ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ Αριστεία & Καινοτομία στην Εκπαίδευση 2012-2013 Έντυπο Ανάπτυξης Περιεχομένου Καινοτόμου Δράσης 1 Γράψτε μία περίληψη της καινοτόμου δράσης (έως 1 σελίδα). Επιγραμματική αναφορά Από το 2005 δημιουργώ και παρουσιάζω πλανηταριακά προγράμματα στο πλανητάριο του Κέντρου Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας «ΝΟΗΣΙΣ». Από τον Μάιο του 2013 μέχρι το Φεβρουάριο του 2013 δημιούργησα και παρουσίασα πέντε. Η προσφορά μου αυτή στο προαναφερθέν Ίδρυμα και στην Εκπαιδευτική κοινότητα είναι εθελοντική. Τα προγράμματα απευθύνονται κυρίως σε εκπαιδευτικούς και μαθητές της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ανεξαρτήτως ειδικότητας, διότι εκτός από επιστημονικό, έχουν και φιλοσοφικό ενδιαφέρον. Απευθύνονται όμως και στο ευρύ κοινό, καθώς τα παρακολουθεί ευχάριστα όποιος διαθέτει στοιχειώδεις γνώσεις Γυμνασίου. Σελ. 1 από 11
2 Περιγράψτε το πώς προέκυψε η καινοτόμος δράση (1 έως 2 σελίδες). Η αναγκαιότητα να γίνει ελκυστικότερη η αστρονομία, μέσω της οποίας φαίνεται η αξία των φυσικών επιστημών, των μαθηματικών και της φιλοσοφίας των επιστημών. Η ενθάρρυνση των εκπαιδευτικών, καθηγητών και στελεχών εκπαίδευσης στη βιωματική και ανακαλυπτική μάθηση, τη σημασία των εναλλακτικών ιδεών των μαθητών και την τέχνη της εννοιολογικής αλλαγής. Η διασύνδεση της εκπαίδευσης με τα ενδιαφέροντα του κοινού. Η δυνατότητά μου να φέρω σε πέρας το έργο, η οποία αποδεικνύεται: 1) Με την ενασχόλησή μου με την επιστήμη της αστρονομίας σε επίπεδο συμμετοχής σε Ελληνικά και διεθνή συνέδρια καθώς και τις δημοσιεύσεις σε Ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά. http://www.aspbooks.org/a/volumes/article_details/?paper_id=31359 https://docs.google.com/a/jepejournal.info/viewer?a=v&pid=sites&srcid=amvwzs1qb3vybmfslmluzm98amvwzs1q b3vybmfsfgd4ojy0nzi5mgmyndewytg5nzu 2) Με τις ιδιότητές μου: α) ως ιδρυτικού μέλους του Ομίλου Φίλων Αστρονομίας, β) του μέλους του σωματείου «Φίλοι Τεχνικού Μουσείου», γ) του πρώην μέλους του σωματείου «Τεχνικό μουσείο Θεσσαλονίκης» το οποίο μετεξελίχθηκε στο «Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας ΝΟΗΣΙΣ» και στο «Φίλοι Τεχνικού Μουσείου» δ) του Καθηγητή Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και διδάξαντος το μάθημα της Αστρονομίας επί σειρά ετών. ε) Του επιμορφωτή καθηγητών από το 1992 (πριν το διορισμό μου στο δημόσιο) στ) Του ερασιτέχνη αστρονόμου, παρατηρητή του ουρανού και κατόχου παρατηρησιακού εξοπλισμού, όπως δύο τηλεσκοπίων, τριών ζευγών κιαλιών κτλ. Σελ. 2 από 11
3 Περιγράψτε αναλυτικά την καινοτόμο δράση και τη διαδικασία εφαρμογής στο σχολικό πρόγραμμα ή στη σχολική κοινότητα (5 έως 12 σελίδες). Το πρόγραμμα πραγματοποιείται στο σύγχρονο ψηφιακό πλανητάριο του Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείου Τεχνολογίας ΝΟΗΣΙΣ, στη Θέρμη Θεσσαλονίκης. Περιγραφή του προγράμματος Στο θόλο του πλανηταρίου προβάλλεται ο έναστρος Ουρανός την οποιαδήποτε επιθυμητή ημερομηνία. Παρουσιάζεται ουρανογραφία, δηλαδή ξενάγηση στον έναστρο ουρανό, με κατάδειξη αστερισμών και αστέρων τρεις ή τέσσερεις ημερομηνίες, ώστε να καλυφθεί ολόκληρος ο ουράνιος θόλος ενός έτους, όπως αυτός φαίνεται από το γεωγραφικό πλάτος της Θεσσαλονίκης. Παράλληλα, όταν στους αστερισμούς που περιγράφω κάθε φορά, υπάρχει κάποιο ενδιαφέρον ή θεαματικό ουράνιο αντικείμενο, όπως πλανήτες, μακρινοί γαλαξίες, σφαιρωτά