ΕΤΗΣΙΑ ΤΑΚΤΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ

ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΣΥΝ ΕΣΜΟΣ ΞΕΝΟ ΟΧΩΝ ΕΤΗΣΙΑ ΤΑΚΤΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ ΤΟΥ ΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ 26 ΜΑΪΟΥ 2009

ΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ 2006-2009 κ.κ. Χάρης Λοϊζίδης - Πρόεδρος Άννα Μιχαηλίδου (κα) - Α Αντιπρόεδρος Νικολής Νικολαϊδης - Β Αντιπρόεδρος Θέµης Φιλιππίδης - Γραµµατέας Παύλος Θεοχάρους - Οικονοµικός ιαχειριστής Γιώργος Βασιλόπουλος - Μέλος Αντώνης Ιωσηφίδης - Μέλος Χρίστος Κοιτάζος - Μέλος Νίκος Ματθαίου - Μέλος Στέλιος Μανδρίδης - Μέλος Μιχάλης Αντωνιάδης - Μέλος Ανδρέας Καπετάνιος - Μέλος Μαρία Παναγή (κα) - Μέλος Ανδρέας Τσόκκος - Μέλος Ευρυπίδης Λοϊζίδης - Μέλος Παντελής Λεπτός - Μέλος Κώστας Ζερβός - Μέλος Μαρίνος Κουννάς - Μέλος Ανδρέας Χρυσαφίνης - Μέλος Μαυρουδής Μαυρουδή - Μέλος Στέλιος Παναγιώτου - Μέλος ΓΕΝΙΚΟΣ ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ κ. Ζαχαρίας Ιωαννίδης ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ κα Φαβιόλα Ουσάρ κ. Κυριάκος Κωστή κα Έλλη Σάρρου κ. Στέλιος Προκοπίου κα Χρυστάλλα Προκοπίου ΝΟΜΙΚΟΙ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ κ.κ. Τάσσος Παπαδόπουλος & Σια ΕΛΕΓΚΤΕΣ κ.κ. PricewaterhouseCoopers ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ κ.κ. Γνώρα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ------------------------------------------------------ 1 2. ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ- 7 3. ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ --------------------------------------------------- 11 3.1. ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ------------------------------------ 11 3.1.1. ιεθνής Τουριστική Κίνηση ------------------------- 11 3.1.2. Τουριστική Κίνηση στην Κύπρο -------------------- 12 3.1.3. Έσοδα από τον Τουρισµό --------------------------- 12 3.1.4. Συνεισφορά στο Α.Ε.Π.----------------------------- 13 3.1.5. Ανταγωνιστικότητα της Κύπρου σαν Τουριστικός Προορισµός ---------------------- 13 3.2. ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ------------------------ 17 3.2.1. Προσφορά Κλινών και Απασχόληση στην Ξενοδοχειακή Βιοµηχανία -------------------- 17 3.2.2. Πληρότητες ----------------------------------------- 17 3.2.3. υναµικότητα Ξενοδοχειακής Βιοµηχανίας -------- 18 3.2.4. Απασχόληση ---------------------------------------- 19 3.2.5. Τιµές Ξενοδοχείων, Πολιτική Τιµών και Οικονοµικές Υποχρεώσεις στο Τραπεζικό Σύστηµα-19 3.3. ΠΟΡΕΙΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟ 2008-21 3.3.1. Απολογισµός Παγκόσµιου Οργανισµού Τουρισµού για το 2008 ----------------------------- 21 3.3.2. Εκτιµήσεις Παγκόσµιου Οργανισµού Τουρισµού για την Πορεία του Τουρισµού το 2009 ----------- 27 3.4. ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ -------------- 27 3.4.1. Πορεία του Τουρισµού στην Κύπρο κατά την 8-ετία 2001-2008 ------------------------ 27 3.4.2. Στοιχεία Τουριστικών Αφίξεων και Εσόδων Ιανουαρίου-Μαρτίου 2009 και Εκτιµήσεις για όλο το 2009 ------------------------------------ 29 3.4.3. Οι Επιπτώσεις της Παγκόσµιας Οικονοµικής Κρίσης στον Κυπριακό Τουρισµό και Μέτρα Στήριξης του από την Κυβέρνηση ----------------- 30 3.4.4. Κύριοι Άξονες Πολιτικής/Προτεραιοτήτων που Εισηγείται ο ΠΑΣΥΞΕ - Οµιλία Προέδρου ΠΑΣΥΞΕ κατά την Ετήσια Γενική Συνέλευση (Μάϊος 2008)- 39

Σελίδα 3.5. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΑΓΟΡΩΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ (ΗΝΩΜΕΝΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΡΩΣΙΑΣ) ---------------------------------------------- 40 3.5.1. Εκτιµήσεις/ ιαπιστώσεις από την Αγορά του Ηνωµένου Βασιλείου ------------------------------- 40 3.5.2. Εκτιµήσεις/ ιαπιστώσεις από την Αγορά της Γερµανίας ------------------------------------------- 43 3.5.3. Εκτιµήσεις/ ιαπιστώσεις από τις Αγορές της Ρωσίας και των ηµοκρατιών της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών ------------------------------ 44 3.6. ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ----------------------------- 46 3.6.1. Στρατηγικό Σχέδιο για τον Τουρισµό 2010 και Σχέδιο Υλοποίησης 2003-2010 ---------------- 46 3.6.2. Αναθεώρηση του Θεσµικού Πλαισίου για την Ξενοδοχειακή Βιοµηχανία ----------------- 49 3.6.3. Κίνητρα για την Απόσυρση Κλινών από την Ξενοδοχειακή Βιοµηχανία και για την Αναβάθµιση των Υφιστάµενων Μονάδων ----------------------- 50 3.6.4. Σχέδιο Κρατικών Ενισχύσεων για τον Εµπλουτισµό και Εκσυγχρονισµό του Τουριστικού Προϊόντος ------------------------------------------ 53 3.6.5. Εταιρείες Τουριστικής Ανάπτυξης και Προβολής Περιφερειών ------------------------ 55 3.6.6. ηµιουργία Γηπέδων Γκολφ και Ενίσχυση της Ανταγωνιστικότητας της Ξενοδοχειακής Βιοµηχανίας ----------------------------------------- 55 3.6.7. Προοπτική Νέων Επενδύσεων στην Κυπριακή Τουριστική Βιοµηχανία ----------------------------- 55 3.7. ΤΕΛΗ ΚΑΙ ΧΡΕΩΣΕΙΣ ΑΕΡΟ ΡΟΜΙΩΝ - ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗ ΑΕΡΟΜΕΤΑΦΟΡΩΝ - ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΝΕΩΝ ΑΕΡΟ ΡΟΜΙΩΝ ------------------ 56 3.8. ΕΙ ΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ------------------------ 58 3.8.1. Εσωτερικός Τουρισµός ----------------------------- 58 3.8.2. Χειµερινός Τουρισµός ------------------------------ 61 3.8.3. Επιχορηγηµένες Άδειες ---------------------------- 63 3.8.4. Αθλητικός Τουρισµός ------------------------------ 64 3.8.5. Θρησκευτικός Τουρισµός -------------------------- 66 3.8.6. Γαµήλιος Τουρισµός ------------------------------- 66 3.8.7. Ιατρικός Τουρισµός -------------------------------- 68 3.8.8. Συνεδριακός Τουρισµός ---------------------------- 69

Σελίδα 3.9. ΦΟΡΟΛΟΓΙΕΣ - ΤΕΛΗ ------------------------------------ 69 3.9.1. Προσωρινή Μείωση του Συντελεστή ΦΠΑ για τα Ξενοδοχεία από το 8% σε 5% από 1 η Μαϊου 2009 --------------------------------- 70 3.9.2. Φορολογική Μεταρρύθµιση σε Σχέση µε το ΦΠΑ - 71 3.9.3. Κόστος της Τιµής του Ηλεκτρικού Ρεύµατος, του Νερού και των Αποχετεύσεων στην Ξενοδοχειακή Βιοµηχανία -------------------------- 72 3.9.4. Συντελεστής Φόρου Κατανάλωσης για το Πετρέλαιο Θέρµανσης ------------------------------ 73 3.9.5. Τέλη ιανυκτέρευσης προς τους ήµους και τα Συµβούλια Βελτιώσεως --------------------- 74 3.10. ΝΟΜΟΘΕΣΙΕΣ --------------------------------------------- 75 3.10.1. Ο Περί Προστασίας της Παραλίας (Τροποποιητικός) Νόµος του 2008 ---------------- 75 3.10.2. Νόµος που Προνοεί για την Εγκατάσταση και Χρήση Αυτόµατων Εξωτερικών Απινιδωτών ------ 75 3.11. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΠΑΣΥΞΕ ΣΤΟ ΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΟΤ ----------------------------------- 75 3.12. ΜΗΝΙΑΙΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΜΕ ΤΟΝ ΚΟΤ ----------------------------------- 76 3.13. ΣΥΣΤΑΣΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ ----------------------------- 76 3.14 ΑΚΑ ΗΜΙΑ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ------------------------------- 77 4. ΜΑΡΚΕΤΙΓΚ --------------------------------------------------- 78 4.1. ΑΝΑΓΚΗ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ, ΑΝΑΚΑΤΑΝΟΜΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΚΟΝ ΥΛΙΩΝ ΙΑΦΗΜΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΟΥ ΚΟΤ -------------- 78 4.2. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ, ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ, ΠΡΟΒΟΛΗ ------------------- 79 4.2.1. Τουριστικές Εκθέσεις - Προβολή Τουριστικής Κύπρου - World Travel Market (Λονδίνο) I.T.B. (Βερολίνο) - ΜΙΤΤ και ΙΤΜ (Μόσχα) -------- 79 4.3. ΣΥΝΕ ΡΙΑ - ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ - ΕΚ ΗΛΩΣΕΙΣ -------------- 81 4.3.1. 31 ο Ετήσιο Ξενοδοχειακό Συνέδριο 17 η Έκθεση Προϊόντων και Υπηρεσιών ΠΑΣΥΞΕ -- 81 4.3.2. Τουριστική Βιοµηχανία - Προβλήµατα - Προκλήσεις - Προοπτικές - Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης ΗΣΥ ------------------------------------- 83

