«Η διαφοροποιημένη διδασκαλία: μια πολυδιάστατη προσέγγιση μέσα από καλές πρακτικές» Δρ Μαρίνα Πατσίδου Ηλιάδου Σχολική Σύμβουλος ΕΑΕ
Η περίπτωση του Γιάννη Νήπιο Νήπιο, με γενικευμένες δυσκολίες. Δεν αναγνωρίζει τα χρώματα, δυσκολεύεται σε έννοιες μεγέθους,ποσότητας,χρόνου, δυσκολεύεται να οργανώσει το λόγο του, το σχέδιό του αντιστοιχεί σε μικρότερη χρονολογική ηλικία.
«Δεν διδάσκω ποτέ τους μαθητές μου Τους παρέχω μόνο τις συνθήκες μέσα στις οποίες μπορούν να μάθουν» Albert Einstein
Διαδικασία Μάθησης Ψυχοκοινωνικοεκπαιδευτικό περιβάλλον Νοητικές ικανότητες «Δυναμικό» Συναισθηματικοί παράγοντες ΒΟΥΛΗΣΗ Γνωστικές & ΚΙΝΗΤΡΟ μεταγνωστικές στρατηγικές
Εγκέφαλος και μάθηση Το περιβάλλον επηρεάζει την ανάπτυξη του εγκεφάλου Ο εγκέφαλος δεν αναπτύσσεται Ο εγκέφαλος μαθαίνει μέσα από την αποκωδικοποίηση πληροφοριών διαφόρων τύπων
Καλές προσεγγίσεις και μάθηση ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ Σύγκριση,αντίθεση,κατηγοριοποίηση, αναλογίες μεταφορές Περίληψη /Σημειώσεις Aναγνώριση και ανταμοιβή της προσπάθειας(έπαινος) ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Ο εγκέφαλος ανιχνεύει συνδέσεις σχέσεις ομοιότητες ανάμεσα σε προηγούμενες και νέες πληροφορίες Ο εγκέφαλος εστιάζει στα σημαντικά και διαγράφει τα άσχετα Ο εγκέφαλος απαντά θετικά στην πρόκληση Τα θετικά συναισθήματα υποστηρίζουν τη μάθηση ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Κατηγοριοποίηση Σύγκριση Χάρτες σκέψης Ιστός λέξεων jigsaw Ιστορίες επιτυχίας και αποφασιστικότητας Πανηγυρισμός της επιτυχίας
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ Ερωτήσεις προκαταβολικοί οργανωτές ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Ο εγκέφαλος είναι θετικός στο σύνολο και στα μέρη. Οργανώνει τη μάθηση σε ενότητες και επιμέρους αρχεία ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Προκαταβολικοί οργανωτές Διαγράμματα και πίνακες
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ Εξάσκηση και εργασία στο σπίτι Παραγωγή μη γλωσσικών αναπαραστάσεων Αναγνώριση και έπαινος της προσπάθειας ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Η επανάληψη αρχή της μάθησης Ο εγκέφαλος επεξεργάζεται παράλληλα και ανακαλούνται τα οπτικά ερεθίσματα σε ποσοστό 90% Ο εγκέφαλος ανταποκρίνεται θετικά στην πρόκληση αλλά όχι στην απειλή ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Ποικιλία τρόπων εργασίας Χάρτες σκέψης Γραφικοί οργανωτές Ιστορίες επιτυχίας και αποφασιστικότητας Πανηγυρισμός της επιτυχίας
