17. Κατασκευή συνδυασμένης τηλεσκοπικής μ.ο. με πρωτεύουσες από κράμα χρωμίου-κοβαλτίου και δευτερεύουσες και σκελετό μ.ο. σε ένα τεμάχιο από το ίδιο κράμα Σύνοψη Εδώ γίνεται αναφορά στα εργαστηριακά στάδια κατασκευής συνδυασμένης τηλεσκοπικής μερικής οδοντοστοιχίας όπου τόσο οι πρωτεύουσες και δευτερεύουσες τηλεσκοπικές στεφάνες, όσο και ο σκελετός της μερικής οδοντοστοιχίας κατασκευάζονται από μη πολύτιμο κράμα και συγκεκριμένα από κράμα χρωμίου-κοβαλτίου. Στο τέλος του κεφαλαίου παρατίθεται μία εργαστηριακή τεχνική βελτιστοποίησης της δύναμης συγκράτησης μεταξύ πρωτευουσών και δευτερευουσών τηλεσκοπικών στεφανών, με τη χρήση ελαστομερούς υλικού δύο συστατικών. 17.1. Γενικά Το μεγάλο κόστος της κατασκευής των τηλεσκοπικών οδοντοστοιχιών, στις οποίες οι πρωτεύουσες και οι δευτερεύουσες στεφάνες κατασκευάζονται από κράμα χρυσού ενώ ο σκελετός της μ.ο. κατασκευάζεται από κράμα χρωμίου-κοβαλτίου, οδήγησε τις εταιρείες των οδοντοπροσθετικών υλικών στην ανάπτυξη μίας νέας τεχνικής. Σύμφωνα μ αυτήν την τεχνική, για την κατασκευή των τηλεσκοπικών οδοντοστοιχιών, τόσο οι πρωτεύουσες και δευτερεύουσες όσο και ο σκελετός της μ.ο., κατασκευάζονται από κράμα χρωμίουκοβαλτίου. Η χρήση του κράματος χρωμίου-κοβαλτίου, ήταν αναμενόμενο ότι λόγω του χαμηλού 1, 2, 3, 4, 5 συντελεστή τριβής αλλά και του υψηλού μέτρου ελαστικότητας, θα δημιουργούσε προβλήματα μείωσης της συγκρατητικής δύναμης των τηλεσκοπικών στεφανών μετά από κάποιο χρόνο χρήσης. Γι αυτόν το λόγο ορισμένες εταιρείες ανέπτυξαν ειδικές τεχνικές για την διατήρηση της δύναμη συγκράτησης, όπως αυτή που 4, 5, 6, 7 παρουσιάζεται σ αυτό το κεφάλαιο. 17.2. Κατασκευή πρωτευουσών στεφανών από κράμα Cr-Co Αρχικά λαμβάνεται αποτύπωμα του φραγμού του ασθενούς με τα τροχισμένα φυσικά δόντια. Κατασκευάζεται εκμαγείο για την διαμόρφωση των πρωτευουσών στεφανών. Σ αυτό το εκμαγείο κατασκευάζονται τα κέρινα ομοιώματα των πρωτευουσών στεφανών. Για τη διαμόρφωση των κέρινων ομοιωμάτων και το φρεζάρισμα του κεριού χρησιμοποιούνται οι τεχνικές που προαναφέρθηκαν σε προηγούμενα κεφάλαια. Η φορά ένθεσης στην οποία έγινε το τρόχισμα του κεριού των πρωτευουσών στεφανών καταγράφεται (με τη μέθοδο της αποτύπωσης) για να χρησιμοποιηθεί στον επαναπροσδιορισμό της 4, 5, 6, 7, 8 φοράς ένθεσης μετά την κατασκευή του τελικού εκμαγείου. Τα κέρινα ομοιώματα των πρωτευουσών στεφανών χυτεύονται από κράμα χρωμίου κοβαλτίου 6, 7, 8 σύμφωνα με τις γνωστές τεχνικές χύτευσης. Ακολουθεί εφαρμογή των πρωτευουσών στεφανών στα κολοβώματα του αρχικού εκμαγείου. Αυτές οι στεφάνες δεν λειαίνονται διότι αυτό θα γίνει στον παραλληλιστή. Οι πρωτεύουσες στεφάνες στέλνονται στον οδοντίατρο, αυτός τις τοποθετεί στο στόμα χωρίς συγκόλληση και λαμβάνει αποτύπωμα με ατομικό δισκάριο. Στο νέο αποτύπωμα κατασκευάζονται κολοβώματα των πρωτευουσών στεφανών από αυτοπολυμεριζόμενη ρητίνη ή τοποθετούνται τα παλαιά κολοβώματα από velmix. Αφού κατασκευαστούν τα κολοβώματα χυτεύεται σκληρή γύψος και 4, 5, 6, 8 κατασκευάζεται το τελικό εκμαγείο (Εικόνα 17.1). 1