Σελίδα 4.3.3. Συνεδρία Υποεπιτροπής Τουριστικής Ανάπτυξης της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συµβουλίου της Ευρώπης -------------------------- 84 4.3.4. Ανοικτή Συνεδρία Επιτροπής του ιεθνούς Συνδέσµου Αεροµεταφορών (IACA) --------------- 84 4.3.5. Σεµινάριο του Ευρωπαϊκού Οργανισµού για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία (HORECA) ----- 84 4.3.6. "Travel and Tourism Symposium" του IMH Creative Solution Consulting και του Περιοδικού IN Business ---------------------------- 85 5. ΕΙ ΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ -------------------------------------------- 85 5.1. ΣΥΓΓΕΝΙΚΑ ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΕ ΗΜΟΣΙΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ (ΗΧΟΣ) -------- 85 5.2. ΛΗΨΗ ΜΕΤΡΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΓΙΑ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΝΕΡΟΥ ---------------------------------- 86 5.3. ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ ΤΩΝ ΛΕΓΕΩΝΑΡΙΩΝ -------------------------------------- 87 5.4. ΡΟΜΟΛΟΓΗΣΗ ΛΕΩΦΟΡΕΙΩΝ ΑΠΟ ΚΑΙ ΠΡΟΣ ΤΟ ΑΕΡΟ ΡΟΜΙΟ ΛΑΡΝΑΚΑΣ -------------------------- 88 5.5. ΠΑΤΑΞΗ ΤΗΣ ΗΧΟΡΥΠΑΝΣΗΣ ΣΤΙΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΜΑΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ------------------------------------------- 89 5.6. ΣΤΗΡΙΞΗ ΚΑΙ ΟΧΙ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ ΣΤΗΝ EUROCYPRIA ---------------------------------------------- 89 5.7. ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΖΙΝΟΥ/ΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ----------- 90 5.8. ΙΣΗ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΕΝΑΝΤΙ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗ ΧΟΡΗΓΙΑ ΤΟΥ HACCP ------------------------------------------------ 90 5.9. ΜΗ Α ΕΙΟΥΧΑ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ / ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΗ ΟΡΓΑΝΩΤΩΝ ΕΚ ΡΟΜΩΝ ------------------------------- 91 5.10. ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΣΤΟ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟ ΣΩΜΑ ---------------- 91 5.11. ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ 2008 --------------- 92 5.12. ΠΤΩΧΕΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕ ΞΕΝΟΥΣ ΟΡΓΑΝΩΤΕΣ ΕΚ ΡΟΜΩΝ ----------------- 93

Σελίδα 6. ΕΡΓΑΤΙΚΑ - ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ --------------- 94 6.1. ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ - ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ------------- 94 6.2. ΑΝΑΝΕΩΣΗ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΠΟΥ ΕΛΗΞΕ ΣΤΙΣ 31/12/2008 ------------------------- 95 6.3. ΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΣ ΑΝΑΣΤΟΛΗΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Σ ΟΤΙ ΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΒΟΛΗ ΑΝΕΡΓΙΑΚΟΥ ΕΠΙ ΟΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝΑΦΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ / ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ -------------------------------------------- 97 6.4. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΑΜΕΙΟΥ ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ, ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΑΡΩΓΗΣ ΚΑΙ ΚΙΝΗΤΡΩΝ ------------------------------- 100 6.5. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΞΕΝΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΥΝΑΜΙΚΟΥ -------- 100 6.6. ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΑΣΚΗΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ / ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΚΥΠΡΙΑΚΩΝ ΣΧΟΛΩΝ / Ι ΡΥΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟ Ο ------------------- 101 6.7. ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ (ΜΟΥΣΙΚΩΝ) ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ -------------------- 102 6.8. ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ -------------------------------------------- 103 7. ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΙΣ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΚΑΙ ΕΚΤΟΠΙΣΜΕΝΟΙ ΞΕΝΟ ΟΧΟΙ ------------------ 103 7.1. ΝΕΑ ΤΑΞΗ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΗ ΕΝΤΑΞΗ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΕΕ ----------------- 103 7.2. ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΩΝ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΩΝ ------------------------------------------ 104 7.3. ΕΚΤΟΠΙΣΜΕΝΟΙ ΞΕΝΟ ΟΧΟΙ ------------------------- 105 8. ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΣΥΝ ΕΣΜΟΣ ΞΕΝΟ ΟΧΩΝ --------- 106 8.1. ΕΤΗΣΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΠΑΣΥΞΕ --------------- 106 8.2. ΕΚΤΑΚΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΠΑΣΥΞΕ-107 8.3. ΗΜΟΣΙΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΑΣΥΞΕ ---------------------------- 108 8.4. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΠΑΣΥΞΕ ΣΕ ΟΜΟΣΠΟΝ ΙΕΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ -- 109

Σελίδα 8.5. ΠΕΡΙΟ ΙΚΟ "ΞΕΝΟ ΟΧΟΣ" ΤΟΥ ΠΑΣΥΞΕ ------------109 8.6. ΑΙΘΟΥΣΑ ΣΥΝΕ ΡΙΑΣΕΩΝ ΠΑΣΥΞΕ "ΤΑΚΗ ΚΟΥΝΝΑ" ---------------------------------------- 110 8.7. ΑΝΑΚΟΙΝΩΘΕΝ ΠΑΣΥΞΕ ΓΙΑ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΑΕΙ. ΤΑΣΣΟΥ ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΥ ----------------- 110 8.8. ΜΕΛΗ ΠΑΣΥΞΕ ------------------------------------------- 111 9. ΕΠΑΡΧΙΑΚΕΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ ------------------------------ 111 9.1. ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ----------------- 111 9.2. ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΛΕΜΕΣΟΥ ------------------- 113 9.3. ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΛΑΡΝΑΚΑΣ ----------------- 115 9.4. ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ ------------- 115 9.5. ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΑΦΟΥ ---------------------- 117 9.6. ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΟΡΕΙΝΩΝ ΘΕΡΕΤΡΩΝ ----- 120

Σελίδα 10. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ -------------------------------------------- 123 I. ΙΕΘΝΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ---------------------- 124 II. ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο 2008-2020 ---- 125 III. ΙΕΘΝΕΙΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΑΦΙΞΕΙΣ / ΕΣΟ Α ΚΑΤΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ---------------------------- 125 IV. ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΑΦΙΞΕΙΣ ΚΑΤΑ ΧΩΡΑ ΣΥΝΗΘΟΥΣ ΙΑΜΟΝΗΣ -------------------------------- 126 V. % ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ ΚΑΤΑ ΠΡΟΤΙΘΕΜΕΝΟ VI. ΤΟΠΟ ΙΑΜΟΝΗΣ 2008 -------------------------------- 127 ΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ: ΜΕΓΕΘΟΣ, ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΤΟ 2008 ------------------ 128 VII. ΙΑΚΥΜΑΝΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΑΦΙΞΕΩΝ ΓΙΑ ΚΥΠΡΟ ΚΑΙ ΚΥΡΙΟΥΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΥΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΥΣ (YEAR TO DATE, 2007 KAI 2006) -------------------- 129 VIII. ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΚΛΙΝΩΝ --------------------- 130 IX. ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΚΛΙΝΩΝ ΚΑΤΑ ΕΠΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΣΕ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑ 5-1 ΑΣΤΕΡΩΝ -------- 131 X. ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΚΛΙΝΩΝ ΚΑΤΑ ΕΠΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΣΕ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΑ ΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΧΩΡΙΑ ------------------------------- 132 XI. ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΚΛΙΝΩΝ ΚΑΤΑ ΕΠΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΕΙ ΟΣ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΟΣ --------------------------------- 133 XII. ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΑΦΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΕΣΟ Α 1973-2008 --- 134 ΧΙΙΙ. ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΠΡΟΣΕΛΚΥΣΗ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ 4 ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΤΟΥΡΙΣΤΕΣ ΚΑΤ ΕΤΟΣ ----------- 135 ΧΙV. ΜΕΛΗ ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΥ ΣΥΝ ΕΣΜΟΥ ΞΕΝΟ ΟΧΩΝ --- 136 ΧV. ΕΠΑΡΧΙΑΚΕΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ ΠΑΣΥΞΕ 2006-2009 ---- 145 ΧVΙ. ΜΕΛΗ ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ ΠΑΣΥΞΕ --------------------------- 147

ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ ΤΟΥ ΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΥ ΣΥΝ ΕΣΜΟΥ ΞΕΝΟ ΟΧΩΝ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το 2008, όπως χαρακτηρίστηκε από τον Παγκόσµιο Οργανισµό Τουρισµού (UNWTO), πέρασε στην ιστορία ως η χρονιά µε αναταραχές και αντιθέσεις, η οποία επέδειξε δραστική επιβράδυνση στις διεθνείς αφίξεις, οι οποίες επηρεάστηκαν από µια εξαιρετικά ασταθή και δυσµενή διεθνή οικονοµία ένεκα της πιστωτικής κρίσης και της εξάπλωσης της οικονοµικής κρίσης. Όπως το UNWTO προβλέπει, δεν υπάρχουν σηµάδια ουσιαστικής ανάκαµψης κατά το 2009 και η µετριοπαθής αυτή προοπτική του παγκόσµιου τουρισµού οφείλεται στο γεγονός ότι η διεθνής οικονοµική κρίση συνδυαζόµενη µε την αβεβαιότητα και τη µείωση της επιχειρηµατικής και καταναλωτικής εµπιστοσύνης, αναµένεται να συνεχίσει να υπονοµεύει τη ζήτηση για τουρισµό, τουλάχιστο βραχυπρόθεσµα και µεσοπρόθεσµα, επιδεικνύοντας έτσι µια στασιµότητα. Ως γνωστό, έχουν παρέλθει πέντε χρόνια από το σηµαντικότερο γεγονός στη σύγχρονη ιστορία της µικρής µας πατρίδας. Η ένταξη της Κύπρου την 1 η Μαϊου 2004 ως πλήρες Μέλος της Ευρωπαϊκής Οικογένειας των 27 Κρατών-Μελών, αλλά και η ένταξη στην Ευρωζώνη από την 1 η Ιανουαρίου 2008, αποτελούν πλέον µια πραγµατικότητα. Παρά τις δύο αυτές πολύ θετικές συγκυρίες για το νησί µας, εντούτοις η ελπιδοφόρα προοπτική για κατοχύρωση, ενδυνάµωση και ενίσχυση της µεσογειακής διάστασης της "Τουριστικής Κύπρου", συνεχίζει να παρουσιάζει αδυναµία, ενώ αναµένεται να επιδεινωθεί αφού η παγκόσµια οικονοµική κρίση δεν την έχει αφήσει ανεπηρέαστη. Ιδιαίτερη απογοήτευση προκάλεσε η διαπίστωση της θέσης της Κύπρου στην τουριστική "αρένα" σε σχέση µε ανταγωνιστικούς της προορισµούς στη Μεσόγειο κατά το 2008. Συγκεκριµένα, παρά την περαιτέρω, έστω και µετριοπαθή, εκ 2% αύξηση στις αφίξεις (924 εκατοµµύρια) του παγκόσµιου τουρισµού κατά το 2008, τη σταθερή κατάταξη της Ευρώπης στην πρώτη θέση (µε 488.5 εκατοµµύρια αφίξεις), την εκ νέου ανάδειξη της Μέσης Ανατολής ως ο προορισµός της δεκαετίας καταγράφοντας 1

το καλύτερο ποσοστό επίδοσης (11.3% αύξηση αφίξεων), η Κύπρος η οποία θεωρείται από τον Παγκόσµιο Οργανισµό Τουρισµού (UNWTO) από τους κυριότερους προορισµούς ήλιου και θάλασσας στην περιοχή, κατέγραψε αδύναµη ανάπτυξη (-0.5%). Και τούτο σε σχέση µε τα πολύ θετικά αποτελέσµατα που κατέγραψαν οι κυριότεροι γειτονικοί ανταγωνιστές της, δηλαδή το Ισραήλ (24%), η Αίγυπτος (16%), η Τουρκία (13%), το Μαρόκο (7%) και η Μάλτα (4.5%). Αξίζει να σηµειωθεί εδώ η χαρακτηριστική αναφορά του UNWTO ότι η Τουρκία µαζί µε την Αίγυπτο έχουν αναδειχθεί και πάλι ως τα "αστέρια" του µεσογειακού τουρισµού. Σε σχέση µε την αδύναµη πορεία της Κύπρου, το UNWTO απόδοσε την ευθύνη κυρίως στα αυξηµένα τέλη αεροδροµίων της που έχουν επιβαρύνει το κόστος των αεροπορικών ταξιδίων. Με βάση τα επίσηµα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας της ηµοκρατίας, η Κύπρος κατά το 2008 είχε οριακή µείωση της τάξης του 0.5% στις τουριστικές της αφίξεις σε σχέση µε το 2007. Συναφώς πόρρω απέχουµε από τον ορισµό της ανάκαµψης µια και τα 2,403.750 τουρίστες που είχαµε το 2008, εξακολουθούν να είναι περίπου κατά 300,000 λιγότεροι από όσους προσελκύσαµε τη χρονιά ρεκόρ του 2001 (2.7 εκατοµµύρια τουρίστες), καταγράφοντας µείωση της τάξης του 10.8% το 2008 σε σχέση µε το 2001. Μεγάλου βαθµού αρνητικός αντίκτυπος υπήρξε κατά την οκταετία 2001-2008 και στην οικονοµική συνεισφορά του τοµέα, µε ανάλογες επιπτώσεις και στους ρυθµούς της οικονοµικής ανάπτυξης του τόπου µας. Το ξένο συνάλλαγµα από τον τουρισµό έφθασε τα 1.792 δισεκατοµµύρια το 2008 σηµειώνοντας µείωση της τάξης του 3.5% έναντι του 2007 ( 1.858 δισεκατοµµύρια). Αξιοσηµείωτο είναι ότι τα έσοδα του 2008 ( 1.792) παραµένουν αισθητά πιο κάτω από τα έσοδα που είχαµε το 2001 ( 2.171) που ήταν χρονιά ρεκόρ. Η µείωση των εσόδων του 2008 έναντι του 2001 είναι της τάξης του 17.4% και κατά περίπου 380 εκατοµµύρια λιγότερα για την Εθνική Οικονοµία. Σύµφωνα µε τα τελευταία διαθέσιµα επίσηµα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, εξίσου απογοητευτικό ήταν το πρώτο τρίµηνο του 2009, το οποίο µε 194,126 τουριστικές αφίξεις, κατέδειξε συνολική µείωση κατά 15.2% έναντι της αντίστοιχης περιόδου του 2008 (228,962 αφίξεις). Απογοητευτικά ήταν επίσης τα έσοδα του πρώτου τριµήνου του 2009 όπου, βάση της Στατιστικής Υπηρεσίας, κατέδειξαν συνολική µείωση της τάξης του 12.8% ( 124,900,000) έναντι του αντίστοιχου πρώτου τριµήνου του 2008 ( 143,200,000). 2

