Η συνεισφορά της τσιμεντοβιομηχανίας στην κυκλική οικονομία Αλέξανδρος Κατσιάμπουλας Διευθυντής Περιβάλλοντος, Ποιότητας & Αειφόρου Ανάπτυξης, ΑΕ Τσιμέντων ΤΙΤΑΝ Αντιπρόεδρος ΕΕΔΣΑ «ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤO ΠΛΑΙΣΙO ΜΙΑΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ», EMΠ Παρασκευή 15 Ιανουαρίου 2016
TITAN: ένας παραγωγός τσιμέντου με περισσότερα από 110 χρόνια ιστορίας και 5.501 εργαζόμενους σε 9 χώρες Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη Ακεραιότητα Γνώση Αξία στον πελάτη Δέσμευση έναντι στόχων Συνεχής βελτίωση Ο TITAN παραμένει η μόνη εταιρεία ελληνικών συμφερόντων στη χώρα
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ Η βιώσιμη ανάπτυξη δεν είναι απλώς συμπληρωματική των δραστηριοτήτων μας, αλλά αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα τους Στρατηγική τριπλού αποτελέσματος: The triple bottom line Η βιώσιμη ανάπτυξη είναι η ανάπτυξη που παρέχει μακροπρόθεσμα οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά οφέλη φροντίζοντας τις ανάγκες της παρούσας και των μελλοντικών γενεών.
Η τσιμεντοβιομηχανία προωθώντας το μοντέλο της κυκλικής οικονομίας συμβάλλει στη βιώσιμη ανάπτυξη Πρώτες ύλες Ανακοίνωση της ΕΕ 3/12/2012 για την Κυκλική Οικονομία: Προώθηση της βιομηχανικής συμβίωσης End-of-life Σκυρόδεμα σε χρήση Ενεργειακή απόδοση Μείωση κλίνκερ/τσιμέντο Εναλλακτικές α ύλες & Εναλλακτικά καύσιμα Παραγωγή κλίκνερ Παραγωγή Τσιμέντου Αποχαρακτηρισμός αποβλήτων ή χαρακτηρισμό τους ως υποπροϊόντα Η ανάκτηση ενέργειας είναι μια λύση για τα απόβλητα που δε μπορούν να ανακυκλωθούν Παρασκευή σκυροδέματος Η ανάκτηση-ανακύκλωση υλικού λαμβάνει χώρα ταυτόχρονα με την ανάκτηση ενέργειας Ανακύκλωση: εξοικονόμηση 6 εκ. τόνοι ορυκτών πρώτων υλών Ανάκτηση ενέργειας: εξοικονόμηση 7 εκ. τόνων ορυκτών καυσίμων & μείωση εκπομπών CO 2 κατά 16 εκατ. τόνους Στοιχεία Cembureau, 2012
Εναλλακτικές α ύλες: 530.000 τόνοι παραπροϊόντων άλλων βιομηχανιών αξιοποιήθηκαν το 2014 από τον Τιτάνα ως εναλλακτικές πρώτες ύλες για την παραγωγή τσιμέντου Βιομηχανική Συμβίωση
Τελική διάθεση αποβλήτων Επωφελής χρήση υλικού και ενέργειας Δευτερογενή καύσιμα: Η τσιμεντοβιομηχανία μέσω της συν-επεξεργασίας (co-processing) αποβλήτων προσφέρει 100% ανάκτηση ενέργειας και υλικών Πρόληψη/Μείωση Επαναχρησιμοποίηση Η συν-επεξεργασία στην παραγωγή τσιμέντου αναγνωρίζεται ως διαδικασία ανάκτησης (R1) σύμφωνα με το Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας- Πλαίσιο για τα Απόβλητα και ως Βέλτιστη Διαθέσιμη Τεχνική για την Τσιμεντοβιομηχανία 100% Ανάκτηση Υλικού Ανακύκλωση Συν-επεξεργασία 100% Ανάκτηση Ενέργειας Σύμφωνα με την ΕΕ-Κυκλική Οικονομία κατά τη συν-επεξεργασία λαμβάνει χώρα ταυτόχρονα με την ανάκτηση ενέργειας και ανάκτησηανακύκλωση υλικών Ανάκτηση Ενέργειας Αποτέφρωση Ταφή
Η ενεργειακή αξιοποίηση αποβλήτων αποτελεί συμπληρωματική και όχι ανταγωνιστική τεχνολογία της ανακύκλωσης Διαχείριση αποβλήτων (συνολικά) σε Ελλάδα και ΕΕ 100% 88,07% 80% 60% 40% 48,30% 36,44% EU-28 Greece 20% 0% 9,29% 4,10% 7,63% 4,40% 0,17% 1,58% 0,03% Landfill Recycling Backfilling Energy recovery Incineration Πηγή: Eurostat, 2012 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 33,09% Διαχείριση Αστικών Στερεών Αποβλήτων σε Ελλάδα & ΕΕ 80,70% 27,46% 15,56% 24,59% 0,00% Landfil/Disposal Material Recycling Total Incineration (including energy recovery) EU Greece 14,86% 3,74% Composting & Digestion
