ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΜΕΤΑΠΕΡΙΔΟΤΙΤΗ ΓΙΑΝΝΟΧΩΡΙΟΥ

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΕΡΓΟ: ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΩΝ ΜΗ ΕΝΕΡΕΙΑΚΩΝ ΟΡΥΚΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ, ΜΕ ΣΤΟΧΟ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΕΞΟΡΥΚΤΙΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΥΠΟΕΡΓΟ 2 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΟΡΥΚΤΩΝ ΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΝΑΝΟΫΛΙΚΩΝ ΚΑΙ ΓΙΑ ΝΕΕΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ - ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ / ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΟΡΥΚΤΩΝ ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΜΕΤΑΠΕΡΙΔΟΤΙΤΗ ΓΙΑΝΝΟΧΩΡΙΟΥ από ΠΛΟΥΜΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ (Ι.Γ.Μ.Ε.) Ν.Π.Ι.Δ. ΕΠΟΠΤΕΥΟΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (Ν. 272/76 και ΚΥΑ 12935-ΦΕΚ 1247/Β/24-6-2015) Σπ. Λούη 1, Ολυμπιακό Χωριό, Αχαρναί Τ.Κ. 13677, Τηλ. 213-1337000-3, Fax 213-1337015 Ε.Π.Α.Ε. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα & Επιχειρηματικότητα» ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Το Τομεακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα & Επιχειρηματικότητα» (Ε.Π.Α.Ε.) συγχρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Σ.Π.Α. - Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς 2007 2013 ), στο πλαίσιο των παρεμβάσεων των Διαρθρωτικών Ταμείων για την κοινωνική και οικονομική συνοχή και στόχευε στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων και του παραγωγικού συστήματος, με έμφαση στη διάσταση της καινοτομικότητας. Ο στόχος αυτός επιτεύχθηκε με δράσεις που υποστήριζαν: την επιτάχυνση της μετάβασης στην οικονομία της γνώσης, την ανάπτυξη της υγειούς, αειφόρου και εξωστρεφούς επιχειρηματικότητας, και την ενίσχυση της ελκυστικότητας της Ελλάδας ως τόπου ανάπτυξης επιχειρηματικής δραστηριότητας με σεβασμό στο περιβάλλον. Η Πράξη που περιγράφεται στην παρούσα έκθεση είχε ενταχθεί στο παραπάνω αναφερόμενο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα. Οι Πράξεις των Δράσεων αυτού του Προγράμματος συγχρηματοδοτήθηκαν από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (Ε.Τ.Π.Α.), το οποίο συμβάλλει στην άμβλυνση των ανισοτήτων μεταξύ των περιφερειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και από το Ελληνικό Δημόσιο. Η παρούσα μελέτη θα αναφέρεται βιβλιογραφικά ως εξής : Πλουμής Π., 2016: Επικαιροποίηση / συμπλήρωση δεδομένων βιομηχανικών ορυκτών. Κοιτασματολογική αναγνώριση του μεταπεριδοτίτη Γιαννοχωρίου. Ι.Γ.Μ.Ε., ΕΣΠΑ 2007-2013 / Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα» / Έργο «ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΩΝ ΜΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΟΡΥΚΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ, ΜΕ ΣΤΟΧΟ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΕΞΟΡΥΚΤΙΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ-(ΜΕΟΠΥ)», Αθήνα, 22 σελ.

