Οι νέες τεχνολογίες ως γνωστικά αντικείµενα στα πλαίσια της εκπαιδευτικής διαδικασίας

Οι νέες τεχνολογίες ως γνωστικά αντικείµενα στα πλαίσια της εκπαιδευτικής διαδικασίας Απ. Τροµπούκης, Επίκουρος Καθηγητής στο Πανεπιστήµιο Ιωαννίνων Περίληψη Η έκρηξη της επιστηµονικής τεχνολογικής επανάστασης στην εποχή µας και οι τάσεις των σύγχρονων κοινωνιών να ενσωµατώσουν τα νέα στοιχεία που εισήγαγε η ορµητική είσοδος της πληροφορικής στην καθηµερινή µας ζωή, είχε ως επακόλουθο και αναπόδραστη συνέπεια οι νέες τεχνολογίες να εισαχθούν και στην εκπαίδευση, προκειµένου κάθε νέος, στα πλαίσια της γενικής εκπαίδευσης, να αποκτήσει τις βασικές γνώσεις, αλλά και τις δεξιότητες στη χρήση των νέων τεχνολογιών. Όµως, στην ύλη των Αναλυτικών Προγραµµάτων Σπουδών, που αναφέρεται σ αυτό το γνωστικό αντικείµενο, εκτός του ότι στους σκοπούς και τους στόχους παρατηρείται µια αντιφατικότητα και ανακολουθία, απουσιάζουν παντελώς και οι υποδείξεις εκείνες προς τους εκπαιδευτικούς, οι οποίες θα συνέτειναν, προκειµένου να ξεπερασθούν ή να αµβλυνθούν τα αρνητικά αποτελέσµατα, τα οποία ενίοτε µπορεί να προκύψουν, ένεκα της µη σωστής χρήσης των νέων αυτών τεχνολογιών από τους µαθητές. Εµείς έχοντας υπόψη µας αυτή την κατάσταση, στην εργασία µας αυτή, προσπαθούµε να αναδείξουµε τη θέση εκείνη την οποία πρέπει να έχουν οι νέες τεχνολογίες στην εκπαίδευση, έτσι ώστε αυτό το γνωστικό αντικείµενο όχι µόνο να µην προκαλεί αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική και τη σωµατική υγεία των µαθητών, αλλά να συµβάλουν και στην ανάδειξη ελεύθερων, υπεύθυνων, αυτοπειθαρχούµενων επιστηµόνων, δηµιουργικών, παραγωγικών και ενεργών πολιτών. Η κοινωνικοτεχνική επανάσταση της πληροφορικής Όταν κατά τα µέσα του 19 ου αιώνα ο Μαρξ έγραφε το «Κεφάλαιο» το προλεταριάτο ήταν κυρίως οι εργάτες και αυτό, µπορούµε να πούµε ότι, ίσχυε σχεδόν σ όλη την δυτική Ευρώπη µέχρι το εύτερο Παγκόσµιο Πόλεµο. Σήµερα όµως αυτοί που παράγουν υλικά αγαθά αντιπροσωπεύουν περίπου το ένα τρίτο του ενεργού πληθυσµού των µισθωτών, ενώ ένας αυξανόµενος όγκος µισθωτών εργάζεται στις υπηρεσίες. Οι κοινωνικές σχέσεις των υπηρεσιών συνίστανται στην παροχή υπηρεσιών σε άλλους ανθρώπους, ήγουν στην ανταλλαγή πληροφοριών µεταξύ των ανθρώπων, µε άλλα λόγια στην επικοινωνία. Οι µισθωτοί οι οποίοι προσφέρουν τις ειδικές πλέον υπηρεσίες τους προς τους άλλους συνανθρώπους τους αποτελούν, σύµφωνα µε τη γνώµη πολλών κοινωνιολόγων, τη µεσαία τάξη. Αυτή η µεσαία τάξη τα τελευταία τριάντα χρόνια συνετέλεσε, κατά κάποιο τρόπο, στην αποσύνθεση της ταυτότητας της εργατικής τάξης. Το γεγονός αυτό οδήγησε τον Αντρέ Γκορζ µε το βιβλίο του «Αντίο στο Προλεταριάτο» να διακηρύξει ότι επήλθε το τέλος της αντίθεσης κεφαλαίου εργασίας και άρα το τέλος της ταξικής πάλης. Όµως δεν συµφωνούν όλοι οι κοινωνιολόγοι µε αυτή την άποψη και συγκεκριµένα ο Ζαν Λοζκίν του απαντά µε το δικό του βιβλίο µε τον τίτλο «Αντίο στη Μεσαία Τάξη». Η απάντηση αυτή διαρθρώνεται σε δύο σκέλη. Το πρώτο σκέλος τονίζει ότι η αποσύνθεση της κοινωνικής ταυτότητας αντανακλά την πραγµατικότητα, αλλά δεν αφορά µόνο αυτή καθεαυτή την εργατική τάξη. Η αποσύνθεση αυτή αφορά και την άλλη ταυτότητα µισθωτών ανθρώπων, την παραδοσιακή κατηγορία των στελεχών. ηλαδή αφορά γενικότερα και εκείνη την πολλή ρευστή ταυτότητα της συγκεχυµένης και ιδεολογικοποιηµένης κατηγορίας που καθιερώθηκε να αποκαλείται «µεσαία τάξη». Το δεύτερο σκέλος της απάντησης του Λοζκίν έχει σχέση µε την ανάδειξη µιας πρότασης για έναν νέο τύπο ανάλυσης των σύγχρονων κοινωνικών και ταξικών σχέσεων. 1

Συγκεκριµένα για µια ανάλυση που δεν θα στηρίζεται πια σε κοινωνικές ταυτότητες, της εργατικής ή της µεσαίας τάξης, αλλά στην επανάσταση που συντελείται στις µέρες µας στον τοµέα της παραγωγής στην επανάσταση της πληροφορικής. Αυτή η επανάσταση της πληροφορικής που πραγµατώνεται στις µέρες µας, θα λέγαµε ότι, είναι η δεύτερη κοινωνικο-τεχνική επανάσταση που γέννησε το καπιταλιστικό πολιτικό οικονοµικό σύστηµα. Η πρώτη τεχνολογική επανάσταση, η βιοµηχανική επανάσταση που ανέλυσε ο Μαρξ, υπήρξε πάνω απ όλα η επανάσταση της µηχανής. Η επανάσταση αυτή στηρίχθηκε στη µεταβολή της σχέσης ανάµεσα στον άνθρωπο και το εργαλείο της εργασίας του. Το πέρασµα από τον άνθρωπο και τα εργαλειοποιηµένα χέρια του στη µηχανή εργαλείο ενέπλεκε µια αντικειµενοποίηση της εργασίας. Η αντικειµενοποίηση αυτή οδήγησε στην ανάπτυξη της χειρονακτικής εργασίας, η οποία µε τη σειρά της συνοδεύτηκε από µια µείζονα κοινωνική διάκριση ανάµεσα στους χειριστές της γνώσης επιστήµονες και τεχνικούς και τους παραγωγούς, που µετατρέπονταν πλέον σε εξαρτήµατα της µηχανής. Αυτό ίσως