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ Συνεργατική μάθηση Σαφείς στόχοι ανατροφοδότηση Παραγωγή και έλεγχος των υποθέσεων ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Κοινωνικότητα εγκεφάλου. Η συνεργασία προωθεί την κατανόηση και τις υψηλές γνωστικές λειτουργίες Θετική ανταπόκριση στην ανατροφοδότηση Ο εγκέφαλος είναι περίεργος και ψάχνει την κατασκευή νοήματος ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Think-pair share Jigsaw Σαφή κριτήρια Κατάλληλες προσδοκίες Θετική ανατροφοδότηση Case study Portfolio Εξερεύνηση νοήματος
Γιατί διαφοροποίηση; Το σχολείο του 21ου αιώνα καλείται να συμπεριλάβει όλους τους μαθητές χωρίς αποκλεισμούς. Μείζον ζήτημα για την εκπαίδευση, σήμερα, δεν αποτελεί, απλώς, η διαχείριση της πολυμορφίας του μαθητικού πληθυσμού και η αντιμετώπιση των εκπαιδευτικών αναγκών των μαθητών αλλά η ταυτόχρονη διασφάλιση της συνοχής κάθε τάξης μέσα από τη σύνθεση των ιδιαιτεροτήτων των μαθητών της (Νάνου, 2013) στο Νάνου, Πατσίδου, Γκαράνης, Χαριοπολίτου, 2013 «Από την ειδική αγωγη στη συμπεριληπτικη εκπαίδευση» Εκ. Γράφημα
Διαφοροποίηση στο συμπεριληπτικό σχολείο; Οι μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, λόγω της αδυναμίας τους να προσαρμοστούν στον ένα και μοναδικό μαθησιακό στόχο και σε έναν, κοινό για όλους, ρυθμό, αναγκάζονται να παραμένουν στο περιθώριο του γενικού σχολείου αν και «φύσει» παρόντες (Νάνου 2013, Πατσίδου 2013, Σούλης,2013) Η ευελιξία και η διαφοροποίηση της διδασκαλίας φαίνεται να σχετίζονται θετικά με την άρση των εμποδίων που θέτουν οι ανελαστικές πρακτικές της παραδοσιακής διδασκαλίας στο γενικό σχολείο. (Νανου, 2013) στο Νάνου, Πατσίδου, Γκαράνης, Χαριοπολίτου, 2013 «Από την ειδική αγωγη στη συμπεριληπτικη εκπαίδευση» Εκ. Γράφημα
Διαφοροποιημένη διδασκαλία Προσπάθειες των εκπαιδευτικών να ανταποκριθούν στις διαφορετικές μαθησιακές ανάγκες για το καλύτερη μαθησιακή βιωματική εμπειρία Δημιουργία διαφορετικών διεξόδων μέσα από τις οποίες οι μαθητές με διαφορετικές ικανότητες κουλτούρα ενδιαφέροντα ανάγκες αποκτούν γνώσεις μέσα από τη βιωματική μαθησιακή διαδικασία Οι μαθητές αναλαμβάνουν την ευθύνη της μάθησήs τους και έχουν την ευκαιρία να αποκομίσουν τις θετικές επιπτώσεις της συνεργατικής μάθησης και της διδασκαλίας των συνομηλίκων στο Παντελιάδου - Αντωνίου. 2013 Διαφοροποιημένη διδασκαλία
ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΔΔ Προσαρμογή της διδασκαλίας πριν αποτύχουν οι μαθητές Η διαφοροποίηση είναι οργανικό στοιχείο και μόνιμο όχι στάδιο της διδασκαλίας Στηρίζεται στη διαρκή αξιολόγηση Αξιοποιεί την ομαδοποίηση με ευελιξία Είναι ενεργητική συμμετοχική διδασκαλία Είναι ποιοτική στο Παντελιάδου - Αντωνίου. 2013 Διαφοροποιημένη διδασκαλία
