ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, 18.7.2001 COM(2001) 411 τελικό Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ, ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ περί του καθεστώτος καιτων γενικών όρων άσκησης των καθηκόντων του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας εδοµένων (υποβληθείσα από την Επιτροπή)
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Τα όργανα και οι οργανισµοί της Κοινότητας επεξεργάζονται συστηµατικά δεδοµένα προσωπικού χαρακτήρα στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων τους. Για παράδειγµα, η Επιτροπή ανταλλάσσει δεδοµένα προσωπικού χαρακτήρα µε τα κράτη µέλη στο πλαίσιο της κοινής γεωργικής πολιτικής, για τη διαχείριση του τελωνειακού καθεστώτος, των διαρθρωτικών ταµείων καθώς και στο πλαίσιο άλλων κοινωνικών πολιτικών όπως είναι η εκπαίδευση, η επαγγελµατική κατάρτιση, ο πολιτισµός και η έρευνα. Προκειµένου να διασφαλίζεται η προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα που τα αφορούν από τα όργανα και τους οργανισµούς της Κοινότητας και οι εν λόγωανταλλαγές πληροφοριών να µην αµφισβητούνται από τα κράτη µέλη για λόγους προστασίας δεδοµένων, η συνθήκη που υπογράφηκε στο Άµστερνταµ εισήγαγε στη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας µια ειδική διάταξη για το σκοπό αυτό. Το νέο άρθρο 286 προβλέπει ότι από την 1η Ιανουαρίου 1999 τα όργανα και οι οργανισµοί της Κοινότητας οφείλουν να εφαρµόζουν τους κοινοτικούς κανόνες προστασίας δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα, οι περισσότεροι από τους οποίους καθορίζονται στις οδηγίες 95/46/ΕΚ και 97/66/ΕΚ. Στο ίδιο άρθρο προβλέπεται επίσης η σύσταση ενός ανεξάρτητου εποπτικού οργάνου για την παρακολούθηση της εφαρµογής των εν λόγω κανόνων. Εξάλλου, αυτός ήταν ο λόγος για τον οποίο συµπεριλήφθηκε στο άρθρο 8 του χάρτη των θεµελιωδών δικαιωµάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης το δικαίωµα στην προστασία των δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα. Ο κοινοτικός νοµοθέτης ανταποκρίθηκε σε αυτό το νέο στοιχείο της Συνθήκης µε την έκδοση του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 45/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της18ης εκεµβρίου 2000 σχετικά µε την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα από τα όργανα και τους οργανισµούς της Κοινότητας και σχετικά µε την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδοµένων αυτών. Ο κανονισµός θεσπίζει µια σειρά αρχών στις οποίες υπόκειται η επεξεργασία δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα που πραγµατοποιείται από τα όργανα και τους οργανισµούς της Κοινότητας. Παράλληλα µε τις εν λόγωδιατάξεις ουσιαστικού χαρακτήρα, ο κανονισµός θεσπίζει µία ανεξάρτητη εποπτική αρχή που ονοµάζεται Ευρωπαίος Επόπτης Προστασίας εδοµένων και είναι αρµόδια για τη διασφάλιση της εφαρµογής των διατάξεων του κανονισµού. Η εν λόγωαρχή επικουρείται από έναν Αναπληρωτή Επόπτη. Ο κανονισµός προβλέπει εξάλλου ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συµβούλιο και η Επιτροπή καθορίζουν, µε κοινή συµφωνία, το καθεστώς και τους γενικούς όρους άσκησης των καθηκόντων του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας εδοµένων, και συγκεκριµένα, το µισθό του, τα επιδόµατά του και κάθε άλλη παροχή εξοµοιούµενη µε αποδοχές. Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να σηµειωθεί ότι οι περισσότερες πτυχές του καθεστώτος του Ευρωπαίου Επόπτη, καθώς και εκείνο του Αναπληρωτή του, καθορίζονται ήδη στον εν λόγωκανονισµό. Πράγµατι, ο κανονισµός προβλέπει ειδικές εγγυήσεις για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας του Επόπτη, που αφορούν κυρίως το διορισµό του και την παραίτησή του, τη διάρκεια της θητείας του, και την απαγόρευση να λαµβάνει οδηγίες από οιονδήποτε. Για την άσκηση των καθηκόντων που του ανατίθενται από τον κανονισµό, διαθέτει δικές του αρµοδιότητες. Ωστόσο, εκκρεµεί ο καθορισµός δύο βασικών πτυχών του καθεστώτος και των γενικών όρων άσκησης των καθηκόντων του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας εδοµένων. Πρόκειται για τις αποδοχές του Επόπτη και του Αναπληρωτή του καθώς και την έδρα τους. Όσον αφορά τις αποδοχές του Επόπτη, έχει ιδιαίτερη σηµασία να διασφαλιστεί στον Ευρωπαίο Επόπτη ένα καθεστώς που θα ανταποκρίνεται στα καθήκοντα εποπτείας των 2
οργάνων και οργανισµών της Κοινότητας που του αναλογούν, στις αρµοδιότητές του και στην ανεξαρτησία του. Εξάλλου, πρέπει να συνεκτιµηθεί η επίδραση που άσκησε η θέση του Ευρωπαίου ιαµεσολαβητή στον καθορισµό του θεσµικού πλαισίου του Επόπτη στον κανονισµό. Πράγµατι, δεν είναι τυχαίο ότι πολλές πτυχές του καθεστώτος του Ευρωπαίου ιαµεσολαβητή συµπεριλήφθηκαν στον κανονισµό και συγκεκριµένα στα σηµεία εκείνα τα οποία αναφέρονται στον Επόπτη όπως άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι η χρηµατοδότηση της θέσης αυτής από τον προϋπολογισµό περιλαµβάνεται στο τµήµα 8 του γενικού προϋπολογισµού της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που περιέχει προς το παρόν και τον τίτλο που αφορά τον ιαµεσολαβητή. Στο πλαίσιο αυτό, ο κανονισµός εµπνέεται από τις πρακτικές που εφαρµόζονται σε ορισµένα κράτη µέλη στα οποία η εποπτική αρχή για την προστασία των δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα έχει τη µορφή µονοµελούς και ανεξάρτητου οργάνου και ορισµένες φορές ονοµάζεται «ombudsman». Συνεπώς προτείνεται ο Ευρωπαίος Επόπτης Προστασίας εδοµένων να έχει τις ίδιες αποδοχές και να χαίρει των ιδίων πλεονεκτηµάτων µε τον Ευρωπαίο ιαµεσολαβητή ο οποίος, µε τη σειρά του, εξοµοιώνεται µε ικαστή του ικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων όσον αφορά το µισθό του, τα επιδόµατά του και τη σύνταξη αρχαιότητας. Όσον αφορά τις αποδοχές του Αναπληρωτή Επόπτη, πρέπει να εκτιµηθεί η ανάγκη κάλυψης µιας διπλής απαίτησης όσον αφορά το καθεστώς του. Ο Αναπληρωτής Επόπτης, αφενός, ορίζεται µε βάση την ίδια διαδικασία και για την ίδια διάρκεια µε τον Επόπτη, τον οποίο και επικουρεί στο σύνολο των καθηκόντων του και τον αντικαθιστά σε περίπτωση απουσίας ή κωλύµατος. Για το λόγο αυτό, το καθεστώς του, και ιδίως οι αποδοχές του, πρέπει να είναι παραπλήσιες µε εκείνες του Επόπτη. Αφετέρου, πρέπει να παγιωθεί µια ιεραρχία µεταξύ των δύο θέσεων κατά τρόπο ώστε να αντικατοπτρίζεται η διαφορά που πρέπει να υπάρχει µεταξύ του Επόπτη και του προσώπου που τον επικουρεί και τον αντικαθιστά. Για τους λόγους αυτούς, προτείνεται να εξοµοιωθεί ο Αναπληρωτής Επόπτης µε το Γραµµατέα του ικαστηρίου όσον αφορά