Η ενεργειακή αξιοποίηση στην τσιμεντοβιομηχανία είναι μια δοκιμασμένη λύση διεθνώς 15,3 % παγκόσμιος μέσος όρος (θερμιδικής υποκατάστασης) 38,7 % ευρωπαϊκός μέσος όρος (25,4 %fossil waste + 13,3 %biomass) 90,0% 80,0% 82,0% % υποκατάστασης συμβατικών από δευτερογενή καύσιμα στον κόσμο 70,0% 60,0% 63 % 50,0% 40,0% 30,0% 38,70% 28,40% 20,0% 10,0% 0,0% 12,20% 7,60% 4,00%
Είδη δευτερογενών καυσίμων που χρησιμοποιούνται παγκοσμίως στην τσιμεντοβιομηχανία Waste oil 5% Alternative fossil fuels Mixed industrial waste 16% Other fossil based wastes 15% Tyres (%) 22% Biomass fuels Dry Sewage Sludge 7% wood, non impregnated saw dust; 12,6% Impregnated saw dust 2% Solvents 7% Plastics 33% Other biomass 38% Animal meal 12% Paper, carton 0,80% Agricultural, organic, diaper waste, charcoal 28% Πηγή: CSI, Getting the Numbers Right project, http://wbcsdcement.org/index.php/en/key-issues/climate-protection/gnr-database Animal bone meal 1%
Αυστηρές προδιαγραφές κατά την επιλογή και χρήση δευτερογενών καυσίμων Περιβάλλον Υγεία & Ασφάλεια Ποιότητα/ Παραγωγικότητα Διαδικασία αποδοχής Σχεδιασμός εγκατάστασης, Οδηγίες Λειτουργίας & Ποιοτικού Ελέγχου WBCSD-CSI Guidelines for Co-Processing Fuels & Raw Materials in Cement Manufacturing ΕΝ 15359:2011 «Solid Recovered Fuels- Specifications and Classes» KYA 56366/4351 12-12-2014 (ΦΕΚ339) Προδιαγραφές RDF από ΑΣΑ Εθελοντική Συμφωνία Συνεργασίας YΠΕΚΑ - Ένωσης Τσιμεντοβιομηχανιών Ελλάδας Θέση Δειγματοληψίας Τρόπος Δειγματοληψίας Ποσότητα Δείγματος Σιλοφόρο Χειρωνακτικά 1 κιλό/ σιλοφόρο Δειγματοληψία- Ποιοτικός Έλεγχος Επεξεργασία στο Εργοστάσιο Ομογενοποίηση Ξήρανση Άλεση Ημερήσιος έλεγχος 1 δείγμα/ σιλοφόρο Υγρασία,Θ ο C ΚΘΔ, Τέφρα Πτητικά, Cl, Hg Μηνιαίος έλεγχος και από ανεξάρτητο διαπιστευμένο εργαστήριο Επιπλέον F, S, P, Na 2 O,Cd, Tl, As, Pb, Cr, Co, Cu, Mn, Ni, V, Zn, Sb, Microorganisms Προδιαγραφή Συμφωνητικό
2012: 1η κλαδική εθελοντική συμφωνία συνεργασίας στην Ελλάδα μεταξύ ΥΠΕΚΑ EΝΩΣΗΣ ΤΣΙΜΕΝΤΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ 11 20% υποκατάσταση το 2013-40% το 2016 Αυστηρός ποιοτικός έλεγχος Εφαρμογή Βέλτιστων Διαθέσιμων Τεχνικών Συνεχής μέτρηση και ενημέρωση των εμπλεκομένων Επιτάχυνση των αδειοδοτήσεων Συντονισμός και ενημέρωση τοπικών κοινωνιών Οργάνωση επιτροπής παρακολούθησης Δημιουργία σελίδας πληροφόρησης κοινού SRF Classification Property Net Calorific Value (MJ/kg) Statistical Measure Classes (EN 15359:2011) 1 2 3 4 5 Mean 25 20 15 10 3 Chlorine (%) Mean 0.2 0.6 1.0 1.5 3.0 Mercury (mg/mj) Median 0.02 0.03 0.08 0.15 0.50 80 th Percentile 0.04 0.06 0.16 0.30 1.00
Περιβαλλοντικά οφέλη από την αξιοποίηση αποβλήτων στην παραγωγή τσιμέντου Αποτέφρωση ή ταφή αποβλήτου + παραγωγή τσιμέντου με συμβατικά καύσιμα Ενεργειακή αξιοποίηση του αποβλήτου στη παραγωγή τσιμέντου GHG* GHG GHG Εκπομπές Μειωμένες Εκπομπές απόβλητο Αποτεφρωτήρας ή ΧΥΤΑ ορυκτά καύσιμα (π.χ. άνθρακας) Τσιμεντοβιομηχανία Καύσιμα απόβλητο ορυκτά καύσιμα Τσιμεντοβιομηχανία Τσιμέντο Προϊόντα Τσιμέντο Μείωση της χρήσης ορυκτών μη ανανεώσιμων πόρων Ενσωμάτωση της τέφρας στο τσιμέντο! *GHG: αέρια που συντελούν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου (π.χ. CO 2 )
