Το Γράμμα Έτος IΒ, αριθ. 72

Το Γράμμα Έτος IΒ, αριθ. 72 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΟ ΙΚΟ ΕΚ Ι ΕΤΑΙ ΚΑΘΕ ΥΟ ΜΗΝΕΣ ΕΚ ΟΤΗΣ ΚΑΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Μάνος Τσελίκας ΙΕΥΘΥΝΣΗ : Ο ΟΣ ΤΕΩ 1, ΠΑΤΗΣΙΑ, Τ.Κ. 11142, ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛΕΦ. 210 2912340 ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑΪΟΣ 2006 e-mail: croton@hol.gr Κωδικός αριθμός: 3769 Σε όλους τους συνδρομητές μας ευχόμαστε Καλό Πάσχα! Την Αυγή ήρθ ο Χριστός της Γεωργίας Κοπελιά Κερλ Λυπημένος στην Ιερουσαλήμ με μόνη αποσκευή το Φως Κάλεσε τους ομοεθνείς Του τους Ισραηλίτες κάλεσε και τους Παλαιστίνιους. Έγιν έν ακόμα θαύμα ημερώθηκε ο κόσμος ένα σμήνος από περιστέρια λήστεψαν τα όπλα. Έτσι σ όλο το κόσμο φτιάχνεται πια ψωμί. Εν ανθρώποις ευδοκία. Ναι είναι αλήθεια Δεν είναι παραλήρημα Αλληλούια! όλο το κόσμο φτιάχνεται πια ψωμί. Ρέμπραντ βαν Ριν, Δείπνον εις Εμμαούς, 1648, Λούβρο, η τελειότερη και περιφημότερη παραλλαγή

2 τελειόη καιεικοσι ΧΡΟΝΙΑ ΜΑΧΗΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ AIDS της Ρίτας Βελούνη Στο τεύχος Δεκεμβρίου του περιoδικού Salve δημοσιεύτηκε η παρακάτω ανασκόπηση με τη βοήθεια του Κέντρου Ελέγχου Ειδικών Λοιμώξεων με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS (1 η Δεκεμβρίου). Το χρονικό του εφιάλτη 1983 Στις 20 Μαΐου το αμερικανικό επιστημονικό περιοδικό SCIENCE δημοσιεύει την έρευνα μιας ομάδας Γάλλων επιστημόνων, η οποία με επικεφαλής τον καθηγητή Ζαν-Λυκ Μοντανιέ του Ινστιτούτου Παστέρ μόλις είχε απομονώσει ένα καινούργιο ιό, τον HIV, υπεύθυνο για μια ασθένεια που έμοιαζε να προσβάλλει ειδικά τους ομοφυλόφιλους, το AIDS. Ο ιός ανήκε στην ιδιαίτερη επιθετική κατηγορία των ρετροϊών, οι οποίοι προσέβαλλαν το εσωτερικό των κυττάρων. Η ιστορία πάντως αυτής της αποκάλυψης είχε ξεκινήσει δυο χρόνια πριν από τον Ιούνιο του 1981 όταν στο Κέντρο Ελέγχου Ασθενειών της Ατλάντα οι επιστήμονες άρχισαν να προβληματίζονται από κάποιον παράξενο ιό, ο οποίος ανιχνεύθηκε σε πέντε ομοφυλόφιλους ασθενείς με πνευμονία και είχε την ιδιότητα να καταβάλλει το ανοσοποιητικό σύστημα. 1984 Στις 23 Απριλίου στις Ηνωμένες Πολιτείες ο καθηγητής Γκάλο, χρησιμοποιώντας δείγματα που είχαν σταλεί από το Ινστιτούτο Παστέρ ανακοινώνει ότι ανακάλυψε τον ιό του AIDS χωρίς ν αναφερθεί στη γαλλική ανακάλυψη. Ο Ζαν-Λυκ Μοντανιέ τον μηνύει υποστηρίζοντας πως ο Γκάλο καπηλεύτηκε τη δική του ανακάλυψη. Αργότερα Γάλλοι και Αμερικανοί θα συμφωνήσουν ότι η ανακάλυψη υπήρξε κοινή και θα μοιρασθούν τα δικαιώματα των τεστ. Τον ίδιο χρόνο οι επιστήμονες ανακοινώνουν στην πρώτη Σύνοδο με θέμα το AIDS ότι ο ιός μεταδίδεται από τα σωματικά υγρά σπέρμα, αίμα, ίσως και σάλιο. Στις χώρες της Αφρικής αρχίζει ο αφανισμός ολόκληρων χωριών από τον νέο θανατηφόρο ιό. 1985 Τον Μάιο οι εφημερίδες διεθνώς αποκαλύπτουν πως ο ηθοποιός Ροκ Χάντσον κατέφυγε στους γιατρούς του Ινστιτούτου Παστέρ στο Παρίσι, γιατί πάσχει από AIDS. Ο θάνατός του στις 2 Οκτωβρίου συγκλονίζει την κοινή γνώμη. Από το Σεπτέμβριο κάθε μονάδα αίματος ελέγχεται για αντισώματα κατά του ιού του AIDS. Η παρουσία τέτοιων αντισωμάτων στο αίμα ενός δότη σημαίνει ότι το άτομο είναι μολυσμένο από τον ιό. Σε μια τέτοια περίπτωση το αίμα καταστρέφεται και ο αιμοδότης προσκαλείται από την υπηρεσία αιμοδοσίας να δωσει δεύτερο δείγμα αίματος για επανέλεγχο. 1986 Οι στατιστικές δείχνουν πως το AIDS δεν περιορίζεται μόνο στους ομοφυλόφιλους. Από το ιατρικό κατεστημένο γίνεται έκκληση για χρήση προφυλακτικών σε κάθε περίπτωση σεξουαλικής επαφής, ενώ αρχίζουν να εμφανίζονται οι πρώτες θεραπείες. Είναι συνήθως πειραματικά φάρμακα με πολύ μικρά αποτελέσματα. 1987 Το Μάρτιο κυκλοφορεί στην αγορά το πρώτο αντιϊικό φάρμακο, ΑΖΤ «ζιδοβουδίνη». Η χρήση του δείχνει να επιβραδύνει το ρυθμό μόλυνσης του ανοσοποιητικού συστήματος. Όμως είναι ιδιαίτερα ακριβό και γίνονται διαδηλώσεις από την «κοινότητα AIDS» για τη μείωση της τιμής του. Η ανεξάρτητη κινηματογραφική παραγωγή κάνει την πρώτη της εμφάνιση με ταινίες που σχετίζονται με το AIDS. Η Ταινία «Parting Giances» κατακτά τις καρδιές του κοινού, ενώ το ντοκυμαντέρ «Stories from guilt» κερδίζει το βραβείο Όσκαρ. 1988 Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας εκτιμά ότι οι περιπτώσεις AIDS φτάνουν στις 110.000. ενώ οι φορείς τις 250.000. Τον Μάιο η Ελίζαμπεθ Τέηλορ, που από καιρό είχε γίνει πρόεδρος της Εταιρείας Συμπαράστασης και Πρόληψης του AIDS στο Χόλλυγουντ, βραβεύεται στην Ελλάδα με το βραβείο «Αριστοτέλης» του Ιδρύματος Ωνάση για τον αγώνα της όσον αφορά την συγκέντρωση χρημάτων υπέρ των ερευνητικών κέντρων που ασχολούνται με την καταπολέμηση του ιού HIV. 1989 Στην Αμερική μετά την Τέηλορ και ο τραγουδιστής Έλτον Τζων αφιερώνεται στον αγώνα εναντίον της «μάστιγας» προσφέροντας ένα μέρος από τα έσοδα των δίσκων του γι αυτό το σκοπό. Μετά από έντονες διαμαρτυρίες πέφτει η τιμή του ΑΖΤ. 1990 Η 6 η Σύνοδος του Σαν Φραντσίσκο σαμποτάρεται από 190 οργανώσεις διαφόρων χωρών, για το νόμο που απαγορεύει την είσοδο στις ΗΠΑ σε φορείς και ασθενείς του AIDS. 1991 Τον Απρίλιο ένα μικρό φιλανθρωπικό ίδρυμα, το «Visual Aids», στη Νέα Υόρκη