το µισθό του, τα επιδόµατά του και τη σύνταξη αρχαιότητας. Πράγµατι, ο Γραµµατέας υπόκειται στις ίδιες ρυθµίσεις µε τους ικαστές του ικαστηρίου όσον αφορά τον καθορισµό του καθεστώτος χρηµατικών απολαβών και ιδίως το µισθό, τα επιδόµατά του και τη σύνταξη αρχαιότητας. Από την άλλη όµως πλευρά, υπάρχει µια ορισµένη ιεραρχία µεταξύ των ικαστών και του Γραµµατέα, δεδοµένου ότι οι µηνιαίες βασικές αποδοχές των ικαστών αντιστοιχούν στο 112% του βασικού µισθού ενός υπαλλήλου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων βαθµού Α1, τελευταίο κλιµάκιο, ενώ του Γραµµατέα αντιστοιχεί στο 101% του βασικού µισθού του ιδίου υπαλλήλου 1. Ο Ευρωπαίος Επόπτης Προστασίας εδοµένων πρέπει, από τη φύση των καθηκόντων του, να βρίσκεται κοντά στα όργανα που ελέγχει. Το µεγαλύτερο µέρος των υπηρεσιών της Επιτροπής, η Γραµµατεία του Συµβουλίου της Ένωσης, η Οικονοµική και κοινωνική Επιτροπή, και η Επιτροπή των Περιφερειών βρίσκονται στις Βρυξέλλες. Οι εν λόγω υπηρεσίες είναι µε τη σειρά τους αρµόδιες για το µεγαλύτερο µέρος της επεξεργασίας δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα που πραγµατοποιείται από τα όργανα και τους οργανισµούς της Κοινότητας. Όσον αφορά τα υπόλοιπα όργανα και οργανισµούς της Κοινότητας που βρίσκονται στα διάφορα κράτη µέλη, οι Βρυξέλλες βρίσκονται από γεωγραφική άποψη στο κεντρικότερο σηµείο και συνδέονται κατάλληλα µε την περιφέρεια της Ένωσης. Προκειµένου λοιπόν να διευκολυνθεί η αρµονική εκτέλεση των καθηκόντων του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας εδοµένων προτείνεται η έδρα του να βρίσκεται στις Βρυξέλλες. 1 Κανονισµός (ΕΚΑΧ. ΕΟΚ, ΕΥΡΑΤΟΜ) αριθ.1546/73 του Συµβουλίου της 4ης Ιουνίου 1973, ΕΕ L 155 της 11.6.1973, σ. 8. 3
Η Επιτροπή υπενθυµίζει εξάλλου το σηµαντικό ρόλο που έχει να διαδραµατίσει ο Επόπτης στο σύστηµα προστασίας δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα που θεσπίζεται µε τον εν λόγω κανονισµό. Ο Επόπτης, αφενός, παρέχει στα ενδιαφερόµενα πρόσωπα την εγγύηση ότι η επεξεργασία των δεδοµένων που τα αφορούν, πραγµατοποιείται από τα όργανα και τους οργανισµούς της Κοινότητας µε απόλυτο σεβασµό των αρχών του κανονισµού, µέσωιδίως των ερευνών που µπορεί να διεξαγάγει, είτε µε δική του πρωτοβουλία είτε ύστερα από καταγγελία, καθώς και µέσω εκ των προτέρων ελέγχων ορισµένων µορφών επεξεργασίας. Αφετέρου, η παρέµβαση του Επόπτη προσδίδει στο γενικό καθεστώς προστασίας δεδοµένων, που θεσπίζεται από τον κανονισµό, την απαραίτητη ευελιξία για την προσαρµογή του στις εκάστοτε περιστάσεις τις οποίες ο ίδιος ο κανονισµός δεν µπορεί να προβλέψει επακριβώς και υπό την επιφύλαξη των κατάλληλων εγγυήσεων. Κατά τον τρόπο αυτό, ο Επόπτης µπορεί να επιτρέπει τη διαβίβαση δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα προς τρίτη χώρα ή έναν διεθνή οργανισµό που δεν διασφαλίζει το απαραίτητο επίπεδο προστασίας µπορεί επίσης να επιτρέψει παρέκκλιση από την αρχή της απαγόρευσης της επεξεργασίας ευαίσθητων δεδοµένων και αυτοµατοποιηµένων αποφάσεων που αφορούν φυσικά πρόσωπα επιπλέον µπορεί να επιτρέπει την επεξεργασία ορισµένων δεδοµένων που αφορούν την κυκλοφορία και την τιµολόγηση στα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα πέραν όσων επιτρέπει εν γένει ο κανονισµός. Για τους λόγους