ήταν και εκείνο που επέτρεψε στο Μαρξ να αντιληφθεί τον ξεχωριστό ρόλο της εργατικής τάξης στη βιοµηχανική επανάσταση και, βεβαίως, το ρόλο της εργατικής τάξης µέσα στην ιστορία. Στις µέρες µας έχουµε σε εξέλιξη την επανάσταση της πληροφορικής, η οποία συνίσταται στη µεταφορά στις µηχανές, στη συγκεκριµένη περίπτωση τους υπολογιστές, ορισµένων λειτουργιών του ανθρώπινου εγκεφάλου. Χάρη σ αυτή τη µεταφορά, η πληροφοριακή επανάσταση αποδίδει µια όλως ειδική έµφαση στην ανθρώπινη ευφυΐα, διανοητικοποιεί την εργασία σε ευρεία κλίµακα και τοποθετεί σε πρώτη θέση την επεξεργασία της πληροφορίας αντί του µετασχηµατισµού πρώτων υλών. Εκτός αυτού η επανάσταση αυτή δεν είναι αµιγώς τεχνολογική είναι θα λέγαµε, µια κοινωνικοτεχνική επανάσταση. Και τούτο, γιατί αν και ορίζεται κεντρικά από τις τεχνολογικές εξελίξεις που αφορούν την πληροφορική, πέραν αυτού συνδέεται κι αγγίζει πολλές άλλες δραστηριότητες, οι οποίες δεν ανάγονται σε τεχνολογικό επίπεδο, όπως η ανάπτυξη των µεγάλων συλλογικών υπηρεσιών της υγείας, της παιδείας, του πολιτισµού και της κοινωνικής κατοικίας. Ωστόσο, θα πρέπει να αποδεχθούµε ότι οι συλλογικές αυτές υπηρεσίες συγκροτήθηκαν, ως τέτοιες, ένεκα των προηγούµενων κοινωνικών αγώνων και των κατακτήσεών τους και µας έχουν οδηγήσει στη συγκρότηση ενός ευρέος πεδίου, το οποίο ταυτοποιούµε ως υπηρεσίες. Οι υπηρεσίες αυτές αφορούν πάνω από όλα την κυκλοφορία πληροφοριών και συνάπτονται µε πλήθος συναρτήσεων της σύγχρονης ζωής. Επίσης, θα πρέπει να τονισθεί ότι φανερές είναι και οι επιπτώσεις που έχει επιφέρει η πληροφορική και στην υλική παραγωγή, και το µετασχηµατισµό των πρώτων υλών, αφού κι εκεί η επεξεργασία της πληροφορίας, είτε µε τη µορφή της διασφάλισης ποιότητας είτε µε τη µορφή των αναγκαίων ανταλλαγών ανάµεσα στους ανώτερους τεχνικούς και τους όλο πιο εξειδικευµένους τεχνικά εργάτες, κατακτά σταδιακά ενισχυµένη θέση. Μετά από αυτούς τους υπαινιγµούς φαίνεται ότι, η πληροφορική επιστήµη η οποία τείνει όλο και περισσότερο να µπει στη ζωή µας, µπορεί να αµβλύνει ως ένα βαθµό τις κοινωνικές διαφορές που εισήγαγε η βιοµηχανική επανάσταση και καθιστά χαλαρά τα φράγµατα και τις διακρίσεις µεταξύ των παραγωγών, των χρηστών και των εργαζόµενων στις υπηρεσίες. Όµως, έχουµε την αίσθηση ότι δεν είναι ακριβώς έτσι, διότι η ευρύτητα των επιπτώσεων της πληροφορικής και γενικώς οι νέες τεχνολογίες στην παραγωγή και τις κοινωνικές σχέσεις, µας υπαγορεύουν να δούµε πιο προσεκτικά τα νέα τεχνολογικά µέσα και να προσπαθήσουµε να καταλάβουµε τις αναδιαρθρώσεις που επιφέρουν στις σύγχρονες κοινωνικές σχέσεις. Η επανάσταση αυτή θεωρείται ως υπόθεση των ανώτερων στελεχών και µόνο, καθώς και των επαγγελµατοποιηµένων στρωµάτων υψηλής εξειδίκευσης. Με άλλα λόγια σήµερα έχει υιοθετηθεί µια κάθετη διάκριση ανάµεσα σε µια υπερεξειδικευµένη µειοψηφία επιστηµονικών ερευνητών και επαγγελµάτων που στρέφονται γύρω από την 2

έρευνα και την ανάπτυξη των τεχνολογιών και σε µια µάζα αποειδικευοµένων εργαζοµένων, οι οποίοι συντονίζονται µέσα από την πολλή υψηλή τυποποίηση της επεξεργασίας της πληροφορίας. Η διάκριση αυτή ίσως θα διαιωνίζεται για πολλά χρόνια, τουλάχιστο για τα ελληνικά δεδοµένα και όχι µόνο. ιότι, στην Ελλάδα, σύµφωνα µε τα Αναλυτικά Προγράµµατα Σπουδών ο µαθητής στο σχολείο, της εννιάχρονης εκπαίδευσης, πρέπει «να µαθαίνει µε τη χρήση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας, παρά για τη χρήση τους». 1 Αναλυτικά Προγράµµατα Σπουδών και Νέες Τεχνολογίες Έτσι ενώ σήµερα η εργασία λέγεται απασχόληση, η αντίσταση τροµοκρατία, η παιδεία δυστυχώς αποκαλείται τεχνικοεπαγγελµατική κατάρτιση φθηνών αναλώσιµων και ευέλικτων απασχολήσιµων, προορισµένων να στηρίζουν αδιαµαρτύρητα τις επιλογές του ασύδοτου και χωρίς όρια ανταγωνισµού της παγκοσµιοποιηµένης αγοράς. Αυτό γίνεται φανερό µέσα στα Αναλυτικά Προγράµµατα Σπουδών ένθα η κατάρτιση στην εκπαίδευση είναι επιλεκτική, αφού οι µεν θα µαθαίνουν στα σχολεία που φοιτούν πώς θα κατακτούν τη γνώση διαµέσου του υπολογιστή και οι δε θα εξασκούνται στην εξειδικευµένη χρήση του υπολογιστή. Τα νέα Αναλυτικά Προγράµµατα Σπουδών, όντως, εµπεριέχουν το γνωστικό αντικείµενο της πληροφορικής και µάλιστα η ανάλυση του περιεχοµένου του καταλαµβάνει δεκαεννέα σελίδες, είτε από την 485 έως την 504 σελίδα, µε τη διευκρίνιση ότι «σε καµία περίπτωση δε νοείται η διδασκαλία της Πληροφορικής ως διδασκαλία γνωστικού αντικειµένου». 