3 καθιερώνει σαν σύμβολο επαγρύπνησης κατά του AIDS την κόκκινη κορδέλλα στο πέτο. Η ιδέα προωθείται από καλλιτέχνες και διανοούμενους εμφανίζονται με την κορδέλλα στην τηλεόραση αλλά και με γεγονότα διεθνούς εμβέλειας. Έτσι διαδίδεται σε ολόκληρο τον κόσμο. Δύο νέα αντιϊικά φάρμακα, το DDI (διδανοσίνη) και το DDC (ζαλσιταβίνη), εγκρίνονται από την αμερικανική υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA). Οι κλινικές δοκιμές εχουν δείξει πως η χορήγησή τους, όπως και του ΑΖΤ, μπορεί να παρατείνει τη ζωή των ασθενών με AIDS, των οποίων το ανοσοποιητικό σύστημα έχει καταρρεύσει. Ακολουθεί η έγκριση μιας σειράς ακόμα φαρμάκων. 1992 Οι πάσχοντες από τον θανατηφόρο ιό αποκτούν φωνή. «Στη διάρκεια της μεγάλης περιπέτειας στον κόσμο του AIDS έμαθα πολλά για την ανιδιοτέλεια, την αγάπη και την κατάνόηση» γράφει το Σεπτέμβριο, λίγο πριν απ το θάνατό του, ο Άντονυ Πέρκινς, ενώ ένας άλλος διάσημος, ο μπασκετμπωλίστας Μάτζικ Τζόνσον, θύμα και αυτός της «μάστιγας» του αιώνα, ξεκινά αγώνα ελπίδας ιδρύοντας ίδρυμα για ασθενείς που έχουν μολυνθεί από τον HIV. Η 8 η Σύνοδος για το AIDS μεταφέρεται από τη Βοστώνη στο Άμστερνταμ, καθώς η αμερικανική κυβέρνηση αρνείται να άρει την απαγόρευση εισόδου σε φορείς και ασθενείς. 1993 Σε παγκόσμια κλίμακα τα θύματα του AIDS ξεπερνούν τα 10 εκατομμύρια και οι μισές περιπτώσεις ασθενών αφορούν ετερόφιλους. Η έρευνα «Κόνκορντ», που γίνεται σε Αγγλία και Γαλλία, αποδεικνύει πως το ΑΖΤ, στο οποίο στήριζαν τις ελπίδες τους όλοι όσοι είχαν προσβληθεί από τον ιό, αλλα δεν είχαν ακόμα εμφανίσει συμπτώματα, έχει μηδαμινά αποτελέσματα όταν χορηγείται προληπτικά. 1994 Το Σεπτέμβριο μόνο στην Ευρώπη έχουν επισήμως αναφερθεί 122.198 περιστατικά AIDS ενώ οι φορείς ξεπερνούν τις 500.000. Στην Αμερική η ασθένεια έχει ήδη σκοτώσει πάνω από 200.000 άτομα. Στην Ελλάδα τα κρούσματα μέχρι το τέλος του 1994, προσθέτοντας και αυτά των προηγουμένων ετών (1984-1993), είναι συνολικά 966 δηλ. 856 (88,6%) άνδρες και 130 (11,4%) γυναίκες. Επίσης έχουν δηλωθεί 376 θάνατοι. Στον συνολικό αριθμό των κρουσμάτων υπάρχουν και 22 περιπτώσεις μικρών παιδιών. Μελέτη του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης, που είχε δώσει ελπίδες σε ένα συνδυασμό τριών φαρμάκων για την αναχαίτιση του ιού διαψεύδεται. Αντίθετα, βήματα προόδου έχουν σημειωθεί στην πρόληψη και τη θεραπευτική αντιμετώπιση δευτερογενών λοιμώξεων που χαρακτηρίζουν το AIDS. 1995 Στα «όπλα» κατά του AIDS προστίθενται η ανακάλυψη ενός νέου διαγνωστικού τεστ (ανιχνεύει τον ιό HIV μια εβδομάδα μετά τη μόλυνση) καθώς και η ανακοίνωση για την επικείμενη κυκλοφορία ενός νέου φαρμάκου, του 3 TC. Το τεστ στην Ελλάδα γίνεται δωρεάν σε όλα τα Κέντρα Αναφοράς και Ελέγχου AIDS και στις Μονάδες Αιμοδοσίας των νοσοκομείων, ενώ το αποτέλεσμα της εξετάσεως είναι απόλυτα εμπιστευτικό και προστατεύεται από το ιατρικό απόρρητο. Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας κάθε μέρα σε όλο τον κόσμο μολύνονται από τον ιό του AIDS 6.000 ενήλικες και 500 νεογνά. 1996 Μια από τις σημαντικότερες ελπίδες στον ερευνητικό χώρο αποτελεί ο 44χρονος Αμερικανός γιατρός καταγωγής από την Ταϊβάν, Ντέηβιντ Χο, ο οποίος ανακηρύσσεται από το περιοδικό «ΤΙΜΕ» «άνδρας της χρονιάς», λόγω της άμεσης σύνδεσης του ονόματός του με τις περισσότερες ανακοινώσεις σχετικά με την έρευνα του AIDS. Ο Δρ. Ντέηβιντ Χο καταφέρνει με ένα «κοκτέιλ» φαρμάκων (το οποίο αποτελείται από μικρό αριθμό δισκίων) να επιβραδύνει την πορεία της νόσου στους πάσχοντες. Σειρές πειραμάτων και εξετάσεων στο αμερικανικό Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας δείχνουν πως το βαριά κλονισμένο ανοσοποιητικό σύστημα πασχόντων από AIDS είναι δυνατόν να σταθεροποιηθεί με τη χορήγηση της οργανικής ουσίας ιντερλευκίνης. 1997 Αισιόδοξα βήματα στη θεραπευτική αντιμετώπιση του AIDS επισημαίνουν οι 2.100 εμπειρογνώμονες που λαμβάνουν μέρος στο 4 ο Συνέδριο για τους ρετροϊούς στην Ουάσιγκτον. Όλοι μιλούν με ενθουσιασμό για την εφαρμογή του «κοκτέιλ», δηλαδή του συνδυασμού τριών φαρμάκων. Σε αυτά συμπεριλαμβάνεται πλέον μια νέα κατηγορία αντιρετροιϊκών φαρμάκων, οι «αναστολείς της πρωτεάσης», με πρώτο εκπρόσωπο τη σακιναβίρη (invirase), με συνέπεια τη βελτίωση της HIV λοίμωξης. Την ίδια χρονιά θεσμοθετείται παράλληλα με τη μέτρηση των CD 4 κυττάρων η μέτρηση του ιικού φορτίου (πόσοι ιοί κυκλοφορούν στο αίμα) ως δείκτη αξιολόγησης της πορείας της εκάστοτε θεραπείας. 1998 Μετά την εισαγωγή της συνδυασμένης αντιρετροϊικής θεραπείας (HAAT, δηλαδή highly

4 active antiretroviral therapy), της οποίας η εφαρμογή άρχισε πρακτικά το 1996, οι φορείς του ιού HIV έχουν πολύ καλύτερη ποιότητα ζωής, καθώς οι ευκαιριακές λοιμώξεις περιορίζονται, ενώ ο χρόνος επιβιώσεως έχει αυξηθεί σημαντικά. 1999 Οι ερευνητές σε όλο τον κόσμο στρέφονται στην ανεύρεση νέων θεραπευτικών ουσιών και έξυπνων «κοκτέιλ», καθώς ο ιός αλλάζει συνεχώς μορφή και γίνεται πιο ανθεκτικός στις υπάρχουσες θεραπείες. Σε ό,τι αφορά το εμβόλιο, οι προσπάθειες συνεχίζονται, αφού ό,τι έχει παρασκευασθεί μέχρι στιγμής δεν θεωρείται απολύτως ασφαλές. Στην αγορά κυκλοφορούν τρία νέα φάρμακα, τα οποία χορηγούνται στους επαγγελματίες υγείας μόλις τρυπηθούν με μολυσμένη σύριγγα και είναι αποτελεσματικά κατά 98%. 2000 Μπροστά στην απειλή για την εξάπλωση της νόσου τα Ηνωμένα Έθνη, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, η UNICEF και οι φαρμακευτικές εταιρείες που εμπλέκονται στην έρευνα για την αντιμετώπιση του AIDS αποφασίζουν να συνεργαστούν με στόχο την εφαρμογή αποτελεσματικότερων μεθόδων πρόληψης και αποδοτικότερης θεραπείας της νόσου. 2001 Στο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο για το AIDS, το οποίο διεξάγεται στη χώρα μας, οι επιστήμονες μιλούν με ενθουσιασμό για τα νεότερα θεραπευτικά σχήματα (μόνο δύο χάπια την ημέρα αντί δέκα που χρειάζονταν οι ασθενείς και φορείς μέχρι πρό τινος), καθώς αποδεικνύονται πολύ αποτελεσματικά στον έλεγχο της νόσου και στη μείωση του ιικού φορτίου στον ανθρώπινο οργανισμό. 2002 Ερευνητές από τις ΗΠΑ και την Ελβετία κατορθώνουν να μπλοκάρουν τη μετάδοση του HIV στους πιθήκους με τη βοήθεια ενός πειραματικού φαρμάκου. Πρόκειται για μια μεταλλαγμένη μορφή φυσικής πρωτεΐνης, η οποία παράγεται από τον ανθρώπινο οργανισμό. 2003 Ερευνητές ανακαλύπτουν ένα πρωτοποριακό τρόπο σύνθεσης ορισμένων πρωτεϊνών για την παραγωγή του αντιρετροϊικού φαρμάκου ενφουβιρτίδη, το οποίο ελαχιστοποιεί την παρουσία του ιού στο αίμα, ακόμα και σε ασθενείς που έχουν εξαντλήσει τις υπάρχουσες θεραπευτικές επιλογές. Το φάρμακο διατίθεται και σε Έλληνες ασθενείς και είναι το πρώτο μιας νέας κατηγορίας αντιρετροϊικών φαρμάκων κατά του HIV από το 1996 και έχει ενταχθεί στη λίστα αντιρετροϊικών φαρμάκων που χορηγείται δωρεάν. 2004-2005 Αν και στις αναπτυγμένες χώρες το AIDS παρουσιάζει κάμψη, εξακολουθεί να «ευδοκιμεί» ιδιαίτερα σε περιοχές του πλανήτη μας που μαστίζονται από τη φτώχεια. Σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας και της υπηρεσίας του ΟΗΕ κατά της νόσου (UNAIDS), πάνω από 42 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζουν με τον ιό του AIDS, εκ των οποίων οι μισοί είναι γυναίκες. Η Αφρική παραμένει η περιοχή που έως σήμερα έχει πληγεί περισσότερο από την ασθένεια με τη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, να ακολουθούν. Στην Ελλάδα, ενώ τα τελευταία χρόνια η εικόνα δείχνει σταθεροποίηση του ρυθμού εμφάνισης νεων κρουσμάτων, τα δεδομένα του 2005 είναι ανατρεπτικά. Όπως ανακοινώθηκε στο 17 ο Πανελλήνιο Συνέδριο AIDS από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης και Αντιμετώπισης της νόσου κ. Παναγιώτη Γαργαλιάνο-Κακολύρη, η αύξηση κρουσμάτων υπολογίζεται για φέτος περίπου στο 10 τοις εκατό. Επί πλέον ιδιαίτερα ανησυχητικά είναι τα στοιχεία που έδωσαν για τη χώρα μας οι ειδικοί από το Εργαστήριο Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, επικεφαλής του οποίου είναι ο καθηγητής Άγγελος Χατζάκης, (Πρόεδρος του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Λοιμωδών Νοσημάτων) καθώς μεταξύ άλλων ανακοίνωσαν στοιχεία για ένα νέο τύπο ιού του AIDS, ιδιαίτερα ανθεκτικού στα φάρμακα. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ της Κας Θεοδ. Στεφάνου, Επίτ. Διευθ. Δημοσ. Υγιεινής Υ. Υ. Π. «Με αφορμή την συνεχή αύξηση των κρουσμάτων AIDS στη χώρα μας (κατά 10% περίπου σ ένα χρόνο), την εμφάνιση νέων οροτύπων του ιού, την ανθεκτικότητα προς τα διάφορα ειδικά φάρμακα, έχω να παρατηρήσω ότι από επιδημιολογικής πλευράς η κατάσταση δικαιολογείται εκ των κατωτέρω: α. Την αθρόα εισαγωγή λαθρομεταναστών στη χώρα μας και ιδιαίτερα από περιοχές υψηλού κινδύνου. β. Την ανεξέλεγκτη πορνεία κυρίως νεαρών αλλοδαπών ατόμων. γ. Τη διάδοση της στοματικής επαφής μεταξύ νεαρών χωρίς προφυλάξεις. δ. Την έλλειψη συνεχούς και συστηματικής ενημέρωσης. ε. Την χρησιμοποίηση από πολλούς χρήστες ναρκωτικών της ίδιας σύριγγας και βελόνας για ενδοφλέβια ένεση. στ. Την ανάπτυξη ανθεκτικών στελεχών του ιού έναντι των ειδικών φαρμάκων. ζ. Την γενική τάση των ιών και ειδικά των ρετροϊών προς μετάλλαξη».

