ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Να μεταφράσετε το κείμενο: Ο Αλκιβιάδης ωστόσο, όταν παρατήρησε από τα τείχη ότι οι Αθηναίοι είχαν αγκυροβολήσει σε αμμώδη παραλία και όχι κοντά σε κάποια πόλη και ότι πήγαιναν και έφερναν τρόφιμα από τη Σηστό, που απείχε δεκαπέντε στάδια από τα πλοία και ότι οι εχθροί ήταν μέσα σε λιμάνι και ότι είχαν τα πάντα κοντά σε πόλη, τους είπε ότι δεν έχουν αγκυροβολήσει σε κατάλληλο μέρος και τους συμβούλευε να μετακινήσουν τα πλοία στη Σηστό, κοντά και σε λιμάνι και σε πόλη. εκεί ευρισκόμενοι, τους είπε, θα ναυμαχήσετε, όταν θελήσετε. Αλλά οι στρατηγοί και προπάντων ο Τυδέας και ο Μένανδρος, τον διέταξαν να φύγει. γιατί ( έλεγαν ) ότι αυτοί τώρα είναι στρατηγοί και όχι εκείνος. Και αυτός έφυγε. Ο Λύσανδρος, όταν ήταν πια πέμπτη μέρα, αφότου οι Αθηναίοι έπλεαν εναντίον του, έδωσε εντολή σ αυτούς που τους παρακολουθούσαν κατά τη διαταγή του, όταν τους δουν να έχουν αποβιβαστεί στην ξηρά και να έχουν διασκορπιστεί στη Χερρόνησο (πράγμα το οποίο έκαναν πολύ περισσότερο από μέρα σε μέρα και επειδή αγόραζαν από μακριά τα τρόφιμα και επειδή περιφρονούσαν πλέον το Λύσανδρο, διότι δεν έπλεε κι αυτός εναντίον τους ), να υψώσουν ασπίδα, όταν επιστρέφουν πάλι πίσω προς αυτόν στο μέσο της διαδρομής. Και αυτοί έκαναν αυτά, όπως τους διέταξε. Β1. Να συμπληρώσετε τα κενά με όσα γνωρίζετε από την εισαγωγή: Ο Ξενοφών έζησε τον Πελοποννησιακό πόλεμο ως την ήττα της Αθήνας το 404 π.χ. Συμμετείχε στην εκστρατεία του Κύρου εναντίον του Αρταξέρξη Β., η οποία αποτέλεσε και το θέμα ενός από τα γνωστότερα έργα του με τίτλο «Κύρου Ανάβασις». Αργότερα, όταν ο Ξενοφώντας ήρθε σε επαφή με τις μονάδες του σπαρτιατικού στρατού, εντυπωσιάστηκε από την προσωπικότητα του Αγησίλαου... και τον ακολούθησε στη μάχη της Κορώνειας, το 394 π.χ. Στη μάχη των Λεύκτρων οι Σπαρτιάτες ηττήθηκαν από τους Θηβαίους Τα γεγονότα της περιόδου 411-362 π Χ. εξιστορούνται στο έργο του Ξενοφώντα με τίτλο «Ελληνικά»..., ενώ το έργο του με τίτλο «Απομνημονεύματα Σωκράτους» έχει ως θέμα τις συζητήσεις του Σωκράτη που προβάλλουν την ηθική του επιρροή στους γύρω του. Β2. Τι συμβούλευσε ο Αλκιβιάδης τους Αθηναίους και σε ποια δεδομένα στήριξε την άποψη του; Πώς αντέδρασαν οι Αθηναίοι στρατηγοί και γιατί; Ο Αλκιβιάδης από τον ιδιόκτητο πύργο του στη Σηστό έβλεπε ότι οι Αθηναίοι είχαν αγκυροβολήσει σε αμμώδη παραλία και όχι κοντά σε κάποια πόλη και ότι πήγαιναν και έφερναν τρόφιμα από τη Σηστό, που απείχε δεκαπέντε στάδια από τα πλοία τους. Από την άλλη, παρατηρούσε ότι οι Σπαρτιάτες ήταν μέσα σε λιμάνι και κοντά σε πόλη, όπου είχαν ό,τι 1
