ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Ημερομηνία: Πέμπτη, 17 Μαΐου 2012 Θέμα: Ομιλία απερχόμενου Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Γ. Κουτρουμάνη κατά την τελετή παράδοσης παραλαβής Μετά από 31 μήνες σκληρής δουλειάς στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, στα πέτρινα χρόνια της κρίσης, έχω την τιμή να παραδώσω τη σκυτάλη στον κ. Αντώνη Ρουπακιώτη, γνωστό για τη συμμετοχή του στους δημοκρατικούς αγώνες και τις προσπάθειες για την κατοχύρωση των κοινωνικών δικαιωμάτων. Σας εύχομαι κ. Ρουπακιώτη καλή επιτυχία και καλή δύναμη στο έργο σας. Θέλω ειλικρινά να ευχαριστήσω τους συνεργάτες μου, τους Γενικούς Γραμματείς, την κ. Άννα Στρατινάκη, την κ. Αθηνά Δρέττα, την κ. Άννα Δαλλαπόρτα, τον κ. Χάλαρη Μιχάλη, Ειδικό Γραμματέα του ΣΕΠΕ, τους Διοικητές των Ταμείων και των Οργανισμών, τον κ. Σπυρόπουλο, τον κ. Πέτρουλα, τον κ. Κικίλια, τον κ. Βουδούρη, την κ. Κωττίδου, την κ. Τσιμπίδα, τον Διευθύνοντα Σύμβουλο της ΗΔΙΚΑ, κ. Σφυρόερα, τους υποδιοικητές των φορέων και τους προέδρους των άλλων ταμείων. Να ευχαριστήσω τους Γενικούς Διευθυντές και τα στελέχη του Υπουργείου και των φορέων, τους συνδικαλιστικούς φορείς. Να ευχαριστήσω όλους τους εργαζόμενους στο Υπουργείο και στους εποπτευόμενους φορείς. Δώσαμε όλοι μαζί δύσκολες μάχες στην χειρότερη περίοδο που έζησε ποτέ η χώρα τις τελευταίες δεκαετίες. Κληθήκαμε ως Υπουργείο να σηκώσουμε ένα τεράστιο βάρος, που δεν μας αναλογούσε και αυτό το βάρος το σηκώσαμε όλοι μαζί και πιστεύω ότι τα καταφέραμε.
Καταφέραμε να κρατήσουμε όρθια τα ταμεία για να μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους, για να καταβάλλουν τις συντάξεις και τις άλλες παροχές. Καταφέραμε να προωθήσουμε μέσα σε 2,5 χρόνια αλλαγές που δεν είχαν γίνει τα τελευταία 30 χρόνια. Δώσαμε αυτήν την περίοδο σκληρές μάχες σε πολύ δύσκολές συνθήκες και σε δύο μέτωπα. Το ένα μέτωπο ήταν με την Τρόικα και το δυσμενές ευρωπαϊκό περιβάλλον που είχε διαμορφωθεί για τη χώρα μας. Δεν μιλώ εδώ για τις υποχρεώσεις και τις δεσμεύσεις που αναλαμβάνει μια χώρα όταν δανείζεται από άλλες ευρωπαϊκές χώρες και το ΔΝΤ. Αυτές είναι αυτονόητες. Μιλώ όμως για τις υπερβολικές, ακραίες πολλές φορές απαιτήσεις και μέτρα με σημαντικές επιπτώσεις στο βιοτικό επίπεδο των Ελλήνων πολιτών στην λογική μίας βίαιης δημοσιονομικής προσαρμογής. Είναι προφανές ότι δεν μπορούσαν να αλλάξουν όλα σε μία χώρα μέσα σε δύο χρόνια. Το δεύτερο μέτωπο είναι εκείνο των πράγματι μεγάλων προβλημάτων της χώρας. Προβλήματα δεκαετιών που έπρεπε να αντιμετωπιστούν άμεσα και αυτό ήταν ιδιαίτερα δύσκολο με δεδομένο ότι οι αλλαγές συναντούσαν την αντίσταση και την αντίδραση ορισμένων ομάδων συμφερόντων που για τους δικούς τους ιδιοτελείς λόγους δεν ήθελαν να αλλάξει τίποτα στη χώρα. Από τον Οκτώβριο του 2009 και μέχρι σήμερα το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης σηκώνει ένα τεράστιο βάρος στην συνολική προσπάθεια που καταβάλει η χώρα. Τι παραλάβαμε Είναι γνωστό ότι όταν αναλάβαμε με τον κ. Λοβέρδο, στο τέλος του 2009 τα ασφαλιστικά ταμεία είχαν βρεθεί στα πρόθυρα της χρεοκοπίας χωρίς ακόμη να έχουν εκδηλωθεί όλες οι συνέπειες της κρίσης. Στο σημείο αυτό είχαμε φθάσει λόγω των ήδη μεγάλων προβλημάτων που αντιμετώπιζαν τα ασφαλιστικά ταμεία, μεταξύ των οποίων ήταν οι προκλητικές αυξήσεις στις δαπάνες υγειονομικής περίθαλψης, η απουσία πολιτικής βούλησης για θεσμοθέτηση νέων ενιαίων κανόνων απονομής των συντάξεων και των άλλων παροχών, η πλήρης απουσία σχεδίου για τη διασφάλιση των πόρων και του ελέγχου των δαπανών. Ενδεικτικό της μεγάλης δαπάνης είναι το γεγονός ότι μεταξύ των ετών 2006 2009 υπερδιπλασιάστηκαν οι δαπάνες υγείας κυρίως λόγω της μεγάλης αύξησης της δαπάνης για φάρμακο.