2 Ωστόσο σε άλλο σηµείο και συγκεκριµένα στον προτεινόµενο σκοπό της Πληροφορικής στην Εκπαίδευση, το γνωστικό αντικείµενο της Πληροφορικής φαίνεται ότι διδάσκεται. Συγκεκριµένα αναφέρεται ότι «Σκοπός της διδασκαλίας της Πληροφορικής στην υποχρεωτική εκπαίδευση ( ηµοτικό, Γυµνάσιο) είναι να αποκτήσουν οι µαθητές µια αρχική αλλά συγκροτηµένη και σφαιρική αντίληψη των βασικών λειτουργιών του υπολογιστή, µέσα σε µια προοπτική τεχνολογικού αλφαβητισµού και ανάγνωσης της Τεχνολογίας, της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας, αναπτύσσοντας παράλληλα ευρύτερες δεξιότητες κριτικής σκέψης, δεοντολογίας, κοινωνικής συµπεριφοράς αλλά και διάθεσης για ενεργοποίηση και δηµιουργία τόσο σε ατοµικό επίπεδο όσο και σε συνεργασία µε άλλα άτοµα ή ως µέλη µιας οµάδας. Να έλθουν σε επαφή µε τις διάφορες χρήσεις του υπολογιστή ως εποπτικού µέσου διδασκαλίας ως γνωστικού διερευνητικού εργαλείου». 3 υστυχώς, στα Αναλυτικά Προγράµµατα Σπουδών της Ελληνικής εκπαίδευσης, στο γνωστικό αντικείµενο της πληροφορικής παρατηρείται µια λανθάνουσα αλλά και ορατή τάση απώλειας προσανατολισµού ως προς την αξία των νέων τεχνολογιών, ένθα προβάλλονται κοινοτοπίες ως οµοιώµατα µεγάλων οραµάτων αλλά και αντιφατικά µηνύµατα, τα οποία γενικεύουν τα αδιέξοδα. Τούτο συµβαίνει διότι: σε πολλά σηµεία κυριαρχεί µια χαρακτηριστική σύγχυση, όπου από τη µια «ο υπολογιστής και τα µέσα που τον συνοδεύουν, ανατρέπουν µας λένε την ισχύουσα κατάσταση στην εκπαιδευτική διαδικασία και συµβάλλουν στην καλλιέργεια µιας νέας παιδαγωγικής αντίληψης». 4 Από την άλλη µεριά σε άλλο σηµείο, στο ίδιο κείµενο, αναφέρεται ότι «ο υπολογιστής ως εργαλείο έρχεται να συµπληρώσει και όχι να αντικαταστήσει λειτουργίες οι οποίες αποδεδειγµένα βοηθούν στη νοητική ανάπτυξη των µαθητών». 5 1 ΥΠΕΠΘ ιαθεµατικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραµµάτων Σπουδών και Αναλυτικά Προγράµµατα Σπουδών, Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης, Αθήνα 2002, τ. Β, σ. 489. 2 Ό.π., σ. 489. 3 Ό.π., σ. 489. 4 Ό.π., σ. 489. 5 Ό.π., σ. 489. 3

Τέτοιου είδους αντιφατικές συνυπάρξεις ταυτόχρονων συνθηµάτων περί εκσυγχρονισµού της εκπαίδευσης διαµέσου των νέων τεχνολογιών, φέρνουν τους έλληνες εκπαιδευτικούς σε αδιέξοδο και δυσκολεύονται, πολλάκις, να έβρουν το βηµατισµό τους για την ουσιαστική πλέον µετάβαση της εκπαίδευσης από το παλαιό στο νέο, από τη συντήρηση στην πρόοδο, από την προχειρότητα στον επιστηµονικό λόγο, µε αποτέλεσµα όχι µόνο να αποτελεί η ελληνική εκπαίδευση την ουραγία της Ευρώπης 6, αλλά κυρίως να οδηγείται σε ψευδή συνείδηση της νέας πραγµατικότητας και των προτεραιοτήτων της. Αυτές καθώς κι άλλες παρόµοιες ανακολουθίες κάνουν το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστηµα να βρίσκεται διαρκώς σε κρίση, να τρέφεται από αυτή, να τη µηρυκάζει και να την ανακυκλώνει. Με άλλα λόγια να βρίσκεται διαρκώς σε µια δοµική κρίση και θεσµική αναξιοπιστία. Εκτός αυτών η φιλοσοφία και η ιδεολογία η οποία διαχέεται στα Αναλυτικά Προγράµµατα Σπουδών, µας δίνουν την εντύπωση ότι οι νέες τεχνολογίες είναι πολιτισµικά ουδέτερες και αναπτύσσονται και χρησιµοποιούνται για το καλό όλης της ανθρωπότητας. Και ότι, ιδίως, οι υπολογιστές «αποτελούν τη βάση για την επίλυση οποιουδήποτε τεχνολογικού προβλήµατος». 7 Επειδή το περιεχόµενο των Αναλυτικών Προγραµµάτων Σπουδών για τις Νέες Τεχνολογίες συγχέει αντί να διευκρινίσει τους σκοπούς και τους στόχους αυτού του γνωστικού αντικειµένου στην εκπαίδευση, γι αυτό αναγκαζόµαστε να προβούµε σε ορισµένες προτάσεις και προτάγµατα που πολύ θα θέλαµε να εµπεριέχονται στα Ελληνικά Αναλυτικά Προγράµµατα Σπουδών, έτσι ώστε να γνωρίσει η νέα γενιά ότι: - Οι νέες τεχνολογίες (γενικώς) χαρακτηρίζονται ως οι µεγαλύτερες κατακτήσεις της ανθρωπότητας και µπορεί να χρησιµοποιηθούν τόσο για το καλό όσο και για το κακό της ανθρωπότητας, ανάλογα µε τις πολιτικές επιλογές των δυνάµεων που ασκούν την εξουσία, τη µέση κοινωνική συνείδηση και τη µορφή το περιεχόµενο της έννοιας της ανάπτυξης. Όταν οι νέες τεχνολογίες προωθούν το µοντέλο ανάπτυξης του άγριου ανταγωνισµού, οποιαδήποτε ονοµασία κι αν του προσάψουµε, είτε το ονοµάσουµε µοντέλο της βιώσιµης ανάπτυξης είτε µοντέλο της αειφόρου ανάπτυξης, έχει αποδειχθεί περίτρανα σήµερα ότι αποτελεί ψευδεπίγραφη σύνθεση, που κάνει τους φτωχούς πολλούς και φτωχότερους και τους πλούσιους λιγότερους αλλά πλουσιότερους. 8 - Μπορεί, όµως, κάλλιστα η νέα τεχνολογία της πληροφορικής να συµβάλει τα µέγιστα για µια πλανητική ανάπτυξη και µάλιστα µέσα από την εκπαίδευση να προωθήσει την Ολοκληρωµένη, Αποκεντρωµένη και Αξιοβίωτη Ανάπτυξη, δηλαδή την Ανάπτυξη η οποία θα είναι δηλαδή ταυτόχρονα οικονοµική, κοινωνική, πολιτική, τεχνική/τεχνολογική και πολιτισµική, σε διαλεκτική αρµονία και µε δηµιουργικό σεβασµό πάντα στο συγκεκριµένο κάθε φορά φυσικό και πολιτισµικό περιβάλλον, είτε δε θα υπάρχει καθόλου. 