Η ειδική εκπομπή CO 2 ανά τόνο τσιμεντοπροϊόντος βελτιώθηκε κατά 17% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990 800 750 700 650 761 727 kg CO 2 / t grey & white cementitious - GNR world 688 680 673 Gross CO 2 663 654 654 2013 vs. 1990 645 kgco 2 /tn Cli -7,9% kgco 2 /tn cementitious -17,1% Kiln thermal consumption MJ/tn Cli -17,8% Electrical energy consumption kwh/tn cement -9,6% Alternative fuels (% thermal substitution) +13,31% Clinker/cement % -8,3 637 631 600 550 1990 2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Gross CO2 (kg CO2 / t cementitious)
Η αξιοποίηση αποβλήτων στον κλίβανο της τσιμεντοβιομηχανίας είναι ασφαλής λύση Θερμοκρασία υλικού Θερμοκρασία αερίων Κλίβανος τσιμεντοβιομηχανίας 1.500 C 900 C Τ>1.800 C με περίσσεια αέρα: Πλήρης καύση των οργανικών συστατικών Αποτεφρωτής 1200 C Χρόνος παραμονής T>1200 C για Δt>12-15 sec >2 sec Δίάθεση τέφρας Δημιουργία όξινων αερίων (π.χ.so2) Δεν παράγεται τέφρα. Δέσμευση βαρέων μετάλλων στο κλίνκερ σε μη υδατοδιαλυτή μορφή. Δέσμευση λόγω αλκαλικού περιβάλλοντος Απόθεση σε ΧΥΤΕΑ Πλυντρίδες για την δέσμευση
Συνεχής βελτίωση μέσω επενδύσεων Επενδύσεις: Κλειστά συστήματα αποθήκευσης -τροφοδοσίας Σακκόφιλτρα συνεχούς λειτουργίας Selective Non Catalytic NOx Reduction (SNCR) Νέοι καυστήρας χαμηλών εκπομπών NOx On-line αναλυτές Continuous Emissions Monitoring System Εξοπλισμός ποιοτικού ελέγχου Αυτόματοι δειγματολήπτες By-Pass πτητικών (χλωρίου) στο Καμάρι 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 Εκπομπές Οξειδίων του Αζώτου (NOx) Περιστροφικών Κλιβάνων ΤΙΤΑΝ (g NOx/t clinker) 1990 2000 2010 2014 2015 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Εκπομπές Σκόνης Περιστροφικών Κλιβάνων ΤΙΤΑΝ (g Dust/t clinker) 1990 2000 2010 2014 2015
Νέα εγκατάσταση by-pass αερίων κλιβάνου στο εργοστάσιο Καμαρίου Σύντομη περιγραφή της λειτουργίας: Απομάστευση αερίων του κλιβάνου Τα αέρια διατίθενται μετά την αποκονίωση τους μέσω της καμινάδας του κλιβάνου. Η παραγόμενη από το κατάλληλο σακκόφιλτρο σκόνη αξιοποιείται ως πρώτη ύλη τσιμέντου. Capex: 3.2m Στόχος: η απομάκρυνση των πτητικών ενώσεων (Cl) από το σύστημα κλιβάνου - προθερμαντή επιτυγχάνοντας: αδιάλειπτη λειτουργία, αύξηση των απορροφούμενων ποσοτήτων και ειδών δευτερογενών καυσίμων & εναλλακτικών α υλών.
Υποκατάσταση ορυκτών μη ανανεώσιμων καυσίμων από δευτερογενή στον Τιτάνα Τα δευτερογενή καύσιμα : Είναι προϊόντα βιομηχανικής επεξεργασίας αποβλήτων Κατά κανόνα περιέχουν ποσοστό βιομάζας που επιφέρει μείωση των εκπομπών CO 2
Τι ποσοστό δευτερογενών καυσίμων αξιοποιούμε στον Τιτάνα; AE Tσιμέντων ΤΙΤΑΝ\Ελλάδα Θερμιδική υποκατάσταση συμβατικών από δευτερογενή καύσιμα 14,00% 12,00% 10,00% Το 2015 αξιοποιήθηκαν 62.000 τόνοι αποβλήτων και εξοικονομήθηκαν: 70.000 τόνοι CO 2 40.000 τόνοι ισοδυνάμου άνθρακα Εργοστάσιο Καμαρίου: 22,31% 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 ορυκτής προέλευσης βιομάζα
Η συν-επεξεργασία στην τσιμεντοβιομηχανία συμβάλει στην αειφόρο διαχείριση των αποβλήτων Περιβάλλον Εξοικονόμηση των μη ανανεώσιμων πόρων Μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου Μείωση της ταφής των αποβλήτων Δεν παράγεται τέφρα Βιομηχανία Μείωση του κόστους των καυσίμων Εξοικονόμηση CO 2 Κοινωνία Ασφαλής Χαμηλού κόστους λύση Διατήρηση και δημιουργία θέσεων εργασίας Ανάπτυξη