Στο τέλος του 2009 τα ταμεία χρειάστηκαν 1,6 δις ευρώ επιπλέον από τον Κρατικό Προϋπολογισμό προκειμένου να πληρωθούν οι συντάξεις. Το έλλειμμα των ταμείων είχε φθάσει σε επίπεδα ρεκόρ αφού απαιτούντο πλέον 500 περίπου εκατομμύρια το μήνα περισσότερα χρήματα από τον Κρατικό Προϋπολογισμό (πάνω από την τακτική επιχορήγηση ) για να καλυφθούν οι ανάγκες τους. Είναι γεγονός ότι τα προβλήματα του ασφαλιστικού συστήματος έχουν την αφετηρία τους πολλά χρόνια πίσω. Όμως η πενταετία 2005-2009 και οι συγκεκριμένες πολιτικές που ακολουθήθηκαν εκείνη την περίοδο, έφεραν την χρεοκοπία προ των πυλών. Είναι χαρακτηριστικό ότι το ΙΚΑ από ένα ταμείο με ετήσιο πλεόνασμα 1,3 δις ευρώ το 2004 είχε μετατραπεί το 2009 σε ελλειμματικό με ετήσιο έλλειμμα 1,4 δις ευρώ. Στα ταμεία του ΟΑΕΕ (ΤΕΒΕ, ΤΣΑ, Ταμείο Εμπόρων) από ένα οριακό έλλειμμα το 2004, φθάσαμε σε έλλειμμα 600 εκ. ευρώ το 2009. Η ανατροπή αυτή δεν είναι καθόλου τυχαία αφού την ίδια περίοδο οι δαπάνες για υγειονομική περίθαλψη (με πρώτη την δαπάνη στο φάρμακο) τριπλασιάστηκαν. Ήταν λοιπόν τα ταμεία σε δραματική κατάσταση και το γεγονός ότι δεν υπήρξε αναστολή πληρωμών οφείλεται καθαρά και μόνο στη δυνατότητα που είχε μέχρι τότε η χώρα να δανείζεται και να καλύπτει τα μεγάλα ελλείμματα αυξάνοντας όμως παράλληλα το έλλειμμα της χώρας και το χρέος της. Αυτή η δεινή κατάσταση θα μπορούσε να ανατραπεί εάν δεν είχε αρχίσει παράλληλα και δεν συνεχιζόταν μέχρι σήμερα η μεγάλη κρίση στην οικονομία, με την μεγάλη ύφεση, την αύξηση της ανεργίας και τη μείωση των εισοδημάτων. Τι κάναμε ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ Υπήρξαν πράγματα τα οποία έπρεπε να γίνουν και έγιναν αυτή την περίοδο γιατί αποτελούσαν επιλογή μας και περιλαμβάνονται στο προεκλογικό πρόγραμμα και στις προγραμματικές μας δεσμεύσεις. Αυτή την περίοδο (2010-2012) έγιναν οι μεγαλύτερες τομές στο ασφαλιστικό σύστημα της χώρας. Έγιναν μεγάλες αλλαγές που για πολλές δεκαετίες αποτελούσαν απλά εξαγγελίες: 1. Δημιουργήσαμε τις βάσεις ενός νέου βιώσιμου και δίκαιου συστήματος για τη χώρα με την ψήφιση του νέου ασφαλιστικού νόμου 3863 του 2010. - Με ενιαίους κανόνες ασφάλισης και συνταξιοδότησης για όλους τους εργαζόμενους
- Με απόλυτα διαφανές και επαρκές σύστημα χρηματοδότησης από το κράτος και την καθιέρωση ενιαίας βασικής σύνταξης 360 ευρώ, ως αφετηρία για όλες τις συντάξεις που διαμορφώνονται στη συνέχεια ανάλογα με το χρόνο ασφάλισης και τις εισφορές που καταβάλλονται. - Με θεσμοθέτηση της αναλογικής σύνταξης ακόμα και με ένα χρόνο ασφάλισης. - Με τη θεσμοθέτηση και την εφαρμογή του «εργοσήμου» για την ασφάλιση των εργαζομένων κατ οίκον, τους εργάτες στη γεωργία και στην κτηνοτροφία και τους περιστασιακά εργαζόμενους σε διάφορους κλάδους της οικονομίας. - Με θέσπιση κανόνων που αποτρέπουν φαινόμενα καταστρατήγησης από υπηκόους άλλων χωρών που εργάζονται περιστασιακά στη χώρα μας. - Με σεβασμό στα ώριμα ασφαλιστικά δικαιώματα και την καθιέρωση ενιαίων ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης για ιδιωτικό και δημόσιο τομέα. 2. Αντιμετωπίσαμε με τον πιο δίκαιο δυνατό τρόπο τα προβλήματα της διαδοχικής ασφάλισης που για πολλά χρόνια αποτελούσαν την μεγαλύτερη αδικία για τους ασφαλισμένους. Μετά την ψήφιση των σχετικών διατάξεων από το καλοκαίρι του 2010 οι ασφαλισμένοι σε δύο ή περισσότερα ταμεία παίρνουν τη σύνταξη που τους αναλογεί και όχι σύνταξη μειωμένη κατά 30% σε σχέση με τους ασφαλισμένους σε ένα ταμείο. Ικανοποιήθηκε λοιπόν ένα δίκαιο αίτημα που έμενε σε εκκρεμότητα από 1992. 3. Δημιουργήσαμε το Νέο Ενιαίο Φορέα Παροχών Υγείας (ΕΟΠΥΥ) για να καταστήσουμε τα ταμεία ισχυρό διαπραγματευτή για την αγορά υπηρεσιών υγείας προς όφελος των ασφαλισμένων και των συνταξιούχων. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη μεταρρύθμιση στο χώρο της ασφάλισης και της υγείας που εξαγγέλθηκε τουλάχιστον 10 φορές από το 1983 και μετά, χωρίς ποτέ να γίνει ούτε ένα βήμα. Σήμερα όμως, ο Ενιαίος Φορέας για την Πρωτοβάθμια Υγεία είναι μια πραγματικότητα και παρά τις δυσκολίες και τις αντιστάσεις των συμφερόντων που ήθελαν το χώρο αυτό «ξέφραγο αμπέλι», προχωρούμε βήμα-βήμα στην λειτουργία ενός φορέα που εξασφαλίζει: - Απόλυτη διαφάνεια και αποτελεσματικότητα στη διαχείριση των πόρων - Ισότιμη πρόσβαση για τους ασφαλισμένους όλων των ταμείων στις υπηρεσίες μέσα από την σύσταση περισσότερων από 20.000 σημείων εξυπηρέτησης σε όλη την Ελλάδα και ελεύθερη επιλογή. - Ενιαίους κανόνες συνεργασίας με τους προμηθευτές, για τους παρόχους υγείας (ιατρούς, φαρμακεία, κλινικές, διαγνωστικά κέντρα, νοσοκομεία, κλπ)
- Ανάπτυξη προγραμμάτων προληπτικής ιατρικής, αλλά και ειδικών προγραμμάτων για χρόνια πάσχοντες, για άτομα με αναπηρία για ασφαλιστική κάλυψη των ανέργων και των οικογενειών τους κλπ). 4. Εγκαταστήσαμε και αξιοποιήσαμε όσο γινόταν πιο αποτελεσματικά το σύστημα ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, αλλάζοντας ριζικά παγιωμένες πρακτικές στην λειτουργία των φορέων και των υπηρεσιών τους. Μεταξύ αυτών είναι : - Η αξιοποίηση του συστήματος ηλεκτρονικής σάρωσης των συνταγών, αρχικά στο ΙΚΑ και στη συνέχεια σε όλα τα ταμεία, με την καθιέρωση ενιαίου συνταγολογίου. - Η εγκατάσταση για πρώτη φορά της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, που αποτελούσε για μια δεκαετία το ζητούμενο για τον έλεγχο των συνταγών και των εξετάσεων. Τώρα είναι μια πραγματικότητα και στην ολοκλήρωση του θα αποτελεί το πλέον χρήσιμο εργαλείο για την σωστή εξυπηρέτηση των πολιτών και τον έλεγχο των δαπανών. - Η δημιουργία της ενιαίας βάσης ελέγχου πληρωμής συντάξεων και η δυνατότητα να γνωρίζουμε για πρώτη φορά τον αριθμό των συνταξιούχων καθώς και τις συντάξεις που λαμβάνουν από κάθε ταμείο. - Η σύνδεση των ηλεκτρονικών βάσεων δεδομένων αρχικά ΙΚΑ ΟΑΕΔ και στη συνέχεια ΙΚΑ ΟΑΕΔ Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας, με σημαντική απλοποίηση των διαδικασιών αλλά και μεγάλη εξοικονόμηση πόρων από την διασταύρωση των στοιχείων. - Η πληρωμή όλων των παροχών (συντάξεων, επιδομάτων, παροχών υγείας σε χρήμα κλπ) μέσα από το διατραπεζικό σύστημα «ΔΙΑΣ» και η εισαγωγή όλων των στοιχείων σε ηλεκτρονική βάση. - Η απογραφή όλων των συνταξιούχων αλλά και όλων των επιδοματούχων (οικογενειακών επιδομάτων, πρόνοιας, αναπηρίας, κλπ) που έδωσε για πρώτη φορά πλήρη εικόνα για το τι πληρώνουμε και σε ποιους. Οι παραπάνω δράσεις που συνεχίζονται με αμείωτη ένταση εδώ και 2 χρόνια αποτελούν την αυτονόητη βέβαια αλλά ταυτόχρονα και την πιο αποτελεσματική διαρθρωτική αλλαγή. Για πρώτη φορά στην χώρα μας όλα αυτά που συζητούσαμε για δεκαετίες για συντάξεις σε πεθαμένους, για αναπήρους «μαϊμούδες» για επιδόματα σε χιλιάδες πολίτες που δεν τα δικαιούντο για πλαστές συνταγές, για βιβλιάρια ασθένειας στα χέρια των επιτήδειων, για
επιδόματα και άδειες ασθενείας χωρίς κανένα έλεγχο, για συνταξιούχους που έπαιρναν ΕΚΑΣ και άλλες παροχές, χωρίς να τις δικαιούνται, περνούν στο παρελθόν. Με όλα αυτά έχουμε οδηγηθεί σε μία μείωση της δαπάνης σε ετήσια βάση κατά 3,2 δις ευρώ μέχρι σήμερα και στην ολοκλήρωση τους μέχρι το τέλος του 2012 θα φθάσουμε στα 4,5 δις ευρώ (σε σύγκριση με τις δαπάνες του 2009). Χωρίς τα μέτρα αυτά και τα αποτελέσματα τους η μείωση των συντάξεων σήμερα θα ήταν 25% και πάνω από 30% μέχρι το τέλος του χρόνου από 12% που είναι σήμερα, με όλα τα μέτρα που εφαρμόστηκαν. 5. Εφαρμόσαμε για πρώτη φορά καθολικά για τους μεγαλοοφειλέτες, μέτρα αναγκαστικής είσπραξης των οφειλών, με κατασχέσεις και προώθηση πλειστηριασμών και θεσμοθετήσαμε νέα αυστηρά μέτρα για τους παραβάτες, όπως είναι η εφαρμογή της αυτόφωρης διαδικασίας για όσους οφείλουν από 150.000 ευρώ και άνω. Καταφέραμε έτσι να εισπράξουμε τα τελευταία 2 χρόνια (2010,2011) ένα ποσό 1,9 δις ευρώ από καθυστερούμενες οφειλές, αφού ένας μεγάλος αριθμός οφειλετών υποχρεώθηκε να υπαχθεί στην ρύθμιση και να πληρώσει οφειλές προς τα ταμεία. 