Σεβασμός στην διαφορετικότητα Κτίζουμε στην προϋπάρχουσα γνώση Μαθαίνουν τα ουσιώδη Διαφοροποιημένη διδασκαλία Τα παιδιά μαθαίνουν διαφορετικά Εκμάθηση στρατηγικών μάθησης
Η μάθηση επιτυγχάνεται μέσω κοινωνικής αλληλεπίδρασης Συμμετέχου ν όλοι οι μαθητές Διαφοροποιημένη διδασκαλία Συνεργασία δασκάλου Μαθητή Αξιολόγηση και διδασκαλία είναι αλληλένδετες
Προϋποθέσεις Eυέλικτη διάρθρωση της τάξης O ανοιχτός σχεδιασμός H συγκρότηση ομάδων με δημοκρατική δομή, όπου η ποιότητα των ερεθισμάτων και οι δυνατότητες έκφρασης να συνεκτιμούν τις ανάγκες και τις δυνατότητες του κάθε μαθητή. στο Νάνου, Πατσίδου, Γκαράνης, Χαριοπολίτου, 2013 «Από την ειδική αγωγη στη συμπεριληπτικη εκπαίδευση.» Εκ. Γράφημα
Τι δεν είναι δδ Δεν είναι εξατομικευμένη διδασκαλία Δεν είναι εργασία σε σταθερά 3-4 ομάδες Δεν ταυτίζεται με ευκολότερες δυσκολότερες ερωτήσεις Δεν σημαίνει χαοτικό περιβάλλον μάθησης Η δημιουργική διδασκαλία δεν είναι δδ γιατί η δδ αξιοποιεί την αξιολόγηση για να δομήσει τη διδασκαλία
Παντελιάδου, Σ. 2000. Μαθησιακές Δυσκολίες και Εκπαιδευτική Πράξη
Όταν το περιβάλλον της τάξης γίνεται ευαίσθητο, εκλαμβάνει, σέβεται, συμεπριλαμβάνει και δίνει το δικαίωμα έκφρασης των διαφορών μεταξύ των μαθητών καθίσταται ένα περιβάλλον πολυμορφίας. (Νάνου, 2013) στο Νάνου, Πατσίδου, Γκαράνης, Χαριοπολίτου, 2013 «Από την ειδική αγωγη στη συμπεριληπτικη εκπαίδευση. Από το σχολείο σε μια κοινωνία για όλους» Εκ. Γράφημα
Η διαφοροποίηση αφορά Στον άξονα του αναλυτικού προγράμματος Περιεχόμενο Τι θα διδαχθεί Επεξεργασία Πως θα έχει πρόσβαση ο μαθητής Ανάλογα με το μαθητή Τελικό προϊόν Πως θα δείξει ο μαθητής ότι έμαθε ετοιμότητα Ενδιαφέροντα Μαθησιακές προτιμήσεις
Περιοχές διαφοροποίησης της διδασκαλίας Το περιεχόμενο Η διαδικασία Το τελικό προίόν Το μαθησιακό περιβάλλον στο Νάνου, Πατσίδου, Γκαράνης, Χαριοπολίτου, 2013 «Από την ειδική αγωγη στη συμπεριληπτικη εκπαίδευση. Από το σχολείο σε μια κοινωνία για όλους» Εκ. Γράφημα
Διαφοροποίηση της διαδικασίας Αναφέρεται στις δραστηριότητες ή τις στρατηγικές που παρέχονται στους μαθητές για να μάθουν
Διαφοροποίηση τελικού προϊόντος Αναφέρεται στους τρόπους με τους οποίους οι μαθητές επιδεικνύουν την απόκτηση των νέων γνώσεων και δεξιοτήτων