χρειάζονταν. Βασιζόμενος, λοιπόν, σε αυτά τα δεδομένα είπε στους Αθηναίους ότι δεν είχαν αγκυροβολήσει σε κατάλληλο μέρος και τους συμβούλευε να μετακινήσουν τα πλοία στη Σηστό, γιατί εκεί θα ήταν κοντά και σε λιμάνι και σε πόλη και δε θα απομακρύνονταν από τα πλοία για αναζήτηση και αγορά τροφίμων. Μάλιστα, τους είπε ότι ευρισκόμενοι εκεί θα μπορούσαν να ναυμαχήσουν, όποτε ήθελαν. Οι Αθηναίοι στρατηγοί, όμως, και ιδιαίτερα ο Τυδέας και ο Μένανδρος τον διέταξαν να φύγει με τη δικαιολογία ότι αυτοί ήταν οι στρατηγοί και όχι εκείνος. Ένας λόγος που οι Αθηναίοι περιφρόνησαν τον Αλκιβιάδη ήταν γιατί δυσπιστούσαν απέναντί του λόγω των αδικημάτων που αυτός είχε διαπράξει σε βάρος τους κατά το παρελθόν. Ένας ακόμη λόγος, όμως, ήταν ότι πίστευαν πως σε περίπτωση επιτυχίας θα θεωρούνταν ο Αλκιβιάδης ως κύριος συντελεστής της νίκης. Συμπεριφέρθηκαν, λοιπόν, με υπεροψία, μωρία και εγωισμό. Β3. Ποιο σχέδιο μάχης ακολουθούσε ο Λύσανδρος από τότε που οι Αθηναίοι αγκυροβόλησαν στους Αιγός ποταμούς, για ποιο λόγο και ποια η σκοπιμότητά του; Να αναφερθείτε σε όλες τις φάσεις του σχεδίου του. Οι Αθηναίοι, από τότε που αγκυροβόλησαν στους Αιγός ποταμούς, για τέσσερις συνεχόμενες ημέρες ανοίγονταν στο πέλαγος, περιμένοντας την αντίδραση των Σπαρτιατών, προκειμένου να ναυμαχήσουν. Όμως ο Λύσανδρος δεν έδινε εντολή στα πλοία του να βγουν στη θάλασσα. Έτσι, οι Αθηναίοι επέστρεφαν πίσω. Παράλληλα, ο Λύσανδρος είχε δώσει εντολή στα γρηγορότερα από τα πλοία του και τις τέσσερις αυτές ημέρες να κατασκοπεύουν τους Αθηναίους, προκειμένου να μάθουν με ακρίβεια τι έκαναν αυτοί, όταν έβγαιναν από τα πλοία τους στους Αιγός ποταμούς. Έμαθε, λοιπόν, ότι οι Αθηναίοι επιστρέφοντας αποβιβάζονταν και πήγαιναν στη Σηστό, για να προμηθευτούν τα αναγκαία. Συνεπώς, άφηναν τα πλοία τους ακάλυπτα. Την πέμπτη πια ημέρα που οι Αθηναίοι έπλεαν εναντίον των Σπαρτιατών, ο Λύσανδρος έδωσε εντολή στους κατασκόπους, μόλις δουν τους Αθηναίους να έχουν αποβιβαστεί και να έχουν διασκορπιστεί, για να αγοράσουν τα τρόφιμα από μακριά, να κατευθυνθούν προς τη Λάμψακο και στο μέσο της διαδρομής να δώσουν σήμα σηκώνοντας ασπίδα. Ο Λύσανδρος επέλεξε το σχέδιο αυτό, διότι ήξερε ότι ο αθηναϊκός στόλος ήταν πολύ ισχυρός και ότι δεν θα μπορούσε να ηττηθεί σε μια ανοιχτή κατά μέτωπο επίθεση. Σκοπός του ήταν να δημιουργήσει συνθήκες τέτοιες, ώστε να επιτεθεί στους αντιπάλους του αιφνιδιαστικά. Η πονηρή αυτή τακτική είχε ως συνέπεια να δημιουργήσει κλίμα υπεροψίας στους Αθηναίους, οι οποίοι άρχισαν να υποτιμούν το Λύσανδρο, θεωρώντας ότι δεν έκανε επίθεση εναντίον τους, επειδή τους φοβόταν. Συγχρόνως, όμως, κατάφερε να προκαλέσει χαλάρωση στην πειθαρχία και στην ετοιμότητα του αθηναϊκού στόλου που οφειλόταν κυρίως στην απομάκρυνση των ναυτών από τα πλοία για την αναζήτηση τροφής. Έτσι, όταν οι κατάσκοποί του έκαναν το προσυμφωνημένο σήμα, τότε εφόρμησε ταχύτατα στους Αιγός ποταμούς και πέτυχε να αιφνιδιάσει τους Αθηναίους και να τους καταστρέψει. 2