αυτούς, η Επιτροπή θεωρεί ότι πρέπει, από την πλευρά της, να λάβει τα απαραίτητα µέτρα προκειµένου η θέση του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας εδοµένων να θεσµοθετηθεί πλήρως και να τεθεί σε λειτουργία όσο το δυνατόν συντοµότερα. Συγκεκριµένα, θα λάβει τα απαραίτητα µέτρα στο πλαίσιο της διαδικασίας του προϋπολογισµού, προκειµένου ο Επόπτης που θα διοριστεί να έχει στη διάθεσή του, όσο το δυνατόν συντοµότερα, επαρκείς ανθρώπινους και οικονοµικούς πόρους για την εκτέλεση των καθηκόντων και φυσικά µε απόλυτο σεβασµό του ρόλου που της αναθέτει η συνθήκη σε θέµατα προϋπολογισµού. Συνεπώς, η Επιτροπή θα υποβάλει όσον το δυνατόν ταχύτερα στην αρµόδια για τον προϋπολογισµό αρχή διορθωτική επιστολή στο προσχέδιο του προϋπολογισµού για το 2002 που θα περιέχει την πρόβλεψη των πόρων που είναι απαραίτητοι για τον Επόπτη και η οποία θα καταρτιστεί µε βάση την παρούσα πρόταση. Στη συνέχεια, η Επιτροπή σκοπεύει να προκηρύξει, το αργότερο έως την 1η Νοεµβρίου 2001, πρόσκληση υποβολής υποψηφιοτήτων για τη θέση του Επόπτη και του Αναπληρωτή Επόπτη, όπως προβλέπεται στο άρθρο 42 του κανονισµού. Η Επιτροπή καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συµβούλιο να εργαστούν από κοινού προκειµένου οι πολίτες να είναι σε θέση, όσο το δυνατόν συντοµότερα, να στηρίζονται στις υπηρεσίες του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας εδοµένων για τη διασφάλιση του θεµελιώδους δικαιώµατός τους στην προστασία των δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα, όταν αυτά υφίστανται επεξεργασία από τα όργανα και οργανισµούς της Κοινότητας. 4
Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ, ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ περί του καθεστώτος καιτων γενικών όρων άσκησης των καθηκόντων του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας εδοµένων ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΚΑΙ Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ, Έχοντας υπόψη: τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, τον κανονισµό (ΕΚ) αριθ. 45/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της18ης εκεµβρίου 2000 σχετικά µε την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα από τα όργανα και τους οργανισµούς της Κοινότητας και σχετικά µε την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδοµένων αυτών, και ιδίως του άρθρου 43 1, την πρόταση της Επιτροπής 2, Εκτιµώντας τα εξής: (1) Ο Ευρωπαίος Επόπτης Προστασίας εδοµένων αποτελεί ένα ανεξάρτητη εποπτική αρχή που είναι αρµόδια για την παρακολούθηση της εφαρµογής στα όργανα και τους οργανισµούς της Κοινότητας των κοινοτικών πράξεων που αφορούν την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα και την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδοµένων αυτών. (2) Η αποτελεσµατική θέση σε λειτουργία του εν λόγωανεξάρτητης εποπτικής αρχής προϋποθέτει τον καθορισµό του καθεστώτος και των γενικών όρων άσκησης των καθηκόντων του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας εδοµένων και του Αναπληρωτή Επόπτη. (3) Οι περισσότερες πτυχές του καθεστώτος και των γενικών όρων άσκησης των καθηκόντων του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας εδοµένων καθορίζονται ήδη στον κανονισµό. Ο εν λόγωκανονισµός περιέχει τις απαραίτητες διατάξεις σχετικά µε το διορισµό του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας εδοµένων και του Αναπληρωτή Επόπτη τους απαραίτητους ανθρώπινους και οικονοµικούς πόρους του την ανεξαρτησία του και την υποχρέωση τήρησης του επαγγελµατικού απορρήτου τα καθήκοντα και τις αρµοδιότητές του. 1 2 ΕΕ L8της 12.1.2001, σ. 1. ΕΕ C της, σ.. 5