9 Αυτή η µορφή ανάπτυξης, επιπλέον, δεν ισοπεδώνει τις κάθε µορφής και τύπου ιδιαιτερότητες των τοπικών, εθνικών πολιτισµικών αξιών και πανανθρώπινων πολιτισµικών προτύπων και συµβάλλει στη θεµελίωση των πολυπολιτισµικών κοινωνιών, που είναι και το πρόταγµα των σηµερινών καιρών. - εν πρέπει να µας διαφεύγει πως, µια τεχνολογία µπορεί να είναι κατάλληλη για µια κοινωνία και ακατάλληλη για µια άλλη κοινωνική οργάνωση. Ήγουν, µια τεχνολογία θεωρείται κατάλληλη για µια κοινωνία όταν αυτή λαµβάνει υπόψη της τη φυσική, κοινωνική, οικονοµική και πολιτισµική πολιτιστική πραγµατικότητα της συγκεκριµένης 6 Η τελευταία έκθεση (2006) της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για τις δαπάνες έρευνας και νέων τεχνολογιών, η Ελλάδα είναι µαζί µε τη Μάλτα και την Εσθονία τελευταίες. 7 ιαθεµατικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραµµάτων Σπουδών και Αναλυτικά Προγράµµατα Σπουδών, ΥΠΕΠΘ, Αθήνα 2002, τ. Β, σ. 511. 8 Βλ. σχετ. τα στοιχεία του Human Development Office (UNOP, 1999), το 1997. 9 Ρόκος., από τη «βιώσιµη» ή «αειφόρο» στην αξιοβίωτη ολοκληρωµένη ανάπτυξη, εκδ. Α. Α. Λιβάνη, Αθήνα 2003, σ. 480. 4

περιοχής. Με άλλα λόγια µια νέα τεχνολογία θεωρείται κατάλληλη όταν είναι συµβατή µε τα τοπικά διαθέσιµα υλικά (πέτρα, ξύλο), µε τις ενεργειακές πηγές, µε τα εργαλεία, τις µεθόδους και τις τεχνικές οι οποίες αναπτύχθηκαν και χρησιµοποιούνται ακόµα, που µπορούν να βελτιωθούν και να ελέγχονται επιχειρησιακά από τα µέλη της κοινωνικής αυτής οργάνωσης. - Η άκριτη παράθεση των σκοπών και των στόχων των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση, χωρίς να επισηµανθούν οι αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη κοινωνία και στο περιβάλλον, όταν αυτές υπηρετούν κυρίως και αποκλειστικώς τα κελεύσµατα της παγκοσµιοποιηµένης αγοράς, ένθα προβάλλονται καταιγιστικά νέες πλασµατικές τις περισσότερες φορές ανάγκες οι οποίες ενίοτε υπερβαίνουν το µέτρο, αποτελούν ύβρη, και ότι οι σκοποί αυτοί δεν συµβάλλουν στη δηµιουργία κοινωνιών της ανθρώπινης ευτυχίας, αλλά ενταφιάζουν τα όνειρα της ανθρωπότητας για έναν κόσµο ουσιαστικής πολιτικής, οικονοµικής και κοινωνικής δηµοκρατίας, χωρίς φτώχεια, ανεργία, ανισότητες και «προληπτικούς» πολέµους. - Είναι δυνατόν, ωστόσο, οι νέες τεχνολογίες να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στο δηµόσιο αγαθό που λέγεται παιδεία, έτσι ώστε διαµέσου της εκπαίδευσης και της παιδείας να σχεδιάζονται και να υλοποιούνται εθνικά και υπερεθνικά πολιτικά προγράµµατα και δράσεις, που θα συντελούν στην πρόοδο και την ευηµερία όλων ανθρώπινων κοινωνιών και όχι µόνο ορισµένων εύρωστων κοινωνικών οµάδων. - Πρέπει να έχουν υπόψη τους οι εκπαιδευτικοί ότι είναι δυνατόν, διαµέσου της πληροφορίας και της διακίνησης των ιδεών, να προβληθούν οι πολιτισµικές ιδιαιτερότητες και ταυτότητες των λαών προς όφελος ολόκληρου του πλανητικού πολιτισµού και ενάντια στους στόχους της παγκοσµιοποιηµένης αγοράς που αποβλέπει άµεσα και στην οµογενοποίηση των πολιτισµών του πλανήτη Γη. - Τέλος, επιθυµία µας είναι να αναφέρετε στους σκοπούς και τους στόχους των Αναλυτικών Προγραµµάτων Σπουδών ότι, τα σηµερινά επιτεύγµατα της προηγµένης τεχνολογίας της Πληροφορικής, των Τηλεπικοινωνιών και των ιαστηµικών Εφαρµογών θα µπορούσαν να αποτελέσουν, διαµέσου του σχολείου και της ιαπολιτισµικής Εκπαίδευσης όχι µόνο ένα πανίσχυρο εργαλείο εγκαθίδρυσης της Ολοκληρωµένης και Αξιοβίωτης Ανάπτυξης, αλλά και τα καταλυτικά µέσα τα οποία θα επέτρεπαν στους ανθρώπους να υπερβούν τις όποιες εθνικές και ταξικές αντιθέσεις, ιδεολογικές πεποιθήσεις, φυλετικές ιδιαιτερότητες, οικονοµικά συστήµατα, κοσµοείδωλα και κοσµοθεωρίες και την εδραίωση της πολυπόθητης ειρήνης και της προκοπής των λαών. Η αλληλουχία της σκέψης και η πληροφορία του διαδικτύου Εκτός αυτών που υπαινιχθήκαµε, ίσαµε δώ, έχουµε την πεποίθηση ότι η µονοµέρεια που εγκαθιδρύουν οι ισχυροί κάτοχοι των σύγχρονων µέσων διακίνησης της πληροφορίας και του κειµένου και το ότι εµείς υποκύπτουµε και ακολουθούµε τις διαδροµές που µας χαράζουν, αυτό δεν µας τιµά ιδιαίτερα. Επίσης η τεχνο-λατρεία και τεχνο-λαγνεία, που τελευταίως διακατέχει πολλούς συνανθρώπους µας, µας δίνει το δικαίωµα να ισχυρισθούµε ότι στις σύγχρονες κοινωνίες φαίνεται ότι κυριαρχεί η άποψη πως όλες οι γνώσεις της ανθρωπότητας συναντώνται στο ιαδίκτυο και ότι η νέα γνώση ξεκινάει µε τις πληροφορίες του ιαδικτύου µολονότι είναι χιλιοειπωµένες πληροφορίες και απόψεις στην παγκόσµια ιστορία της σκέψης και της διακίνησης των ιδεών. 10 Και ενώ µέχρι σήµερα παρατηρούσαµε τη διαδοχή της 10 Προς επίρρωση αυτών θα αναφερθούµε σε ένα σηµείωµα του περιοδικού Νέα Εστία, Αθήνα, Ιούλιος Αύγουστος 2005, αριθ. 1780, σ. 189 µε τον τίτλο «Πασαλείµµατα Παιδείας», όπου σηµειώνεται. «Στην εκπαιδευτική πράξη ο καθηγητής πρέπει να προχωρεί σε µια µαθητοκεντρική εκδίπλωση του µαθήµατος (Sedweik, 1998), γιατί η συµµετοχή των µαθητών στην διαδικασία της µάθησης επιφέρει θετικότερα αποτελέσµατα παρά η παθητική παρακολούθηση (Walter, 2001)», και στη συνέχεια γίνεται ο σχολιασµός της χιλιοειπωµένης αυτής πληροφορίας, που παρουσιάζεται ως καινούργια (1998) και (2001) και αναφέρονται 5