ΕΡΓΟ ΜΕΟΠΥ: «ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΩΝ ΜΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΟΡΥΚΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ, ΜΕ ΣΤΟΧΟ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΕΞΟΡΥΚΤΙΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Δρ Κ. ΛΑΣΚΑΡΙΔΗΣ ΥΠΟΕΡΓΟ: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΟΡΥΚΤΩΝ ΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΝΑΝΟΫΛΙΚΩΝ ΚΑΙ ΓΙΑ ΝΕΕΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ - ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Δρ Ι. ΜΑΡΑΝΤΟΣ ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ / ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΟΡΥΚΤΩΝ ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΜΕΤΑΠΕΡΙΔΟΤΙΤΗ ΓΙΑΝΝΟΧΩΡΙΟΥ Από ΠΛΟΥΜΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Για την υλοποίηση των εργασιών που περιγράφονται στην παρούσα μελέτη συνεργάστηκαν μέλη του επιστημονικού και τεχνικού προσωπικού του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών & Μελετών, ως ακολούθως: Όνομα / Ειδικότητα Αρμοδιότητες / Εργασίες Επιστημονικό Προσωπικό Πλουμής Παναγιώτης Ορυκτολόγος Κοιτασματολογική αναγνώριση - Δειγματοληψία Εργαστηριακή μελέτη: Μικροσκοπική μελέτη, Ποιοτική αξιολόγηση και ημιποσοτική εκτίμηση γωνιογραμμάτων XRD Συγγραφή έκθεσης Ξηρόκωστας Νίκος Χημικές αναλύσεις Δρ Χημικός Μηχανικός Ταρενίδης Δημήτρης Εκτελέσεις γωνιογραμμάτων XRD και αναλύσεις XRF Δρ Γεωλόγος γεωχημικός Τεχνικό Προσωπικό Τσέλος Αθανάσιος Πατσής Παντελής Λειοτρίβηση δειγμάτων Παρασκευάσματα μικροσκοπίου

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 3 2. ΟΙ ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 3 3. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 4 4. ΕΡΕΥΝΗΤΕΑ ΠΕΡΙΟΧΗ 5 5. Η ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ 7 6. ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 10 7. ΕΡΓΑΣΣΤΗΡΙΑΚΗ ΜΕΛΕΤΗ 12 7.1. ΧΗΜΙΚΕΣ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ 7. 2. ΟΡΥΚΤΟΛΟΓΙΚΗ ΠΕΤΡΟΓΡΑΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ 13 7.2.1. ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΑ 13 7.2.2. ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ (ΠΟΙΟΤΙΚΑ 18 ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ) 8. ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ - 18 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 9. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 18 10. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 19 20 11.ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αφορμή για την αναγνωριστική προσέγγιση του μεταπεριδοτίτη της περιοχής Θεοτοκάτο - Γιαννοχωρίου - Σατρών Τεμενους Γιαλιστερού, ήταν το γεγονός πως παρά το μέγεθός της εμφάνισής του, δεν αποτέλεσε ποτέ στόχο ερευνητικών εργασιών. Οι μόνες διαθέσιμες πληροφορίες είναι αυτές που απλά αναφέρονται στο υπόμνημα των υπό αναθεώρηση Γεωλογικών Φύλλων Χάρτη (ΓΦΧ) Μέδουσα και Ίασμος, κλίμακας 1:5.000 (ΙΓΜΕ, 2008). Τα υπερβασικά σώματα, ως γνωστόν, είναι ο πετρολογικός τύπος που φιλοξενεί βασικές μεταλλικές ορυκτές πρώτες ύλες (χρωμίτη, μαγνητίτη κ.α.) καθώς και ορυκτά (πρωτογενή και δευτερογενή) για βιομηχανική χρήση, με ευρύ φάσμα εφαρμογών (ολιβίνης, μανησίτη, τάλκης κ.α.) αλλά και στη κατασκευαστική (δομικά-διακοσμητικά πετρώματα). Στο επίκεντρο του εύρους των βιομηχανικών εφαρμογών των παραπάνω ορυκτών βρίσκεται ο ολιβίνης με την χρήση του στις άμμους χυτηρίων, λόγω των υψηλών θερμοκρασιών (ανάλογα με την χημική του σύσταση) τήξης του, στην εξουδετέρωση όξινων βιομηχανικών αποβλήτων, λόγω της εύκολης αντίδρασής του σε όξινο περιβάλλον και ως αποξεστικό στις αμμοβολές, λόγω της σκληρότητας (6,5 7,0 στην κλίμακα Mohs) και του κογχώδους θραυσμού του. Ο ολιβίνης σε δουνιτικά χατζβουργιτικά πετρώματα της Κεντρικής Μακεδονίας, αποτέλεσε κατά το παρελθόν, αντικείμενο ερευνητικών δραστηριοτήτων του ΙΓΜΕ με θετικά αποτελέσματα, στα πλαίσια διαφόρων προγραμμάτων. Στα μέσα του 90 με εκτελέστηκε ένα ανταγωνιστικό ευρωπαϊκό πρόγραμμα με τίτλο «Olivine/Dunite for Industrial & Environmental Applications(GR-OLIV)» και στην συνέχεια το έργο Δ.Ε 9861700 9/53 «Μελέτη βιωσιμότητας του Δ.Μ Βάβδου» καθώς και το έργο 7.3.1.2/υποέργο 5 του Γ ΚΠΣ με τίτλο «Αξιολόγηση ολιβινιτών σε περιβαλλοντικές χρήσεις». 3

2. ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Στα πλαίσια του προγράμματος Διαρκής Επικαιροποίηση / Συμπλήρωση Δεδομένων Βιομηχανικών Ορυκτών, προγραμματίστηκε αναγνωριστική επίσκεψη στην περιοχή εμφάνισής του, για την απόκτηση γεωλογικών πετολογικών χαρακτηριστικών του πετρώματος με στόχο την διερεύνηση ύπαρξης εν δυνάμει αξιοποιήσιμων ορυκτών πρώτων υλών για βιομηχανική χρήση, ορυκτών που συνδέονται με λιθολογικά περιβάλλοντα των υπερβασικών πετρωμάτων. 3. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Για την απόκτηση μιας πρώτης αναγνωριστικής εικόνας του υπερβασικού πετρώματος, εκτελέστηκαν αναγνωριστικές διαδρομές στο περιβάλλον της επιφανειακής αποκάλυψης του υπερβασικού σώματος και συλέχθηκαν ενδεικτικά δείγματα χειρός για ορυκτοχημική πετρογραφική μελέτη. Για τον ορυκτολογικό-πετρογραφικό προσδιορισμό του υλικού και την μελέτη του παρασκευάστηκαν λεπτές τομές ενδεικτικών δειγμάτων που μελετούνται σε πολωτικό μικροσκόπιο Zeiss/ Axio Imager. Σε επιλεγμένα, ενδεικτικά δείγματα μελετάται η ποιοτική ορυκτολογική σύσταση με τη μέθοδο της περιθλασιμετρίας των ακτίνων Χ (XRD) και ακολούθως εκτιμάται ημιποσοστικά η συμμετοχή των συνιστούντων ορυκτών φάσεων με την δυνατότητα που παρέχεται από το πρόγραμμα X Rert HighScore και ακολουθεί η εξειδικευμένη μεθοδολογία Rietveld για την ποσοτική εκτίμηση. Χημικά, σε επιλεγμένα δείγματα, προσδιορίζεται η ποιοτική σύσταση και η ποσοστιαία συμμετοχή των οξειδίων των βασικών στοιχείων με την μέθοδο ICP-MS, με έμφαση στο ποσοστό απώλειας πύρωσης και ακολούθως με την χρήση ηλεκτρονικού μικροσκοπίου σαρώσεως (S.E.M.). τύπου Jeol JSM 5600 του ΙΓΜΕΜ και πρότυπα ορυκτά, προσδιορίζονται οι χημικές αναλύσεις των ορυκτολογικών φάσεων. 4. Η ΕΡΕΥΝΗΤΕΑ ΠΕΡΙΟΧΗ Η ερευνητέα περιοχή (Σχ 1., 2., Fvt 1., 2.) βρίσκεται στην Περιφέρεια Ανατολοκής Μακεδονίας Θράκης, στο βορειοανατολικό άκρο της Περιφεριακής Ενότητας Ξάνθης, πλησίον των ορίων της με την αντίστοιχη της Ροδόπης. Τα ερευνητέο υπερβασικό σώμα καλύπτει έκταση που υπερβαίνει τα 22 τ.χλμ. και είναι προσπελάσιμη με ασφαλτόστρωτο οδικό δίκτυο μέχρι την γειτνίασή του ανατολικού του ορίου, φτάνοντας μέχρι τους οικισμούς Σάτρες και Τέμενος. Η προσέγγισή του από τους παραπάνω οικισμούς είναι εφικτή με δασικό χωμάτινο δρόμο από τις ακόλουθες δύο 4

διαδρομές: Σάτρες -Ακραίο-Γιαννοχώρι-Θεοτοκάτο κι Τέμενος -Γιαλιστερό- Άσκηρα. Η περιοχή χαρακτηρίζεται απο το οξύ ανάγλυφο, συχνά βραχώδες και με αραιή, κυρίως θαμνώδη βλάστηση. Κατά κατά θέσεις, η βλάστηση είναι πυκνότερη και υπάρχουν συστάδες δενδρώδους βλάστησης. Σχ.1. Σχ. 2. Η ερευνητέα περιοχή 5