Στρατηγικές για τη διαφοροποίηση του περιεχομένου Χαρακτηριστικά μαθητή ετοιμότητα στρατηγική Κείμενα διαφορετικής δυσκολίας Επιπλέον υλικά σε διαφορετικά επίπεδα αναγνωστικής δυσκολίας Επίδειξη δεξιοτήτων από εκπαιδευτικό Βιντεοσκοπημένο και μαγνητοφωνημένο υλικό Υλικό με επισημάνσεις κύριων σημείων Γραφικοί οργανωτές για καταγραφή σημειώσεων Λίστα με λέξεις κλειδιά πριν τη διδασκαλία
Στρατηγικές για τη διαφοροποίηση του περιεχομένου Χαρακτηριστικά μαθητή Ενδιαφέροντα Μαθησιακή προτίμηση Στρατηγική Μεγάλο εύρος ποικιλία υλικών Αξιοποίηση ερωτημάτων των μαθητών Παραδείγματα και εφαρμογές με βάση τα ενδιαφέροντα των μαθητών Οπτική, ακουστική και κιναισθητική παρουσίαση Χρήση παραδειγμάτων και εφαρμογών με βάση τους πολλαπλούς τύπους νοημοσύνης Προσεγγίσεις από το όλον στο μέρος και από το μέρος στο όλο Χρόνος για σκέψη και αναστοχασμό
Στρατηγικές για τη διαφοροποίηση της επεξεργασίας Χαρακτηριστικά μαθητή Ετοιμότητα Στρατηγική Χρήση διαβαθμισμένων δραστηριοτήτων Προσαρμογή των οδηγιών Χρήση ποικιλίας υλικών Χρήση μίνι διδασκαλιών για συγκεκριμένες δεξιότητες Χρήση ευέλικτης ομαδοποίησης Πολλαπλά κριτήρια και τρόποι αξιολόγησης της επιτυχίας Προσαρμογή των εργασιών για το σπίτι Προσαρμογή του ρυθμού στην εργασία των μαθητών
Στρατηγικές για τη διαφοροποίηση της επεξεργασίας Χαρακτηριστικά μαθητή Ενδιαφέροντα Στρατηγική Κέντρα ενδιαφέροντος και ομάδες συζήτησης Ομαδοποίησης με κοινά και διαφορετικά ενδιαφέροντα Jigsaw στρατητηγική παζλ με βάση τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα Σχεδιασμός εργου με βάση την αξιοποίηση πολλαπλών ενδιαφερόντων Συμμετοχή των μαθητών στο σχεδιασμό Μαθησιακή προτίμηση Πολλαπλοί τρόποι επίδειξης της μάθηση Εφαρμογή ατομικής ομαδικής και συνεργατικής εργασίας Δραστηριότητες πολλαπλών προσεγγίσεων
ΚΥΒΟΙ Τεχνική που βοηθά στη διαφοροποίηση της διδασκαλίας Σε κάθε έδρα γράφουμε λέξη που αντιστοιχεί σε ένα γνωστικό έργο: Περιγραφή Σύγκριση Σύνδεση Ανάλυση Εφαρμογή Επιχειρηματολογία Λέξεις κλειδιά
Κάρτες εργασίας Κάρτες όπου αναγράφεται μια ερώτηση και τους πιθανούς τρόπους απάντησης (γραπτή, σχεδίαση, λίστα προφορική, γραφικός οργανωτής Με τις κάρτες επιτρέπεται να επιλέξουν τη δραστηριότητα με την οποία θα ασκηθούν και θα δείξουν τι έχουν μάθει. Ο εκπαιδευτικός οργανώνει σε επίπεδα τις δραστηριότητες
Διδασκαλία σε διαφορετικά επίπεδα Το τι και η δυσκολία της κριτικής σκέψης που διδάσκεται δεν διαφοροποιείται Η έννοια παραμένει η ίδια για όλους Διαφοροποιείται το επίπεδο και η δυσκολία της κριτικής σκέψης(drapeau, 2004) Οι μαθητές καλούνται να σκεφτούν κριτικά αλλά σε διαφορετικό επίπεδο