γνώσης από γενιά σε γενιά, ένθα κάθε γενιά είθισται να παίρνει τη σκυτάλη από την προηγούµενη για να εµβαθύνει στη σκέψη που παρέλαβε και να την προσφέρει στις επόµενες µε περισσότερη επεξεργασία, τώρα όλα δίδονται χύδην ως εξ επ αρχής, µέσα στον πληθωρισµό της πληροφόρησης που µεταφέρει χιλιάδες αναξιολόγητες και χωρίς ιστορία απόψεις, θέσεις, προτάσεις και υποδείξεις, γι αυτό και ορισµένοι τον όγκο της δικτυακής πληροφόρησης τον αποκαλούν «πληροφοριακή ρύπανση». Η όλη αυτή εικόνα σχετικά µε την έρευνα και τη νέα γνώση που παρατηρείται στις λεγόµενες σύγχρονες κοινωνίες συνειρµικά µας οδηγεί στην ιστορία του Κινέζου αυτοκράτορα, ο οποίος έζησε στη δεύτερη χιλιετία προ Χριστού και είχε διατάξει να καούν όλα τα βιβλία που γράφτηκαν πριν από την αναρρίχησή του στο θρόνο, θέλοντας µε αυτό να ξεκινούν όλα από το άτοµό του. Επίσης δεν επέτρεπε οποιαδήποτε προηγούµενη µαρτυρία. Ακόµη επιζητούσε να εξαφανίσει κάθε παλαιότερη καταγραφή γεγονότων και κάθε γραπτή αποτύπωση µνήµης και δεδοµένων. Και έτσι η µνήµη θα ξεκινούσε από αυτόν, η βασιλεία του θα ήταν η αφετηρία της Ιστορίας. 11 Η επιβολή αυτή του Κινέζου αυτοκράτορα, µέσα από τις πρακτικές του λειτουργισµού (ειληµµένη απόφαση, σχεδιασµός και κατασταλτικός µηχανισµός επιβολής της) µπορεί να παραλληλισθεί µε το σήµερα και µε το δοµικό τρόπο που επιβάλλεται από τους διαχειριστές και εξουσιαστές της ανθρωπότητας όσον αφορά την παραγωγή κειµένων και την οργανωµένη διακίνησή τους µέσα από το ιαδίκτυο, από το οποίο, δήθεν, εκπορεύεται η νέα γνώση. Ο µονοπολισµός αυτής της αστάθειας, µε την έκρηξη των τεχνοεπιστηµών και της κυβερνοοικονοµίας αλλά και τις πολιτισµικές αναδιπλώσεις, των προληπτικών πολέµων σε βάρος των δηµοκρατικών εγγυήσεων για τα ανθρώπινα δικαιώµατα, των κοινωνιών του ανταγωνισµού και των αποκλεισµών σε βάρος των κοινωνιών της αλληλεγγύης και της αξιοπρέπειας, της δηµοκρατίας του φόβου σε βάρος της δηµοκρατίας των ελευθεριών, των καταναλωτών ιδιωτών σε βάρος των ενεργών πολιτών, δηµιουργεί την ιδεολογία του νεοφιλελευθερισµού που τείνει να επηρεάσει, µέσα από τις σύγχρονες δοµές επικοινωνίας, όλο τον πλανήτη. Οπωσδήποτε η ανθρωπότητα στην πορεία της δεν µπορεί να παραµείνει στατική, ούτε όµως θα πρέπει να ενδυθεί και το υπερφίαλο. Οι νέες τεχνολογίες αποτελούν, όντως, τοµή στην ιστορία της ανθρωπότητας µε τους πρωτόγνωρους ρυθµούς πληροφόρησης και εξέλιξης των κοινωνιών σε σύγκριση µε τις παρελθοντικές εποχές της στασιµότητας ή των αργόσυρτων εξελίξεων της ανθρώπινης κοινωνίας. Οι σύγχρονες αυτές τεχνολογίες θα µπορούσαν να βρίσκονται σε αρµονική σχέση µε την κοινωνία, την πολιτική και τον πολιτισµό αν λειτουργούσαν µε βάση σχεδιασµού αξιόπιστων προγραµµάτων Αξιοβίωτης, Ολοκληρωµένης και Αποκεντρωµένης Ανάπτυξης και θα συνέβαλλαν κατ αυτό τον τρόπο, στην επίλυση πολλών δυσεπίλυτων προβληµάτων της ανθρωπότητας. Ωσαύτως, ένεκα της κατάστασης που έχουν δηµιουργήσει η πληροφορική και γενικώς οι νέες τεχνολογίες επιβάλλεται η εκπαίδευση να αντιµετωπίσει επειγόντως τα αρνητικά φαινόµενα, τα οποία δηµιουργεί ο πολτός της πληροφοριακής παραπληροφόρησης, όπου πρωτεύοντα και τριτεύοντα, σηµαντικά και ασήµαντα, συµφύρονται ισότιµα στο πληροφοριακό καζάνι, διαγράφοντας, ταυτόχρονα το θεµελιακό κεφάλαιο της Ιστορίας. Βεβαίως, η έρευνα και η εξέλιξη δεν είναι καταδικαστέες. Όµως δεν µπορούµε να αφεθούµε, χωρίς κριτική στάση, απέναντι στις πληροφορίες που προβάλλονται ως πρωτότυπες και πρότυπες µέσα από το ιαδίκτυο, ενώ είναι παρωχηµένες και πλήρως κατευθυνόµενες από αποσπάσµατα τέτοιων κειµένων και τέτοιων µεθολογιών διδασκαλίας από ετήσιους απολογισµούς διαφόρων διευθυντών ελληνικών σχολείων της περιφέρειας και του κέντρου ακόµα από το 1883, καθώς και κείµενα στο Νουµά του 1907, όπου καταδικάζεται η παθητική ακρόαση του µαθητή και προτείνεται η ευεργετική του συµµετοχή στην απάντηση της νέας γνώσης. 11 Παύλου Σ., Ως προσωκρατικοί µπροστά στην τρίτη χιλιετία, από τα πρακτικά του συνεδρίου της Εταιρίας Παιδείας και Πολιτισµού Ενδελέχεια, Εκπ. Γείτονα, εκδ. Ταξιδευτής, Αθήνα χ.χ., σ. 131-132. 6