Φωτ. 1. Μερική άποψη του μεταπεριδοτίτη Γιαννοχωρίου. (λήψη από το φερώνυμο εγκαταλειμμένο οικίσκο. Φωτ. 2. Μερική, (βόρεια) άποψη του μεταπεριδοτίτη Γιαννοχωρίου. (λήψη από το εγκαταλειμμένο οικίσκο Θεοτοκάτο. 6

5. Η ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Σε αντιστοιχία με τα γεωλογίκά λιθοστρωματογραφικά δεδομένα του μεταπεριδοτίτη του Dobromirtsi, βορειότερα, εντός της βουλγαρικής επικράτειας, ο μεταπεριδοτίτης της περιοχής Γιαννοχωρίου - Σατρών Τεμενους Γιαλιστερού, στο εξής μεταπεριδοτίτης Γιαννοχωρίου, μαζί με άλλους λιθολογικούς τύπους υψηλού βαθμού μεταμόρφωσης (Ενότητα Dobromirtsi ή Bojno), βρίσκονται επωθημένα στην Ανώτερη Τεκτονική Ενότητα (ΑΤΕ) (ή Ενότητα Σιδηρονερίου, όπως επίσης αναφέρεται στην ελληνόφωνη βιβλιογραφία) της Ροδοπικής μάζας. (GONZÁLEZ-JIMÉNEZ, J.M. et al. 2009), (Σχ. 3.). Η ΑΤΕ αποτελείται από μεταμορφωμένα πετρώματα ανώτερης αμφιβολιτικής φάσης έως και ανάτηξης (PAPANIKOLAOU,1982, PAPANIKOLAOU & PAGOPOULOS, 1981, MPOSKOS et al.,1998). Μιγματιωμένοι γνεύσιοι, αμφιβιλίτες, σχιστόλιθοι, κεροστιλβικοί γνεύσιοι, μάρμαρα, πηγματίτες και τεκτονικά εγκλοβισμένα υπερβασικά σώματα συνιστούν τους κυρίαρχους λιθολογικούς τύπους. Στην Ενότητα του Dobromirtsi (Σχ. 3.), στην Βουλγαρική επικράτεια, διακρίνονται μάρμαρα, βιοτιτικοί και λεπτοκρυσταλλικοί γνεύσιοι, πορφυριτικοί και ισοκοκκώδεις γρανίτες, μεταβασίτες και εξαλλοιωμένα υπερβασικά (GONZÁLEZ-JIMÉNEZ, J.M. et al. 2009). Στην Ενότητα αυτή, που εμφανίζεται και στην Ελληνική επικράτεια εντοπίζεται και ο μεταπεριδοτίτης του Γιαννοχωρίου. Διαφορετικά αποτυπώνοται τα γεωλογικά- λιθοστρωματογραφικά δεδομένα της περιοχής στον υπό αναθεώρηση χάρτη του ΙΓΜΕ σύμφωνα με τον οποίο (Σχ 4.), η ΑΤΕ βρίσκεται επωθημένη στο σύμπλεγμα μεταβασιτών (αμφιβολιτιωμένοι γάβροι) και μεταπεριδοτίτη Γιαννοχωρίου ενώ το βόρειο όριο του μεταπερειδοτίτη και εν μέρει νοτιότερα, εφάπτεται με την μεταπτωτική τριτογενή (παλαιογενή) φλυσχοειδή σειρά Θεοτοκάτου Δουργουτίου με πάγκους ψαμμιτών. Σχ. 3. (GONZÁLEZ-JIMÉNEZ, J.M. et al. 2009). 7

8

Σχ. 4 Συρραμμένα αποσπάσματα των υπό αναθεώρηση Γεωλογικών Φύλλων Χάρτη Ίασμος και Μέδουσα, σε κλίμακα 1: 50.000. 9

6. ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Για την κοιτασματολογική εκτίμηση των δεδομένων που προκύπτουν από την αναγνωριστική προσέγγισή του όσον αφορά τα Βιομηχανικά Ορυκτά, δεδομένου του δυναμικού του περιδοτίτη Γιαννοχωρίου, που εκτείνεται με διεύθυνση ΒΑ ΝΔ για περισσότερα των 10 Km με πάχος ~ 400 m, είναι καθοριστικής σημασίας ο προσδιορισμός των ποιοτικών και ποσοτικών χαρακτηριστικών του ολιβίνη, ως βασική ή και κύρια παραγενετική ορυκτολογική φάση, όπως επίσης το είδος και η έκταση των εξαλλοιώσεών του. Απ την περιορισμένης έκτασης αναγνωριστική υπαίθρια επίσκεψη στην περιοχή, δεν είναι δυνατή η όποια μακροσκοπική διαφοροποίηση και οριοθέτηση μεταξύ των πετρολογικών τύπων των δουνιτικών, λερζονιτικών (χαζβουργιτικών βερλιτικών) και πυροξενιτικών, γενικά. Τα φυσικά τους χαρακτηριστικά όπως χρώμα, υφή, κοκκομετρία και θραυσμός είναι κοινά. Η μόνη εφικτή μακροσκοπική διάκριση είναι αυτή των τμημάτων των δύο πρώτων πετρολογικών τύπων, στα οποία η σερπεντινίωση είναι τόσο προχωρημένη (έως και κυρίαρχη), ώστε τα τμήματα αυτά να καθίστανται ευδιάκριτα με την αλλοίωση της υφής και του χρώματος (Φωτ. 4. 5.). Στην περιορισμένης έκτασης αυτή φάση έρευνας, δεν ήταν δυνατόν να αναζητηθεί και να εντοπισθεί πιθανός τεκτονικός οδηγός που να σχετίζεται με τον σχηματισμό ανάπτυξη και πιθανή συσσώρευση ορυκτολογικών φάσεων εξαλλοίωσης με κοιτασματολογικό ενδιαφέρον. Διαπιστώθηκε όμως, όπως και αναμενότανλόγω σχέσης των πετρωμάτων αυτών με τα περιβάλλοντα, πως στα δυτικά του όρια, όρια επώθησης του σώματος αυτού, η εξαλλοίωση είναι καθολική και ως εκ τούτου το πέτρωμα καθ όλο το μήκος της επωθητικής του γραμμής, χαρακτηρίζεται ως σερπεντινίτης. Το γεγονός της προχωρημένης σερπεντινίωσης, κατ αρχάς περιορίζει την δυναμική που θα μπορούσε να έχει η παρουσία του ολιβίνη στην ποιοτική αξιολόγηση τους. 10

Φωτ. 4. Ο μεταπεριδοτίτης Γιαννοχωρίου Φωτ. 5. Ο μεταπεριδοτίτης Γιαννοχωρίου 11

7. ΕΡΓΑΣΣΤΗΡΙΑΚΗ ΜΕΛΕΤΗ Για την αναγνωριστική μελέτη του μεταπεριδοτίτη και του γεωλογικού του περιβάλλοντος συλλέγησαν 39 δείγματα μεγέθους χειρός από τα οποία τα 18 είναι από τον μεταπεριδοτίτη ενώ τα υπόλοιπα από τους μεταβασίτες, γνεύσιους υπουφαιστίτες γρανίτες και ιζήματα της λεκάνης. Από το σύνολο των εν ενεργεία αναλυτικών εργασιών, ενδεικτικά παρατίθενται παρακάτω τα μέχρι της παρούσης διαθέσιμα αναλυτικά στοιχεία. 7.1.ΧΗΜΙΚΕΣ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ Μετρήσεις απώλειας πύρωσης (LOI). Αρ. δείγματος ΥΣ-11 ΥΣ-12 ΥΣ-14 ΥΣ-21 ΥΣ-22 ΥΣ-24 LOI 11 12,1 12,6 11,4 18,4 10,2 Αρ. δείγματος ΥΣ-25 ΥΣ-26 ΥΣ-27 ΥΣ-27 ΥΣ-28 ΥΣ-30 LOI 12,4 12,5 8,7 4,6 12,4 4,4 Αρ. δείγματος ΥΣ-37 LOI 10,8 Πιν. 1. Μετρήσεις απώλειας πύρωσης (LOI) Το υψηλό ποσοστό απώλειας πύρωσης που μετρήθηκε οφείλεται στον υψηλό βαθμό σερπεντινίωσης του μεταπεριδοτήτη. Οι υψηλότερες τιμές αντιστοιχούν σε δείγματα κοντά στις τεκτονικές επαφές του πετρώματος ενώ οι χαμηλότερες στον λιγότερο επηρεασμένο πυρήνα του. 12