Η ιστορικής σημασίας αντιμετώπιση της νόσου AIDS από τη Διέυθυνση Δημοσίας Υγιεινής Υ.Υ.Π. στη χώρα μας (1982-1989) της Θεοδώρας Στεφάνου, Επίτιμου Διευθυντή Δημοσίας Υγιεινής Υ. Υ. Π. [Ζητήσαμε από την Κα Στεφάνου να συνοψίσει πώς αντιμετωπίστηκε εγκαίρως και με επιτυχία η εισβολή του Συνδρόμου Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας (AIDS) στην Ελλάδα πριν είκοσι χρόνια, πρώτον για να υπογραμμισθεί ότι το κράτος αποτελείται από ανθρώπους και οι άνθρωποι αυτοί δεν είναι πάντα ιδιοτελείς ή ανεπαρκείς και δεύτερον επειδή ήρθε τώρα μια καινούργια απειλή, η γρίππη των πτηνών, που έχει κιόλας κτυπήσει τα αποδημητικά μας πουλιά, αλλά απειλεί να πλήξει και ανθρώπους. Και από δύο ή τρεις ανθρώπους πάλι θα εξαρτηθεί πώς θα γίνει η ενημέρωση που χρειάζεται, η έγκαιρη προετοιμασία της χώρας και η επιστράτευση όλων των δυνάμεων, ειδικών και μη, για να είναι η ζημία σε νοσήσεις ή θανάτους ή υλικές ζημίες όσο γίνεται πιο μικρή.] 5 1. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ α. Από την αρχή του 1982 αποφασίστηκε έλεγχος των Τ λεμφοκυττάρων στα πολυμεταγγιζόμενα άτομα, κυρίως παιδιά, σε συνεργασία με το Ανοσοβιολογικό Εργαστήριο του Θεραπευτηρίου «Ευαγγελισμός» και το Κέντρο Αιμοδοσίας του Λαϊκού Νοσοκομείου. β. Δημιουργήθηκε άτυπη Επιτροπή Ειδικών Επιστημόνων για την παρακολούθηση της νόσου και τη σύσταση μέτρων, η οποία στη συνέχεια έλαβε την μορφή Εθνικής Επιτροπής Ελέγχου με Υπουργική Απόφαση και κατόπιν με νομοθετική ρύθμιση. γ. Συνεχής παρακολούθηση της διεθνούς βιβλιογραφίας. δ. Δημιουργία εργαστηριακής υποδομής στην Υγειονομική Σχολή Αθηνών (σήμερα Εθνική Σχολή Δημοσίας Υγείας) και εισαγωγή κάθε νέας μεθοδολογίας εργαστηριακού ελέγχου. ε. Μετά την απομόνωση του ιού απ τους Μοντανιέ και Γκάλο (1983-84) και την παραγωγή ειδικών αντιδραστηρίων δημιουργήθηκαν τρία Εθνικά Κέντρα Αναφοράς. στ. Επιβλήθηκε υποχρεωτική ανώνυμη δήλωση κάθε κρούσματος (αρχικά με Υπουργική Εγκύκλιο και στη συνέχεια με Υγειονομική Διάταξη). ζ. Ευρεία διαφώτιση του κοινού, η οποία έλαβε σταδιακά τη μορφή εκστρατείας, και όχι εφησυχασμός. η. Παρακολούθηση της πορείας της νόσου παγκοσμίως. θ. Άριστη συνεργασία με Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, Συμβούλιο Ευρώπης, Ευρωπαϊκό Κέντρο Στατιστικής της ΠΟΥ με έδρα τη Γαλλία και τις Ειδικές Επιτροπές των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. ι. Υποχρεωτικός έλεγχος του προς μετάγγιση αίματος (πρώτη η χώρα μας εκ των 21 κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης, παρά το υψηλό κόστος) μετά σχετική απόφαση της Επιτροπής Υγείας του Συμβουλίου της Ευρώπης. ια. Εκπαίδευση και μετεκπαίδευση προσωπικού αιμοδοσίας όλης της χώρας από την Υγειονομική Σχολή Αθηνών. ιβ. Προσδιορισμός ποσοστού υγιών φορέων από τα Εθνικά Κέντρα Αναφοράς AIDS. ιγ. Άμεση υλοποίηση όλων των αποφάσεων της ΠΟΥ, της Επιτροπής Υγείας του Συμβουλίου της Ευρώπης και των συστάσεων της Ευρωπαϊκής Ενώσεως. ιδ. Συνεχής επαγρύπνηση. ιε. Αξιολόγηση όλων των δηλουμένων περιπτώσεων AIDS από την Εθνική Επιτροπή AIDS μετά εισήγηση της Διεύθυνσης Δημοσίας Υγιεινής. 2. Είναι βέβαιο ότι το σημερινό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης των Λοιμωδών Νόσων, στελεχωμένο με φιλόδοξη επιστημονική ηγεσία, επαρκές προσωπικό, προϋπολογισμό εκτός δημοσίου λογιστικού, έχει όλες τις δυνατότητες αντιμετώπισης και των πλέον σοβαρών προβλημάτων. Εύχομαι να καλύψει τις προσδοκίες μας και να εξελιχθεί σύμφωνα με τις αρχές και τη δομή του CDC (Center for Diseases Control) της Ατλάντα των ΗΠΑ. Θ. Σ.

6 Ηρόδοτος Θουκυδίδης * του Σταμάτη Ροζάκη Ε ίναι δύο από τους μεγαλύτερους ιστορικούς της εποχής τους, αλλά και όλων των εποχών γιατί υπήρξαν οι πρώτοι διδάξαντες. Ο Ηρόδοτος θεωρείται ο πατέρας της Ιστορίας. Γεννήθηκε κατά το 485 π. Χ. στην Αλικαρνασσό ελληνική πόλη στα νότια παράλια της Μ. Ασίας. Άγνωστο το πότε πέθανε. Πάντως ζούσε κατά την Α περίοδο του πελοποννησιακού πολέμου, το 431-421 π. Χ. Η Ιστορία του Ηροδότου περιλαμβάνει 9 βιβλία που περιέχουν την ιστόρηση πολλών γεγονότων, αντιθέσεων, πολέμων κλπ. μεταξύ πόλεων ή κρατών της εποχής του και πριν απ αυτήν. Είναι πολύ ευρεία η άποψη του Ηροδότου. Δεν περιορίζεται να μας παράσχει απλά μία αφήγηση της πολιτιστικής ιστορίας, αλλά μας δίνει μια ανάλυση όλων των στοιχείων της ιστορικής πραγματικότητας. Το έργο του αποτελεί συγχρόνως πολιτική, εθνογραφική και γεωπολιτική επισκόπηση. Αναφέρεται δε, και αυτό είναι σημαντικό, στην «ανθρώπινη γενιά» αποκλείοντας τη μυθική παράδοση. Επίσης παρακολουθείται με ζωηρό ενδιαφέρον και η τύχη των προσωπικοτήτων που πρωταγωνιστούν ως φορείς των ιστορικών γεγονότων. Έρχομαι τώρα στον νεώτερο ιστορικό, τον Θουκυδίδη. Ο Θουκυδίδης θεωρείται ο μέγας ιστορικός και για πολλούς νεώτερους ιστορικούς, ο μέγιστος εξ αυτών. Είναι Αθηναίος, ο οποίος έγραψε αποκλειστικά την ιστορία του πελοποννησιακού πολέμου, που διήρκεσε από το 431 π.χ. μέχρι το 404 π.χ. δηλαδή 27 ολόκληρα χρόνια. Το έτος της γεννήσεώς του δεν μας είναι ακριβώς γνωστό. Υποθέτουν ότι γεννήθηκε μεταξύ των ετών 470 π.χ. και 455 π.χ. Ο Θουκυδίδης έγραψε τα συμβάντα της ιστορίας αυτής, που περιλαμβάνονται μεταξύ των ετών 431 και 411 π. Χ. δηλαδή 20 ετών πολέμου, γιατί δεν πρόλαβε να την ολοκληρώσει. Δηλαδή χάθηκαν εφτά χρόνια πολέμου. Ως προς το θανατό του πιστεύεται ότι συνέβη το έτος 399 ή το 394 π. Χ., πάντως μετά τη λήξη του πελοποννησιακού πολέμου. * Η-Θ : δυο γράμματα αγκαλιασμένα, δύο διάσημων ιστορικών. Το ότι πέρασαν περίπου από το 404 π. Χ., που έληξε ο πόλεμος, έως το θάνατό του πέντε τουλάχιστον χρόνια και παρ όλα ταύτα δεν κατόρθωσε να τελειώσει την ιστορία του αποδεικνύει την ειλικρίνεια, την υπευθυνότητα και την προσπάθειά του να συγκεντρώσει, όσο περισσότερο γίνεται, τα στοιχεία των πραγματικών γεγονότων για τα αίτια του πολέμου και την εξακρίβωση της αλήθειας που πηγάζει απ αυτά. Σαράντα ετών ή το λιγότερο 25, κατά μια άλλη εκδοχή, ήταν ο Θουκυδίδης όταν αρχίζει ο πελοποννησιακός πόλεμος τον οποίο ζει άμεσα και έντονα τα εφτά πρώτα χρόνια. Το δεύτερο έτος του πολέμου προσβάλλεται ο ίδιος, όπως και πολλοί άλλοι,από την επιδημία του λοιμού, από την οποία ανάρρωσε, ενώ ο ηγέτης των Αθηναίων Περικλής απέθανε απ αυτήν. Το έτος 424 π.χ. αναλαμβάνει υπεύθυνη ηγετική θέση σε πολεμική επιχείρηση. Σ αυτήν δεν κατάφερε να εμποδίσει την πολιορκία της Αμφιπόλεως υπό των Σπαρτιατών και καταδικάζεται σε θάνατο. Για να σωθεί αυτοεξορίζεται και επανέρχεται μετά το τέλος του πολέμου στην πατρίδα του. Λόγω όμως της πολιτικής κατάστασης που επικρατούσε ή άλλων προσωπικών αιτίων δεν παραμένει επί πολύ. Επανέρχεται στα κτήματά του εις Σκαπτήν Ύλην της Θράκης, όπως έως τότε είχε περάσει είκοσι συνεχή χρόνια και απ όπου είχε μπορέσει να παρακολουθήσει την εξέλιξη του πολέμου. Μια πολύ σύντομη ανάλυση του έργου του Θουκυδίδη στα κύρια χαρακτηριστικά του μπορεί να δώσει μια αμυδρή εικόνα του βαθυστόχαστου ερευνητή. Είναι κλασικός τύπος ιστορικού, χρησιμοποιεί το δημιουργικό, συλλέγει το υλικό, χωρίζει το ουσιώδες από το επουσιώδες, βρίσκει τις σχέσεις και τις διαφορές των επί μέρους γεγονότων και εμφανίζει ένα συνθετικό έργο. Υπάρχουν και άλλες πηγές ιστορικών της εποχής του που συμπληρώνονται συνεχώς, αλλά ο Θουκυδίδης παραμένει πάντοτε ο ιστορικός της εικοσαετίας, σταθερός και αιώνιος. Το έργο του «κτ ñ μα ες αεί», όπως αντικειμενικά ο ίδιος έχει αξιολογήσει αυτό, δεν είναι μόνο η πιο αυθεντική πηγή για τις δυο πρώτες δεκαετίες του πελοποννησιακού πολέμου. Είναι το πρότυπο ιστορικής έρευνας για κάθε εποχή, όταν η έρευνα αναζητά την αλήθεια, το σκοπό της επιστήμης.