µεγάλα οικονοµικά συµφέροντα που στοχεύουν όχι στην ελκυστική, δηµιουργική και γόνιµη γνώση, αλλά στην κυριαρχία της αγοράς, το υπερκέρδος και την υπερεκµετάλλευση όλων των χειµαζόµενων πληθυσµών του πλανήτη. Επίσης δεν µπορούµε να αφήσουµε ανυπεράσπιστους τους µαθητές και καθηλωµένους κεχηνότες µπρος στη «µαγική» οθόνη του υπολογιστή, η οποία αποθεώνει τον οικονοµισµό των ψευδοεπιστηµών της αγοράς, που σε συνδυασµό µε την αποθηρίωση ευγονικών και βιοµηχανικών πειραµάτων στοχεύει στην δηµιουργία ενός µετα-ανθρώπου και µιας µεταφύσης µέσω γονιδιακών µεταλλάξεων, που καταστρέφουν τη βιόσφαιρα προβάλλοντας συγχρόνως ένα µοντερνίστικο µοντέλο ζωής και να αποσιωπούνται οι µεταµοντέρνες οιµηγές των ενεργών πολιτών για το εφιαλτικό µέλλον που επίκειται. Τα φαινόµενα αυτά παραπλανούν όχι µόνο το µαθητή αλλά, ενίοτε, και το σύγχρονο ερευνητή. ιότι το οποιοδήποτε σπουδαιοφανές και µαταιόσπουδο άρθρο, κυρίως όταν έρχεται από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, δια του ιαδικτύου, θεωρείται µείζον γεγονός, όχι όµως οι αρχαίοι Έλληνες και οι Λατίνοι συγγραφείς, οι θεωρητικοί της αναγέννησης και του διαφωτισµού, οι κλασικοί του µαρξισµού και οι µεγάλοι διανοητές και συγγραφείς παρελθόντων αιώνων, που συζήτησαν, στα έργα τους θέµατα οικονοµίας, πολιτικής, κοινωνιολογίας, ιστορίας, παιδαγωγικής και φιλοσοφίας. Γι αυτό, µε λίγα λόγια, θα λέγαµε ότι οι επισκέπτες του «παγκόσµιου χωριού» του Ίντερνετ, για να έβρουν πραγµατικά διαµάντια πρέπει να σκάψουν πάρα πολύ γιατί βρίσκονται βαθιά θαµµένα σε τόνους σκουπιδιών. Η υλικοτεχνολογική υποδοµή των Ελληνικών σχολείων Ορισµένα από όσα αναφέραµε ίσως να µην απασχολούν τόσο την ελληνική εκπαιδευτική κοινότητα και τούτο γιατί η επιστήµη της πληροφορικής και των νέων τεχνολογιών για την ελληνική εκπαίδευση τώρα κάνει τα πρώτα της βήµατα και το προδροµικό αυτό στάδιο φαίνεται θα διαρκέσει πολλά χρόνια ακόµα. Στην Πρωτοβάθµια εκπαίδευση ενώ από τα Αναλυτικά Προγράµµατα Σπουδών, από το 2002, προβλέπεται η διδασκαλία της πληροφορικής, ωστόσο µέχρι σήµερα (2007) δεν διδάσκεται, εκτός από τα Ολοήµερα Σχολεία. Μπορεί σε όλα τα σχολεία να υπάρχουν δύο ή τρεις ηλεκτρονικοί υπολογιστές και σε ορισµένα να έχουν εγκατασταθεί και εργαστήρια πληροφορικής, όµως τα εργαστήρια αυτά δεν έχουν περισσότερους από οκτώ υπολογιστές και χρησιµοποιούνται µόνο για τους µαθητές του Ολοήµερου Σχολείου. Αλλά και στη ευτεροβάθµια εκπαίδευση όπου διδάσκεται το µάθηµα της πληροφορικής και οι µαθητές µπορούν να αποκτήσουν εκτός από τις βασικές έννοιες της Πληροφορικής κι άλλες γνώσεις, όµως είναι αµφίβολο αν οι δεκαπέντε (15) µαθητές ανά υπολογιστή µπορούν να εξοικειωθούν µε αυτόν. Εκτός αυτών, θα πρέπει να σηµειωθεί ότι, σύµφωνα µε τα στατιστικά δεδοµένα του ΥΠΕΠΘ, µόνο το 6% των σχολείων παρέχει τη δυνατότητα στους µαθητές να συνδεθούν µε το ιαδίκτυο µέσα του Πανελληνίου Σχολικού ικτύου (EDUNET) και µόλις το 2% διαθέτει e-mail στους µαθητές είτε προσωπικά είτε κοινά, γι αυτό ενώ το ιαδίκτυο θεωρείται, από τις πολιτισµένες κοινωνίες, δηµόσιο αγαθό, όπως είναι το ηλεκτρικό ρεύµα, το νερό και το τηλέφωνο, η ελληνική εκπαίδευση το στερείται. Εποµένως έτσι εξηγείται, γιατί σύµφωνα µε τελευταίες έρευνες µόνο ο ένας στους τέσσερις Έλληνες χρησιµοποιεί το ιαδίκτυο. 12 Σύµφωνα µε την ίδια έρευνα αισιόδοξο είναι το γεγονός ότι το 59% της ηλικίας 16-24 ετών Ελλήνων δηλώνει τακτικός χρήστης του Ίντερνετ, ενώ στην επόµενη ηλικιακή οµάδα (25-34 ετών), το ποσοστό πέφτει στο 40%. 12 Το µέγεθος αυτό µας το δίδει το Παρατηρητήριο για την κοινωνία της Πληροφορίας, σύµφωνα µε την έρευνα της εταιρίας MRB που πραγµατοποίησε για λογαριασµό του µεταξύ του χρονικού διαστήµατος Οκτωβρίου 2006 και Ιανουαρίου 2007, σε δείγµα 10.000 Ελλήνων. 7

Φυσικά, σε σχέση µε άλλες χώρες της Ευρώπης διαπιστώνεται µια σηµαντική υστέρηση, διότι στη Γερµανία το 94% των νέων χρησιµοποιεί το ιαδίκτυο, στη Γαλλία το ποσοστό είναι 84% και στην Πορτογαλία 75%. Ο µαθητής και η «µαγική» οθόνη του ηλεκτρονικού υπολογιστή Είναι γεγονός ότι οι µαθητές έχουν πολλούς λόγους, προκειµένου να δικαιολογήσουν την αδυναµία τους και τον ενθουσιασµό τους προς τη «µαγική» οθόνη του ηλεκτρονικού υπολογιστή, να µην θεωρούν τις ώρες που διαθέτουν γι αυτόν ώρες χαζολογήµατος, αλλά ώρες δηµιουργικής απασχόλησης, διότι αποκτούν γνώσεις και εµπλουτίζουν έτσι το µορφωτικό τους κεφάλαιο, διασκεδάζουν και ψυχαγωγούνται µε διάφορα παιχνίδια, γνωρίζουν άλλους ανθρώπους, ανεξάρτητα από το αν αισθάνονται την ανάγκη να συνυπάρχουν µαζί τους, επικοινωνούν µε σηµεία συνάντησης όπως τα chat rooms, όπου µπορούν να µιλήσουν πληκτρολογώντας µηνύµατα που εµφανίζονται σχεδόν άµεσα. Όµως, η