την περιοχή δεν καλύπτει τις ανάγκες μας και μάλιστα λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι ο σχετικά περιορισμένος ελληνικός πληθυσμός είναι διάσπαρτος απ άκρου εις άκρον σε μια εκτεταμένη περιφέρεια. β) Έλληνες εκπαιδευτικοί που αιτούν και αποδέχονται απόσπασή τους σε τόσο μακρινές χώρες όταν έρθουν, επειδή φυσικά αγνοούν την κουλτούρα και, γενικότερα, τη νοοτροπία των λαών της περιοχής, αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες, αρκετές φορές δυστυχώς ανυπέρβλητες, τόσο για την προσαρμογή τους όσο και για τη διδασκαλία. γ) Το κόστος (μισθός, επιμίσθιο, εισιτήρια, μετακόμιση κ.ά.) για το Ελληνικό κράτος είναι υπέρογκο και επιπλέον επιβαρύνουν οικονομικά τις Ελληνικές Κοινότητες με επίμονα αιτήματα του Συντονιστή Εκπαίδευσης. Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι παράλληλα με την απόσπαση εκπαιδευτικών από την Ελλάδα, το σχέδιο δράσης μας πρέπει να βασίζεται σε εκπαιδευτικούς, ελληνικής καταγωγής ή μη, της χώρας όπου θα διδάξουν.
4.2.- Διδασκαλία των ελληνικών από εκπαιδευτικούς της Περιφέρειας: α) Το Εκπαιδευτικό Συμβούλιο Το Συντονιστικό Συμβούλιο της Περιφέρειας έχει συγκροτήσει ένα Εκπαιδευτικό Συμβούλιο το οποίο θα αναλάβει την όλη ευθύνη της παιδείας στην Περιφέρεια. Το Συμβούλιο αυτό είναι πενταμελές, τέσσερα από τα μέλη του εκπαιδευτικοί και το πέμπτο μέλος του Συντονιστικού Συμβουλίου της Περιφέρειας. Το Εκπαιδευτικό Συμβούλιο εκπόνησε ένα πρόγραμμα τριών τριμηνιαίων σεμιναρίων εντατικής μετεκπαίδευσης, για την επιμόρφωση εκπαιδευτικών από τη Κεντρική και Νότιο Αμερική και, μετά από επαφές και προσωπικές συναντήσεις με εκπροσώπους ελληνικών πανεπιστημίων Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και Πανεπιστήμιο Κρήτης τα οποία ενέκριναν κατ αρχήν το πρόγραμμα αυτό, είναι σε θέση να προχωρήσει στην υλοποίηση του με ένα από τα προαναφερόμενα πανεπιστήμια. Το Εκπαιδευτικό Συμβούλιο είναι αυτό που θα αξιολογήσει τους αιτούντες για την εισαγωγή τους στο πρόγραμμα μετεκπαίδευσης (που συμπεριλαμβάνει υποτροφία για την παρακολούθηση των τριών τριμηνιαίων σεμιναρίων), θα παρακολουθήσει την πρόοδό τους και, μετά τη συμπλήρωση των σπουδών, θα εισηγηθεί την πρόσληψή τους. Παράλληλα θα ετοιμάσει ένα πρόγραμμα διδασκαλίας των ελληνικών σε χώρες όπου η μητρική γλώσσα είναι τα πορτογαλικά ή τα ισπανικά (ουσιαστικά δεν έχουμε ελληνικό πληθυσμό στις μικρές αγγλόφωνες χώρες). Θα αναλάβει την έκδοση βιβλίων, τη διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων σε συνεργασία, κατά το δυνατόν, με τις αντίστοιχες Ελληνικές Κοινότητες, τοπικά πανεπιστήμια και άλλους φορείς. β) Οι Εκπαιδευτικοί Οι υποψήφιοι πρέπει να πληρούν τις ακόλουθες προϋποθέσεις: Για λόγους εμπειρίας, οικογενειακών και άλλων δεσμών στη χώρα καταγωγής τους, η ηλικία τους να κυμαίνεται μεταξύ 30 και 40 ετών. Να είναι απόφοιτοι παιδαγωγικής ή φιλοσοφικής σχολής, κατά προτίμηση με προϋπηρεσία ως καθηγητές ξένης γλώσσας. Το επίπεδο ελληνομάθειάς τους να αντιστοιχεί τουλάχιστον στο επίπεδο Δ του Πιστοποιητικού Ελληνομάθειας του ΚΕΓ Να είναι σε θέση να παρακολουθήσουν το πρόγραμμα μετεκπαίδευσης. Να αναλάβουν την υποχρέωση να διδάξουν την ελληνική γλώσσα στη χώρα διαμονής τους, αφού ολοκληρώσουν την κατάρτισή τους στο πρόγραμμα μετεκπαίδευσης. γ) Η Ελληνική Πολιτεία Απαραίτητη για την υλοποίηση του προγράμματος επιμόρφωσης εκπαιδευτικών της Περιφέρειας Κεντρικής και Νοτίου Αμερικής είναι η συνεργασία της Ελληνικής Πολιτείας. Ελληνική Πολιτεία θα πρέπει να αναλάβει τα έξοδα υποτροφίας των εκπαιδευτικών της Κεντρικής και Νοτίου Αμερικής από την αποδοχή τους στο πρώτο τριμηνιαίο σεμινάριο με κάποια επιχορήγηση και από την στιγμή που προσλαμβάνονται θα πρέπει να αναλάβει το κόστος μισθοδοσίας. Όσον αφορά το ύψος των αμοιβών, αυτό θα πρέπει να καθορίζεται σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς και τον φορέα χρηματοδότη. Αυτό το κόστος θα είναι αναμφίβολα πολύ χαμηλότερο από το κόστος ενός αποσπασμένου Έλληνα εκπαιδευτικού.
Πρέπει να αναλάβει, επίσης, την ανάλογη οικονομική υποστήριξη του συνεργαζόμενου ελληνικού πανεπιστημίου που θα αναλάβει τα τριμηνιαία σεμινάρια εντατικής μετεκπαίδευσης. Η σχετική σύμβαση πρέπει να προσυπογράφεται από τον εκπαιδευτικό, την αντίστοιχη Προξενική Αρχή και το Εκπαιδευτικό Συμβούλιο το οποίο εκπροσωπεί τις Ελληνικές Κοινότητες όπου πραγματοποιούνται τα μαθήματα. Για την υλοποίηση του προγράμματος επιμόρφωσης θεωρούμε απαραίτητο να εξακολουθήσει, έστω και σε μικρότερο αριθμό η απόσπαση Ελλήνων εκπαιδευτικών γιατί αυτοί είναι που θα διδάξουν τη γλώσσα και στοιχεία της κουλτούρας μας στους υποψήφιους για μετεκπαίδευση παράλληλα με τους άλλους μικρούς και μεγάλους μαθητές. Η παρουσία Ελλήνων εκπαιδευτικών είναι και η καλύτερη εγγύηση για την σταδιακή υλοποίηση του προτεινόμενου προγράμματος. Επισυνάπτουμε Πρόταση και Ύλη του Προγράμματος Κατάρτισης Καθηγητών της Νέας Ελληνικής για την Περιφέρεια Κεντρικής και Νοτίου Αμερικής και ευελπιστούμε να προωθήσετε την υλοποίηση αυτού ή όποιου άλλου προγράμματος προβλέπει την αξιοποίησητου ανθρώπινου δυναμικού της ομογένειας αλλά και των φιλελλήνων της περιφέρειας. Με ιδιαίτερη εκτίμηση