7 Το λεκτικό ύφος του το διακρίνει απόλυτη νηφαλιότητα. Η έκφρασή του στηρίζεται πάνω στη δύναμη των λεκτικών σημασιών. Το ύφος του είναι τελείως αντικειμενικό και απρόσωπο. Δεν δημιουργεί πάθος, αλλά τείνει να αποτελέσει αντικειμενική του ήθους αποκρυστάλλωση. Πραγματικά μελετώντας τα κείμενά του αισθανόμαστε ότι έχουμε απέναντί μας μια μνημειώδη εκδήλωση ενός υπέροχου ανθρώπινου ήθους. Οι λέξεις εγκλείουν δυναμισμό, είναι χειροπιαστά και μνημειώδη σύμβολα βαθύτατου νοήματος. Ο Θουκυδίδης είναι θαυμάσιος δαμαστής των λέξεων και εφάμιλλόν του έχουμε, ως προς αυτό, μόνο τον Αισχύλο. Όταν κανείς εμβαθύνει στο νόημα του κειμένου του, δεν έχει ανάγκη να προστρέξει σε κανένα ερμηνευτικό βοήθημα. Το ύφος του Θουκυδίδη έχει παραδειγματική αυτάρκεια. Την επίδραση της εποχής του και των παραγόντων της, προσώπων ή οργανισμών, κατόρθωσε ο Θουκυδίδης να υπερπηδήσει επιδιώξας με επιμονή να επιτύχει αμεροληψία έναντι των δύο εμπολέμων, έναντι των φορέων της αθηναϊκής πολιτικής. Και αποτελεί το τελειότερο υπόδειγμα αμερόληπτου ιστορικού απέναντι του αντικειμένου της μελέτης του. Στα οκτώ βιβλία της ιστορίας του Θουκυδίδη καινοτομία αποτελεί η χρησιμοποίηση των δημηγοριών. Μέσα απ αυτές εξηγούνται τα ιστορούμενα γεγονότα και έχουν ως κύριο χαρακτηριστικό τους την έντεχνη διάταξη των επιχειρημάτων που εκφωνούσαν, με συμβουλευτικό ρητορικό λόγο, σημαίνουσες πολιτικές, στρατιωτικές και πνευματικές προσωπικότητες ενώπιον της εκκλησίας του δήμου ή μεταξύ αντιπροσωπειών δύο αντιπάλων πόλεων. Ό,τι είναι για τα αρχαία δράματα τα χορικά, την αυτή θέση κατέχουν οι δημηγορίες στο έργο του Θουκυδίδη. Ο Θουκυδίδης σταματά την αφήγηση των ιστορικών γεγονότων και μέσα από τις δημηγορίες επιτελείται ο σχολιασμός των ιστορουμένων. Ένα παράδειγμα αποτελεί η παράθεση του περίφημου «Διαλόγου», δηλ. δύο δημηγοριών, μεταξύ Αθηναίων και Μηλίων. Δύο αρχές έρχονται αντιμέτωπες. Οι Αθηναίοι εκπροσωπούν την αρχή του δικαίου του ισχυροτέρου, οι δε Μήλιοι εκπροσωπούν την καθαυτό ιδέα περί δικαίου, του ανίσχυρου. Η διαλογική αυτή συζήτηση με τη μορφή δημηγοριών είναι άκρως δραματική και προαναγγέλλει την τραγική καταστροφή, την οποία επρόκειτο να υποστούν οι Μήλιοι, αμέσως, αλλά αργότερα και οι ίδιοι οι Αθηναίοι. Ο Θουκυδίδης με αυτό το γεγονός, αλλά και με πληθώρα αναλόγων γεγονότων της ιστορίας του, μας έπεισε ότι η σχέση των ισχυρών με τους κανόνες και το δίκαιο ήταν ανέκαθεν προβληματική. Γι αυτό ο Θουκυδίδης υπήρξε ένας διαχρονικός ιστορικός και μάλιστα πολύ επίκαιρος στον αιώνα που ζούμε. Το συμπέρασμα της μελέτης των δύο ιστορικών, Ηροδότου και Θουκυδίδη, είναι ότι ο μεν Ηρόδοτος ασχολήθηκε σε ιστορικό μεγάλο πλάτος με λιγότερο βάθος, ο δε Θουκυδίδης σε λιγότερο ιστορικό πλάτος, αλλά σε πολύ μεγαλύτερο βάθος, πράγμα που δημιούργησε και την διαχρονικότητα του δευτέρου. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ Θρήνος απ το ψυχιατρείο Φωνάζουν, κλαίνε δυο δεμένοι στο κρεββάτι το εκατό μας τους κουβάλησε δεμάτι γιατροί μ ενέσεις τους τρυπούν για να μερέψουν πώς να επέμβω που κι εμένα θα με δέσουν! Εγώ με τ άδικο που γίνομαι θηρίο κι από παιδί με κλείνουν στο ψυχιατρείο. Μανούλα, γιατί μ έκαμες; Κλαίω, γελώ, υποφέρω, σκιές μου ψιθυρίζουνε μα το πού φταίω δεν ξέρω. Από τους πρώτους μαθητές μέσα στην τάξη μα στη ζωή δεν μου φερθήκανε εντάξει και πριν με πάρουν με το ζόρι στρατιώτη μεσ στα τρελάδικα με σέρνουνε δεσμώτη. Τρελός εγώ για να μου βρούν σωστή πορεία οι γνωστικοί με τη δική τους υστερία. Μανούλα, έλα να με δεις, χάπια χουφτιές μου δίνουν για να μ αλλάξουν τη ζωή και τη ζωή μου σβήνουν. Γιάννης Π. Μονογυιός (το έστειλε η Ιωάννα Ζωϊοπούλου)

8 Το σαλόνι του Τάσου Οικονόμου Από τη θαυμάσια γλυπτική της φύσεως αυτό το χειμώνα στα Ιωάννινα

9 Από τις ωραίες φωτογραφίες του Διαδικτύου: Πτώση διάττοντα. Πριν σβήσει κάνετε μια ευχή. Από μια έκθεση «ρεαλιστικής» γλυπτικής στην Αυστραλία