Το γεγονός όµως που επηρέασε αισθητά την Τουριστική Κύπρο ήταν το πρόβληµα της ανταγωνιστικότητας της έναντι γειτονικών της προορισµών στη Μεσόγειο, που επιδεινώθηκε ένεκα και της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης, ενώ εξίσου ανησυχητική ήταν και η επιδείνωση της εποχικότητας, µια και η χειµερινή περίοδος 2008-2009 χαρακτηρίστηκε από τις χειρότερες των τελευταίων χρόνων και εξανάγκασε και πάλι µεγάλο αριθµό ξενοδοχειακών µονάδων σε ολική ή µερική αναστολή. Ενόψει των πιο πάνω, ο ΠΑΣΥΞΕ, µε στόχο την εξέταση όλου του φάσµατος της σοβαρής αυτής κατάστασης, κινητοποιήθηκε άµεσα ώστε έγκαιρα να ληφθούν τα επιβαλλόµενα αντισταθµιστικά µέτρα από την Κυβέρνηση για ανακοπή και, σηµαντικότερο, αναστροφή της αρνητικής αυτής πορείας. Συναφώς επέδειξε πρωτοφανή κινητικότητα και είχε κύκλο συναντήσεων µε το ΑΚΕΛ, το ΗΣΥ, το ΗΚΟ, τους Υπουργούς Εµπορίου, Βιοµηχανίας & Τουρισµού, Οικονοµικών, Εσωτερικών, Συγκοινωνιών & Εργων, Εργασίας & Κοινωνικών Ασφαλίσεων, τις Κοινοβουλευτικές Επιτροπές Εµπορίου & Βιοµηχανίας και Οικονοµικών, τον ΚΟΤ, την Κεντρική Τράπεζα, το Σύνδεσµο Εµπορικών Τραπεζών, τον Πρόεδρο της Αρχής Ηλεκτρισµού Κύπρου, τις Συντεχνίες ΣΕΚ και ΠΕΟ, το ΚΕΒΕ και άλλους αρµόδιους φορείς για τον τουρισµό. Συναφώς ο ΠΑΣΥΞΕ υπέβαλε έγκαιρα τον Οκτώβριο 2008, σε όλους τους προαναφερόµενους, εκτενές υπόµνηµα µε τις εισηγήσεις του σε σχέση µε την εξαγγελία Έκτακτου Σχεδίου Στήριξης µε στόχο την έγκαιρη και αποτελεσµατική αντιµετώπιση των νέων δεδοµένων και ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων στην ξενοδοχειακή και τουριστική βιοµηχανία της Κύπρου από την παγκόσµια οικονοµική κρίση. Συγκεκριµένα, µεταξύ των σηµαντικότερων θεµάτων που έθεσε ενώπιον τους ο ΠΑΣΥΞΕ, ήταν η προσωρινή µείωση του ΦΠΑ για τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις από 8% σε 5% για τα έτη 2009 και 2010 επί όλων των όρων διαµονής (terms of stay), η προσωρινή µείωση των τελών διανυκτέρευσης προς τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η ένταξη της ξενοδοχειακής βιοµηχανίας στις διατιµήσεις που προσφέρονται από την Αρχή Ηλεκτρισµού Κύπρου για την µεταποιητική βιοµηχανία, η παροχή πολεοδοµικών κινήτρων για την ποιοτική αναβάθµιση/εµπλουτισµό και ανακαίνιση των υφιστάµενων µονάδων, η υλοποίηση του ήδη εγκριθέντος Σχεδίου Απόσυρσης Κλινών, η ανάγκη παρέµβασης της Κεντρικής Τράπεζας και/ή της Κυβέρνησης για να επιδειχθεί κατανόηση από µέρους των τραπεζών µε την αναστολή καταβολής για ένα έτος των τοκοχρεολυσίων των οφειλοµένων από την 3

ξενοδοχειακή βιοµηχανία δανείων, η ανάγκη µείωσης των ψηλών και µη ανταγωνιστικών τελών και χρεώσεων των αεροδροµίων µας, η φιλελευθεροποίηση των αεροµεταφορών και η ανάγκη καθόδου αερογραµµών χαµηλού κόστους. Συναφώς κατόπιν της έντονης προσπάθειας που ανέπτυξε ο ΠΑΣΥΞΕ από τα τέλη του 2008, το Στρατηγικό Σχέδιο ράσης που περιλάµβανε και τα έκτακτα µέτρα για τον τουρισµό, εξαγγέλθηκε από τον Πρόεδρο της ηµοκρατίας στις 3 Φεβρουαρίου 2009. Συγκεκριµένα για τον τοµέα του τουρισµού προτάθηκαν τα ακόλουθα µέτρα:» Κατάργηση για το 2009 των τελών διανυκτέρευσης που επιβάλλουν οι Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης στα ξενοδοχεία και καταβολή τους από το Κράτος.» Μείωση για το 2009 των τελών προσγείωσης και άλλων τελών που καταβάλλουν οι Αεροπορικές Εταιρείες, µε την αποποίηση του µεριδίου που εισπράττει η Κυβέρνηση από την Εταιρεία ιαχείρισης των Αερολιµένων.» Μείωση για το 2009 του συντελεστή ΦΠΑ από 8% σε 5% που εισπράττεται από τα ξενοδοχεία για σκοπούς διανυκτέρευσης.» Εφαρµογή σχεδίου ενίσχυσης εσωτερικού κοινωνικού τουρισµού κατά το 2009 (επιχορήγηση διακοπών στην Κύπρο σε χαµηλά αµοιβόµενους). Ανεξάρτητα της πιο πάνω θετικής εξέλιξης συνεχίζει να υπάρχει βάσιµη ανησυχία και προβληµατισµός κατά πόσο ο πολύ σηµαντικός αλλά και τόσο ευαίσθητος αυτός τοµέας της οικονοµίας, θα επανακτήσει την πάλαι ποτέ ανοδική πορεία και κατεπέκταση την υγιή απόδοσή του. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι, µε βάση στοιχείων της Κεντρικής Τράπεζας, κατά το 2008, το σύνολο των οικονοµικών υποχρεώσεων των τουριστικών επιχειρήσεων µόνο στις εµπορικές τράπεζες της Κύπρου, περιλαµβανοµένων των Συνεργατικών Πιστωτικών Ιδρυµάτων, ανέρχεται στο αστρονοµικό ποσό των 1.990 δισεκατοµµυρίων, ενώ πρόσθετο ποσό της τάξης των 213 εκατοµµυρίων οφείλεται σε τράπεζες του εξωτερικού. Ο ΠΑΣΥΞΕ αξιολογεί ότι οι βασικοί ενδογενείς παράγοντες οι οποίοι αιτιολογούν τη µη ανάκτηση της υγιούς απόδοσης της ξενοδοχειακής βιοµηχανίας είναι κυρίως πέντε. Πρώτος, είναι το γεγονός ότι η Κύπρος συνεχίζει ν αντιµετωπίζει έντονο ανταγωνιστικό πρόβληµα µε τις τιµές για διακοπές στην Κύπρο να είναι αισθητά ακριβότερες έναντι των αντίστοιχων τιµών 4

για διακοπές σε ανταγωνιστικούς της προορισµούς, πρόβληµα που οξύνθηκε µε τις αλµατώδεις αυξήσεις που επήλθαν στα τέλη και άλλες χρεώσεις των αεροδροµίων µας. εύτερος, είναι το πρόβληµα της παραγωγικότητας στην ξενοδοχειακή βιοµηχανία που έχει ακόµα πολύ σηµαντικά περιθώρια βελτίωσης, µε την πιο ευέλικτη αξιοποίηση του προσωπικού και αποτελεσµατικότερες διαδικασίες στη διεξαγωγή των εργασιών. Τρίτος παράγοντας είναι το συνεχώς εντεινόµενο πρόβληµα της εποχικότητας του τουρισµού, ένεκα και των συνεχιζόµενων σοβαρών ελλείψεων του τουριστικού µας προϊόντος, σε σύγκριση µε τους κύριους ανταγωνιστικούς προς εµάς προορισµούς, όπου και πάλι το θέµα των αυξήσεων στα τέλη αεροδροµίων έχει την αρνητική συµβολή του. Τέταρτος σηµαντικός παράγοντας είναι τα ψηλά λειτουργικά κόστα που αντιµετωπίζει η ξενοδοχειακή βιοµηχανία, ιδιαίτερα η πτυχή του ψηλού εργατικού κόστους το οποίο κατά µέσο όρο αντιπροσωπεύει πέραν του 40% του συνόλου των εσόδων µιας ξενοδοχειακής µονάδας, ενώ οι ανταγωνιστές της έχουν αντίστοιχο ποσοστό εργατικού κόστους της τάξης του 25% περίπου των εσόδων τους, σε ορισµένες δε περιπτώσεις αυτό βρίσκεται σε επίπεδα χαµηλότερα και του 20%. Σηµαντική επίσης επιδείνωση επιφέρουν και οι αλµατώδεις αυξήσεις που επήλθαν στα κόστη ενέργειας και τροφοδοσίας των µονάδων µας. Ο πέµπτος παράγοντας άπτεται του φάσµατος φορολογιών και τελών που άδικα επιβάλλονται και µάλιστα σε αυξηµένα επίπεδα σε βάρος της ξενοδοχειακής βιοµηχανίας, θέτοντας την υπό δυσµενή διάκριση. Παρά το γεγονός ότι οι χρονιές 2002, 2003, 2004, 2006 και 2008 κατέγραψαν σηµαντική µείωση στις τουριστικές µας αφίξεις και παρά την επιβεβληµένη ανάγκη για πλήρη κατάργηση του 3% (γνωστού ως ΚΟΤ) επί όλων των λογαριασµών των τουριστικών επιχειρήσεων, εντούτοις το τέλος αυτό τελικά ενσωµατώθηκε στο ΦΠΑ αυξάνοντας το µειωµένο συντελεστή ΦΠΑ από 5% στο 8% (έστω και αν αναστάληκε προσωρινά από 1/5/2009-30/4/2010 λόγω της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης). Σε καµµιά άλλη χώρα της Ευρώπης δεν καλείται ο ιδιωτικός τοµέας, οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, να επιδοτούν, έστω και µε αυτό τον έµµεσο τρόπο, τον Εθνικό Οργανισµό Τουρισµού. Σ αυτές τις χώρες, µε τις οποίες θέλουµε να εναρµονιστούµε και στις πολιτικές που ακολουθούν, ο τοµέας τουρισµός αναγνωρίζεται ότι αποτελεί Εθνικό Κεφάλαιο γι αυτό και η συντήρηση οικονοµικά του Εθνικού Οργανισµού Τουρισµού αποτελεί εξολοκλήρου 5