ελκυστική αυτή διαδικασία για τους µαθητές συνιστά θετικές αλλά ταυτόχρονα και επικίνδυνες πλευρές και διαστάσεις, τις οποίες πρέπει να έχει υπόψη του κάθε γονιός αλλά και εκπαιδευτικός. Οι νέες τεχνολογίες και η πληροφορική λειτουργούν θετικά όταν αποτελούν πηγές έγκυρων και επιστηµονικών γνώσεων, δίαυλοι επικοινωνίας των µαθητών για όσα συµβαίνουν γύρω τους, αλλά και ως µέσα διευκόλυνσης της ενεργού συµµετοχής των µαθητών στη διαµόρφωση της κοινωνικής, οικονοµικής, πολιτισµικής και πολιτιστικής πραγµατικότητας. Οι αρνητικές, ωστόσο, συνέπειες δεν λείπουν από µια τέτοια εκπαιδευτική διαδικασία. Κατ αρχήν σε έρευνες που έχουν γίνει σε αρκετές χώρες έχει διαπιστωθεί ότι υπάρχουν περιπτώσεις ψυχοπαθολογικών εκδηλώσεων και εξάρτησης µαθητών από τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Πρόσφατη έρευνα στην Αγγλία σε εφήβους, ηλικίας 12-16 ετών, έδειξε ότι 1 στα 5 παιδιά ήταν εξαρτηµένο από τα παιχνίδια στον υπολογιστή. 13 Επίσης η έρευνα αυτή έδειξε ότι τα αγόρια παίζουν παιχνίδια στον υπολογιστή πολύ πιο συχνά απ ό,τι τα κορίτσια και εµφανίζονται πιο συχνά ως «εξαρτηµένα» από αυτόν και µάλιστα όσο πιο νωρίς αρχίζουν τα παιδιά να παίζουν παιχνίδια στον υπολογιστή τόσο περισσότερες πιθανότητας έχουν να εµφανίσουν συµπτώµατα «εξάρτησης». Εκτός αυτών άλλη έρευνα που έγινε στην Ισπανία το 2005 σε 223 παιδιά, ηλικίας 13-18 ετών, έδειξε ότι εκτός από το σύνδροµο της εξάρτησης ορισµένα παιδιά, ένεκα της υπερβολικής χρήσης του κοµπιούτερ, εµφανίζουν και άλλα προβλήµατα όπως: νευρικότητα, αδυναµία συγκέντρωσης, εµµονή, διάσπαση της προσοχής και ευκολία κόπωσης. 14 Αλλά και άλλη παρόµοια έρευνα στη Γερµανία που έγινε σε 323 παιδιά, ηλικίας 11-14 ετών, έδειξε τα ίδια αποτελέσµατα και συµπεράσµατα της ίδιας διαπιστώσεως. 15 Επιπλέον, στο ιαδίκτυο υπάρχουν τα λεγόµενα chat rooms αφιερωµένα στο εµπόριο, την εκπαίδευση και άλλα ενδιαφέροντα. Πολλάκις αυτά φαινοµενικά δρουν σαν ανοιχτά φόρουµ για τη συζήτηση ενός συγκεκριµένου ενδιαφέροντος, ενώ στην ουσία οι συνδιαλέξεις σε αυτές τις αλληλογραφίες είναι ένα υβρίδιο διαπροσωπικής και µαζικής επικοινωνίας καθώς επίσης και προφορικής και γραπτής γλώσσας. Σ αυτού του είδους επικοινωνίας οι νέοι δείχνουν να έχουν µεγαλύτερη αδυναµία, ωστόσο εδώ κρύβεται και ο κίνδυνος, διότι ενίοτε αυτό που µοιάζει µε συζήτηση µεταξύ δύο εφήβων µπορεί να είναι µια συζήτηση ενός εφήβου κι ενός ενήλικα, που, όχι σπάνια, έχει ολέθριο πέρας και τούτο γιατί η καλυµµένη 13 Psychology Division, Nottingham Trent University United Kingdom, (Φεβρουάριος 2006). 14 Universidad Nacional de Education a Distancia, Algeciras and Universidad de Malaga, (2005). 15 Interdesriplinate Suchtforschungsgruppe Berlin, Institut fur Medirinische Psychologie, charite Universitatsnmedirin Berlin, (2005). 8

φύση των chat rooms επιτρέπει σε επικίνδυνους χαρακτήρες ανθρώπων να παραπλανούν παιδιά και εφήβους. εν πρέπει να µας διαφεύγει από την προσοχή µας ότι ο τρόπος µε τον οποίο γνωρίζει κανείς άτοµα στον κυβερνοχώρο δίνει µια νέα ερµηνεία στη λέξη συνύπαρξη. Στις πραγµατικές κοινωνίες, που ξέρουµε, συνηθίζεται πρώτα να συναντάµε ανθρώπους και µετά να τους γνωρίζουµε, ενώ στις κοινωνίες του ιαδικτύου στις virtual κοινωνίες γνωρίζουµε πρώτα τους ανθρώπους και µετά αποφασίζουµε να τους συναντήσουµε και ενίοτε συναντούµε άτοµα, τα οποία δεν θα παίρναµε ουδέποτε την πρωτοβουλία να γνωρίσουµε σε φυσικό επίπεδο. Στην προκειµένη περίπτωση θα µπορούσε να ισχυρισθεί κανείς ότι στη σηµερινή κοινωνία της αποµόνωσης, της µοναξιάς, της έλλειψης νοήµατος, την οποία βιώνει πιο τραγικά και σκληρά η νέα γενιά, οι virtual κοινωνίες είναι το βάλσαµο. Όµως ορισµένες έγκυρες µελέτες έχουν δείξει το αντίθετο. ιότι οι µοναχικοί άνθρωποι εκτός ικτύου συνεχίζουν να παραµένουν µηχανικοί σερφάροντας και στο ιαδίκτυο, και εκείνοι που είναι κοινωνικοί στο ιαδίκτυο είναι το ίδιο κοινωνικοί και εκτός ιαδικτύου. Γι αυτό µπορούµε να ισχυριστούµε ότι η µοναξιά των σύγχρονων κοινωνιών παραµένει τι κι αν µεσολαβούν ηλεκτρονικές συσκευές επικοινωνίας. Το ιαδίκτυο απλούστατα προσφέρει µια ψευδαίσθηση συντροφικότητας χωρίς τις απαιτήσεις της φιλίας και δεν φαίνεται ότι αυτού του είδους επικοινωνίες µπορούν να αντικαταστήσουν µακροπρόθεσµες πραγµατικές διαπροσωπικές σχέσεις. Ωσαύτως, αρνητικό είναι επίσης και το γεγονός ότι για τους µαθητές, οι οποίοι καθηλώνονται απέναντι στην «µαγική» οθόνη του υπολογιστή για αρκετές ώρες ηµερησίως µειώνεται ο χρόνος ενασχόλησής τους µε άλλες πιο δηµιουργικές και γόνιµες δραστηριότητες όπως είναι η άθληση, η µελέτη ή η απασχόληση µε άλλα πιο ενδιαφέρονται θέµατα. Μολονότι υπάρχουν τόσα