10 ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΙ ΘΑΡΡΟΥΣ Η σερβιτόρα του χωριού της Judy M. Gervais Καλιφόρνια Ο άντρας μου κι εγώ μόλις είχαμε παντρευτεί. Είχε δουλέψει για λίγο στην Αεροπορία και τότε τον είχαν προσλάβει στην τοπική Αστυνομία. Δεν είχαμε πολλά λεφτά να ζήσουμε, ούτε βέβαια για διασκέδαση ή να τρώμε έξω. Περνούσαμε δύσκολα και προσπαθούσαμε να προσαρμοστούμε στη ζωή του χωριού. Μας άρεσε το εστιατόριο του χωριού. Είχε καλό φαγητό, καλές τιμές και ατμόσφαιρα φιλική και ζεστή. Γι αυτό κάναμε αποταμίευση, για να πηγαίνουμε μια φορά την εβδομάδα σ αυτό το μαγαζί. Ένα βράδυ έδειξα στον άντρα μου δυο μικρά παιδιά κουρελιασμένα που κάθονταν μόνα τους σε μια άκρη του εστιατορίου. Ήταν μεταξύ 4 και 6 χρονών, το μεγαλύτερο αγόρι, το μικρότερο κορίτσι. Σκέφτηκα ότι η μητέρα τους θα ήταν στην τουαλέτα. Αλλά η ώρα περνούσε και τα παιδιά ήταν πάντα μόνα τους και τους είχαν φέρει πιάτα με το φαγητό της ημέρας: μοσχάρι βραστό. Η σερβιτόρα ήταν μια στρουμπουλή γυναίκα, της οποίας το γέλιο εύκολα αναγνωριζόταν στην αίθουσα. Ο τύπος μιας μεσήλικης γιαγιάς. Πιάσαμε κουβέντα εκείνο το βράδυ και τη ρώτησα πού να ήταν η μαμά ή ο μπαμπάς των παιδιών. Μου είπε ότι τα παιδιά έρχονταν κάθε βράδυ στο εστιατόριο με ένα νόμισμα 5 λεπτών στις μικρές τους χούφτες. Ο πατέρας είχε πεθάνει από καιρό κι η μητέρα τους ήταν η μεθυσμένη του χωριού μεταξύ άλλων. Η μητέρα έλεγε στα παιδιά κάθε βράδυ να παν να αγοράσουν κάτι ή ίδια δεν τους έδινε να φάνε στο σπίτι, έτσι είχε μάθει η σερβιτόρα. Η σερβιτόρα είχε ανακαλύψει αυτά τα παιδιά κουβαριασμένα στη γωνιά του δρόμου πριν από δυο χρόνια πεινασμένα, μόνα και ελαφρά ντυμένα για χειμώνα. Γι αυτό τα έβαλε μέσα στο εστιατόριο. Κι όποτε ήταν βραδυνή, έξι βραδυές την εβδομάδα, έπαιρνε τις πεντάρες από κάθε παιδί και τους έδινε φαΐ, το μόνο που έτρωγαν όλη τη μέρα. Τους έδινε ακόμα φυστικοβούτυρο και σάντουιτς για να κρατηθούν το Σαββατοκύριακο. Η καρδιά μας μάτωσε. Αρχίσαμε να αφήνουμε στη σερβιτόρα παραπάνω λεφτά για να φροντίζει τα παιδιά και πήγαμε και βρήκαμε σε καταστήματα εκπτώσεων μπουφάν, παπούτσια και ρούχα. Μέχρι εκεί μπορούσαμε. Κι άλλοι άρχισαν να αφήνουν πράγματα για τα παιδιά. Ο ιδιοκτήτης του εστιατορίου δεν ενθουσιάστηκε από την ιδέα αλλά δεν ανακατεύτηκε σ ό,τι έκαναν η σερβιτόρα κι οι πελάτες.. Φύγαμε από το χωριό αυτό μετά τριάμιση χρόνια και τα παιδιά, που πήγαιναν πια στο σχολείο, εξακολουθούσαν να παίρνουν βοήθεια από τους πελάτες και στα μαθήματά τους. Δεν ξέχασα ποτε αυτή τη σερβιτόρα. Δεν ξέρω το όνομά της, αλλά ελπίζω τα παιδιά να μεγαλώνουν, να είναι γερά και να αισθάνονται ότι τα αγαπούν. ------------------------------------o---------------------------------------- Μπορείς να μου δείξεις; της Claire Martin, Κολοράντο, ΗΠΑ Η κουνιάδα μου η Μαίριλυν μεγάλωσε στο Κολοράντο αλλά τώρα μένει στην Ισπανία. Κάπου κάπου έρχεται να δει τους συγγενείς της με τα δύο κοριτσάκια της, την Καρολίνα και την Κατερίνα, και τον Ισπανό σύζυγό της. Το καλοκαίρι του 2005 είχαν πάει σε κάτι συγγενείς στο Όρεγκον. Εκεί οι αταξίες των παιδιών ξεπέρασαν τα όρια και το πόδι της Καρολίνας (τριών χρόνων) έσπασε. Η ακτινογραφία έδειξε ένα κάταγμα «από κάμψη» επάνω από το γόνατο. Δεν ήταν ράγισμα, αλλά δεν ήταν και σοβαρό κάταγμα. Ο γιατρός δεν συνέστησε γύψο, που στην περίπτωση αυτή, προκειμένου για μικρό παιδί, είναι περισσότερο πρόβλημα και λιγότερο βοήθεια. Και πρόβλεψε ότι το κάταγμα θα επουλωνόταν γρήγορα και η μικρή θα ξαναπερπατούσε σ ένα μήνα το πολύ. Γι αυτό η Καρολίνα τριγύριζε καθιστή, σαν μωρό που δεν έμαθε ακόμα να μπουσουλάει. Χαιρόταν ολοφάνερα που την πρόσεχαν ιδιαιτέρως. Είχε το ύφος μιας καλής βασίλισσας χωρίς πόδια. Ο χρόνος των διακοπών περνούσε και μετά τρεις εβδομάδες η Καρολίνα δεν ήθελε να παρπατήσει. Η Μαίριλυν την ξαναπήγε στο νοσοκομείο. Ο γιατρός είδε την νέα ακτινογραφία και μίλησε λίγο με τους γονείς. Ύστερα ρώτησε την Καρολίνα τι είχε. «Έσπασα το μηριαίο οστό», απάντησε αυτή, περήφανη που ήξερε επιστημονικούς όρους. Μπορείς να περπατήσεις; Όχι! Μπορεί να πάθει κάτι! Χμ Μπορείς να μου δείξεις πώς περπατούσες πριν; Μπορώ, είπε η Καρολίνα. Σηκώθηκε και βάδισε στο δωμάτιο. Το πρόσωπό της είχε μια έκφραση ικανοποίησης και έκπληξης. Λοιπόν, έπαθε τίποτα το πόδι; Ναι, βέβαια, είπε με συνωμοτικό χαμόγελο. Αλλά το πρόσωπο της την πρόδωσε. Νομίζω, είπε ο γιατρός, ότι επιτρέπεται να περπατάς από δω και πέρα. Κι αυτό έκανε η Καρολίνα και είναι πάλι δίποδη. Η κατάσταση στην ιστορία αυτή είναι νάνος μπροστά στα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στον κόσμο μας πολλοί άνθρωποι. Πάντως, όταν τα πράγματα ξεπερνούν το κουράγιο μας, ίσως αξίζει να θυμόμαστε μια εκδοχή των λόγων του γιατρού: «Μπορείς να μου δείξεις πώς αισθανόσουν όταν ήσουν αισιόδοξος;»

Ο ΦΟΒΟΣ Ο φόβος περιορίζει τη ύπαρξή σου. Ο φόβος γεννά φόβο. Ο φόβος καταπνίγει την αληθινή δύναμη. Ο φόβος του να είσαι διαφορετικός παγιδεύει την ψυχή του καθενός, άντρα, γυναίκας ή παιδιού. Όμως όλοι είναι ίδιοι σε τούτο: στο ότι είναι διαφορετικοί ο ένας από τον άλλον και φοβούνται να μη γίνει γνωστό. Ο φόβος προκαλεί διπλή έκθεση, αλλοιώνοντας την αληθινή εικόνα με το είδωλο που ο φόβος δημιουργεί. Οι φόβοι είναι τα τούβλα που χτίζουν τα τείχη γύρω μας. Η γνώση είναι το καλέμι και η κατανόηση το σφυρί, με τα οποία γκρεμίζουμε τα τείχη. Χωρίς το φόβο, είμαστε ελεύθεροι να δούμε μέσα από τα συναισθήματα και τις γνώμες των άλλων, που άλλοτε μας απειλούσαν οι τοίχοι τους γίνονται παράθυρα μέσα από τα οποία βλέπουμε τους φόβους που τους δένουν κι έτσι καταλαβαίνουμε τις προκαταλήψεις και τή σκληρότητά τους. Χωρίς το φόβο, ζούμε τη ζωή χωρίς κρυμμένα νοήματα, γιατί είναι ο φόβος που κρατάει τη γνώση απόκρυφη. Ο φόβος είναι άχρηστος, ανεπιθύμητος και παράλογος. Ας παλέψουμε στο εξής να ζήσουμε τη ζωή μας με όσο λιγότερο φόβο γίνεται, γιατί όσο περισσότερη ειρήνη βρούμε μέσα μας τόσο περισσότερη ειρήνη θα υπάρχει στον κόσμο. (αγνώστου συγγραφέα) ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ Οδηγός για άνδρες Ερμηνεία της γλώσσας των γυναικών Θα είμαι έτοιμη σε ένα λεπτό =Βγάλε τα παπούτσια σου και βρες κάτι στην τηλεόραση. Μ αγαπάς; = Πρόκειται να ζητήσω κάτι ακριβό. Πόσο πολύ μ αγαπάς; = Έκανα κάτι σήμερα που δεν θα σου αρέσει καθόλου. Πρέπει να μάθεις να επικοινωνείς = Πρέπει να συμφωνήσεις μαζί μου. Κάνε ό,τι νομίζεις = Αργότερα θα το πληρώσεις. Η σελίδα της Ξένιας Ίσως το κάνω = Δεν θα το κάνω. Πρέπει να μιλήσουμε = Θέλω να κάνω παράπονα. Εγώ δεν έχω αντίρρηση = Δεν πρέπει να το κάνεις. Χρειαζόμαστε = Θα ήθελα Εσύ αποφασίζεις = Η σωστή απόφαση είναι φανερή. Δεν στενοχωρήθηκα = Φυσικά και στενοχωρήθηκα, δεν το βλέπεις; Αυτή η κουζίνα δεν είναι βολική = Χρειαζόμαστε άλλο σπίτι. Μήπως είναι το μωρό; = Πήγαινε να το δεις. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ ΔΕΚΑ ΕΝΤΟΛΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ 11 1. Μίλα στον κόσμο. Δεν υπάρχει πιο όμορφο πράγμα από ένα χαρούμενο χαιρετισμό. 2. Χαμογέλα στον κόσμο. 3. Ν απευθύνεσαι στον καθένα με το όνομά του, όχι απρόσωπα. Η πιο γλυκιά μουσική στο αυτί κάθε ανθρώπου είναι ο ήχος του ονόματός του. 4. Να είμαστε φιλικοί κι εξυπηρετικοί. Αν θέλουμε να έχουμε φίλους ας είμαστε φιλικοί. 5. Να είσαι εγκάρδιος. Να μιλάς και να ενεργείς σαν να σου δίνει αυτό αληθινή ευχαρίστηση. 6. Να έχεις γνήσιο ενδιαφέρον για τους ανθρώπους. Αν προσπαθήσεις, μπορεί να σου αρέσουν όλοι. 7. Στην κριτική να είσαι φειδωλός, στον έπαινο γενναιόδωρος. Ο έπαινος κερδίζει, όταν πρόκειται να κάνουμε νέους φίλους. 8. Να λαμβάνεις υπόψει τα αισθήματα των άλλων. Αυτό θα εκτιμηθεί. 9. Πρόσεξε πώς μιλάς για τις γνώμες των άλλων. Οι άνθρωποι αγαπάνε τις απόψεις τους, όπως αγαπάνε τα παιδιά τους αν τα πεις άσχημα, τα μόνο που θα πετύχεις είναι να θυμώσουν. 10. «Έσο έτοιμος» για να εξυπηρετήσεις. Αυτό που μετράει πιο πολύ στη ζωή είναι ό,τι κάνουμε για τους αλλους. (αγνώστου)