7 2. ΟΡΥΚΤΟΛΟΓΙΚΗ ΠΕΤΡΟΓΡΑΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ 7. 2. 1. ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΑ Από την μικροσκοπική παρατήρηση της αναγνωριστικής αυτής δειγματοληπτικής φάσης, στις δύο προσπελάσιμες περιοχές, προκύπτει πως πρόκειται για ένα εξαλλοιωμένο, σε προχωρημένο βαθμό, μεταπεριδοτίτη με την παρουσία ολιβίνη και κλινοπυρόξενου, ως κύρια ορυκτά και αντιγορίτη, λιζαρδίτη και τάλκη, ως δευτερεύοντα. Όσον αφορά τις πρωτογενείς ορυκτές φάσεις ο μεν ολιβίνης είναι μαγνησιούχος (φορστερίτης) ο δε κλινοπυρόξενος επίσης μαγνησιούχος (διοψίδης διοψιδικός αυγίτης) Διακρίνονται κυρίως δείγματα δουνιτικής σύστασης (φωτ 6., 7.) με διακυμαινόμενο ποσοστό σερπεντινίωσης (Φωτ.6., 7., 10., 11., 12.) Δευτερευόντως, διακρίνονται και δείγματα τόσο βερλιτικής (Φωτ. 9.), με την παρουσία κλινοπυρόξενων όσο και ολιβινιτούχου κλινοπυροξενικής σύστασης (Φωτ. 8.). Στους δύο πρώτους τύπους, παρατηρούνται και ζώνες ολικής εξαλλοίωσης. Επί πλέον παρατηρούνται εξαλλοιώσεις που σχετίζονται με διαφορετικής φάσης γεγονότα (Φωτ. 9., 12.). Επισημαίνεται τέλος, η παρουσία διάσπαρτης μεταλλοφορίας μαγνητίτη και χρωμίτη που σε κάποια από τα δείγματα παρατηρείται αυξημένη (Φωτ. 13.). διάγραμμα ολιβίνη και πυροξενιτών Σχ. 4. Τριαδικό 13

Φωτ. 6. Εξαλοιωμένος δουνίτης Φωτ. 7. Εξαλοιωμένος δουνίτης 14

Φωτ. 8. Ολιβινούχος κλινοπυροξενίτης Φωτ. 9. Βερλίτης με πλήρως σερπεντινιωμένη ζώνη 15

Φωτ. 10. Πλήρως σερπεντινιωμένος δουνίτης. Φωτ. 11. Ολιβινες με διακριτή διεύθυνση σερπεντινίωσης 16

Φωτ. 12. Σερπεντινίωση διαφορετικών φάσεων. Φωτ. 13. Μαγνητίτης 17

7. 2. 2. ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ (ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ) Η μελετη των γωνιογραμμάτων ακτινών Χ (XRD), σε απόλυτη ταύτιση με την μικροσκοπική, ελείψει χημικών αναλύσεων, προσφέρει περαιτέρω στοιχεία σχετικά με τον χημισμό τόσο των πρωτογενών (ολιβίνη και κλινοπυρόξενου) όσο και των δευτερογενών ορυκτών φάσεων αποτυπώνοντας προσεγγιστικά την ποσοτική τους κατανομή στο πέτρωμα. Ενδεικτικά, στο παράρτημα της παρούσης παρατίθενται γωνιογράμματα με την ποιοτική τους αξιολόγηση και ημιποσοτική εκτίμηση. 8. ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Πρόκειται για περιδοτίτη δουνιτικής - βερλιτικής σύστασης, εξαλλοιωμένο (σερπεντινιωμένο) σε υψηλό ποσοστό. Η εκτίμηση του ποσοστού αυτού, με τα διαθέσιμα, επί του παρόντος, ελλιπή στοιχεία, δεν είναι εφικτή. 9. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Στην αρχική αυτή φάση γνωριμίας του υπερβασικού Γιαννοχωρίου, προτείνεται η επέκταση της αναγνωριστικής δειγματοληψίας σε περιοχές που δεν προσεγγίστηκαν και συνιστούν την μεγαλύτερη έκταση του αποκαλυμμένου σώματος, με σκοπό την απόκτηση μιας όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένης εικόνας του πετρώματος αντίστοιχη του δυναμικού του σε σχέση με την εδαφική του κάλυψη καθώς και σε συνάρτηση και με περτρολογικές του διαφοροποίησεις και φαινόμενα εξαλλοίωσης. 18

10. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΔΗΜΑΔΗΣ Ε./ ΧΩΡΙΑΝΟΠΟΥΛΟΥ Π./ Δρ. ΜΑΥΡΙΔΟΥ Φ./ Δρ. ΔΗΜΟΥ Ε. Γεωλογικό Φύλλο Χάρτου ΜΕΔΟΥΣΑ (κλ.: 1:50.000 ). ΙΓΜΕ, 2006. ΔΗΜΑΔΗΣ Ε./ ΧΩΡΙΑΝΟΠΟΥΛΟΥ Π./ Δρ. ΣΚΟΥΡΤΣΙ-ΚΟΡΟΝΕΟΥ Β./ Δρ. ΙΩΑΚΕΙΜ Χ./ Prof TSAILA MONOPOLI. Γεωλογικό Φύλλο Χάρτου ΙΑΣΜΟΣ (κλ.: 1:50.000 ). ΙΓΜΕ, 2006. GONZÁLEZ-JIMÉNEZ, J.M.; KERESTEDJIAN, T.; PROENZA, J.A.; GERVILLA, F. Metamorphism on Chromite Ores from the Dobromirtsi Ultramafic Massif, Rhodope. Geologica Acta, Vol 7, 2009. ΝΤΑΜΠΙΤΖΙΑΣ Σ. 2015. Το κοίτασμα ολιβινίτη στη θέση Αγία στο Δ.Μ Βαβδου, Ν. Χαλκιδικής. ΙΓΜΕ, ΕΣΠΑ-ΜΕΟΠΥ/Υποέργο 2. 19

11. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Παρατίθενται ενδεικτικές ποιοτικές αξιολογήσεις και ημιποσοτικές εκτιμήσεις γωνιογράμματα ακτινων Χ (XRD) δειγμάτων του υπερβασίτη Γιαννοχωρίου. ΥΣ- 28: Βερλίτης Counts 900 YS-28 PLOUMIS 400 100 0 10 20 30 40 50 60 Position [ 2Theta] (Copper (Cu)) Visible Ref. Code Score Compound Name Displacemen t [ 2Th.] Scale Factor Chemical Formula Braun 01-083-1392 53 Diopside 0,000 0,573 ( Mg0.964 Fe0.036 ) ( Ca0.94 Na0.06 ) ( Si2 O6 ) Green 01-072-2460 60 Olivine 0,000 0,358 Mg1.85 Fe0.15 Si O4 Gray 01-084-1390 30 Lizardite-1T 0,000 0,385 Mg3 Si2 O5 ( O H )4 Yellow 00-044-1447 26 Antigorite 0,000 0,355 Mg3 Si2 O5 ( O H )4 Light Bleu 01-075-1372 22 Magnetite 0,000 0,190 Fe3 O4 20

ΥΣ-37: Εξαλλοιωμένος δουνίτης Counts YS-37 PLOUMIS 1600 400 0 10 20 30 40 50 60 Position [ 2Theta] (Copper (Cu)) Visible Ref. Code Score Compound Name Displacemen t [ 2Th.] Scale Factor Chemical Formula Green 01-072-2460 54 Olivine 0,000 0,086 Mg1.85 Fe0.15 Si O4 Light Bleu 00-003-0881 11 Talc 0,000 0,027 Mg3 Si4 O10 ( O H )2 Grey 01-084-1390 23 Lizardite-1T 0,000 0,442 Mg3 Si2 O5 ( O H )4 Yellow 00-044-1447 32 Antigorite 0,000 0,434 Mg3 Si2 O5 ( O H )4 Light Green 00-022-0712 25 Nimite- 1\ITM#I#I#b \RG 0,000 0,105 ( Ni, Mg, Al )6 ( Si, Al )4 O10 ( O H )8 21

ΥΣ- 24: Δουνίτης Counts YS-24 PLOUMIS 1600 900 400 100 0 10 20 30 40 50 60 Position [ 2Theta] (Copper (Cu)) Visible Ref. Code Score Compound Name Displacemen t [ 2Th.] Scale Factor Chemical Formula Green 01-072-2460 58 Olivine 0,000 0,156 Mg1.85 Fe0.15 Si O4 Grey 01-084-1390 21 Lizardite-1T 0,000 0,303 Mg3 Si2 O5 ( O H )4 Yellow 00-044-1447 45 Antigorite 0,000 0,830 Mg3 Si2 O5 ( O H )4 22