υποχρέωση την οποία αναλαµβάνει το Κράτος µέσω του ετήσιου κρατικού προϋπολογισµού. Θα πρέπει να τονιστεί ότι ο τουρισµός αποτελεί Εθνικό Κεφάλαιο αφού τα οφέλη που προκύπτουν από τον τουρισµό είναι διάσπαρτα σε όλο το φάσµα της οικονοµίας και σε όλους τους κλάδους λόγω ακριβώς του πολλαπλασιαστικού αποτελέσµατος που είναι χαρακτηριστικό γνώρισµα της τουριστικής βιοµηχανίας. Αξιοσηµείωτο φαινόµενο στην Κύπρο είναι επίσης η τάση ότι παρά τη µείωση του τουρισµού, οι ξενοδόχοι συνεχίζουν να υπερχρεώνονται, είτε µέσω αυξηµένων τελών από πλευράς ηλεκτρικού ρεύµατος και πετρελαίου θέρµανσης, είτε τελών υδατοπροµήθειας, είτε τελών αποχετευτικών συστηµάτων. εν πρέπει να αγνοείται ότι η ξενοδοχειακή και τουριστική βιοµηχανία είναι ο υπ αριθµό ένα εξαγωγικός τοµέας της οικονοµίας µε το τεράστιο έσοδο σε ξένο συνάλλαγµα από τον τουρισµό. Συνεπώς είναι ακατανόητο πως οι εξαγωγικές βιοµηχανίες, ενώ απολαµβάνουν του µηδενικού συντελεστή ΦΠΑ να επιβάλλεται στην ξενοδοχειακή βιοµηχανία έστω και ο µειωµένος συντελεστής ΦΠΑ για τις τιµές που δίδονται στους ξένους Οργανωτές Εκδροµών για την ετοιµασία του τουριστικού πακέττου. Για προώθηση των σοβαρών θεµάτων που απασχολούσαν την ξενοδοχειακή και τουριστική µας βιοµηχανία, ο Πρόεδρος και Αξιωµατούχοι του ιοικητικού Συµβουλίου, συνοδευόµενοι από το Γενικό ιευθυντή του Συνδέσµου, είχαν συναντήσεις µε το ΑΚΕΛ, το ΗΣΥ, το ΗΚΟ, τους Υπουργούς Εµπορίου, Βιοµηχανίας & Τουρισµού, Οικονοµικών, Εσωτερικών, Συγκοινωνιών & Έργων, Εργασίας & Κοινωνικών Ασφαλίσεων και Γεωργίας, Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος, τις Κοινοβουλευτικές Επιτροπές Εµπορίου & Βιοµηχανίας, Οικονοµικών και Εσωτερικών, την Κεντρική Τράπεζα, το Σύνδεσµο Εµπορικών Τραπεζών, τον Πρόεδρο της Αρχής Ηλεκτρισµού Κύπρου, τα ιοικητικά Συµβούλια του ΚΟΤ, του ΚΕΒΕ, της ΟΕΒ, του ΣΤΕΚ και του ACTA, τις ηγεσίες των Συντεχνιών ΣΕΚ, ΠΕΟ και ΕΟΚ, καθώς και µε άλλους αρµόδιους φορείς για τον τουρισµό. Παράλληλα συµµετείχαν σε διάφορες τουριστικές εκθέσεις και είχαν συναντήσεις στην Κύπρο και στο εξωτερικό, τόσο µε τουριστικούς πράκτορες από την Ευρώπη, όσο και µε επίσηµους τουριστικούς παράγοντες από χώρες που αποτελούν υποσχόµενες πηγές τουρισµού για το νησί µας. Επίσης εκπρόσωποι του ΠΑΣΥΞΕ συµµετείχαν ενεργά σε διάφορες Κυβερνητικές και άλλες Επιτροπές στις οποίες εξετάστηκαν τουριστικά, οικονοµικά, εκπαιδευτικά και άλλα θέµατα και 6

κλήθηκαν ενώπιον αρµόδιων Κοινοβουλευτικών Επιτροπών προς τις οποίες εξέφρασαν τις απόψεις του Συνδέσµου αναφορικά µε διάφορα Νοµοσχέδια και θέµατα που τις απασχόλησαν. Στα πλαίσια των εκπαιδευτικών, επιµορφωτικών και ενηµερωτικών δραστηριοτήτων του, ο Σύνδεσµος διοργάνωσε µε µεγάλη επιτυχία, το 31 ο Ετήσιο Ξενοδοχειακό Συνέδριο του ΠΑΣΥΞΕ και τη 17 η Εκθεση Προϊόντων & Υπηρεσιών. Επίσης ο ΠΑΣΥΞΕ ήταν ο µόνος Επαγγελµατικός Σύνδεσµος που συµµετείχε στη συνεδρία της Υποεπιτροπής Τουριστικής Ανάπτυξης της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συµβουλίου της Ευρώπης που έγινε στη Λεµεσό, στο συνέδριο του ιεθνούς Συνδέσµου Αεροµεταφορών (IACA) που έγινε στην Πάφο και στο σεµινάριο του Ευρωπαϊκού Οργανισµού για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία (HORECA) και του Τµήµατος Επιθεώρησης Εργασίας που έγινε επίσης στη Λεµεσό. Η παρούσα Έκθεση Πεπραγµένων του ιοικητικού Συµβουλίου, περιλαµβάνει εκτενή ανασκόπηση των δραστηριοτήτων που ανέπτυξε ο Σύνδεσµος µέσα στο χρόνο που πέρασε καλύπτοντας και την περίοδο µέχρι τον Απρίλιο του 2009. Στην αρχή της Έκθεσης παρουσιάζεται µια γενική αναφορά στις εξελίξεις της τουριστικής κίνησης και στη δυναµικότητα και συνεισφορά της ξενοδοχειακής βιοµηχανίας στην οικονοµία του τόπου, στο τέλος δε της Έκθεσης παρατίθενται αριθµός παραρτηµάτων µε συναφή λεπτοµερή στατιστικά στοιχεία, καθώς και πληροφορίες για τα µέλη και την οργάνωση του Παγκύπριου Συνδέσµου Ξενοδόχων. 2. ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ Κατά τη διάρκεια δέκα πολύωρων συνεδριάσεων της ολοµέλειας και της Εκτελεστικής Επιτροπής του, το ιοικητικό Συµβούλιο του ΠΑΣΥΞΕ εξέτασε ένα ευρύ φάσµα θεµάτων που αφορούν την ξενοδοχειακή και τουριστική βιοµηχανία, καθώς και την οικονοµία του τόπου γενικότερα. Τα κυριότερα θέµατα τα οποία απασχόλησαν την ολοµέλεια του Συµβουλίου ήταν η δύσκολη πορεία του τουρισµού στην Κύπρο κατά την επταετία 2001-2008 και η σύγκριση της µε ανταγωνιστικούς προορισµούς, οι επιπτώσεις της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης στην κυπριακή οικονοµία γενικά και στον τουρισµό της ειδικότερα και η ανάγκη της έγκαιρης εξαγγελίας µέτρων από την Κυβέρνηση. 7