Διδασκαλία σε διαφορετικά επίπεδα Διαφοροποιώντας τις ερωτήσεις ο εκπαιδευτικός μπορεί να καλέσει ορισμένους μαθητές να βρουν αιτιακές σχέσεις άλλους να κάνουν αναλογίες άλλους να κάνουν βασικές υποθέσεις. Όλοι οι μαθητές εργάζονται στην ίδια έννοια αλλά με σύνθετους τρόπους. Βελτιώνεται η κριτική σκέψη μέσα από τις διαφορετικές ερωτήσεις που γίνονται
Στρατηγικές για τη διαφοροποίηση του τελικού προϊόντος Χαρακτηριστικά μαθητή Ετοιμότητα ενδιαφέρον Στρατηγική Χρήση διαβαθμισμένων εργασιών Προσαρμογή των οδηγιών Χρήση ποικιλίας υλικών Χρήση μίνι διδασκαλιών για συγκεκριμένες δεξιότητες Ανάπτυξη ποιοτικής αξιολόγησης Επίδειξη γνώσης και κατανόησης σε περιοχές ιδιαίτερου ενδιαφέροντος Χρήση ειδικών τρόπων αξιολόγησης ανάλογα με τα ενδιαφέροντα
Στρατηγικές για τη διαφοροποίηση του τελικού προϊόντος Χαρακτηριστικά μαθητή Μαθησιακή προτίμηση Στρατηγική Άσκηση σε πολλαπλούς τρόπους αξιολόγησης Δυνατότητα επιλογής οπτικού ακουστικού ή κιναισθητικού προϊόντος
Προϊόντα έργα των μαθητών Σχεδιάζω ιστοσελίδα Γράφω βιβλίο Συντονίζω συμπόσιο Σχεδιάζω πείραμα Κάνω γλυπτό Παρουσιάζω δελτίο ειδήσεων Γράφω συνταγές Γράφω θεατρικό έργο Σχεδιάζω έκθεση μουσείου Ετοιμάζω έκθεση φωτογραφίας Ετοιμάζω σειρά από διαφημίσεις Ετοιμάζω διαγράμματα ή πίνακες για μια ιδέα Ετοιμάζω ερωτηματολόγιο
Σχεδιασμός ΔΔ Βήματα Γνωρίζω τους μαθητές μου (Αξιολόγηση για το επίπεδο, τα ενδιαφέροντα, το μαθησιακό προφίλ) Ετοιμάζω το διδακτικό ρεπερτόριο (άμεση διδασκαλία, μάθηση μέσω εξερεύνησης, συνεργατική μάθηση, στρατηγικές μάθησης Προσδιορίζω εναλλακτικές διδακτικές δραστηριότητες(ομάδες μάθησης, γραφικοί οργανωτές, κύβοι) Προσδιορίζω τους τρόπους αξιολόγησης (κάρτες πολλαπλής επιλογής, πρότζεκτ)
Προκλήσεις διαφοροποιημένης ΔΔ Οργάνωση διαχείριση του χρόνου Ο σχεδιασμός περιβάλλοντος Η προετοιμασία των μαθητών Η συνδιαλλαγή με το εκπαιδευτικό σύστημα Η βαθμολόγηση Η μετάβαση από δραστηριότητα σε δραστηριότητα
Πλεονεκτήματα ΔΔ Αντιμετωπίζονται τα προβλήματα από την αρχή Η τάξη παρέχει ασφάλεια σε όλους Η τάξη παρέχει μάθηση
Προτεινόμενες στρατηγικές Αξιοποιώ τη διδασκαλία των συνομηλίκων Αξιοποιώ την αξιολόγηση του μαθησιακού προφίλ των ενδιαφερόντων ενισχύοντας τα εσωτερικά κίνητρα Αξιοποιώ τα ενδιαφέροντα στην παραγωγή τρόπων προσέγγισης των εννοιών Δίνω ατομικές ή ομαδικές εργασίες Όλες οι εργασίες σέβονται το μαθητή