6. Δημιουργήσαμε και λειτουργούμε το Ενιαίο Κέντρο Πιστοποίησης της Αναπηρίας (ΚΕΠΑ) για να κρίνονται με ενιαίο, δίκαιο, αντικειμενικό και απόλυτα διαφανή τρόπο, όσοι από τους συμπολίτες μας αντιμετωπίζουν μόνιμα προβλήματα υγείας. Γνωρίζουμε τα προβλήματα που υπάρχουν στην πρώτη φάση λειτουργίας των ΚΕΠΑ, που οφείλονται στο μεγάλο όγκο των εξετάσεων που καλούνται να καλύψουν και γίνονται προσπάθειες να ομαλοποιηθεί η κατάσταση. Όμως, πρόκειται για μια μεγάλη μεταρρύθμιση στον τομέα πιστοποίησης της αναπηρίας, μέσα από ένα αξιόπιστο σύστημα χωρίς πελατειακές σχέσεις, χωρίς αναπήρους «μαϊμούδες». 7. Προωθήσαμε την ουσιαστική ενοποίηση όλων των επικουρικών ταμείων των μισθωτών δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, έτσι ώστε να οδηγηθούμε σε ένα βιώσιμο ταμείο. Στόχος μας ήταν και είναι να προστατεύσουμε και να ισχυροποιήσουμε το δεύτερο πυλώνα της ασφάλισης και να αποτρέψουμε σενάρια για ενσωμάτωση της επικουρικής σύνταξης στην κύρια σύνταξη ή στην υποκατάσταση της από την ιδιωτική ασφάλιση. Παράλληλα, οριοθετούμε τη σχέση της επικουρικής με την επαγγελματική ασφάλιση. Η επιλογή μας αυτή είναι επιλογή διάσωσης των επικουρικών ταμείων για να μπορούν να δίνουν συντάξεις και όλα τα επόμενα χρόνια. Η μείωση των επικουρικών συντάξεων ήταν
επιβεβλημένη εκεί όπου υπήρχαν μεγάλα ελλείμματα και οι παροχές ήταν δυσανάλογα μεγάλες σε σχέση με τις εισφορές που καταβάλλονται. Βεβαία, θα ήταν πολύ πιο ήπιες οι μειώσεις αυτές εάν τα ταμεία δεν είχαν πληγεί από την οικονομική κρίση. Οι διαρθρωτικές αλλαγές λοιπόν και το συνολικό έργο που έγινε στο ασφαλιστικό είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Τα αποτελέσματα είναι ήδη εμφανή και το επόμενο διάστημα θα φανούν ακόμα περισσότερο. Η Ελλάδα μετά από πολλά χρόνια καθυστερήσεων και άγονων αντιπαραθέσεων και αναζητήσεων χάρη σε αυτές τις μεγάλες αλλαγές που αποτελούν ουσιαστική μεταρρύθμιση έχει βάλει στέρεα θεμέλια για ένα οικονομικά βιώσιμο και κοινωνικά δίκαιο ασφαλιστικό σύστημα. Αυτό αναγνωρίζεται και από τα ευρωπαϊκά όργανα μετά την αξιολόγηση που έγινε στις 25 Νοεμβρίου 2011 και καταγράφεται στην επίσημη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ένα σύστημα βέβαια που η βιωσιμότητα του δεν υπονομεύεται από τις δικές του παθογένειες και αδυναμίες, γιατί η βιωσιμότητα κάθε ασφαλιστικού συστήματος εξαρτάται καθοριστικά από την συνολική πορεία της χώρας, της βιώσιμης προοπτικής της οικονομίας της, της ανάπτυξης και της απασχόλησης. Είναι γεγονός όμως ότι, το μεγάλο έργο που έχει παραχθεί στον τομέα της κοινωνικής ασφάλισης και τα αποτελέσματα του, βρίσκονται σήμερα στη σκιά των αποφάσεων και των επώδυνων μέτρων, που δεν ήταν στις επιλογές μας αλλά υποχρεωθήκαμε να πάρουμε μπροστά στα μεγάλα προβλήματα που η χώρα αντιμετώπισε αυτήν την περίοδο. Ένα από τα πιο επώδυνα μέτρα για την Κυβέρνηση και το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης ήταν η μείωση των συντάξεων που ήρθε ως αποτέλεσμα της ανάγκης για βίαιη δημοσιονομική αναπροσαρμογή της χώρας μας. Οι συνταξιούχοι στην Ελλάδα είναι από τις πιο ευαίσθητες ομάδες του πληθυσμού γιατί σε ένα μεγάλο βαθμό ζουν με μοναδικό ή κύριο εισόδημα τη σύνταξη, που για την πλειοψηφία είναι χαμηλές. Επομένως, η όποια μείωση πλήττει καίρια το βιοτικό τους επίπεδο. Παράλληλα, ακόμα και για όσους έχουν σχετικά μεγάλες συντάξεις, δεν διαφεύγει της προσοχής μας, ότι σε πολλές περιπτώσεις παρά το γεγονός ότι είναι συνταξιούχοι, έχουν σημαντικές υποχρεώσεις με παιδιά που σπουδάζουν, παιδιά άνεργα κλπ. Επομένως και για αυτούς η μείωση του εισοδήματος αποτελεί ιδιαίτερα επώδυνο μέτρο.
