Olafur Eliasson Ο καλλιτέχνης του φωτός
Olafur Eliasson Βιογραφικά Στοιχεία - Διακρίσεις 1967 Γεννιέται στην Κοπεγχάγη της Δανίας από Ισλανδούς γονείς. 1989-1995 Φοίτηση στο Royal Academy of Arts της Κοπεγχάγης. 1995 Ιδρύει το Studio Olafur Eliasson στο Βερολίνο, ένα εργαστήρι χωρικής έρευνας µε πληθώρα συνεργατών. 1999 Benesse Prize, Benesse Corporation για το έργο του Spiral Pavilion. 2003 Συµµετοχή στη 50 η Biennale της Βενετίας, µε το έργο The Blind Pavilion. 2004 Nykredit Architecture Prize. 2007 Joan Miro Prize, Joan Miro Foundation. 2009 Ιδρύει το Institut für Raumexperimente, σε συνεργασία µε το Berlin Univercity of Arts, στον ίδιο χώρο µε το εργαστήρι του. 2013 Goslarer Kaiserring Prize. Ζει στην Κοπεγχάγη και το Βερολίνο.
Olafur Eliasson Ο καλλιτέχνης - επιστήµονας Το έργο του Olafur Eliasson αποτελείται κυρίως από γλυπτά κατασκευές και καλλιτεχνικές εγκαταστάσεις µεγάλης κλίµακας (installation art). Χρησιµοποιεί όµως και άλλα είδη καλλιτεχνικής έκφρασης π.χ. φωτογραφία και video. Είναι ιδιαίτερα δηµοφιλής λόγω των εγκαταστάσεων που δηµιουργεί, οι οποίες αποτελούν µελέτες και πειραµατισµοί πάνω στα φυσικά φαινόµενα, συνδυάζοντας την τέχνη µε την επιστηµονική έρευνα. Αυτού του είδους η προσέγγιση συναντάται στην περίοδο της Αναγέννησης. Χρησιµοποιεί στοιχειώδη υλικά όπως το φως, το νερό, τον αέρα σε διαφορετικές θερµοκρασίες, όπως και τις ιδιότητές τους (π.χ. ανάκλαση, κίνηση). Με τον τρόπο αυτό επαναδοµεί φαινόµενα του φυσικού περιβάλλοντος µέσα σε εσωτερικούς χώρους αλλά και µέσα στον αστικό ιστό. Οι καιρικές συνθήκες είναι ένας τρόπος να συναντήσουµε τη φύση µέσα στην πόλη. Ο θεατής παίζει πολύ σηµαντικό ρόλο στο έργο του Olafur Eliasson, πράγµα που ανιχνεύεται από την πρώτη στιγµή βλέποντας τους τίτλους των έργων του. Σε πολλούς από αυτούς χρησιµοποιείται η κτητική αντωνυµία Your. Σκοπός του είναι να ενθαρρύνει τον θεατή να στοχαστεί πάνω στη σχέση µεταξύ φυσικού κόσµου και αστικού περιβάλλοντος, αλλά και να τον βοηθήσει στο να επαναπροσδιορίσει την δική του σχέση µε το χώρο και τη φύση, µια σχέση ευθύνης, σύµφωνα µε τον ίδιο.
Olafur Eliasson Ο καλλιτέχνης - επιστήµονας Πολλά από τα έργα του είναι διαδραστικά. Δηµιουργώντας τις συνθήκες αυτές στις εγκαταστάσεις του, ο καλλιτέχνης ενεργοποιεί τις βασικές αισθητηριακές αντιδράσεις του θεατή, κάνοντας τα έργα του κατανοητά στο ευρύ κοινό. Με τον τρόπο αυτό, εκδηµοκρατίζει την ίδια την τέχνη, χωρίς να υποβιβάζεται η δηµιουργικότητα. Στα έργα του παρατηρείται µια ισχυρή φιλοσοφική διάσταση (µε φαινοµενολογικές αναφορές) καθώς διερευνά τη σχέση της υποκειµενικής αντίληψης µε τα φυσικά φαινόµενα. Σύµφωνα µε τον ίδιο, η αντίληψη είναι µια στιγµιαία εµπειρία των αισθήσεων, η οποία βασίζεται και έχει ρίζες στο πολιτισµικό πλαίσιο των αναµνήσεών µας. Ακριβώς αυτή η στιγµή της αντίληψης, όταν ο θεατής σταµατά για να σκεφτεί την εµπειρία του, περιγράφεται από τον καλλιτέχνη ως seeing yourself sensing. Τα έργα του, αν και χαρακτηρίζονται από απλότητα, απαιτούν προσεκτικό σχεδιασµό και εξειδικευµένες γνώσεις για να υλοποιηθούν. Το εργαστήρι του στο Βερολίνο απασχολεί πληθώρα ανθρώπων (30 την περίοδο αυτή), διαφορετικών ειδικοτήτων, όπως αρχιτέκτονες, ξυλουργούς, µηχανικούς, µαθηµατικούς, κοινωνιολόγους και ψυχολόγους. Το εργαστήρι λειτουργεί περισσότερο ως µια καλλιτεχνική κολεκτίβα παρά ως ένα εργαστήρι µε εργαζόµενους που εκτελούν εντολές.