Προτεινόμενες στρατηγικές Διαφοροποιώ τη διδασκαλία ανάλογα με το ατομικό επίπεδο δυσκολίας που μπορεί να χειρισθεί κάθε φορά ο μαθητής Προσαρμόζω τις ερωτήσεις δυσκολίας ανάλογα με το μαθητή Χρησιμοποιώ το κανονικό αναλυτικό πρόγραμμα για χαρισματικούς μαθητές Χρησιμοποιώ σειρές δραστηριοτήτων αυξανόμενης κλιμακωτά δυσκολίας Διαφοροποιώ την ταχύτητα με την οποία κινούνται οι μαθητές στο αναλυτικό πρόγραμμα Αξιοποιώ την ευέλικτη ομαδοποίηση
Προτεινόμενες δραστηριότητες Εστίαση της προσοχής(k-w-l, Προσωπικό ενδιαφέρον) Διαχείριση του χρόνου (παζλ, ιστός λέξεων) Γραφικοί οργανωτές(πίνακας σύγκρισης, ιστός λέξεων διάγραμμα σύγκρισης) Συνεργατική μάθηση
Προκαταβολικοί οργανωτές Είναι παράγραφοι ή πίνακες στοιχείων γνώσης που θα αναφερθούν στην ενότητα ή στις ενότητες που θα ακολουθήσουν. Η αποτελεσματικότητα της εφαρμογής έχει να κάνει με τα θετικά αποτελέσματα στη μάθηση όλων των μαθητών αν αυτοί γνωρίζουν από πριν και έχουν μια οργανωμένη εικόνα για την πληροφορία στην οποία θα εκτεθούν (Ausebel & Youssef, 1963)
Γραφικοί οργανωτές Είναι διαγράμματα που λειτουργούν ως γραφικοί οργανωτές πληροφοριών εννοιών που υπάρχουν σε ένα κείμενο. Σημαντικές οι τοπογραφικές σχέσεις των στοιχείων που την απαρτίζουν και χρησιμοποιούνται κυρίως για παιδιά που δεν έχουν προβλήματα οπτικής επεξεργασίας( Deshler et al., 1996)
Κ-W-L Στρατηγικές για την καθοδήγηση του μαθητή ώστε να ακολουθήσει όλα τα στάδια της επεξεργασίας στη μελέτη what I know What I want to know What I have learned Ξέρω θέλω να μάθω έμαθα
Jigsaw Στρατηγική συνεργατικής μάθησης όπου οι μαθητές εργάζονται σε δύο τύπους ομάδων Ομάδα βάσης Ομάδα ειδικών
Ρουλέτα Κάθε ένας από την ομάδα τραβάει μια λέξη για ένα διάσημο πρόσωπο Κάθε ένας γράφει μια πρόταση με αυτή τη λέξη για να περιγράψει το πρόσωπο Γράφει την πρόταση σε ένα φύλλο χαρτιού Διαβάζουμε δυνατά στην ομάδα
Κάρτες απάντησης Σηκώνουν όλοι οι μαθητές για να απαντούν σε όλες τις ερωτήσεις Αυξάνουν τη συμμετοχή των μαθητών Οι μαθητές μαθαίνουν από τους συμμαθητές τους Ο Δάσκαλος παρακολουθεί την κατανόηση όλων των μαθητών
Η διαβάθμιση αφορά Περιεχόμενο επεξεργασία τελικό προϊόν Εργασίες Σταθμούς μάθησης Αξιολογήσεις Γραπτές οδηγίες Δραστηριότητες σύνδεσης αναμονής Υλικά
Think-tac-toe Ανάλυσε το βασικό χαρακτήρα της ιστορίας Φτιάξε σκηνικό για την ιστορία Ανέφερε τις βασικές ενέργειες του χαρακτήρα του Ζωγράφισε 3 σκηνικά για την ιστορία σου Ονόμασε ή ζωγράφισε κάποιον σαν το βασικό χαρακτήρα Φτιάξε ένα μικρό ποίημα για την ιστορία Χρησιμοποίησε μια γραμμή χρόνου για τουλάχιστον 7 γεγονότα της ιστορίας Γράψε αρχή ή τέλος για την ιστορία Φτιάξε ένα επιτραπέζιο παιχνίδι (με τα γεγονότα της ιστορίας)