Με στόχο την εξέταση όλου του φάσµατος της σοβαρής αυτής κατάστασης, ο Πρόεδρος και Αξιωµατούχοι του Συµβουλίου, καθώς και ο Γενικός ιευθυντής, σε µια πρωτοφανή κινητικότητα, είχαν κύκλο συναντήσεων µε το ΑΚΕΛ, το ΗΣΥ, το ΗΚΟ, τους Υπουργούς Εµπορίου, Βιοµηχανίας & Τουρισµού, Οικονοµικών, Εσωτερικών, Συγκοινωνιών & Εργων, Εργασίας & Κοινωνικών Ασφαλίσεων, τις Κοινοβουλευτικές Επιτροπές Εµπορίου & Βιοµηχανίας και Οικονοµικών, τον ΚΟΤ, την Κεντρική Τράπεζα, το Σύνδεσµο Εµπορικών Τραπεζών, τον Πρόεδρο της Αρχής Ηλεκτρισµού Κύπρου, τις Συντεχνίες ΣΕΚ και ΠΕΟ, το ΚΕΒΕ και άλλους αρµόδιους φορείς για τον τουρισµό, κατά τις οποίες επισηµάνθηκαν οι αρνητικές προδιαγραφές της πορείας του τουρισµού που δεν άφηναν περιθώρια για περαιτέρω καθυστέρηση στη λήψη των επιβαλλόµενων αντισταθµιστικών µέτρων από την Κυβέρνηση για ανακοπή και, σηµαντικότερο, αναστροφή της αρνητικής αυτής πορείας. Επί τούτου, έγκαιρα ο ΠΑΣΥΞΕ υπέβαλε µε εκτενές υπόµνηµα, τις εισηγήσεις του για την εξαγγελία Έκτακτου Σχεδίου Στήριξης µε στόχο την έγκαιρη και αποτελεσµατική αντιµετώπιση των νέων δεδοµένων που παρουσιάστηκαν και ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων στην ξενοδοχειακή και τουριστική βιοµηχανία της Κύπρου από την παγκόσµια οικονοµική κρίση, ενώ έδωσε και κοινή ιάσκεψη Τύπου µε το ΣΤΕΚ και τον ACTA. Κατά τη διεξαγωγή όλων των προαναφερόµενων συναντήσεων και µεταξύ των σηµαντικότερων θεµάτων που έθεσε ενώπιον τους ο ΠΑΣΥΞΕ, ήταν η προσωρινή µείωση του ΦΠΑ για τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις από 8% σε 5% για τα έτη 2009 και 2010 επί όλων των όρων διαµονής (terms of stay), η προσωρινή µείωση των τελών διανυκτέρευσης προς τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η ένταξη της ξενοδοχειακής βιοµηχανίας στις διατιµήσεις που προσφέρονται από την Αρχή Ηλεκτρισµού Κύπρου για την µεταποιητική βιοµηχανία, η παροχή πολεοδοµικών κινήτρων για την ποιοτική αναβάθµιση/εµπλουτισµό και ανακαίνιση των υφιστάµενων µονάδων, η υλοποίηση του ήδη εγκριθέντος Σχεδίου Απόσυρσης Κλινών, καθώς και η ανάγκη παρέµβασης της Κεντρικής Τράπεζας και/ή της Κυβέρνησης για να επιδειχθεί κατανόηση από µέρους των τραπεζών µε την αναστολή καταβολής για ένα έτος των τοκοχρεολυσίων των οφειλοµένων από την ξενοδοχειακή βιοµηχανία δανείων. Ιδιαίτερα σηµαντικό ήταν επίσης το πρόβληµα της επιδείνωσης της εποχικότητας κατά την χειµερινή περίοδο 2008-09 που εξανάγκασε και πάλι µεγάλο αριθµό ξενοδοχειακών µονάδων σε ολική ή µερική αναστολή, τα ψηλά και µη ανταγωνιστικά τέλη και χρεώσεις των αεροδροµίων µας, η φιλελευθεροποίηση των 8

αεροµεταφορών και η ανάγκη καθόδου αερογραµµών χαµηλού κόστους, τα προβλήµατα στον Εθνικό Μεταφορέα, καθώς και άλλα τουριστικού περιεχοµένου τα οποία συζητήθηκαν σε συναντήσεις µε τους Υπουργούς Οικονοµικών, Εµπορίου & Βιοµηχανίας, Συγκοινωνιών & Εργων και άλλους Αξιωµατούχους του ΚΟΤ. Αλλα σοβαρά θέµατα τα οποία απασχόλησαν το Συµβούλιο ήταν η αναθεώρηση του Θεσµικού Πλαισίου για την ξενοδοχειακή βιοµηχανία σε συνάρτηση µε τα κίνητρα για την απόσυρση κλινών από την ξενοδοχειακή βιοµηχανία και την αναβάθµιση των υφιστάµενων ξενοδοχειακών µονάδων, ο ολοένα πιο έντονος ανταγωνισµός από την ανάπτυξη των κατεχοµένων περιοχών µας και η παράνοµη εκµετάλλευση των Ελληνοκυπριακών περιουσιών, τα οποία επίσης συζητήθηκαν σε αριθµό συναντήσεων µε τους Υπουργούς Εµπορίου, Βιοµηχανίας & Τουρισµού και Εσωτερικών, την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Εµπορίου & Βιοµηχανίας και την ηγεσία του ΚΟΤ. Το Συµβούλιο είχε επίσης συναντήσεις µε τους Υπουργούς Εµπορίου, Βιοµηχανίας & Τουρισµού και Γεωργίας, Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος, καθώς και µε τον Πρόεδρο της Αρχής Ηλεκτρισµού Κύπρου µε τους οποίους συζητήθηκαν οι αυξήσεις στο κόστος των καυσίµων, του ηλεκτρικού ρεύµατος στα ξενοδοχεία, του νερού, των αποχετεύσεων, η απρόσκοπτη παροχή νερού στα ξενοδοχεία, καθώς και η παροχή φορολογικών κινήτρων. Το Συµβούλιο απασχόλησαν επίσης η υλοποίηση του αναθεωρηµένου Στρατηγικού Σχεδίου για τον Τουρισµό µέχρι το 2010, το Σχέδιο Κρατικών Ενισχύσεων για τον Εµπλουτισµό και Εκσυγχρονισµό του Τουριστικού Προϊόντος, οι Εταιρείες Τουριστικής Ανάπτυξης και Προβολής Περιφερειών, η δηµιουργία γηπέδων γκολφ για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ξενοδοχειακής µας βιοµηχανίας, η προοπτική νέων επενδύσεων στην Κυπριακή τουριστική βιοµηχανία, η ανακατανοµή των κονδυλίων διαφήµισης και προβολής του ΚΟΤ, η δηµιουργία καζίνου/ων, η ανάπτυξη του εσωτερικού τουρισµού, ο αθλητικός, ο θρησκευτικός, ο γαµήλιος και ο ιατρικός τουρισµός, καθώς και η ανάπτυξη του συνεδριακού τουρισµού. Εντονη υπήρξε η δραστηριότητα που ανέπτυξε ο Σύνδεσµος στον τοµέα της προβολής και της εµπορίας του ξενοδοχειακού µας προϊόντος. Μέσα στα πλαίσια των διαφόρων διεθνών τουριστικών εκθέσεων, εκπρόσωποι του ιοικητικού Συµβουλίου και των Επαρχιακών Επιτροπών του ΠΑΣΥΞΕ είχαν συναντήσεις µε ιοργανωτές Ταξιδίων και τουριστικούς παράγοντες στην Αγγλία, 9

στη Γερµανία, στη Ρωσία και σε άλλες αγορές κατά τις οποίες εξετάστηκαν τα προβλήµατα και οι προοπτικές για περαιτέρω ανάπτυξη των τουριστικών µας σχέσεων µε τις χώρες αυτές. Συναντήσεις πραγµατοποιήθηκαν επίσης µε την Υπουργό Εργασίας & Κοινωνικών Ασφαλίσεων και άλλους Αξιωµατούχους του Υπουργείου για το θεσµό της προσωρινής αναστολής εργασιών κατά τη χειµερινή περίοδο και την καταβολή του ανεργιακού επιδόµατος, για την εξέταση των αιτήσεων για εργοδότηση αλλοδαπών στα ξενοδοχεία, για το διάταγµα για την εργοδότηση φοιτητών από τρίτες χώρες, για την περαιτέρω βελτίωση και επέκταση του Σχεδίου Επιχορηγηµένων Αδειών, καθώς επίσης και άλλα εργατικά θέµατα. Η µισθοδοσία, η πρακτική εξάσκηση και άλλα θέµατα των φοιτητών του ΑΞΙΚ και των ιδιωτικών Κολλεγίων, καθώς και των µαθητών του Κλάδου Ξενοδοχειακών των Τεχνικών Σχολών, στην ξενοδοχειακή βιοµηχανία, αποτέλεσαν επίσης αντικείµενο εξέτασης σε αριθµό συνεδριάσεων του ιοικητικού Συµβουλίου του ΑΞΙΚ και της Συµβουλευτικής Επιτροπής του Ξενοδοχειακού Κλάδου της Τεχνικής Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας & Πολιτισµού, όπου συµµετέχουν και εκπρόσωποι του ΠΑΣΥΞΕ, αλλά και σε συναντήσεις µε Αξιωµατούχους του Υπουργείου Εργασίας & Κοιν. Ασφαλίσεων. Εκτός από τις συνεδρίες της ολοµέλειας, συνήλθαν παράλληλα σε ξεχωριστές συνεδρίες, διάφορες Υπεπιτροπές του ιοικητικού Συµβουλίου και εξέτασαν θέµατα των αρµοδιοτήτων τους όπως είναι η εντατικοποίηση και ενδυνάµωση των εκστρατειών µάρκετιγκ και προβολής και η συµµετοχή µας σε διάφορες τουριστικές εκθέσεις, η βελτίωση και διατήρηση της ανταγωνιστικότητας του τουριστικού µας προϊόντος, η τιµολογιακή πολιτική, τα διάφορα Νοµοσχέδια και Κανονισµοί που αφορούν ή δυνατό να επηρεάσουν την τουριστική µας βιοµηχανία, η ίση µεταχείριση της ξενοδοχειακής βιοµηχανίας έναντι των άλλων βιοµηχανιών σε σχέση µε τη χορηγία του HACCP, η απαίτηση για καταβολή συγγενικών δικαιωµάτων για την χρήση µουσικής στα ξενοδοχεία, η µη επιβολή των τελών διανυκτέρευσης από όλες τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καθώς και διάφορα άλλα οικονοµικά και φορολογικά θέµατα. Τα σοβαρά προβλήµατα της ξενοδοχειακής βιοµηχανίας συζητήθηκαν επίσης κατά τις συναντήσεις που πραγµατοποιήθηκαν µε τους Προέδρους, Γενικούς ιευθυντές και Ανώτερους Αξιωµατούχους του Κυπριακού Οργανισµού Τουρισµού, των Κυπριακών Αερογραµµών, του Συνδέσµου Ταξιδιωτικών Πρακτόρων Κύπρου (ACTA), του Συνδέσµου Τουριστικών 10