αρνητικά σηµεία από τη χρήση των υπολογιστών για τους µαθητές, ωστόσο δεν µπορούµε να τους απαγορεύσουµε, διότι οι νέες τεχνολογίες στην εκπαίδευση είναι, πλέον, µια πραγµατικότητα και στην Ελλάδα. Το θέµα είναι να δώσουµε στους µαθητές, διαµέσου της εκπαίδευσης, εκείνη την αγωγή έτσι ώστε οι νέες τεχνολογίες να µην έχουν αρνητικές επιδράσεις στη σωµατική και ψυχική τους υγεία. Επιλεγόµενα Οι νέες τεχνολογίες στην εκπαίδευση υπαγορεύουν την ανάγκη επανεξέτασης, επαναπροσδιορισµού και επαναδιατύπωσης των σκοπών και των στόχων της όλης εκπαιδευτικής διαδικασίας και να µην αποτελούν διατυπώσεις που καταλήγουν σε δυσάρεστες διαπιστώσεις όπως υπαινιχθήκαµε πρωτύτερα. Σήµερα οι καιροί προκαλούν και απαιτούν την ανάδειξη µέσα από την εκπαίδευση ελεύθερων, υπεύθυνων, αυτοπειθαρχούµενων, ενεργών πολιτών, συνειδητών επιστηµόνων, δηµιουργικών παραγωγών και εργαζόµενων. Σήµερα από τα µηνύµατα, που έρχονται διαµέσου του ιαδικτύου, απ όλο τον κόσµο διαπιστώνεται ότι οι οικονοµίες και οι κοινωνίες της παγκόσµιας αγοράς δεν είναι κοινωνίες και οικονοµίες της ανθρώπινης ευτυχίας και τούτο γιατί η παγκόσµια αγορά δεν είναι η νοµοτέλεια της πολιτικής. Η µεγάλη κλίµακα των µεταβολών και ανατροπών που προκαλούν οι νέες τεχνολογίες, η παγκοσµιοποίηση και η αυτοκρατορική ηγεµονία της µιας υπερδύναµης, επιβάλλει την αναζήτηση, διαµέσου των Νέων Τεχνολογιών, ενός ριζοσπαστικού µετασχηµατισµού αυτής της Νέας Τάξης Πραγµάτων και την προώθηση µιας εναλλακτικής πρότασης για την παγκόσµια διακυβέρνηση, που θα αντιµετωπίζει τις συνθήκες οικονοµικής εξαθλίωσης, πολιτικής καταπίεσης, κοινωνικών αποκλεισµών και πολιτισµικής χειραγώγησης. Τέλος, έχουµε την πεποίθηση ότι φρόνιµο είναι οι ανθρωπιστικές επιστήµες να µην εκλείψουν ένεκα της προώθησης των Νέων Τεχνολογιών από την εκπαίδευση ούτε να 9

συρρικνωθούν µε το πρόσχηµα ότι δήθεν δεν είναι κερδοφόρες, διότι αυτές όχι µόνο δίνουν την ηθική διάσταση και το µέτρο στις νέες τεχνολογίες, αλλά και γιατί καρποί των ανθρωπιστικών σπουδών είναι και οι θετικές επιστήµες και οι νέες τεχνολογίες. Επιπλέον, δεν πρέπει να ξεχνούµε τη ρήση του Λουΐ Παστέρ ότι «δεν υπάρχουν εφαρµοσµένες επιστήµες, µόνο οι εφαρµογές της επιστήµης. Και ότι οι εφαρµογές της επιστήµης θα πρέπει να είναι στην υπηρεσία όλων των ανθρώπων της υφηλίου. Βιβλιογραφία Interdesriplinate Suchtforschungsgruppe Berlin, Institut fur Medirinische Psychologie, charite Universitatsnmedirin Berlin, (2005). Παύλου Σ., Ως προσωκρατικοί µπροστά στην τρίτη χιλιετία, από τα πρακτικά του συνεδρίου της Εταιρίας Παιδείας και Πολιτισµού Ενδελέχεια, Εκπ. Γείτονα, εκδ. Ταξιδευτής, Αθήνα χ.χ., σ. 131-132. Psychology Division, Nottingham Trent University United Kingdom, (Φεβρουάριος 2006). Ρόκος., από τη «βιώσιµη» ή «αειφόρο» στην αξιοβίωτη ολοκληρωµένη ανάπτυξη, εκδ. Α. Α. Λιβάνη, Αθήνα 2003. Universidad Nacional de Education a Distancia, Algeciras and Universidad de Malaga, (2005). ΥΠΕΠΘ ιαθεµατικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραµµάτων Σπουδών και Αναλυτικά Προγράµµατα Σπουδών, Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης, Αθήνα 2002. The New Technology as a Useful Tool in the Educational Process Ap. Trompoukis, Assistant Professor, University of Ioannina Abstract The advent of scientific technological revolution in our era, along with the tendency of contemporary societies to integrate and thus assimilate the new facts introduced with the surge of computer science in our daily lives, has brought about the introduction of novel (new) technologies in the field of education, so that every young person, through the process of general education, may acquire both the fundamental knowledge and the skills required for the effective use of new technologies. However, in the Analytical Course Syllabus, that involves this cognitive field, besides the inconsistencies and contradiction in terms of goals and targets, we may also notice a complete absence of guidance addressing educators which would otherwise contribute into an effort to overcome or at least alleviate any negative consequences that may arise due to the inappropriate application of these new technologies by the students. Keeping these facts in mind, we have worked on this project in an attempt to define the desirable role that these technologies should play in education, so that this cognitive domain may not only cease to cause any negative effects on both (the) mental and physical health of students but also (to) contribute to the emergence of free, responsible and self-disciplined scientists, as well as creative, productive and active citizens. 10