12 ΑΝΕΚΔΟΤΑ **«Γιατρέ, έχω πρόβλημα»** (Τα έστειλε ο Νίκος Ιωαννίδης) Γιατρέ, βλέπω μπλε και πράσινους κόκκους.. Οφθαλμίατρο έχετε δει; Όχι. Μόνο μπλε και πράσινους κόκκους... Γιατρέ, θα μπορώ να παίξω πιάνο όταν βγω από το νοσοκομείο; Φυσικά, κύριέ μου! Γιατί όχι; Περίεργο! εν έμαθα ποτέ να παίζω πιάνο... Γιατρέ, έσπασα το χέρι μου σε δυο μέρη. Να αποφεύγετε αυτά τα δύο μέρη. Γιατρέ, νομίζω ότι θα πεθάνω... Ανοησίες! Αυτό είναι το τελευταίο πράγμα που θα σας συμβεί. Γιατρέ, συνεχίζω να βλέπω τις κηλίδες που σας είχα πει. εν σας βοήθησαν τα καινούρια γυαλιά; Πώς! Τώρα βλέπω τις κηλίδες καλύτερα. Γιατρός: εν βρίσκω σαφή αίτια για τα συμπτώματά σας. Μάλλον φταίει το ποτό... Εντάξει, γιατρέ. Να ξανάρθω όταν ξεμεθύσετε; Γιατρέ, νομίζω ότι χρειάζομαι γυαλιά. Σίγουρα, κύριε. Εδώ που μπήκατε είναι ταχυδρομείο. Γιατρέ, νιώθω πάντα αυτόν τον πονόματο όταν πίνω τσάι. οκιμάσατε να βγάζετε το κουταλάκι; Γιατρέ μου, μου χάλασε το ακουστικό βαρηκοϊας. Τι έπαθε; έκα παρά τέταρτο. Όταν σηκώνεστε το πρωί, έχετε πρησμένη γλώσσα, ένα πόνο στην πλάτη και μια φοβερή κατάθλιψη; Ακριβώς, γιατρέ μου. Κι εγώ το ίδιο! Αναρωτιέμαι τι να είναι... Γιατρός: Μα, 150 Ευρώ για δουλειά λίγων λεπτών; Ούτε εγώ που είμαι γιατρός δεν βγάζω τόσα. Υδραυλικός: Το ξέρω, κύριε. Κι εγώ γιατρός ήμουν. Τι παίρνετε για τον πονοκέφαλο; Ενα λίτρο κρασί το προηγούμενο βράδυ, γιατρέ. Βήχετε πιο άνετα σήμερα το πρωί; Βέβαια. Εκανα προπόνηση όλο το βράδυ, γιατρέ. Γιατρέ, ήμουνα χάλια και προσπάθησα να αυτοκτονήσω με χίλιες ασπιρίνες. Σοβαρά; Και τι έγινε; Μετά τις δύο πρώτες, ένιωσα πολύ καλύτερα! Μα, γιατί φωνάζετε; εν άγγιξα ακόμα το σπυρί σας! Το ξέρω, γιατρέ, αλλά πατάτε πάνω στο πόδι μου! Γιατρέ, κάθε πρωί που ξυπνάω αισθάνομαι τρομερό πονοκέφαλο, ναυτία και δεν με κρατάνε τα πόδια μου. Μετά από ένα τέταρτο όμως, όλα μου περνάνε.. Τι να κάνω; Να σηκώνεστε ένα τέταρτο αργότερα. Γιατρέ μου, κάθε βράδυ βλέπω τον ίδιο τρομαχτικό εφιάλτη. Κάποιος με κυνηγά να με σκοτώσει. Τρέχω, τρέχω, τρέχω και φτάνω μπροστά σε μια μεγάλη πόρτα με τεράστια κόκκινη επιγραφή. Σπρώχνω για να ανοίξω την πόρτα, σπρώχνω, ξανασπρώχνω αλλά δεν ανοίγει η ρημάδα! Ο τύπος που με κυνηγά πλησιάζει συνεχώς με το μαχαίρι στο χέρι. Ουρλιάζω στον ύπνο μου και ξυπνώ ιδρωμένος και κατατρομαγμένος. Μμμμ, ενδιαφέρον. Και δεν μου λέτε, σας παρακαλώ, μήπως θυμάστε τι γράφει η επιγραφή πάνω στην πόρτα; ΕΛΞΑΤΕ Να παίρνετε όλα τα χάπια που σας έδωσα. Το πρωί το κόκκινο χάπι με ένα ποτήρι νερό, το μεσημέρι το πράσινο χάπι με ένα ποτήρι νερό, και το βράδυ το μπλε χάπι με ένα ποτήρι νερό. Μα τι έχω, γιατρέ μου; εν πίνετε πολύ νερό. Γιατρέ μου, έχω κίτρινα δόντια. Τι να σας πω... ΦΟΡΕΣΤΕ ΚΑΦΕ ΓΡΑΒΑΤΑ!

Οικογένεια αναλαμβάνει εκπαίδευση μικρόσωμων αλόγων που βοηθούν τους τυφλούς Της Linda Peterson, Μετάφραση Αργυρώς Ράπτου από το «The Matilda Ziegler for the Blind Magazine», Ιανουάριος 2004 (Ανατυπωμένο από το Biography, Σεπτέμβριος, 2003.) Σ τη διάρκεια ενός ταξιδιού για δουλειές το 1998 στην πόλη της Νέας Υόρκης, οι σύμβουλοι ηλεκτρονικών υπολογιστών Don και Janet Burleson αποφάσισαν να πάνε ιππασία στο Central Park. Στον περίπατο από το στάβλο ως το πάρκο, το ζεύγος πρόσεξε το ήρεμο παρουσιαστικό των νοικιασμένων αλόγων τους μέσα στη χαοτική κυκλοφορία του Manhattan. Παρατήρησαν επίσης πως τα ζώα αντιλαμβάνονταν από μόνα τους πότε να διασχίζουν τους δρόμους. Ως εκπαιδεύτρια επί 30 χρόνια αραβικών αλόγων για εκθέσεις, δεν ξενιζόταν η Janet από τη συμπεριφορά των αλόγων. Όμως η εμπειρία μέσα στην πόλη την έβαλε σε σκέψεις ιδιαίτερα για ένα απο τα μικροσκοπικά αλογάκια που είχαν στο κτήμα τους στο Kittrell, της Β. Καρολίνας. Στοργική και δεκτική για συντροφικότητα, 70 πόντους ψηλή, η Twinkie, συχνά ακολουθούσε από κοντά τους Burlesons όπως ο σκύλος, κι ακόμη καθόταν στο πίσω μέρος χαρούμενη μέσα στο φορτηγάκι τους. Η Janet θυμόταν επίσης πως κάποτε, ως νέα κοπέλα, παρακολουθούσε μια τυφλή ιππέα να συναγωνίζεται σε εκθέσεις αλόγων. «Η γυναίκα έδινε οδηγίες στο άλογο κι εκείνο την πήγαινε γύρω από τα εμπόδια και από τα άλλα άλογα μέσα στην ομάδα», αναπολεί. «Της χρησίμευε ως οδηγός της και ήταν κάτι που ποτέ δεν ξέχασα». Ενώνοντας όλα αυτά τα κομμάτια, η Janet άρχισε να αναρωτιέται: Θα μπορούσε άραγε ένα μικρόσωμο αλογάκι να εκπαιδευτεί ως οδηγός τυφλών; Γνώριζε ήδη πως τα άλογα είχαν εξυπνάδα, δύναμη και αντοχή, ανώτερη όραση κλίμακα όρασης σχεδόν 35 βαθμών και εξαιρετική μακρά μνήμη. «Άπαξ και μάθουν μια δουλειά», σημειώνει, «ποτέ δεν την ξεχνούν». Άλλο ένα συν: Οποιος έχει αλλεργία στους σκύλους είναι απίθανο να έχει την ίδια αντίδραση σε άλογο. Όταν επέστρεψαν σπίτι τους στο Kittrell, ο Don σχεδίασε ένα χαλινάρι με χερούλι και με κλειδί την επανάληψη, η Janet άρχισε να εκπαιδεύει την Twinkie να υπακούει σε βασικές φωνητικές εντολές όπως «εμπρός», «δεξιά» και «σιγά». Προσπαθούσε να κλέβει μια δυο ώρες κάθε μέρα από την εταιρία τους των υπολογιστών και από την άλλη δουλειά τους στο κτήμα, ανατροφής αραβικών αλόγων. Έπειτα από έρευνα μηνών, η Janet διάβασε οτιδήποτε μπόρεσε να βρει για ζώα οδηγούς και για εκπαιδευτικές μεθόδους. Επίσης ζήτησε τη βοήθεια εκπαιδευτών προσανατολισμού και κινητικότητας. Η Karen Clark, μια τυφλή από το Raleigh, που είχε σκύλο οδηγό, δέχτηκε εθελοντικά να περπατήσει με την Twinkie και να δώσει απαντήσεις για το τι χρειαζόταν ο χρήστης να παίρνει από το ζώο. Έξω στους δρόμους και στα πεζοδρόμια, η Twinkie έμαθε να δίνει σήμα στο χρήστη της για αλλαγές σε υψώματα (όπως σκαλιά και πεζοδρόμια) και να αναγνωρίζει κινδύνους, όπως κλαδιά που κρέμονται από πάνω ή τρύπες για γλάστρες. Και, με τον ίδιο τρόπο που οι αστυνομικοί εκπαιδεύουν τα άλογά τους, η Janet δίδαξε την Twinkie να «κατασκοπεύει επιτόπου» ( spook in place ) εκθέτοντάς την σε πολλά δυνατά 13 ερεθίσματα, ώσπου τελικά έμαθε να μην αποπροσανατολίζεται από θορύβους και πλήθη. «Η απολύτως μέγιστη πρόκληση είναι η εκπαίδευση στην κυκλοφορία», λέει η Janet. Πρέπει να διδάξουμε στο άλογο πώς να κρατά ασφαλή το χρήστη του μέσα στην κυκλοφορία. Ο χρήστης παίρνει την απόφαση να ξεκινήσει, αλλά το ζώο τον συμβουλεύει αν είναι ασφαλές ή όχι να προχωρήσει.» Σε ένα εσωτερικού χώρου πολυκατάστημα στο Raleigh, φορώντας τις μικρούτσικες δερμάτινες μπότες της, που ο Don έραψε από μωρουδίστικα παπουτσάκια, για να προφυλάσσει τις οπλές της από το γλίστρημα στο λείο πάτωμα, η Twinkie έμαθε να βρίσκει μια κυλιόμενη σκάλα κι ένα ασανσέρ. Σε ένα τοπικό εστιατόριο, εκπαιδεύτηκε να στέκεται κάτω από το τραπέζι και να παίρνει έναν υπνάκο ενώ οι ιδιοκτήτες της έτρωγαν μεσημεριανό. Και μέσα σε μια βδομάδα έμαθε να ζει στο σπίτι και να χτυπά την πόρτα με την οπλή της όταν το καλούσε η φύση. Καθώς η φήμη απλώθηκε για το μοναδικό μικρόσωμο αλογάκι, τα τοπικά μέσα άρχισαν να φτιάχνουν ιστορίες και οι Burlesons εμφανίστηκαν στην τηλεόραση στην εκπομπή «απίστευτο κι όμως αληθινό». * * * Από τα πρώιμα παιδικά του χρόνια, ο Dan Shaw έμαθε να περιμένει μια σκληροτράχηλη ζωή. Οι γονείς του χώρισαν στα τέσσερά του χρόνια, ο πατέρας του «πήρε των ομματιών του», κι ο ίδιος κι η μητέρα του έφυγαν από τη γενέτειρά του το Oregon, για το Lynn της Μασσαχουσέτης. Αφού η μάνα του ξαναπαντρεύτηκε κι απέκτησε τέσσερις ακόμα γιούς, ο Dan ένιωσε παραγκωνισμένος από τον πατριό του. Το επαναστατημένο αγόρι κλείστηκε σε αναμορφωτήριο για τρία χρόνια, «και κατόπιν με έδιναν από τη μιά στην άλλην σε ανάδοχες οικογένειες». Μια φωτεινή κηλίδα ήταν κάποιο καλοκαίρι που έζησε σε κατασκήνωση για μη προνομιούχα παιδιά, όπου πρωτοσυνάντησε κι ερωτεύτηκε τα άλογα. «Ονειροπολούσα πώς να το έσκαγα με κάποιο,» φέρνει στη μνήμη του ο Dan, 47 ετών τώρα και κάτοικος του Ellsworth, στο Μίτσιγκαν. Στα 17 του, ο Dan έμαθε ότι έπασχε από μια κληρονομική ασθένεια των ματιών, τη μελαγχρωστική αμφιβληστροειδίτιδα, που σιγά σιγά θα του στερούσε την όραση. (Και τα αδέλφια του είχαν την ίδια ασθένεια.) Και τα σκληρά χτυπήματα συνεχίστηκαν: Αφού παντρεύτηκε στα 19, έχασε το πρωτότοκο του παιδί που πέθανε στην κούνια. Αργότερα απέκτησε δυο παιδιά τον Danny και την Jessica, μα ο γάμος του απέτυχε. Θυμωμένος που «τα πάντα ήταν άδικα», έζησε μέσα στην άρνηση. Δεν παραδεχόταν ότι με δυσκολία έβλεπε διότι, όπως λέει, «οι άνθρωποι σε μεταχειρίζονταν διαφορετικά. Σταματούσαν να σε επισκέπτονται, μετά σταματούσαν να είναι φίλοι.» Ακόμη επαναστάτης στα είκοσί του, με τα χέρια του γεμάτα τατουάζ, ανέβαινε στη μοτοσυκλέτα του μερικές φορές με τους δαίμονες της κόλασης ακόμα κι όταν η όρασή του εκφυλίστηκε. Πηδούσε από δουλειά σε δουλειά, διότι τον έδιωχναν, όταν δε μπορούσε πια να συνεχίσει να δουλεύει εκεί.