Προτεινόμενες δραστηριότητες εύκολης διαβάθμισης Επιλογή από βιβλία Επιλογή εργασίας για το σπίτι Προγράμματα Η/Υ Κάρτες απάντησης Πουλέτα Πολλαπλά επίπεδα ερωτήσεων Μίνι εργαστήρια για διδασκαλία δεξιοτήτων JIGSAW
Προτεινόμενες δραστηριότητες απαιτητικής διαβάθμισης Διαβαθμισμένα υλικά Πολλαπλά κείμενα Κείμενα διαφορετικής αναγνωσιμότητας TINK-TAC TOE Εναλλακτικές αξιολογήσεις Μαγνητοφωνημένα υλικά Πίνακες επιλογής Rubrics
Επομένως Η ΔΔ είναι μια πολυσύνθετη διαδικασία όπου κινητοποιούνται γνώσεις και δεξιότητες των εκπαιδευτικών για Μαθητές γνωστικά αντικείμενα Θεωρίες μάθησης Στρατηγικές διαφοροποίησης της διδασκαλίας
Η διδασκαλία: πρέπει να είναι ανάλογη των πραγματικών αναγκών του παιδιού ευχάριστη άρα αποδοτική η αποκτηθείσα γνώση να έχει δομή εστιασμένη στην ψυχική διάθεση του μαθητή και στην πνευματική προσπάθειά του και όχι στην ποσότητα της ύλης να στηρίζεται στα επιστημονικά δεδομένα
Ο εκπαιδευτικός: θα πρέπει να είναι επιστημονικά καταρτισμένος και ενημερωμένος, απαγκιστρωμένος από προκαταλήψεις θα πρέπει να μάθει το παιδί πώς να μαθαίνει να καθορίζει με σαφήνεια τους στόχους μάθησης
Ο μαθητής: είναι ένα άτομο με διάφορες μαθησιακές δυσκολίες ανάμεσα σε άλλα άτομα έχει επίγνωση των ικανοτήτων του και του πνευματικού του δυναμικού θέλει να μάθει αλλά δεν ξέρει πώς
Όταν οι αναπτυξιακές ανάγκες δεν ικανοποιούνται η μάθηση δυσχεραίνεται Εάν δεν γνωρίζει ο εκπαιδευτικός τις γνωστικές διαστάσεις του αντικειμένου δεν θα το διδάξει Εάν δεν γνωρίζουν πως μαθαίνουν οι μαθητές δεν γνωρίζουν πώς να τους διδάξουν Εάν γνωρίζουν μόνο ένα τρόπο τότε δεν διδάσκουν όλους τους μαθητές
«Είναι απαραίτητη η καταιγίδα για τα δέντρα που θέλουν να φθάσουν σε περήφανα ύψη»
Εγώ είμαι εγώ και εσύ είσαι εσύ. Εγώ δεν βρίσκομαι σε αυτόν τον κόσμο για να ικανοποιώ τις προσδοκίες σου. Ούτε και εσύ βρίσκεσαι σ αυτόν τον κόσμο για να ικανοποιείς τις δικές μου. Όταν εσύ και εγώ συναντιόμαστε..είναι ωραίο. Κι όταν δεν συναντιόμαστε τίποτε δεν μπορεί να γίνει (Φριτς Περλς, 2013)
βιβλιογραφία Κουτσελίνη, Μ. (2008). Εποικοδόμηση και διαφοροποίηση διδασκαλίας- μάθησης σε τάξεις μικτής ικανότητας. Λευκωσία. Νανου, Πατσίδου,Γκαράνης, Χαριοπολίτου ( επιμέλεια) Συλλογικός τομος (2013) Από την ειδική αγωγή στη συμπεριληπτική εκπαίδευση. Από το σχολείο σε μια κοινωνία για όλους Θεσσαλονίκη, Εκ. Γραφημα Παντελιάδου, Σ. & Φιλιππάτου Δ. (επιμέλεια) Συλλογική εργασία (2013). Διαφοροποιημένη Διδασκαλία Θεωρητικές προσεγγίσεις & εκπαιδευτικές πρακτικές.αθήνα.εκδόσεις Πεδίο.