Επιχειρήσεων Κύπρου (ΣΤΕΚ), του Κυπριακού Εµπορικού & Βιοµηχανικού Επιµελητηρίου (ΚΕΒΕ) και της Οµοσπονδίας Εργοδοτών & Βιοµηχάνων (ΟΕΒ). Σε µια προσπάθεια ευρύτερης κατανόησης των σοβαρών προβληµάτων και προοπτικών του τουρισµού στον τόπο µας από την κοινή γνώµη, δηµοσιοποιήθηκαν στα Μέσα Μαζικής Ενηµέρωσης, άρθρα και συνεντεύξεις τόσο του Προέδρου του Συνδέσµου, όσο και του Γενικού ιευθυντή, καθώς και άλλων Αξιωµατούχων του Κεντρικού ιοικητικού Συµβουλίου και των Επαρχιακών του Επιτροπών. Νέα µεγάλη επιτυχία σηµείωσε η διοργάνωση του 31 ου Ετήσιου Ξενοδοχειακού Συνεδρίου του ΠΑΣΥΞΕ στη Λευκωσία, στις εργασίες του οποίου συµµετείχαν πέραν των 210 συνέδρων, καθώς επίσης και η 17 η Εκθεση Προϊόντων & Υπηρεσιών που διοργανώνεται µέσα στα πλαίσια του Συνεδρίου από το Σύνδεσµο. Αξιοσηµείωτη ήταν επίσης η συµµετοχή του ΠΑΣΥΞΕ ως του µόνου Επαγγελµατικού Συνδέσµου στη συνεδρία της Υποεπιτροπής Τουριστικής Ανάπτυξης της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συµβουλίου της Ευρώπης που έγινε τον Μάρτιο 2009 στη Λεµεσό, στο συνέδριο του ιεθνούς Συνδέσµου Αεροµεταφορών (IACA) που έγινε επίσης τον Μάρτιο 2009 στην Πάφο και στο σεµινάριο του Ευρωπαϊκού Οργανισµού για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία (HORECA) και του Τµήµατος Επιθεώρησης Εργασίας που έγινε επίσης τον Μάρτιο 2009 στη Λεµεσό. 3. ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ 3.1. ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ 3.1.1. ιεθνής Τουριστική Κίνηση Σύµφωνα µε στοιχεία του Παγκόσµιου Οργανισµού Τουρισµού, ο αριθµός τουριστικών αφίξεων διεθνώς για το 2008 παρουσίασε δραστική επιβράδυνση καταδεικνύοντας αύξηση της τάξης του 2% µόνο, φθάνοντας στα 924 εκατοµµύρια σε σύγκριση µε τα 908 εκατοµµύρια του 2007 (+7% το 2007/06), τα 847 εκατοµµύρια του 2006 (+5.5% το 2006/05), τα 805 εκατοµµύρια του 2005 (+5.5% το 2005/04) και µε τα 766 εκατοµµύρια του 2004 (που ήταν χρονιά θεαµατικής αύξησης ύψους 10% και ρεκόρ σε 11

ποσοστό αύξησης από το 1980) (ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι). Οι προβλέψεις των τουριστικών αφίξεων για την περίοδο 2008-2020 διαφαίνονται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ. Με βάση τα τελευταία διαθέσιµα στοιχεία, τα έσοδα από τον τουρισµό παγκοσµίως, σύµφωνα µε στοιχεία του ίδιου Οργανισµού, έφθασαν το 2007 τα US$856 δισεκατοµµύρια παρουσιάζοντας αύξηση 15.4% σε σύγκριση µε US$742 δισεκατοµµύρια του 2006 (ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ) (τα έσοδα του 2008 δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόµη). 3.1.2. Τουριστική Κίνηση στην Κύπρο Σύµφωνα µε στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας της ηµοκρατίας, το 2008 ο αριθµός των τουριστών πολυήµερης διαµονής µειώθηκε οριακά κατά 0.5% και έφθασε τα 2,403.750 εκατοµµύρια σε σύγκριση µε 2,416.081 εκατοµµύρια το 2007. Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από την Ερευνα Ταξιδιωτών που διεξάγεται πάνω σε συστηµατική βάση από τη Στατιστική Υπηρεσία. Οσον αφορά τη συµπεριφορά των τουριστών αναλυτικότερα, αυτή διαφαίνεται στα ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ IV, V και VI. 3.1.3. Έσοδα από τον Τουρισµό Σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα της Έρευνας για τη απάνη των Περιηγητών που διεξάγεται πάνω σε συστηµατική βάση από τη Στατιστική Υπηρεσία της ηµοκρατίας, τα έσοδα σε ξένο συνάλλαγµα από τον τουρισµό το 2008 είχαν µειωθεί κατά 3.53% σε σύγκριση µε το 2007 που είχε αύξηση κατά 5.9% σε σύγκριση µε το 2006 που είχε οριακή αύξηση κατά 2.2% σε σύγκριση µε το 2005 που είχε επίσης οριακή αύξηση κατά 2.4% έναντι του 2004 που είχε µείωση κατά 3.2% σε σύγκριση µε το 2003 που είχε επίσης µείωση κατά 10.4% σε σύγκριση µε το 2002 που είχε επίσης µείωση κατά 11% σε σύγκριση µε το 2001. ηλαδή σε απόλυτους αριθµούς, η µείωση των εσόδων είχε ως ακολούθως: από 2,173 εκατοµµύρια το 2001 µειώθηκαν στα 1.935 12

εκατοµµύρια το 2002, στα 1.734 εκατοµµύρια το 2003, στα 1.678 εκατοµµύρια το 2004, ανέκαµψαν οριακά στα 1,718 εκατοµµύρια το 2005, στα 1,756 το 2006, στα 1,858 το 2007 και ξαναµειώθηκαν στα 1,793 το 2008. 3.1.4. Συνεισφορά στο Α.Ε.Π. Σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις της Στατιστικής Υπηρεσίας, η συνεισφορά του ξενοδοχειακού και επισιτιστικού τοµέα στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (Α.Ε.Π.) για το 2008 ήταν 6.5%, ενώ το 2007 ήταν 6.9%. Το ολικό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν σε τρέχουσες τιµές αγοράς υπολογίζεται κατά το 2008 στα 16.9 δισεκατοµµύρια σε σύγκριση µε 15.5 δισεκατοµµύρια το 2007, σηµειώθηκε δηλαδή αύξηση 9%. 3.1.5. Ανταγωνιστικότητα της Κύπρου σαν Τουριστικός Προορισµός Παρά το γεγονός ότι οι τιµές των ξενοδοχείων διατηρήθηκαν και το 2008 σε µή αµειπτικά επίπεδα, εντούτοις, λόγω της απρόσκοπτης ανοδικής πορείας των λειτουργικών κόστων, η τιµή του εκδροµικού µας πακέτου εξακολούθησε να βρίσκεται σε µειονεκτική θέση έναντι των εκδροµικών πακέτων άλλων ανταγωνιστικών µας προορισµών, µε αποτέλεσµα να τίθεται σε κίνδυνο η δυνατότητα παροχής ψηλού επιπέδου υπηρεσιών, µάλιστα σε µια περίοδο που χαρακτηρίζεται από πολύ έντονο ανταγωνισµό αλλά και ιδίαιτερα αυξηµένων απαιτήσεων από µέρους των τουριστών. Η απώλεια της ανταγωνιστικότητας της Κύπρου έναντι των γειτονικών της χωρών καταδεικνύεται και από την Εκθεση του Παγκόσµιου Οργανισµού Τουρισµού (UNWTO) για το 2008. Συγκεκριµένα, ενώ αναφέρεται ότι στην Ευρώπη η Νότια και Μεσογειακή Ευρώπη είχε οριακή αύξηση της τάξης του 0.6% στις αφίξεις της, οι ανταγωνιστικοί προορισµοί της Κύπρου κατέγραψαν άνοδο στις αφίξεις τους και µε κυριότερες χώρες τα "αστέρια" της περιοχής - όπως χαρακτηρίζονται από το UNWTO - δηλαδή η Αίγυπτος (16%) και η Τουρκία (13%). Επίσης εξίσου "δυνατοί" προορισµοί στην περιοχή ήταν το Ισραήλ (24%), η Μάλτα (4.5%) και η Πορτογαλία (5%). 13