σμήνη αστέρων κτλ, αυτά μεγεθύνονται για να τα βλέπουν οι θεατές όπως φαίνονται με τηλεσκόπιο. Καθώς τα αντικείμενα είναι μεγεθυμένα, πχ ο πλανήτης Κρόνος ή το σφαιρωτό σμήνος Μ13 στον αστερισμό του Ηρακλή, γίνεται αναφορά στα χαρακτηριστικά του. Η παρουσίαση είναι ζωντανή (in vivo) δηλαδή η φωνή μου δεν είναι ηχογραφημένη και μάλιστα δεν βρίσκομαι στην κονσόλα χειρισμού, αλλά ανάμεσα στους θεατές. Περιγράφω μιλώντας σε ασύρματο μικρόφωνο και η κατάδειξη των αντικειμένων γίνεται από μένα με laser pointer. Ο χειρισμός του πλανηταρίου γίνεται από τον κ. Γιώργο Μποκοβό, υπάλληλο του ΝΟΗΣΙΣ, από την κονσόλα χειρισμού, ο οποίος συνεργάζεται μαζί μου σε πραγματικό χρόνο κατά την παρουσίαση. Αυτό προϋποθέτει τέλεια γνώση των: ουρανού, αστερισμών, ονομάτων αστέρων, αποστάσεων αστέρων και νεφελωμάτων, χαρακτηριστικά πλανητών και λοιπών ουρανίων αντικειμένων. Ακόμη προϋποθέτει για κάθε παρουσίαση δημιουργία διαφορετικού σεναρίου διότι: α) Οι πλανήτες παίρνουν διαφορετικές θέσεις στον ουράνιο θόλο, β) Πάντα ξεκινάμε από τον ουρανό ο οποίος φαίνεται τη συγκεκριμένη ημερομηνία, ώστε ο θεατής όταν βγει από το πλανητάριο να δει τον ουρανό που Σελ. 3 από 11
περιγράφω. Μετά από κάθε παρουσίαση ακολουθεί διάλογος με υποβολή ερωτήσεων από τους θεατές. Μετά την έξοδο από το πλανητάριο του «ΝΟΗΣΙΣ» και αν το επιτρέπουν οι καιρικές συνθήκες, οι θεατές έχουν τη δυνατότητα να δουν, κάποιον πλανήτη, ή άλλα ουράνια αντικείμενα με τηλεσκόπια του Ομίλου Φίλων Αστρονομίας, του οποίου είμαι ιδρυτικό μέλος. Παρουσιάσεις από το Μάιο του 2012 μέχρι το Φεβρουάριο του 2013. Στις 3/5/2012 Για καθηγητές της Δυτικής Θεσσαλονίκης. http://dide-a.thess.sch.gr/portal/attachments/article/805/ekfe.pdf http://www.polkarag.gr/files/dfr/ouranografia_3_5_2012.pdf https://plus.google.com/photos/115504434608566299271/albums/57386003901827 45745?banner=pwa&gpsrc=pwrd1 Στις 30/10/2012 για μαθητές και καθηγητές του 3 ου Λυκείου Σταυρούπολης Θεσσαλονίκης. Συνολικά 310 άτομα. (Αναφέρεται στο πρακτικό του συλλόγου Καθηγητών και στη σχετική άδεια μετακίνησης). Στις 24/11/2012 για εκπαιδευτικού Νομού Πιερίας http://lefteria.blogspot.gr/2012/11/150_26.html http://politispierias.blogspot.gr/2012/11/150.html Στις 2/2/2013 το πρόγραμμα επαναλήφθηκε για εκπαιδευτικούς Πιερίας και Θεσσαλονίκης http://dipe.pie.sch.gr/portal/2013_1_24_planitario.pdf http://pieriatv.blogspot.gr/2013/02/2-2-2013.html Στις 16/2/2013 για εκπαιδευτικούς του Νομού Θεσσαλονίκης. Φαίνεται στην τελευταία σειρά του: http://pieriatv.blogspot.gr/2013/02/2-2- 2013.html Σελ. 4 από 11
4 Περιγράψτε τρόπους δυνατής διεύρυνσης της εφαρμογής και σε άλλους τομείς/αντικείμενα της σχολικής μονάδας (1 έως 2 σελίδες). Το πρόγραμμα προϋποθέτει πλανητάριο και αφορά μόνον την αστρονομία. Στην Ελλάδα έχουμε μόνον δύο πλανητάρια. Σελ. 5 από 11
5 Γράψτε τις προϋποθέσεις που θεωρούνται απαραίτητες για την καλύτερη ανάπτυξής της στο σχολείο (1 έως 2 σελίδες). Δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί σε σχολική μονάδα διότι προϋποθέτει πλανητάριο. Παρόλ αυτά μια παραλλαγή του προγράμματος μπορώ να πραγματοποιήσω με τη χρήση του προγράμματος PowerPoint της Microsoft και προτζέκτορα, αλλά το πρόγραμμα θα χάσει ένα μεγάλο μέρος της αξίας του. Σελ. 6 από 11
