Απρίλιος Μάιος 12 Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου
Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου (Ερωτήσεις που παρουσιάζουν ενδιαφέρον) 1. Τι είναι τα βιομόρια και ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά τους; Βιομόρια είναι τα βασικά δομικά ή λειτουργικά συστατικά των οργανισμών που παράγονται από τους ίδιους. Από τα χαρακτηριστικά που πρέπει να διαθέτουν είναι: Σταθερότητα και Ποικιλομορφία 2. Ποια στοιχεία συμμετέχουν σε μεγάλο ποσοστό στο σχηματισμό βιομορίων; Τα στοιχεία C, H, N και Ο. 3. Για ποιους λόγους τα στοιχεία C, N, H και Ο συμμετέχουν σε ποσοστό 96% κ.β. στο σχηματισμό βιομορίων; Γιατί: Μπορούν να σχηματίζουν ομοιοπολικούς δεσμούς, τόσο μεταξύ τους όσο και με άτομα των άλλων τριών στοιχείων. Με εξαίρεση το Η, καθένα από τα άλλα τρία μπορεί να συνδέεται με απλούς ή πολλαπλούς δεσμούς, με περισσότερα από ένα άτομα του ίδιου ή διαφορετικών στοιχείων ταυτόχρονα. 4. Να αναφέρετε παραδείγματα βιομορίων-πολυμερών και τα αντίστοιχα μονομερή τους. Βιομόριο (πολυμερές) Πρωτεΐνη Νουκλεϊκά οξέα Υδατάνθρακες Μονομερές Αμινοξέα Νουκλεοτίδια Μονοσακχαρίτες 5. Με ποια χημική αντίδραση ενώνονται τα μονομερή ώστε να σχηματίσουν πολυμερή; Τα μονομερή ενώνονται ένα μηχανισμό που ονομάζεται συμπύκνωση και σχηματίζονται τα πολυμερή- μακρομόρια (που είναι και βιομόρια). Στη συμπύκνωση ένα H από το ένα μονομερές και ένα ΟΗ από το επόμενο 2
απομακρύνονται, σαν ένα μόριο H2O, και τα δυο μονομερή συνδέονται με ομοιοπολικό δεσμό. 6. Ποια αντίδραση ονομάζεται υδρόλυση; Η διάσπαση των βιομορίων με την προσθήκη H2O, ονομάζεται υδρόλυση. 7. Ποια είναι η χημική σύσταση ενός αμινοξέος; Πόσα αμινοξέα συμμετέχουν στη σύνθεση πρωτεϊνών; Που διαφέρουν τα αμινοξέα στη δομή τους; Κάθε αμινοξύ αποτελείται: από ένα άτομο άνθρακα ενωμένο: με ένα υδρογόνο, μια αμινομάδα, μια καρβοξυλομάδα και μια πλευρική αλυσίδα R. Στη δομή των πρωτεϊνών συμμετέχουν 20 διαφορετικά αμινοξέα. Η πλευρική ομάδα R έχει διαφορετική χημική δομή για κάθε αμινοξύ. Άρα υπάρχουν 20 διαφορετικές R στα 20 διαφορετικά αμινοξέα. 8. Ποια είναι τα επίπεδα οργάνωσης των πρωτεϊνών; Τα επίπεδα οργάνωσης των πρωτεϊνών είναι τα παρακάτω: Πρωτοταγής δομή: η αλληλουχία των αμινοξέων. Δευτεροταγής δομή: ελικοειδής δομή ή δομή πτυχωτής επιφάνειας. Τριτοταγής δομή: 3D δομή στο χώρο πληροφορίες για τη λειτουργία. Τεταρτοταγής δομή: συνολική δομή στο χώρο. Αφορά σε πρωτεΐνες με περισσότερες από μια αλυσίδες και συνδυασμός τους για σχηματισμό του τελικού ενιαίου μορίου. 9. Τι είναι η μετουσίωση μιας πρωτεΐνης και πώς επιτυγχάνεται; Μετουσίωση μιας πρωτεΐνης είναι το σπάσιμο των δεσμών που έχουν αναπτυχθεί μεταξύ των πλευρικών ομάδων των αμινοξέων, με αποτέλεσμα την καταστροφή της τρισδιάστατης δομής της και συνεπώς την απώλεια της λειτουργικότητάς της. Μετουσίωση μπορεί να συμβεί με: ακραίες θερμοκρασίες και ακραίες τιμές ph 3