14 Έπρεπε να πατήσει τα 40 και να μείνει μόνο με 5 τοις εκατό όραση, για ν αρχίσει ο Dan να κάνει συμβιβασμούς. Παρακολούθησε κάποιο σχολείο τυφλών στη Βοστώνη, όπου γρήγορα έμαθε να διαβάζει Braille και μετά την αποφοίτησή του, άρχισε να διδάσκει γραφή τυφλών σε βλέποντα παιδιά «ώστε να μπορούν να επικοινωνούν με ένα τυφλό παιδί στο σχολείο.» Χειροτέχνης σ όλη σχεδόν τη ζωή του, διδάχθηκε να χρησιμοποιεί τα εργαλεία ξυλουργικής με προσαρμοσμένες συσκευές, ώστε να μπορεί και τώρα να φτιάχνει πράγματα όπως σπιτάκια για πουλιά και πέργκολες. Ως δεινός ψαράς, άνοιξε κατάστημα με δολώματα και δίχτυα έξω από το γκαράζ του. Ωστόσο συνεχίστηκαν τα προβλήματα διακίνησής του μέσα στον κόσμο, εξαιτίας της ομολογουμένως πεισματικής άρνησής του να χρησιμοποιήσει μπαστούνι. Μέσα στα εστιατόρια σκόνταφτε στα τραπέζια κι έχυνε το ποτό κάποιου. Στο μανάβικο έπεφτε πάνω σε μικρά παιδιά κι άκουγε τις βρισιές των οργισμένων γονιών τους. Σιγά σιγά φοβόταν εντελώς να βγαίνει έξω. Η Ann, η δεύτερη σύζυγός του, εδώ και 17 χρόνια, απελπιζόταν όλο και περισσότερο κι είχε κουραστεί να ανησυχεί γι αυτόν ενόσω εκείνη βρισκόταν στη δουλειά. «Χτυπούσε και τραυματιζόταν σε σημείο που τελικά είπα, Αρκεί ως εδώ! Πρέπει να κάνεις κάτι τώρα», αναπολεί η Αν. Είχε ρίξει την ιδέα ενός σκύλου οδηγού και πριν, όμως ο Dan αντιστεκόταν, επειδή ήξερε πως η διάρκεια της ζωής των σκύλων ήταν σχετικά σύντομη. Υποχώρησε ωστόσο στην παρακίνηση της Aν. Κι έτσι ήταν, όπου μια μέρα του Μάρτη του 2000, το ζεύγος καθόταν στο τραπέζι της κουζίνας και συμπλήρωναν μια αίτηση για σκύλους οδηγούς με την τηλεόραση να παίζει στο βάθος. Ξαφνικά, ο Dan άκουσε τα λόγια, «άλογο οδηγός για τυφλούς.» Ήταν στου Ripley την εκπομπή «Απίστευτο κι όμως αληθινό» ένα πρόγραμμα για τους Burlesons. Ann, φώναξε ο Dan συνεπαρμένος, «να τι θέλω!» Αυτό που του κέντρισε ιδιαιτέρως την περιέργεια ήταν όταν άκουσε ότι ο μέσος όρος ζωής ενός μικροσκοπικού αλόγου είναι 30-40 χρόνια, πράγμα που σήμαινε πως θα μπορούσε να έχει μονάχα ένα για το υπόλοιπο της ζωής του. Έψαξε και βρήκε το τηλέφωνο των Burleson κι έγινε ο πρώτος άνθρωπος που τους ζήτησε άλογο. Ή, όπως το θέτει η Janet Burleson, Ο Dan δέχτηκε εθελοντικά ικέτεψε, για την ακρίβεια να γίνει το πρώτο πειραματόζωο. Εμείς του είπαμε ότι ακόμα δοκιμάζαμε την ιδέα, μα εκείνος μας έπεισε μάλλον να προχωρήσουμε στο επόμενο βήμα.» Λίγους μήνες αργότερα, το νεοσύστατο ίδρυμά τους αλόγων οδηγών (Guide Horse Foundation) πήρε μια δωρεά 30.000 δολαρίων από την Patricia Cornwell, συγγραφέα ευπώλητων βιβλίων μυστηρίου. Επισκέφθηκε αρκετές φορές το αγρόκτημά τους και το πρόσφατο βιβλίο της, «Νησί Σκύλων», περιλαμβάνει ένα χαρακτήρα που χρησιμοποιεί άλογο οδηγό). Τα χρήματα επέτρεψαν στους Burleson να αγοράσουν έξι από τα πιο μικρά αλογάκια, τα λέγόμενα πυγμαίους, (κόστους δύο με έξι χιλιάδες δολάρια το καθένα), ένα εκ των οποίων ονόμασαν Cuddles και προόρισαν για τον Dan. Τελικά, το Μάρτη του 2001, ο Dan πέταξε ως το Raleigh για μια προκαταρκτική επίσκεψη. Όταν ο Dan κατέβηκε από το αεροπλάνο, τον περίμεναν οι Burleson με την Cuddles. Ο Dan έσκυψε να τη χαϊδέψει και δέχτηκε ένα γλείψιμο στο πρόσωπο κι ένιωσε ένα δεσμό ακαριαίο που του έφερε δάκρυα στα μάτια. Η καινούργια παρέα έκανε την πρώτη της δοκιμαστική έξοδο σε ένα κατάστημα κατοικίδιων ζώων, όπου υπήρχαν ψηλές στήλες κουτιών στους διαδρόμους και η Cuddles με επιδέξιους ελιγμούς πέρασε τον Dan ανάμεσα απ όλα αυτά. Πλημμυρισμένος από την αίσθηση της ελευθερίας που ξαναβρήκε, ο Dan έβαλε πάλι τα κλάματα. Το Μάη επέστρεψε για ένα μήνα εντατικής εκπαίδευσης κι έπειτα εκείνος, η Cuddles και οι Burleson, έβαλαν πλώρη για το σπίτι του. Ο γυρισμός στο Maine, συμπεριλάμβανε και μια στάση στην πόλη της Νέας Υόρκης, όπου ο Dan και ο μικροσκοπικός σύντροφός του ταξίδεψαν επιτυχώς με τον υπόγειο κι επισκέφθηκαν το Άγαλμα της Ελευθερίας (η Cuddles έφαγε λίγο από το γκαζόν για μεσημεριανό). «Ποτέ δεν εκνευρίστηκε,» λέει ο Dan για τη καταπληκτική περιπέτειά τους. «Ποτέ δεν τσίνησε. Με πρόσεχε με ασφάλεια.» Οι Burleson πέρασαν μια βδομάδα στο σπίτι του Dan ώσπου να τακτοποιήσουν το δίδυμο. (Τους έδωσαν κι άλλο ένα μίνι άλογο, τη Nevada, που συντροφεύει την Cuddles, όταν εκείνη δεν εργάζεται). Στη χωριάτικη αυλή του, ο Dan έφτιαξε για «τα μωρά του» μια αυλίτσα κι ένα μικρούτσικο στάβλο εφοδιασμένο με ένα θερμαινόμενο κουβά νερού και, ναι, με τη δική τους τηλεόραση. «Στην Cuddles αρέσει να παρακολουθεί τις ειδήσεις, επειδή κι αυτή πολλές φορές έγινε θέμα τους,» αστειεύεται ο Dan. Σχεδόν δυο χρόνια μέσα στη συντροφικότητά τους, ο Dan αναφέρει ότι η Cuddles ποτέ δεν τον γέλασε κι ούτε ποτέ διασπάστηκε μ οποιοδήποτε τρόπο η προσοχή της. «Όταν της φοράω το χαλινάρι, αυτή είναι σαν ένας μικρός στρατιώτης,» λέει ο Dan. Αλλά, όταν της το βγάζω, είναι απλώς ένα κανονικό αλογάκι. Θα πάει να παίξει με τη Nevada. Και χάρη στην Cuddles, ο Dan που το τελευταίο του τατουάζ είναι του μικρούλικου αλόγου του νιώθει σαν κανονικός άνθρωπος για πρώτη φορά μετά από χρόνια. «Η ζωή μου άνθισε μ αυτό το αλογάκι,» λέει. Όταν δεν κάνουν μακρινούς περιπάτους μέσα στα δάση και δεν ψαρεύουν στη λίμνη του, ο Dan και η Cuddles συχνά επισκέπτονται σχολεία, ή κάνουν παρουσιάσεις σε πολιτιστικές ομάδες για να συγκεντρώνουν χρήματα για το Ίδρυμα αλόγων οδηγών (Guide Horse Foundation). Ο Dan είναι συνεχώς απασχολημένος και βρίσκεται πάντα έξω για να βοηθήσει κάποιον,» λέει η Ann, που δε στενοχωριέται πια για το σύζυγό της. «Η Cuddles μας έφερε πολύ μεγάλη χαρά.» Οι 80 τυφλοί που τώρα βρίσκονται στη λίστα αναμονής των Burleson ελπίζουν να γευτούν αυτή τη χαρά κάποια μέρα, πρέπει όμως να κάνουν υπομονή. Εν τω μεταξύ, τονίζει, τα άλογα-οδηγοί της «δεν στοχεύουν να αντικαταστήσουν τους σκύλους οδηγούς ή να συναγωνιστούν μαζί τους. Εμείς απλώς προσφέρουμε μια νέα επιλογή για τους τυφλούς.» Για περισσότερα επισκεφθείτε το www.guidehorse.com, ή τηλεφωνήστε στο 252-433-4755. Του Dan Shaw η ιστοσελίδα, www.danandcuddles.com, έχει ένα ημερολόγιο των περιπετειών του με το πρώτο στον κόσμο άλογο-οδηγό.