Olafur Eliasson Ο καλλιτέχνης του φωτός Ο Olafur Eliasson χρησιµοποιεί το φως σε πολλά έργα του, γλυπτά και εγκαταστάσεις. Μέσω των έργων του, γίνεται η εξερεύνηση του φωτός ως αντικείµενο. Το φως γίνεται αντιληπτό ως φυσική ύλη, όχι ως κάτι που απλά φωτίζει τα υπόλοιπα αντικείµενα. Χρησιµοποιώντας το φως, ο καλλιτέχνης δηµιουργεί ψευδαισθήσεις, χωρίς όµως να κρύβει τον τρόπο µε τον οποίο τις δηµιουργεί (π.χ. κάλυψη καλωδιώσεων και συνδέσεων). Δεν υπάρχουν µυστικά. Δεν επιδιώκεται η οφθαλµαπάτη, αλλά η εστίαση του θεατή στο ίδιο το φαινόµενο. Ακολουθεί παρουσίαση αντιπροσωπευτικών έργων του Olafur Eliasson, τα οποία σχετίζονται µε το φως. Στην παρουσίαση των έργων έχει ακολουθηθεί χρονολογική σειρά, η οποία παραβιάζεται σε ειδικές περιπτώσεις για την εξυπηρέτηση της εννοιολογικής σύνδεσης ορισµένων έργων. Τελευταίο και εκτός χρονολογικής σειράς, παρουσιάζεται το δηµοφιλέστερο έργο του The Weather Project, 2003.
Olafur Eliasson Beauty, 1993 Εγκατάσταση φωτισµού. Φωτιστικό σώµα spot, αργός ψεκασµός φθίνουσας οµίχλης. Beauty, 1993 San Francisco Museum of Modern Art, 2007, (http://www.olafureliasson.net) Διάθλαση του φωτός, ουράνιο τόξο. Διαδραστική εγκατάσταση µε µεταφυσική διάσταση. Beauty, 1993 San Francisco Museum of Modern Art, 2007, (http://www.olafureliasson.net)
Olafur Eliasson Your Sun Machine, 1997 Εγκατάσταση µε φυσικό φωτισµό. Φυσικός φωτισµός, κενό δωµάτιο, κυκλική οπή στην οροφή. Μελέτη πάνω στη κίνηση του ήλιου. Ο θεατής αυτοπροσδιορίζεται ως αντικείµενο πάνω στη γη, η οποία γυρίζει στο χώρο και γύρω από τον πραγµατικό ήλιο. Your Sun Machine, 1997 Marc Foxx Gallery, Los Angeles, 1997, (http://www.olafureliasson.net)
Olafur Eliasson Yellow Fog, 1998/2008 Εγκατάσταση φωτισµού µέσα στον αστικό ιστό. Φως (32 λαµπτήρες φθορισµού στην εγκατάσταση στη Βιέννη) και οµίχλη. Για µια ώρα κάθε µέρα, κίτρινη οµίχλη απλώνεται στο κτίριο, το πεζοδρόµια και την πλατεία Am Hof στη Βιέννη. Yellow Fog The Jewish Museum, New York, 1998, (http://www.olafureliasson.net) Yellow Fog, Sammlung Verbund, Vienna, µόνιµη εγκατάσταση, 2008, (http://www.olafureliasson.net)
Olafur Eliasson 360 o room of all colours, 2002 360 o room of all colours, 2002 San Francisco Museum of Modern Art, 2007, (http://www.olafureliasson.net) Γλυπτό κατασκευή φωτισµού. Κυκλικός χώρος και χρωµατιστό φως. Έλλειψη χωρικής αίσθησης και προοπτικής. Βύθιση του θεατή στο έντονο χρωµατιστό φως. Παρατηρείται σύγχυση, ακόµα και ζάλη.