Οφείλουμε όμως να δώσουμε τις πραγματικές διαστάσεις του προβλήματος αλλά και των επιπτώσεων που είχαν τα μέτρα. Η εικόνα που παρουσιάζεται καθημερινά στο δημόσιο διάλογο είναι της πλήρους απαξίωσης των ταμείων και του ασφαλιστικού συστήματος. Μπορούμε όμως να ισχυριστούμε βάσιμα και να αποδείξουμε ότι παρά τα προβλήματα, παρά το γεγονός ότι κατέρρευσαν τα έσοδα, τα ταμεία στάθηκαν και στέκονται όρθια, το κράτος στήριξε και στηρίζει τις συντάξεις και μέσα σε αυτήν την καταιγίδα της κρίσης που βιώνουμε, οι συνταξιούχοι και τα εισοδήματα τους προστατεύτηκαν και σωστά, περισσότερο από κάθε άλλη κοινωνική ομάδα. Όταν εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα έχασαν την δουλειά τους και έμειναν χωρίς εισόδημα Όταν υπάρχουν μειώσεις ακόμα και σε χαμηλά εισοδήματα της τάξης του 20% ή και 30%. Όταν οι μισθοί στο δημόσιο και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα έχουν μειωθεί κατά 40%. Όταν τα έσοδα των ταμείων από εισφορές μειώθηκαν κατά 25%. Οι συντάξεις μειώθηκαν 12% μέσα στην τριετία με όλα τα μέτρα, ακόμη και με την περικοπή των δώρων. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι εμείς που πήραμε τις αποφάσεις και πολύ περισσότερο οι συνταξιούχοι που τις υφίστανται, πρέπει να αισθάνονται ικανοποιημένοι, όμως είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε τι ακριβώς έγινε με τις συντάξεις. Στην χώρα μας υπάρχουν 2.480.000 συνταξιούχοι και καταβάλλονται 2.784.000 συντάξεις. Μετά από όλα τα μέτρα λοιπόν της δύσκολης διετίας, - Για το 40% των συνταξιούχων δηλαδή για 1 εκ. συνταξιούχους δεν υπήρξε καμία μείωση στις συντάξεις. Αντίθετα, για ένα μεγάλο μέρος από αυτούς υπήρξε και αύξηση μέχρι 7% (κυρίως συνταξιούχοι ΟΓΑ) - Για το 35% των συνταξιούχων δηλαδή για 870.000 υπήρξε μείωση από λίγα ευρώ μέχρι 5% λόγω μείωσης των δώρων εορτών και του επιδόματος αδείας, η οποία μπορεί να φθάσει μέχρι το 10% εάν συμπεριληφθεί και η μείωση των επικουρικών συντάξεων. - Για το 25% των συνταξιούχων (625.000 περίπου) υπήρξε πράγματι μεγάλη μείωση και κυρίως για όσους έπαιρναν συντάξεις από 2.000 ευρώ και άνω ή έχουν σύνταξη πάνω από 1.000 ευρώ και ηλικία μικρότερη των 55 ετών. Είναι βέβαια άδικο το μέτρο της μείωσης, αφού οι περισσότεροι από την κατηγορία αυτή των συνταξιούχων έχουν πληρώσει υψηλές ασφαλιστικές εισφορές και για πολλά χρόνια. Σε κάθε περίπτωση αυτή είναι η πραγματικότητα σε σχέση με τους συνταξιούχους.
Παράλληλα, πρέπει να επισημάνουμε ότι την ίδια περίοδο και παρά τις δυσκολίες, υπήρξε ειδική μέριμνα για ευπαθείς ομάδες, όπως τα άτομα με βαριά αναπηρία, προκειμένου να μην μειωθούν οι συντάξεις τους και να βελτιωθούν οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης τους. Συμπερασματικά λοιπόν, μπορούμε να πούμε ότι με βάση τα νέα δεδομένα, την κατάσταση της χώρας, της οικονομίας της και των επιπτώσεων για πολλές ομάδες του πληθυσμού, για τους συνταξιούχους προσπαθήσαμε και καταφέραμε (ειδικότερα για όσους έχουν χαμηλές ή μεσαίου επιπέδου συντάξεις) να προστατευτούν περισσότερο από κάθε άλλη κοινωνική ομάδα. Για όσους παρακολουθούν τις εξελίξεις, μέσα από συγκεκριμένα στοιχεία αυτό είναι γνωστό. Εκείνο όμως που δεν είναι γνωστό είναι τι αποτρέψαμε την ίδια περίοδο και πόσο χειρότερα θα μπορούσαν να είναι τα πράγματα. Το πρώτο και βασικότερο είναι, ότι η απομάκρυνση της χώρας από το ενδεχόμενο της χρεωκοπίας με όλα αυτά τα δυσάρεστα όντως μέτρα, απομάκρυνε και τον κίνδυνο αναστολής στην πληρωμή των συντάξεων. Κανένας δεν μπορεί και δεν θέλει να φανταστεί την ημέρα που τα ταμεία δεν θα πλήρωναν τις συντάξεις. Σε μία χώρα που χρειάζονται 31,5 δις ευρώ για συντάξεις κάθε χρόνο η πραγματική της χρεωκοπία θα ήταν η αδυναμία της να καταβάλλει συντάξεις σε 2,5 εκατ. συνταξιούχους ή στην καλύτερη περίπτωση να καταβάλλει τη μισή σύνταξη ακόμα και για τον συνταξιούχο των 500 ευρώ. Αυτή θα ήταν η αρχή για την πραγματική καταστροφή της χώρας Δυστυχώς, είναι αρκετοί εκείνοι που δεν αντιλαμβάνονται αυτό τον κίνδυνο και το διακύβευμα για τη χώρα και τους πολίτες. Πέρα όμως από το κεντρικό αυτό θέμα είναι απαραίτητο να επισημάνουμε τι άλλο αποτρέψαμε είτε μέσα από την εφαρμογή ισοδύναμων μέτρων είτε μέσα από την διαπραγμάτευση με την Τρόικα. Αποτρέψαμε λοιπόν: - Την παραπέρα μείωση των συντάξεων. Θα ήταν σήμερα κατά μέσο όρο στο 25% (από 12%) και 30% στο τέλος του 2012. Η μείωση αυτή απετράπη λόγω της δραστικής μείωσης της σπατάλης (3,2 δις ευρώ ετησίως μέχρι σήμερα). Εφαρμόσαμε για πρώτη φορά καθολικά για οφειλέτες πάνω από 100.000 ευρώ, τη διαδικασία αναγκαστικής είσπραξης εισφορών (με κατάσχεση εις χείρας τρίτων, με εφαρμογή προγράμματος πλειστηριασμών, κλπ) - Τη μείωση του ποσοστού αναπλήρωσης για συντάξεις με το νέο σύστημα (Ν.3863/2010) από το 70% στο 45% (που πρότειναν οι εκπρόσωποι της Τρόικα). Το ποσοστό αναπλήρωσης μειώνεται στο 64% στην ολοκλήρωση της εφαρμογής του νέου νόμου.