Εικόνα 17.1 Τελικό εκμαγείο με τις πρωτεύουσες στεφάνες στη θέση τους. 5 Το τελικό εκμαγείο τοποθετείται στο τραπεζίδιο εργασίας του παραλληλιστή και επαναπροσδιορίζεται η φορά ένθεσης με τη βοήθεια της καταγραφής (αποτυπώματος) ή με τη βοήθεια του ειδικού μικροεργαλείου του παραλληλιστή. Οι μεταλλικές πρωτεύουσες στεφάνες μεταφέρονται στην ειδική γύψινη βάση του παραλληλιστή με το ειδικό κλειδί μεταφοράς με σχήμα οκτάποδος. Γίνεται λείανση και στίλβωση του μετάλλου των πρωτευουσών στεφανών στον παραλληλιστή και 4, 5, 6, 7 στην ειδική γύψινη βάση με τη χρήση ειδικών για αυτό το σκοπό φρεζών (Εικόνα 17.2). Εικόνα 17.2 Πρωτεύουσες στεφάνες στην γύψινη βάση του παραλληλιστή για φρεζάρισμα στην επιλεγμένη φορά ένθεσης. 5 2
17.3. Κατασκευή δευτερευουσών στεφανών και σκελετού μ.ο. από κράμα Cr-Co Αφού λειανθούν οι πρωτεύουσες στεφάνες αυτές τοποθετούνται στο τελικό εκμαγείο και επάνω τους επιστρώνεται φύλλο κεριού πάχους 0,2 mm. Το φύλλο καλύπτει τις πρωτεύουσες στεφάνες με τέτοιο τρόπο ώστε να απέχει από το αυχενικό όριο των στεφανών κατά 1mm (Εικόνα 17.3). Γίνεται επίσης εξάλειψη εσοχών και ανακουφίζονται με κερί οι διάφορες περιοχές του εκμαγείου ανάλογα με την σχεδίαση του σκελετού της μερικής οδοντοστοιχίας. Το τελικό εκμαγείο προετοιμάζεται για ανατύπωση. 5 Εικόνα 17.3 Επίστρωση φύλλου κεριού πάχους 0,2 mm επί των πρωτευουσών στεφανών, πριν την ανατύπωση του τελικού εκμαγείου εργασίας. 5 Το τελικό εκμαγείο ανατυπώνεται και κατασκευάζεται εκμαγείο πυροχώματος (Εικόνα 17.4). Εικόνα 17.4 Το πυροχωμάτινο εκμαγείο που προέκυψε από την ανατύπωση. 5 3
Επάνω στο πυροχωμάτινο εκμαγείο διαμορφώνεται το κέρινο ομοίωμα του σκελετού της μερικής οδοντοστοιχίας αλλά και των δευτερευουσών στεφανών των τηλεσκοπικών συστημάτων σε ένα τεμάχιο (Εικόνα 17.5). 5 Εικόνα 17.5 Διαμόρφωση κέρινου ομοιώματος δευτερευουσών στεφανών και σκελετού μ.ο. σε ένα τεμάχιο. 5 Τοποθετούνται αγωγοί χύτευσης και γίνεται επένδυση με πυρόχωμα. Ακολουθεί χύτευση του σκελετού της μερικής οδοντοστοιχίας που φέρει και τις δευτερεύουσες στεφάνες από κράμα χρωμίου- 4, 5, 6 κοβαλτίου. Εικόνα 17.6 Ο μεταλλικός σκελετός της μ.ο. που φέρει ενσωματωμένες και τις δευτερεύουσες στεφάνες (βέλη). 5 4
Ο σκελετός της μερικής οδοντοστοιχίας λειαίνεται και στιλβώνεται και γίνεται διαμόρφωση των 4, 5, 6 ακρυλικών των παρειακών επιφανειών των δευτερευουσών στεφανών του σκελετού. Εικόνα 17.7 Ο σκελετός της μ.ο. στιλβωμένος. Τοποθετούνται και οι προστομιακές όψεις των δευτερευουσών στεφανών. 5 Το αποτέλεσμα της όλης διαδικασίας είναι η κατασκευή τηλεσκοπικών συστημάτων όπου μεταξύ των πρωτευουσών και δευτερευουσών στεφανών υπάρχει ένας χώρος πάχους 0,2 mm. Ο χώρος αυτός θα πληρωθεί από το ειδικό ελαστικό υλικό (Εικόνα 17.8). 5 5
Εικόνα 17.8 Ο κενός χώρος (άσπρο χρώμα) που εξασφαλίστηκε μεταξύ πρωτεύουσας και δευτερεύουσας στεφάνης. 5 Ακολουθεί η επίστρωση του ειδικού ελαστικού υλικού στο εσωτερικό των δευτερευουσών στεφανών. Αρχικά επιστρώνεται ειδικό βερνίκι επάνω στο εκμαγείο για την απομόνωση των κολοβωμάτων (Εικόνα 17.9). 5 Εικόνα 17.9 Επίστρωση διαχωριστικού βερνικιού γύρω από τα κολοβώματα. 5 6