(4) ύο µόνο σηµαντικές πτυχές του καθεστώτος δεν περιλαµβάνονται στον κανονισµό και αποµένει ακόµη να καθοριστούν. Πρόκειται για τον καθορισµό του µισθού, των επιδοµάτων και κάθε άλλου πλεονεκτήµατος του Επόπτη και του Αναπληρωτή Επόπτη που εξοµοιώνεται µε αποδοχές καθώς και για την έδρα τους. (5) Οι αποδοχές του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας εδοµένων πρέπει να είναι ανάλογες µε εκείνες του Ευρωπαίου ιαµεσολαβητή, δεδοµένης της ανάγκης διασφάλισης ενός καθεστώτος που θα ανταποκρίνεται στα καθήκοντα και στις αρµοδιότητες του Επόπτη και του γεγονότος ότι η θέση του Ευρωπαίου ιαµεσολαβητή αποτέλεσε πηγή έµπνευσης για τον καθορισµό στον εν λόγω κανονισµό του θεσµικού πλαισίου του Επόπτη. Ο Ευρωπαίος ιαµεσολαβητής, µε τη σειρά του, εξοµοιώνεται µε ικαστή του ικαστηρίου όσον αφορά το µισθό και τα επιδόµατά του και τη σύνταξη αρχαιότητας. (6) Ο Αναπληρωτής Επόπτης πρέπει να εξοµοιώνεται µε το Γραµµατέα του ικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων όσον αφορά το µισθό του, τα επιδόµατά του και τη σύνταξη αρχαιότητας ούτως ώστε να παγιώνεται µια ιεραρχία µεταξύ εκείνου και του Ευρωπαίου Επόπτη, µε την υπαγωγή και των δύο στο ίδιο είδος καθεστώτος χρηµατικών απολαβών, ανάλογα µε τη διαδικασία διορισµού τους, τη θητεία και τα καθήκοντά τους. (7) Η έδρα του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας εδοµένων πρέπει να βρίσκεται στις Βρυξέλλες, προκειµένου να διασφαλίζεται η απαραίτητη γειτνίαση, που επιβάλλεται από τη φύση των καθηκόντων του Ευρωπαίου Επόπτη, µεταξύ του ιδίου και των οργάνων και των οργανισµών της Κοινότητας που υπόκεινται στον έλεγχό του, και προκειµένου να διευκολύνεται η αρµονική εκτέλεση των καθηκόντων του, ΕΞΕ ΩΣΑΝ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ: Άρθρο 1 Αποδοχές του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας εδοµένων Ο Ευρωπαίος Επόπτης Προστασίας εδοµένων εξοµοιώνεται µε ικαστή του ικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων όσον αφορά τον καθορισµό του µισθού του, των επιδοµάτων του, της σύνταξης αρχαιότητας καθώς και κάθε άλλου πλεονεκτήµατος που εξοµοιώνεται µε αποδοχές. Άρθρο 2 Αποδοχές του Αναπληρωτή Επόπτη Ο Αναπληρωτής Επόπτης εξοµοιώνεται µε το Γραµµατέα του ικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων όσον αφορά τον καθορισµό του µισθού του, των επιδοµάτων του, της σύνταξης αρχαιότητας καθώς και κάθε άλλου πλεονεκτήµατος που εξοµοιώνεται µε αποδοχές. Άρθρο 3 Έδρα Ο Ευρωπαίος Επόπτης Προστασίας εδοµένων και ο Αναπληρωτής Επόπτης έχουν την έδρα τους στις Βρυξέλλες. 6
Άρθρο 4 Η παρούσα απόφαση αρχίζει να ισχύει την ηµέρα που ακολουθεί τη δηµοσίευσή της στην Επίσηµη Εφηµερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Βρυξέλλες,, Για το Για το Συµβούλιο Για την Επιτροπή των Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων Η Πρόεδρος Ο Πρόεδρος Ο Πρόεδρος 7