Olafur Eliasson 360 o room of all colours, 2002 360 o room of all colours, 2002 San Francisco Museum of Modern Art, 2007, (http://www.olafureliasson.net)
Olafur Eliasson Your Space Embracer, 2004 Round Rainbow, 2005 Γλυπτά - κατασκευές φωτισµού. Δέσµη φωτός, κατοπτρικοί και ακρυλικοί δακτύλιοι, κίνηση. Ουράνια τόξα και µονοπάτια φωτός στις επιφάνειες των χώρων. Ο θεατής περικλείεται από έναν ασταµάτητο χορό φωτός. Your Space Embracer Brändström & Stene, Stockholm, 2004, (http://www.olafureliasson.net) Round Rainbow The light setup, Lunds Konsthall, 2005-06, (http://www.olafureliasson.net)
Olafur Eliasson Notion Motion, 2005 Εγκατάσταση νερού - φωτισµού. Τρεις χώροι διερεύνησης του φαινοµένου της δόνησης και του κυµατισµού µε νερό και φως. Διαδραστική εγκατάσταση στην οποία οι κινήσεις των θεατών διαµορφώνουν το ίδιο το έργο. Διερεύνηση των κινήσεων των θεατών µέσα στο µουσειακό χώρο, των εννοιών της µεταβολής και του εφήµερου. Notion Motion, 2005 San Francisco Museum of Modern Art, 2007, (http://www.olafureliasson.net) Notion Motion, 2005 Room 1
Olafur Eliasson Notion Motion, 2005 Notion Motion, 2005 Room 2 Notion Motion, 2005 Room 3
Olafur Eliasson Your atmospheric colour atlas, 2009 Εγκατάσταση φωτισµού. Your atmospheric colour atlas, 2009 21st Century Museum of Contemporary Art, Kanazawa, 2009-10, (http://www.olafureliasson.net) Οµίχλη και χρωµατιστό φως φθορισµού. Έλλειψη προσανατολισµού. Βύθιση στο χρώµα. Αφύπνιση των αισθήσεων για προσανατολισµό εκτός της όρασης. Νέα εµπειρία χώρου.
Olafur Eliasson The Blind Pavilion, 2003 The Blind Pavilion, 2003 The Danish Pavilion, 50th Venice Biennale, 2003, (http://www.olafureliasson.net) The Blind Pavilion, 2003 Innen Stadt Aussen, 2010, Martin- Gropius-Bau, Berlin, (http://www.olafureliasson.net) Εγκαταστάσεις αρχιτεκτονικές παρεµβάσεις. Καθρέπτες, µέταλλο. Έλλειψη προσανατολισµού. Διερεύνηση της λειτουργίας του προσανατολισµού τόσο σωµατικά όσο και ψυχολογικά.
Olafur Eliasson Your Rainbow Panorama, 2006-2011 Your Rainbow Panorama, 2006-2011 ARoS Aarhus Kunstmuseum, Denmark, (http://www.olafureliasson.net) Μόνιµη αρχιτεκτονική εγκατάσταση. Χρωµατιστά κρύσταλλα και µέταλλο. 150 m κυκλικός περίπατος στην οροφή του µουσείου Aros στη Δανία, µε πανοραµική θέα. Το βράδυ φωτίζεται εσωτερικά από προβολείς που ενσωµατώνονται στο δάπεδο του έργου. Αβέβαιο όριο µεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού, έργο τέχνης ή τµήµα του µουσείου; Πυξίδα µέσα στον αστικό ιστό.
Olafur Eliasson Your Rainbow Panorama, 2006-2011 Your Rainbow Panorama, 2006-2011 ARoS Aarhus Kunstmuseum, Denmark, (http://www.olafureliasson.net)
Olafur Eliasson Façade for Harpa Reykjavik Concert Hall and Conference Centre, 2011 Συνεργασία µε τους Henning Larsen Architects. Façade for Harpa Reykjavik Concert Hall and Conference Centre Reykjavik, 2011, (http://www.olafureliasson.net) Οι όψεις του κτιρίου αποτελούνται από µεγάλες στοιβαζόµενες δωδεκάπλευρες µονάδες(quasi bricks) από γυαλί και ατσάλι ή από ακανόνιστα ατσάλινα πλαίσια µε απλά ή χρωµατιστά γυαλιά. Οι όψεις λειτουργούν ως κάτοπτρα, επιτρέποντας ταυτόχρονα την είσοδο του φυσικού φωτός. Μεγάλης κλίµακας καλειδοσκόπιο. Το βράδυ τα µεγάλα υαλότουβλα φωτίζονται µε LED διαφορετικών χρωµάτων.