6 Γράψτε γενικότερα συμπεράσματα που εξήχθησαν (1 έως 3 σελίδες). Απήχηση των προγραμμάτων στο κοινό Το ενδιαφέρον είναι μεγάλο. Όταν ανακοινώνεται η πρόσκληση, κρατούνται από τους οργανωτές λίστες προτεραιότητας. Η απήχηση των προγραμμάτων αυτών στη Θεσσαλονίκη αλλά και στην Κεντρική Μακεδονία γενικότερα, φαίνεται από τις πολλές δημοσιεύσεις και τα επαινετικά σχόλια στο έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο. Μπορούμε να τις δούμε με την πληκτρολόγηση σε μια μηχανή αναζήτησης των λέξεων: «Πλανητάριο Καραγκιοζίδης ουρανογραφία» Σελ. 7 από 11
7. Τεκμηριώστε σε ό,τι αφορά: 7.1 - τον καινοτόμο χαρακτήρα του υποβαλλόμενου έργου σε σχέση με την: παραγωγή μιας νέας προσέγγισης στην εκπαιδευτική διαδικασία που στηρίζεται σε θεωρητική τεκμηρίωση εισαγωγή για πρώτη φορά στο σχολείο μιας καθιερωμένης πρακτικής ή παιδαγωγικής προσέγγισης αναμόρφωση/ανασχεδιασμό μιας καθιερωμένης διδακτικής προσέγγισης 7.2 τη συμβολή του έργου στη βελτίωση της διδακτικής πράξης όπως: επιτυχή αποτελέσματα μάθησης, προώθηση της συμμετοχής των εκπαιδευόμενων, εκπόνηση εκπαιδευτικού υλικού προσαρμοσμένου στις τοπικές συνθήκες και στις ανάγκες των μαθητών. 7.3 την παιδαγωγική αξία του έργου όπως: συμβολή στην προσωπική, κοινωνική, πολιτιστική ανάπτυξη των μαθητών, καθώς και στην ανάπτυξη της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης, κίνητρα για την επίτευξη υψηλότερων προσδοκιών, επικέντρωση στις ανάγκες των μαθητών, καλύτερη κατανόηση/εμβάθυνση στο γνωστικό αντικείμενο/περιοχή, διευκόλυνση στη διαδικασία «μαθαίνω πώς να μαθαίνω». 7.4 τη συμβολή στη λειτουργία της σχολικής τάξης/μονάδας όπως: ευκολία εφαρμογής στο σχολείο, διαμόρφωση θετικού κλίματος στις σχέσεις της σχολικής κοινότητας και στις σχέσεις με τους γονείς, ανάπτυξη μιας σχολικής κουλτούρας υποδοχής διαφορετικών μαθητών στις τάξεις και ανταπόκριση στις διαφορετικές εκπαιδευτικές ανάγκες. συνεργασία των εκπαιδευτικών της Σχολικής Μονάδας. (1 έως 4 σελίδες) Χρησιμότητα των προγραμμάτων: α) Για τους μαθητές: Μέσω του ελκυστικού θεάματος καλλιεργείται το ενδιαφέρον τους για τις Σελ. 8 από 11
φυσικές επιστήμες, τα μαθηματικά καθώς και τη φιλοσοφία των επιστημών, Πρόκειται για ανακαλυπτική και βιωματική μάθηση η οποία ελάχιστα προσφέρεται στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. β) Για τους εκπαιδευτικούς: Με το διάλογο κατά τη διάρκεια των ερωτήσεων, οι εκπαιδευτικοί αντιλαμβάνονται τη σημασία της διατύπωσης των εναλλακτικών ιδέες των μαθητών και δίνεται η ευκαιρία να παρακολουθήσουν τη διαδικασία της εννοιολογικής αλλαγής. Γίνεται διαθεματική και διεπιστημονική προσέγγιση της αστρονομίας με: τη φυσική (νόμος βαρύτητας), τη χημεία (δημιουργία χημικών στοιχείων στους αστέρες, χημική σύσταση μεσοαστρικών νεφών), τα μαθηματικά (τροχιές πλανητών), την ιστορία (ιστορική προέλευση κάποιων ονομάτων). β) Για όλους τους θεατές είτε ανήκουν είτε όχι στην εκπαιδευτική κοινότητα: Ελκυστικό θέαμα με επιστημονικές και φιλοσοφικές προεκτάσεις. Απαλλαγή από προλήψεις και διαχωρισμός μεταξύ επιστήμης και παραεπιστήμης (στην προκειμένη περίπτωση της αστρολογίας) Σημασία της καταπολέμησης της φωτορύπανσης. Σελ. 9 από 11
Σελ. 10 από 11
8 Γράψτε βασικές βιβλιογραφικές αναφορές (μέχρι 1 σελίδα). Το πρόγραμμα είναι δικής μου έμπνευσης και πρωτότυπο. Αναφορές υπάρχουν μόνον για την πραγματοποίησή του στο internet. Πολυχρόνης Καραγκιοζίδης Mcs χημικός Καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Στο 1 ο Λύκειο Σταυρούπολης Θεσσαλονίκης Website: www.polkarag.gr Σελ. 11 από 11