Γ1. Για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις να βρείτε μια ετυμολογικά συγγενή της από το κείμενο: όραμα: κατιδὼν ή κατίδωσιν έπαινος: παρῄνει παραφροσύνη: καταφρονοῦντες λεξικό: εἶπε έπαρση: ἆραι κακόφημος: ἔφη Γ2. Να γράψετε δύο ομόρριζες λέξεις της νέας ελληνικής, απλές ή σύνθετες, για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: ἐποίουν: ποιητής, ποίημα, ποίηση, ποιητικός, εκποιώ, εκποίηση, παραποιώ, παραποίηση, αποποιούμαι, περιποιούμαι, προσποιούμαι, μεταποιώ, ηθοποιός, κακοποίηση, αρτοποιός, κρατικοποίηση, αποκωδικοποιητής κ.α. πλοῦν: πλεύση, πλοίο, πλοιάριο, πλούτος, πλουτίζω, πλύση, πλύσιμο, αποπλέω, απόπλους, εκπλέω, περίπλους, πλοίαρχος, ακτοπλοΐα, ακτοπλοϊκός, πλοηγός, πλοήγηση, νεόπλουτος, πλουσιοπάροχος κ.α. Δ1. Να μεταφέρετε τις παρακάτω λέξεις στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού: τῶν τειχῶν: τοῦ τείχους Ἀθηναίους: Ἀθηναῖον αἰγιαλῷ: αιγιαλοῖς τά ἐπιτήδεια: τό ἐπιτήδειον πόλει: πόλεσι τῶν νεῶν: τῆς νεώς λιμένα: λιμένας ἡμέρᾳ: ἡμέραις τόν πλοῦν: τούς πλοῦς ἀσπίδα: ἀσπίδας Δ2. Να γίνει χρονική αντικατάσταση: εἶπε, ἀντανῆγε Ενεστ.: λέγει ἀντανάγει Παρατ: ἔλεγε ἀντανῆγε Μελ.: λέξει, ἐρεῖ ἀντανάξει Αορ.: ἔλεξε, εἶπε ἀντανήγαγε Πρκ: εἴρηκε ἀντανῆχε, ἀνταναγήοχε Υπρσ.: εἰρήκει ἀντανήχει, ἀντανηγηόχει 3
Δ3. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους των παρακάτω ρημάτων: χωρίζω: β πληθυντικό οριστικής υπερσυντελίκου...ἐκεχωρίκετε καταλύω: β ενικό προστακτικής αορίστου κατάλυσον διακόπτω: γ ενικό ευκτικής μέλλοντα διακόψοι διατάττομαι: β ενικό οριστικής παρακειμένου διατέταξαι ἀγωνίζομαι: α πληθυντικό ευκτικής αορίστου ἀγωνισαίμεθα διώκομαι: α ενικό οριστικής παθητικού μέλλοντα διωχθήσομαι καλύπτομαι: γ ενικό οριστικής παθητικού αορίστου ἐκαλύφθη δικάζομαι: γ πληθυντικό υποτακτικής παθητικού αορίστου δικασθῶσι φέρω: β ενικό οριστικής αορίστου β ἤνεγκες προσέρχομαι: β ενικό προστακτικής αορίστου β πρόσελθε Ε1. Να προσδιορίσετε το συντακτικό ρόλο των υπογραμμισμένων λέξεων του κειμένου: κατιδὼν: επιρρηματική χρονική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο (Ἀλκιβιάδης) του ρήματος (ἔφη) ἐν αἰγιαλῷ: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός τόπου (στάση σε τόπο) στη μετοχή ὁρμοῦντας τὰ ἐπιτήδεια: αντικείμενο της μετοχής μετιόντας Τυδεὺς: υποκείμενο του ρήματος ἐκέλευσαν ἀπιέναι: τελικό απαρέμφατο, έμμεσο αντικείμενο του ρήματος ἐκέλευσαν Ε2. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση όσον αφορά το συντακτικό ρόλο των παρακάτω λέξεων, αφού τις εντοπίσετε στο κείμενο: Α. i Β. iii Γ. ii Δ. iii Ε. i Ε3. Στις παρακάτω προτάσεις να εντοπίσετε τα κατηγορούμενα και να δηλώσετε τον όρο που προσδιορίζουν: α. Οἱ τῶν Σπαρτιατῶν νέοι πολῖται γενναῖοι καί τολμηροί εἰσί. γενναῖοι, τολμηροί: κατηγορούμενα στη λέξη οἱ πολῖται β. Οἱ Ῥωμαῖοι κατέστησαν Αὖλον Ἀττίλιον καί Γάϊον Σουλπίκιον ἂρχοντας. ἂρχοντας: κατηγορούμενο στις λέξεις Αὖλον Ἀττίλιον, Γάϊον Σουλπίκιον γ. Κάστωρ καί Πολυδεύκης, οἱ τῆς Ἑλένης ἀδελφοί, ἀθάνατοι ἐγένοντο. ἀθάνατοι: κατηγορούμενο στις λέξεις Κάστωρ, Πολυδεύκης 4
δ. Ἡμεῖς νομιζόμεθα ἄριστοι τῶν Ἕλλήνων. ἄριστοι: κατηγορούμενο στη λέξη Ἡμεῖς ε. Ταύτην τὴν ὕβριν οἱ ἄνθρωποι δεινοτάτην ἡγοῦνται. δεινοτάτην: κατηγορούμενο στη λέξη τὴν ὕβριν 5