- Την κατάργηση των συντάξεων χηρείας για όσους από τους επιζώντες έχουν ηλικία κάτω των 65 ετών - Τη σύνδεση της βασικής σύνταξης και των κατώτατων ορίων συντάξεων με εισοδηματικά κριτήρια και περιουσιακά στοιχεία. - Την αύξηση των γενικών ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης από το 65ο έτος στο 67ο έτος της ηλικίας. - Την κατάρρευση των επικουρικών ταμείων και την αναστολή της πληρωμής των συντάξεων μέσα από την μικρότερη δυνατή μείωση (και όχι αυτή που προέβλεπαν οι αναλογιστικές μελέτες) και την προώθηση μίας ουσιαστικής ενοποίησης των επικουρικών ταμείων. ΕΡΓΑΣΙΑΚΑ-ΑΝΕΡΓΙΑ Η συνεχιζόμενη βαθειά ύφεση που πλήττει τη χώρα από το 2008, δημιούργησε ένα νέο ιδιαίτερα δυσμενές τοπίο και στην αγορά εργασίας. Η μεγάλη απορρύθμιση στις εργασιακές σχέσεις, η δραματική αύξηση της ανεργίας και η μείωση των μισθών, είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα της κρίσης και λιγότερο απόρροια των νομοθετικών παρεμβάσεων στον συγκεκριμένο τομέα. Η απορρύθμιση και η νέα σκληρή πραγματικότητα που βιώνουμε σήμερα, είναι το αποτέλεσμα και όχι η αιτία του προβλήματος. Το πρόβλημα ανατρέχει πολλά χρόνια πίσω με εντονότερα τα χαρακτηριστικά του την τελευταία δεκαετία. Οι βασικές αιτίες που μας οδήγησαν στα σημερινά τραγικά αποτελέσματα είναι μεταξύ άλλων: - Η απουσία αναπτυξιακού προσανατολισμού της χώρας και η εγκληματική αδράνεια, κυρίως τις τελευταίες δεκαετίες που καθήλωσαν τη χώρα σε ένα ξεπερασμένο και αναποτελεσματικό κρατικοδίαιτο μοντέλο. - Η απουσία ενός οργανωμένου κρατικού μηχανισμού και μίας Δημόσιας Διοίκησης, που αποτελεί μέχρι σήμερα τη μεγαλύτερη τροχοπέδη σε κάθε επιχειρηματική προσπάθεια. Εάν συνυπολογισθεί και η διαφθορά που παράγεται και ενισχύεται μέσα από την γραφειοκρατία, το πρόβλημα γίνεται ακόμα μεγαλύτερο. - Η απουσία σχεδιασμού για τη σωστή αξιοποίηση των κοινοτικών κονδυλίων, που θα μπορούσαν να κατευθυνθούν στην πραγματική οικονομία. Σε πολλές περιπτώσεις τα κονδύλια αυτά χρησιμοποιήθηκαν για εξυπηρέτηση πελατειακών αναγκών και την ενίσχυση της κατανάλωσης. - Η δραματική υποχώρηση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, κυρίως μετά την ένταξη στο ευρώ και χωρίς να υπάρχει πλέον η δυνατότητα υποτίμησης του νομίσματος. Το
2009 η Ελλάδα ήταν η χώρα με το μεγαλύτερο παγκοσμίως έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών. Μία χώρα που εισήγαγε προϊόντα αξίας 36 δις ευρώ περισσότερα από την αξία εκείνων που εξήγαγε. - Η απώλεια της αίσθησης του μέτρου και της αξίας του χρήματος μετά την ένταξη μας στο ευρώ και τη μείωση των επιτοκίων για τα δάνεια. Η αύξηση των τιμών σε βασικά προϊόντα και υπηρεσίες ήταν ανεξέλεγκτα την τελευταία δεκαετία, για να ακολουθήσει η αύξηση μισθών και να δημιουργηθεί μία εικονική πραγματικότητα σε αντίθεση με τις πραγματικές δυνατότητες της οικονομίας και την παραγωγική βάση. Στο νέο τοπίο που διαμορφώθηκε μετά την προσφυγή στο μηχανισμό στήριξης, την υπογραφή του Μνημονίου και την εφαρμογή του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος Οικονομικής Σταθερότητας οι πρακτικές των προηγούμενων δεκαετιών και κυρίως της τελευταίας, πριν το 2010, πενταετίας ανήκουν πλέον στο παρελθόν. - Ο δανεισμός που σε βαθμό κατέληγε στην ενίσχυση της κατανάλωσης και στην διατήρηση προσωρινών μη βιώσιμων θέσεων εργασίας, δεν αποτελεί πλέον μέσο τόνωσης της αγοράς. - Οι προσλήψεις στο δημόσιο με κάθε είδους εργασιακή σχέση, έτσι ώστε να καλύπτεται το αρνητικό ισοζύγιο προσφοράς-ζήτησης στην αγορά εργασίας, έχει πάψει πλέον να αποτελεί όπλο στα χέρια της όποιας κυβέρνησης που εξυπηρετούσε και τις πελατειακές ανάγκες του πολιτικού συστήματος. Όλες αυτές οι πρακτικές, διατηρούσαν τη ψευδαίσθηση της ευημερίας και έκρυβαν το πρόβλημα για να έρθει τώρα η ώρα της αλήθειας και της αποκάλυψης της πραγματικότητας. Τι κάναμε για την αγορά εργασίας και την ανάσχεση της ανεργίας Στη νέα πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί οι ρυθμίσεις που έγιναν για την αγορά εργασίας, πολλές από τις οποίες δεν ήταν στις επιλογές μας αλλά ήταν το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης σε κεντρικό επίπεδο με τους δανειστές μας, πρέπει σε κάθε περίπτωση να θεωρηθούν ως το αποτέλεσμα και όχι το αίτιο του προβλήματος. Σε μία χώρα με 1 εκατομμύριο ανέργους και με επιχειρήσεις που αδυνατούν να πληρώσουν ακόμη και τις αποδοχές των εργαζομένων, είναι αδύνατον με ένα νομοθετικό πλαίσιο, όσο και προστατευτικό και αν είναι, να αποτρέψεις την απορρύθμιση.