Olafur Eliasson Façade for Harpa Reykjavik Concert Hall and Conference Centre, 2011 Façade for Harpa Reykjavik Concert Hall and Conference Centre Reykjavik, 2011, (http://www.olafureliasson.net)
Olafur Eliasson Little sun - Your light movement, 2012 Kατασκευή little sun σε συνεργασία µε τον µηχανικό Frederik Ottesen, φωτιστικό σώµα το οποίο λειτουργεί µε την εκµετάλλευση της ηλιακής ενέργειας και λαµπτήρα LED (µικρό, χρηστικό έργο τέχνης). Η κατασκευή διατίθεται προς πώληση. Με τα έσοδα θα διευκολύνονται οι άνθρωποι που δεν έχουν την οικονοµική δυνατότητα για συνεχή χρήση του ηλεκτρικού ρεύµατος. Θα διατίθεται προς πώληση σε χαµηλότερη τιµή και σε χώρες της Αφρικής. Κοινωνική διάσταση της τέχνης. Your light movement: video, όπου 4 χορευτές χορεύουν κρατώντας το little sun. Παρουσίαση του ανθρώπου ως φυσική πηγή ενέργειας, τόσο µέσω της κινούµενης πηγής φωτός όσο και µέσω της εσωτερικής του ενέργειας η οποία εκφράζεται µέσω του χορού. Olafur Eliasson and Frederik Ottesen, Little Sun, 2012 Tate Modern, London, UK, 2012, (http://www.tate.org.uk) Your light movement, 2012 Tate Modern, London, UK, 2012, (http://www.olafureliasson.net)
Olafur Eliasson The Weather Project, 2003 Εγκαταστάση. Οµίχλη, µονοχρωµατικό φως, καθρέπτες. Απόλυτο τοπίο διχρωµίας. The Weather Project Turbine Hall, Tate Modern, London, UK, 2003, (http://www.olafureliasson.net) Κοµµάτι της πόλης του Λονδίνου (καιρικές συνθήκες) µέσα στο χώρο. Αφύπνιση του θεατή για τη θεµελιώδη πράξη της αντίληψης και την επανασύνδεσή του µε τον φυσικό κόσµο.
Olafur Eliasson The Weather Project, 2003 The Weather Project Turbine Hall, Tate Modern, London, UK, 2003, (http://www.youtube.com/)
Βιβλιογραφία 1/2 Πουρνάρα, Μ. (2013, 22 Ιουλίου). Δανείζοµαι το βλέµµα του άλλου. Καθηµερινή. Ανακτήθηκε 06 Δεκεµβρίου, 2013, από http://portal.kathimerini.gr Eliasson, O. & Engberg-Pedersen, A. & Ursprung, P. (2008). Studio Olafur Eliasson: An Encyclopedia. Cologne: Taschen. Higgins, C. (2012, July 12). Olafur Eliasson produces cheap solar lamp for developing countries. The guardian. Ανακτήθηκε 10 Δεκεµβρίου, 2013, από http://www.theguardian.com Möller, O. (2012). The Weather Project, by Olafur Eliasson, at Tate Modern. [video]. Ανακτήθηκε 08 Δεκεµβρίου, 2013, από http://www.youtube.com/watch?v=ist9vepfnq4 Olafur Eliasson. Ανακτήθηκε 06 Δεκεµβρίου, 2013, από http://en.wikipedia.org/wiki/olafur_eliasson Olafur Eliasson s Beauty (2010, 12 Απριλίου). Ανακτήθηκε 06 Δεκεµβρίου, 2013, από http://filmmusicart.blogspot.gr/2010/04/olafur-eliassons-beauty.html Olafur Eliasson Biography. Ανακτήθηκε 06 Δεκεµβρίου, 2013, από http://www.notablebiographies.com/news/ca-ge/eliasson-olafur.html#b Olafur Eliasson. Guggenheim. Ανακτήθηκε 06 Δεκεµβρίου,2013, από http://www.guggenheim.org/new-york/collections/collection-online/artists/bios/1275 Olafur Eliasson Selected Works and Projects. Ανακτήθηκε 06 Δεκεµβρίου, 2013, από http://www.olafureliasson.net/works.html
Βιβλιογραφία 2/2 Olafur Eliasson: The Weather Project. Tate Modern. Ανακτήθηκε 07 Δεκεµβρίου, 2013, από http://www.tate.org.uk/whats-on/tate-modern/exhibition/unilever-series-olafur-eliasson-weather-project Olafur Eliasson: Your light movement. Tate Modern. Ανακτήθηκε 10 Δεκεµβρίου, 2013, απ http://www.tate.org.uk/context-comment/blogs/little-sun-your-light-movement Yellow Fog light spectacle. Ανακτήθηκε 06 Δεκεµβρίου, 2013, από http://www.wien.info/en/sightseeing/museums-exhibitions/yellow-fog Your rainbow panorama - Olafur Eliasson. Ανακτήθηκε 08 Δεκεµβρίου,2013, από http://www.aros.dk/samlingen/your-rainbow-panorama/