Στο εσωτερικό των δευτερευουσών στεφανών επιστρώνεται ειδική υγρή ρητίνη (primer) για την ενίσχυση της συγκόλλησης του ελαστικού υλικού στο μέταλλο (Εικόνα 17.10). 5 Εικόνα 17.10 Τοποθέτηση ειδικού primer στο εσωτερικό των δευτερευουσών στεφανών. 5 Μετά από χρόνο 5 λεπτών, παρασκευάζεται το ειδικό ελαστικό υλικό δύο συστατικών (Εικόνα 17.11). 5 Εικόνα 17.11 Παρασκευή μίγματος ελαστομερούς υλικού (βάση καταλύτης). 5 Το ελαστικό υλικό επιστρώνεται στο εσωτερικό των δευτερευουσών στεφανών (Εικόνα 17.12). 5 7
Εικόνα 17.12 Τοποθέτηση του ελαστομερούς υλικού στο εσωτερικό των δευτερευουσών στεφανών. 5 Ο σκελετός της μερικής οδοντοστοιχίας τοποθετείται στη θέση του στο τελικό εκμαγείο επάνω στις πρωτεύουσες στεφάνες, εφαρμόζεται ομοιόμορφη πίεση και αφήνεται να πολυμεριστεί το ελαστομερές υλικό. 5 Εικόνα 17.13 Άσκηση ομοιόμορφης πίεσης επί των δευτερευουσών στεφανών για τον πολυμερισμό του ελαστομερούς υλικού. 5 8
To τελικό αποτέλεσμα είναι μία τηλεσκοπική εργασία, που φέρει τις δευτερεύουσες στεφάνες και τον σκελετό της μερικής οδοντοστοιχίας, σε ένα τεμάχιο. Επιπλέον εξασφαλίζει την επαφή μετάλλου με πλαστικό, που είναι πιο ανθεκτική στη χρήση. Εικόνα 17.14 Παρεμβολή ελαστομερούς υλικού ομοιόμορφου πάχους (0,2 mm) μεταξύ πρωτευουσών και δευτερευουσών στεφανών. 5 Εικόνα 17.15 Απομάκρυνση της πρωτεύουσας στεφάνης από το εσωτερικό της δευτερεύουσας. Διακρίνεται το στρώμα ελαστομερούς υλικού στο εσωτερικό της δευτερεύουσας στεφάνης. 5 Στις μικροφωτογραφίες από ηλεκτρονικό μικροσκόπιο σάρωσης που ακολουθούν φαίνεται στην μεν πρώτη η εσωτερική επιφάνεια μίας μεταλλικής πρωτεύουσας στεφάνης, μετά από κάποιο χρόνο χρήσης της τηλεσκοπικής οδοντοστοιχίας (Εικ 17.16) και στη δεύτερη η επιφάνεια της πρωτεύουσας στεφάνης με την 9
παρουσία του ελαστομερούς υλικού, μετά από τον ίδιο χρόνο χρήσης (Εικ 17.17). 5 Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στην μεν πρώτη περίπτωση η παραμένουσα συγκρατητική δύναμη είναι στο 25% της αρχικής, ενώ στη δεύτερη περίπτωση με το ελαστικό υλικό η παραμένουσα συγκρατητική δύναμη είναι στο 65% της αρχικής δύναμης. 5 Εικόνα 17.16 Μικροφωτογραφία της μεταλλικής εσωτερικής επιφάνειας της δευτερεύουσας στεφάνης μετά από κάποιο χρόνο χρήσης. 5 10
Εικόνα 17.17 Μικροφωτογραφία της επιφάνειας της πρωτεύουσας στεφάνης με την παρουσία του ελαστομερούς υλικού. Διακρίνεται η απειροελάχιστη αποτριβή. 5 Βιβλιογραφία 1. Γαρέφης Π. Κατασκευή στεφανών για την υποδοχή μερικών οδοντοστοιχιών. Σύνδεσμοι ακριβείας Ελευθέρα σχεδίαση. Επιστημονική Επετηρίς Οδοντιατρικής Σχολής ΑΠΘ Τόμος Ε. Θεσσαλονίκη; 1975. 2. Priskel HW. Precision attachments in dentistry. 2 nd ed. St. Louis : CV Mosby Co; 1973. 3. Stancic I, Jelenkovic A. Retention of telescopic denture in elderly patients with maximum partially edentulous arch. Gerodontology 2008; 25:162-167. 4. Wulfes H. Precision milling and partial denture construction.1 st Edition.Bremen- Germany:Academia Dental Bego; 2004. 5. Bredent. Products for the dental technical laboratory. Senden-Germany; 2004. 6. Προμπονάς Α, Βλησίδης Δ. Μερικές Οδοντοστοιχίες: Σύγχρονες εργαστηριακές τεχνικές κατασκευής, 1 η Έκδοση. Αθήνα: Εκδόσεις Πασχαλίδης ΠΧ; 2011. 7. Βλησίδης Δ, Προμπονάς Α. Οδοντοπροσθετική V: Σχεδίαση μερικών οδοντοστοιχιών. 1 η Έκδοση. Αθήνα: Εκδόσεις Πασχαλίδη ΠΧ; 1998. 8. Tylman SD, Melone W.F. Tylman s theory and practice of fixed prosthodontics (Ελληνική έκδοση) 7 η ed. St Louis : CV Mosby; 1978. 11