Η οριστική λύση στο πρόβλημα της ανεργίας περνάει μόνο μέσα από την επίλυση των δημοσιονομικών προβλημάτων της χώρας και των προβλημάτων της πραγματικής οικονομίας. Για το λόγο αυτό επιμένουμε σε ένα νέο εθνικό σχέδιο που θα κινείται στην κατεύθυνση αυτή και θα οδηγεί στην επαναφορά της χώρας σε πορεία ανάπτυξης. Ωστόσο το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης που δεν δημιουργεί από μόνο του αλλά «υποδέχεται» το πρόβλημα της ανεργίας, τα δύο τελευταία χρόνια αξιοποίησε και αξιοποιεί όλα τα μέσα προκειμένου να βάλει ανάχωμα στην αύξηση του ποσοστού και να συμβάλλει στην ανακούφιση των ανέργων, στον έλεγχο της αγοράς εργασίας: - Αναμορφώσαμε το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας με την ψήφιση του Νόμου 3996, το καλοκαίρι του 2011. Παρά την μεγάλη μείωση του προσωπικού και την ελλιπή στελέχωση του, αυξήθηκε το ελεγκτικό έργο καθώς και ο αριθμός των τριμερών διαδικασιών για την επίλυση διαφόρων. Τη διετία 2009-2011 αυξήθηκαν οι έλεγχοι κατά 12,5%, τα εργατικά ατυχήματα μειώθηκαν κατά 21,6% και τα θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα κατά 50%. Είναι αποτελέσματα μίας προσπάθειας χωρίς να σημαίνει ότι έχουμε πετύχει τον τελικό στόχο που επιδιώκουμε για έναν ακόμη πιο ουσιαστικό έλεγχο στην αγορά εργασίας. - Μετασχηματίσαμε τον ΟΑΕΔ από έναν οργανισμό προγραμμάτων stage και καταβολής επιδομάτων ανεργίας, σε έναν οργανισμό με προτεραιότητα στην εφαρμογή ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης. Παραλάβαμε το 2009 έναν υπερχρεωμένο ΟΑΕΔ χωρίς αποθεματικά και δυνατότητες άσκησης πολιτικών για την ενίσχυση της απασχόλησης. - Σχεδιάσαμε και ενεργοποιήσαμε δεκάδες προγράμματα μέσα από το ΕΣΠΑ με στόχο την αξιοποίηση πόρων για την ενίσχυση της απασχόλησης, για τη διατήρηση θέσεων εργασίας, αλλά και την κατάρτιση ανέργων και εργαζομένων. Βρήκαμε το ΕΣΠΑ με απορροφητικότητα στο 0,5% και σήμερα βρισκόμαστε στο 28%, ενώ με τις εντάξεις που έχουν γίνει αναμένεται να διαμορφωθεί στο τέλος του 2012 στο 55%. Παράλληλα οι εντάξεις προγραμμάτων σήμερα είναι στο 70% και μέχρι τέλος του χρόνου θα είναι στο 100%. - Διαμορφώσαμε κανόνες απόλυτης διαφάνειας για την επιλογή των ωφελουμένων, με διαδικασίες ΑΣΕΠ και αντικειμενική αξιολόγηση των προτάσεων, προκειμένου να εξαλείψουμε φαινόμενα πελατειακών σχέσεων. Αλλάξαμε τη σχέση χρηματοδότησης των προγραμμάτων προς όφελος του εργαζόμενου, για κάθε ώρα αυξήθηκε από 2 σε 5 ευρώ, ενώ αντίστοιχα μειώθηκε από 12 σε 6 ευρώ η αποζημίωση του φορέα κατάρτισης.