15 ΠΟΙΗΣΗ ΣΟΝΕΤΟ αριθ. 17 Ισπανικό κείμενο Μετάφραση No te amo si fueras rosa de sal, topacio o flecha de claveles que propagan el fuego : te amo como se aman ciertas cosas oscuras, secretamente, entre la sombra y el alma......... Δεν σ αγαπώ σαν νά σουν ρόδο αλατιού, τοπάζι, σαΐτα από γαρούφαλλα που τη φωτιά πληθαίνουν : σ αγαπώ ως αγαπιούνται κάποια πράγματα σκούρα, μυστικά, μέσα από την ψυχή και τον ίσκιο.......... Te amo sin saber cόmo, ni quándo, ni de dόnde, te amo directamente sin problemas ni orgullo : asi te amo porque no sé amar de otra manera, Σ αγαπώ μη γνωρίζοντας πώς, από πού και πότε, σ αγαπώ στα ίσια δίχως πρόβλημα ή περηφάνια : σ αγαπώ έτσι γιατί δεν ξέρω μ άλλον τρόπο, sino así de este modo en que no soy ni eres tan cerca que tu mano sobre mi pecho es mia, tan cerca que cierran tus ojos con mi sueño. παρά με τούτον όπου δεν είμαι μήτε είσαι, που το χέρι σου πάνω μου το νιώθω σα δικό μου, που όταν κοιμάμαι κλείνουν και τα δικά σου μάτια. Πάμπλο Νερούντα ΕΚΑΤΟ ΕΡΩΤΙΚΑ ΣΟΝΕΤΑ, Δεύτερη δίγλωσση έκδοση, Μετάφραση Ηλία Ματθαίου, ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΓΝΩΣΗ», 1993 ================================================================================ ΚΟΙΝΟΣ ΙΟΣ ΣΚΟΤΩΝΕΙ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ Ένας κοινός ιός, αβλαβής για τον άνθρωπο, μπορεί να καταστρέφει καρκινικά κύτταρα στο σώμα και ίσως αναπτυχθεί ως νέα αντικαρκινική θεραπεία. Ο ιός λέγεται αδενοϊός τύπου 2 ή AAV-2, και φιλοξενείται στο 80 % του πληθυσμού.. Ο καθηγητής της Μικροβιολογίας και Ανοσολογίας Craig Meyers δήλωσε: «Τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι ο ιός AAV-2, που υπάρχει στους περισσότερους ανθρώπους, αλλά δεν έχει γνωστές ανεπιθύμητες ενέργειες στα υγιή κύτταρα, σκοτώνει πολλά είδη καρκινικών κυττάρων. Πιστεύουμε ότι ο ιός αυτός αναγνωρίζει τα μη φυσιολογικά κύτταρα και τα καταστρέφει. Αυτό δείχνει ότι ο AAV-2 είναι δυνάμει σπουδαίος αντικαρκινικός παράγοντας». Μιλώντας σε συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Ιολογίας είπε ότι οι έρευνες έδειξαν ότι γυναίκες, που είχαν μολυνθεί με τον AAV-2 και συγχρόνως με τον ιό HPV, που προκαλεί κρεατοελιές, αναπτύσσουν καρκίνο τραχήλου της μήτρας λιγότερο συχνά από τις άλλες γυναίκες. Ο AAV-2 είναι μικρός ιός, που δεν μπορεί να αναπαραχθεί χωρίς τη βοήθεια άλλου ιού. Αλλά με τη βοήθεια δεύτερου ιού σκοτώνει άλλα κύτταρα. Στην έρευνά τους ο καθηγητής Meyers και οι συνεργάτες του μόλυναν πρώτα μια ομάδα ανθρωπίνων κυττάρων με τον ιό HPV, μερικά στελέχη του οποίου προκαλούν καρκίνο τραχήλου της μήτρας. Κατόπι μόλυναν τα κύτταρα αυτά και μερικά φυσιολογικά κύτταρα με τον ιό AAV-2. Μετά από έξι μέρες όλα τα κύτταρα που είχαν μολυνθεί με τον καρκινογόνο ιό πέθαναν. Το ίδιο συνέβη με κύτταρα όγκων τραχήλου της μήτρας, μαστού, προστάτου και πλακώδους επιθηλίου. Πρόκειται περί όγκων του επιθηλιακού ιστού, που επενδύει πολλά όργανα εσωτερικώς και εξωτερικώς. Το πιο ακαταμάχητο εύρημα είναι ότι ο ιός AAV-2 δεν φαίνεται να έχει παθολογική δράση σε υγιή κύτταρα, λέγαι ο καθηγητής Meyers, ενώ πολλές αντικαρκινικές θεραπείες είναι τοξικές και στα υγιή κύτταρα. Μια θεραπεία που μπορεί να διακρίνει μεταξύ υγιών και καρκινικών κυττάρων θα είναι πιο αποδεκτή στους καρκινοπαθείς." Penn State College of Medicine, Pennsylvania

16 Πήγα, είδα, άκουσα, διάβασα και νομίζω.. Το τεύχος αυτό αποτελείται σχεδόν ολόκληρο από συνεργασίες που έστειλαν ή έδωσαν οι συνδρομητές και φίλοι: Ο υφηγητής καρδιολογίας Αντώνης Κοϊδάκης, που έδωσε το περιοδικό Salve με το άρθρο για τον αγώνα κατά του AIDS. Η υγιεινολόγος ιατρός Θεοδώρα Στεφάνου, που δέχθηκε να θυμηθεί τα μέτρα που είχαν ληφθεί για την αντιμετώπιση της επιδημίας του AIDS στη χώρα μας. Ο μαθηματικός Σταμάτης Ροζάκης, του οποίου η ιδιότητα του εκπαιδευτικού φαίνεται στο άρθρο του για τον Ηρόδοτο και το Θουκυδίδη. Η νύφη μας Σάρα Σουλάκοβα, που μας έδωσε τα 100 Σονέτα του Πάμπλο Νερούντα, αλλά και τη θαυμάσια φωτογραφία της με άλλα δελφίνια στην Αβάνα της Κούβας, εκεί που τα φιλιά των δελφινιών περιλαμβάνονται στο εισιτήριο του τουριστικού δελφινάριου. Η συνδρομήτρια ψυχολόγος Γεωργία Κοπελιά-Κερλ. Ο δικηγόρος Τάσος Οικονόμου, του οποίου ο χείμαρρος των ωραίων εικόνων δεν χώρεσε βέβαια όλος στο σαλόνι του τεύχους. Η νοσηλεύτρια Ξένια Σώντερς, που μας κατακλύζει πάντα με όσα ενδιαφέροντα βρίσκει στο Διαδίκτυο (σελίδα της Ξένιας). Η διευθύντρια της Σχολής Τυφλών Καλλιθέας (ΚΕΑΤ) Αργυρώ Ράπτου, που μετέφρασε από τα αγγλικά την ιστορία με τα αλογάκια, που βοηθούν τυφλούς (άραγε τα δικά μας αλογάκια της Σκύρου μπορούν κι αυτά να εκπαιδευτούν για τον ίδιο σκοπό;) Η δασκάλα Ιωάννα Ζωϊοπούλου, από την εισφορά της οποίας προέρχεται το ποίημα «Θρήνος απ το ψυχιατρείο». Είναι θλιβερό, αλλά γράψε αλλοίμονο αν αποστρέφουμε κάθε φορά το πρόσωπό μας από τα θλιβερά Ο γιατρός Νίκος Διγενής, η λυκειάρχης Ασπασία Κακούρη και οι άλλοι, που έχουν στείλει κάτι, θα τα ιδούν δημοσιευμένα στο επόμενο «Γράμμα» ή σε άλλα αργότερα. Σ υμπληρώθηκαν εφέτος 400 χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου Ολλανδού ζωγράφου Ρέμπραντ, γι αυτό και το Μουσείο βαν Γκογκ του Άμστερνταμ οργάνωσε έκθεση με τον τίτλο «Ρέμπραντ και Καραβάτζιο». Η συστέγαση με τον Καραβάτζιο οφείλεται στο ότι και οι δύο μεγάλοι καλλιτέχνες χρησιμοποιούν με επιτυχία τις αντιθέσεις φωτός και σκότους. Γι αυτό επιλέχθηκε για το εξώφυλλο ο ωραίος πίνακας του Ρέμπραντ, ο σχετικός με το περιστατικό της συναντήσεως του Χριστού με μαθητές μετά την Ανάσταση, που αναφέρεται στο Ευαγγέλιο. Με την ευχή να Αβάνα, Κούβα αξιωθούμε να ενώνουμε τις συγκινήσεις και την έμπνευση των ημερών του Πάσχα με την τραγική πραγματικότητα της εποχής μας, που μπορεί ν αλλάξει, όπως πιστεύουμε, ταιριά- Ρέμπραντ, Αυτοπροσωπογραφία (23 ετών). σαμε τον πίνακα του Ρέμπραντ με τους λίγους στίχους ελπίδας της Γεωργίας Κοπελιά. Μ. Τ.