10. Ποια είναι η χημική δομή ενός νουκλεοτιδίου; Τα νουκλεοτίδια αποτελούνται από: Μια πεντόζη (σάκχαρο), που μπορεί να είναι η δεσοξυριβόζη ή η ριβόζη Ένα μόριο φωσφορικού οξέος και Μια αζωτούχο βάση, που μπορεί να είναι μια από τις Α, Τ, U, G, C. 11. Ποιες διαφορές έχει ένα ριβονουκλεοτίδιο από ένα δεσοξυριβονουκλεοτίδιο; Ριβο- Δεσοξυριβο- Αζωτούχες βάσεις U T Πεντόζη ριβόζη δεσοξυριβόζη 12. Ποια είναι η δομή του DNA; 2 πολυνουκλεοτιδικές αλυσίδες (κλώνοι) που σχηματίζουν διπλή έλικα Οι αζωτούχες βάσεις κάθε κλώνου είναι κάθετες στον κύριο άξονα και προεξέχουν στο εσωτερικό του Οι δυο κλώνοι συγκρατούνται με δεσμούς υδρογόνου που αναπτύσσονται μεταξύ των απέναντι αζωτούχων βάσεων Οι αζωτούχες βάσεις που βρίσκονται απέναντι η μια από την άλλη χαρακτηρίζονται σαν συμπληρωματικές. Τέτοιες είναι: Α- Τ και G- C Μεταξύ των ζευγαριών των συμπληρωματικών βάσεων αναπτύσσονται: 2 δεσμοί υδρογόνου στο ζεύγος Α- Τ και 3 δεσμοί υδρογόνου στο ζεύγος G- C. 13. Ποια είναι η χαρακτηριστική ιδιότητα του DNA και ποια η σημασία της; Η χαρακτηριστική ιδιότητα του DNA είναι η συμπληρωματικότητα. Χάρη στη συμπληρωματικότητα το μόριο του DNA μπορεί: Να αντιγράφεται με ακρίβεια και Να ασκεί τον κατευθυντήριο ρόλο του σε όλες τις δραστηριότητες του κυττάρου. 14. Ποιος είναι ο βιολογικός ρόλος του DNA ; Ο βιολογικός ρόλος του DNA είναι: Φέρει τις γενετικές πληροφορίες Ελέγχει μέσο αυτών κάθε κυτταρική δραστηριότητα 4
Μεταβιβάζει τις πληροφορίες αναλλοίωτες από γενιά σε γενιά Επιτρέπει τη δημιουργία γενετικής ποικιλομορφίας. Το σύνολο των μορίων του DNA ενός κυττάρου αποτελεί το γενετικό υλικό. 15. Ποιος είναι ο ρόλος του RNA; Το RNA εμφανίζεται με τρεις διαφορετικούς τύπους και ο καθένας έχει διαφορετικό ρόλο: Αγγελιαφόρο RNA (mrna), μεταφέρει τη γενετική πληροφορία από το DNA στα ριβοσώματα. Μεταφορικό RNA (trna), μεταφέρει τα αμινοξέα στα ριβοσώματα. Ριβοσωμικό RNA (rrna), έχει δομικό ρόλο σαν συστατικό των ριβοσωμάτων. 15. Σε ποιες περιοχές του κυττάρου εντοπίζεται το DNA και σε ποιες το RNA; Στα ευκαρυωτικά κύτταρα το DNA βρίσκεται Μέσα στον πυρήνα, Στα μιτοχόνδρια (μικρό ποσοστό) και Στους χλωροπλάστες (μικρό ποσοστό) Το RNA βρίσκεται: Στον πυρήνα, Στο κυτόπλασμα Ελεύθερο ή Στα ριβοσώματα Στα μιτοχόνδρια και Στους χλωροπλάστες 16. Ποιος είναι ο ρόλος των υδατανθράκων στα κύτταρα; Οι υδατάνθρακες μπορεί να είναι πηγή ενέργειας στα κύτταρα, όπως η γλυκόζη, το άμυλο και το γλυκογόνο. Επίσης, έχουν ρόλο ως δομικά συστατικά, όπως ή κυτταρίνη. 17. Σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται οι υδατάνθρακες; Διακρίνονται σε μονοσακχαρίτες, δισακχαρίτες και πολυσακχαρίτες. 5