- Θεσμοθετήσαμε το πλαίσιο για την κοινωνική οικονομία και κοινωνική επιχειρηματικότητα, έναν καινούργιο για την Ελλάδα τομέα που μπορεί να δημιουργήσει από σήμερα και μέσα στα επόμενα τρία χρόνια 50.000 νέες βιώσιμες θέσεις εργασίας. - Δημιουργούμε για πρώτη φορά στη χώρα ένα βιώσιμο πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι», με σταθερή χρηματοδότηση από τα ταμεία που αποτελεί το σημαντικό βήμα για την συγχρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο. Διασφαλίζουμε όχι μόνο το σημερινό πρόγραμμα (για τους εργαζόμενους και τους ωφελούμενους) αλλά και την επέκταση του για 70.000 επιπλέον ωφελούμενους υπερήλικες, άτομα με αναπηρία κ.λ.π. - Ενισχύουμε και διευρύνουμε τις κοινωνικές δομές για την καταπολέμηση της φτώχειας και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, κυρίως για τους νέους (κοινωνικά παντοπωλεία, φαρμακεία κ.λ.π.). Είναι προφανές ότι η αύξηση της ανεργίας λόγω της μεγάλης ύφεσης δεν μπορούσε να αποτραπεί και αυτό το φαινόμενο παρατηρείται σε όλες τις χώρες ακόμα και στις χώρες με μικρή ύφεση. Η ανεργία στην Ευρώπη σημειώνει ρεκόρ 15ετίας τον τελευταίο χρόνο. Στην Ελλάδα με ύφεση που αθροιστικά ανέρχεται στο 17% από το 2008 μέχρι σήμερα, σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία θα μπορούσε η ανεργία να έχει ξεπεράσει το 26%. Το γεγονός ότι σήμερα βρίσκεται στο 21% οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στα 68 συνολικά προγράμματα τα οποία υλοποιήσαμε και υλοποιούμε. Ωστόσο, το πρόβλημα της ανεργίας είναι μεγάλο και η οριστική λύση μπορεί να προέλθει μόνο μέσα από τις επενδύσεις, την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων και την ανάπτυξη. Υπάρχουν ανοιχτά ζητήματα σοβαρά από σήμερα και για το επόμενο διάστημα. Ζητήματα που θα αντιμετωπιστούν από την Κυβέρνηση που θα προκύψει από τις εκλογές της 17ής Ιουνίου και τρέχοντα ζητήματα που θα αντιμετωπιστούν από την υπηρεσιακή Κυβέρνηση. Είναι ανάγκη να επισημάνουμε ότι οι δράσεις αυτής της περιόδου, έχουν ως στόχο περισσότερο να αποτρέψουν παραπέρα επιδείνωση της κατάστασης και λήψη νέων επώδυνων μέτρων αλλά και να προωθήσουν διαρθρωτικές αλλαγές απόλυτα αναγκαίες. Τέτοιες δράσεις αφορούν στην εφαρμογή της κάρτας εργασίας και την πληρωμή μέσω των τραπεζών εισφορών - φόρων και μισθών. Στην προώθηση της ενοποίησης όλων των ελεγκτικών μηχανισμών, στην ολοκλήρωση της λειτουργίας των ΚΕΠΑ (Κέντρων Πιστοποίησης Αναπηρίας),
στην προώθηση όλων των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ μέσα από την ΓΓΔΚΠ και τον ΟΑΕΔ, στην ενοποίηση των επικουρικών ταμείων και την διασφάλιση της βιωσιμότητας τους, στην αντιμετώπιση των προβλημάτων των ταμείων προνοίας για την καταβολή του εφάπαξ βοηθήματος, στον σχεδιασμό και την οριστικοποίηση του διάδοχου σχήματος για τις κοινωνικές παροχές μετά την κατάργηση των οργανισμών του ΟΕΚ και ΟΕΕ και την μεταφορά όλων των προνοιακών δομών στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης. Στην υλοποίηση της διάταξης για τη στήριξη των ταμείων, μέσα από την μεταφορά περιουσίας στο ταμείο που προβλέπεται για το σκοπό αυτό. Κυρίες και Κύριοι, Μετά την λαϊκή ετυμηγορία όπως εκφράστηκε στις εκλογές της 6ης Μαΐου, υπήρξε η ιστορική ευκαιρία για το σχηματισμό Κυβέρνησης εθνικής συνεννόησης που θα μπορούσε να θέσει νέες βάσεις στην πορεία της χώρας. Δυστυχώς αυτό δεν κατέστη δυνατόν και ο καθένας αναλαμβάνει τις ευθύνες του. Είμαστε στην επόμενη ημέρα και σε μία νέα προεκλογική περίοδο που εκ των πραγμάτων αναβάλει μία σειρά αποφάσεων και επιλογών. Όμως το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, είναι ένα Υπουργείο καθημερινής προσπάθειας, προκειμένου να διασφαλίζονται οι απαραίτητοι πόροι για την καταβολή των συντάξεων και των άλλων παροχών. Σας καλώ όλους, κάτω από τις εντολές της νέας πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου να δώσετε με όλες σας τις δυνάμεις, τη μάχη για να αποτραπεί μία επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης των ταμείων. Κυρίες και Κύριοι, ανέλαβα κυβερνητικά καθήκοντα πριν 31 μήνες στο δυσκολότερο Υπουργείο, στην χειρότερη περίοδο που έζησε μεταπολεμικά η χώρα. Σε μία περίοδο διαχείρισης κρίσης που επέβαλλε ειδικά στο Υπουργείο αυτό να είμαστε σε διαρκή εγρήγορση, προκειμένου να αποτρέψουμε τα χειρότερα και θεωρώ ότι τα αποτρέψαμε.
Επέλεξα να μείνω στην πρώτη γραμμή αυτής της μάχης και να μην λιποτακτήσω, γιατί πίστευα και πιστεύω ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε. Αυτή τη μάχη θα συνεχίσω να την δίνω από οποιαδήποτε θέση. Ήμουν από τους Υπουργούς που δεν είχε την τύχη και την δυνατότητα να νιώσει ούτε μια μέρα χαλάρωσης. Σε μια άλλη περίοδο θεωρώ ότι θα μπορούσαμε να έχουμε κάνει ακόμα μεγαλύτερα βήματα στις διαρθρωτικές αλλαγές. Αποχωρώ σήμερα από την θέση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης με το κεφάλι ψηλά, γνωρίζοντας απόλυτα το μέγεθος των προβλημάτων αλλά και της προσπάθειας που πρέπει να ακολουθήσει. Το μεγάλο έργο που έχουμε επιτελέσει αυτήν την περίοδο και το οποίο σήμερα βρίσκεται στην σκιά των επώδυνων μέτρων που υποχρεωθήκαμε να πάρουμε αλλά και μίας δημαγωγικής προσέγγισης των πραγμάτων, πιστεύω ότι αποτελεί μία στερεή βάση για την επόμενη ημέρα. Θέλω και πάλι να σας καλέσω, κάτω από τις οδηγίες του κ. Ρουπακιώτη να καταβάλετε κάθε προσπάθεια, προκειμένου να μην χαθεί ούτε μία ημέρα. Να σταθείτε, όπως κάνατε μέχρι σήμερα, στο ύψος των περιστάσεων, χωρίς κανένα μικροπολιτικό εμπόδιο. Η ώρα της αλήθειας είναι ώρα για όλους μας.