Εντούτοις η Κύπρος που θεωρείται από τους κυριότερους προορισµούς ήλιου και θάλασσας στην περιοχή, κατέγραψε στασιµότητα και αδύναµη ανάπτυξη (-0.5%), που οφείλεται, σύµφωνα και µε το UNWTO, στην απώλεια της ανταγωνιστικότητας της τιµής της ένεκα και των αυξηµένων αεροπορικών τελών που επιβαρύνουν τα αεροπορικά ταξίδια. Αξίζει επίσης να σηµειωθεί ότι στην Ετήσια Εκθεση του για το 2009, το Παγκόσµιο Οικονοµικό Φόρουµ κατέταξε την Κύπρο στην 21 η θέση (µεταξύ 133 χωρών) στο είκτη Ταξιδιωτικής και Τουριστικής Ανταγωνιστικότητας. Η κατάταξη γίνεται στη βάση αξιολόγησης του τουριστικού προϊόντος µε βάση 14 πυλώνες και 72 συνολικά επιµέρους δείκτες, εκ των οποίων σηµειώνεται ότι η Κύπρος βρίσκεται στην 55 η θέση σε σχέση µε το ψηλό κόστος των εισιτηρίων και τα ψηλά τέλη των αεροδροµίων και στη 67 η θέση σε σχέση µε την ανταγωνιστικότητα των τιµών της. Αξιοσηµείωτη είναι επίσης η παλαιότερη επισήµανση του ΚΟΤ ότι το κατεχόµενο µέρος της Κύπρου αποτελεί ένα "υπό εκκόλαψη" προορισµό και κατεπέκταση ένα νέο ανταγωνιστή µας, γεγονός το οποίο ο ΠΑΣΥΞΕ επεσήµανε ήδη από καιρό. Συναφώς, διαχρονική παραµένει η επισήµανση του κ. Μ. Brackenbury, Προέδρου της ιεθνούς Οµοσπονδίας Οργανωτών Εκδροµών, ο οποίος κατά την επίσκεψη του στην Κύπρο το 2005, ως προσκεκληµένος του ΠΑΣΥΞΕ, έκρουσε από τότε τον κώδωνα του κινδύνου ότι "η Κύπρος διέρχεται κρίση ανταγωνιστικότητας µια και χάνει ολοένα και περισσότερο έδαφος έναντι ανταγωνιστικών της προορισµών οι οποίοι την έχουν ξεπεράσει και συγκεκριµένα υστερεί έναντι της Τουρκίας, της Αιγύπτου, της Κροατίας και της Βουλγαρίας οι οποίες, όλες αύξησαν αισθητά τόσο τις τουριστικές τους αφίξεις, όσο και τα έσοδά τους. Ενεκα των πιο πάνω, δυστυχώς παρατηρείται ολοένα και µεγαλύτερη απώλεια από τα ξενοδοχεία µας των παραδοσιακών και επαναλαµβανόµενων καλών τουριστών της Κύπρου, οι οποίοι ανακαλύπτοντας ότι το διαθέσιµο εισόδηµα τους για διακοπές στην Κύπρο δεν τους αρκεί πλέον, ένεκα και του συνεχώς αυξανόµενου κόστους ζωής, επιλέγουν τώρα τους κατά πολύ φθηνότερους ανταγωνιστικούς µας προορισµούς. Αντ αυτών βλέπουµε την αντικατάσταση τους από ολοένα και µεγαλύτερο 14

ποσοστό τουριστών των ειδικών προσφορών και της τελευταίας στιγµής, αισθητά χαµηλότερης αγοραστικής δύναµης και εκτοπίσµατος, µε όλα τα αρνητικά συνεπακόλουθα που αυτό εξυπακούει για τα έσοδα µας από τον τουρισµό. Αξιοσηµείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι ενώ, πριν κάποια χρόνια, η Κύπρος κατείχε την πρώτη θέση στις δηµοσκοπήσεις όσον αφορά το value for money, σήµερα βρίσκεται στην τελευταία θέση στο σύνολο των δώδεκα δηµοφιλέστερων τουριστικών προορισµών. Τούτο είναι ενδεικτικό του ότι η Κύπρος δεν έχει αναβαθµίσει όσο πρέπει το τουριστικό της προϊόν τα τελευταία χρόνια, ενώ οι ανταγωνιστικές της χώρες οι οποίες έχουν προβεί σε σηµαντικές επενδύσεις για την αναβάθµιση τους διατηρώντας παράλληλα χαµηλές τις τιµές τους, είχαν σηµαντικές επιδόσεις τόσο στις αφίξεις, όσο και στα έσοδα τους. Παραστατικά, η διακύµανση των αφίξεων για την Κύπρο και τους κύριους ανταγωνιστικούς της προορισµούς (Year to Date, 2007 και 2006), σκιαγραφείται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VII, µε βάση τα επίσηµα στοιχεία του Παγκόσµιου Οργανισµού Τουρισµού. Πέραν αυτών, µε τα αυξανόµενα κρούσµατα αισχροκέρδειας και οχληρίας σε βάρος των τουριστών, αµαυρώνεται το καλό όνοµα της παραδοσιακής Κυπριακής φιλοξενίας για την οποία είχαµε γίνει παγκόσµια γνωστοί. Επίσης παρά το ότι αποκτήσαµε και επίσηµα την "ευρωπαϊκή ταυτότητα" από 1η Μαϊου 2004, εντούτοις πόρρω απέχουµε από την ευρωπαϊκή νοοτροπία, αφού εξακολουθεί να υφίσταται το πρόβληµα της µεσανατολίτικης ακόµη νοοτροπίας του εφησυχασµού και ατολµίας στη λήψη των αναγκαίων αποφάσεων και τοµών. Εκτός του γεγονότος ότι η Κύπρος παρουσιάζεται ακριβότερη από τις ανταγωνιστικές της χώρες, συγκριτικά έχει και, ποιοτικά, ελλειπές τουριστικό προϊόν όσον αφορά τα έργα βασικής υποδοµής αλλά και εµπλουτισµού του προϊόντος της. Οπως επανειληµµένα τονίσθηκε σε αριθµό συσκέψεων και συνεδρίων, η Κύπρος κατά κάποιο τρόπο έχει απωλέσει την ταυτότητα της υποβαθµίζοντας την ποιότητα της και χρειάζεται η επανατοποθέτηση της µε στόχο την αναβάθµιση της ως ποιοτικού προορισµού. Αν δεν υλοποιηθεί το αναθεωρηµένο Στρατηγικό Σχέδιο, τότε ανταγωνιστικοί της προορισµοί θα συνεχίσουν να 15

καρπούνται ολοένα και µεγαλύτερο µερίδιο της αγοράς που επέλεγε την Κύπρο. Ηδη οι δύο µεγαλύτεροι ανταγωνιστές της Κύπρου, η Τουρκία και η Αίγυπτος, έχουν ταυτιστεί στη συνείδηση του ταξιδιωτικού κοινού, η µεν πρώτη ως "φθηνός προορισµός", η δε δεύτερη ως "ποιοτικός προορισµός". Ένεκα και των επιπτώσεων από την παγκόσµια οικονοµική κρίση, ο ΠΑΣΥΞΕ σε κύκλο συναντήσεων που είχε µε Εκπροσώπους των Κοµµάτων ΑΚΕΛ, ΗΣΥ και ΗΚΟ, τους Υπουργούς Εµπορίου, Βιοµηχανίας & Τουρισµού, Οικονοµικών, Εσωτερικών, Συγκοινωνιών & Εργων, Εργασίας & Κοιν. Ασφαλίσεων, τον ΚΟΤ, την Κεντρική Τράπεζα, το Σύνδεσµο Εµπορικών Τραπεζών Κύπρου και άλλους αρµόδιους φορείς για τον τουρισµό, επεσήµανε την ανάγκη εξαγγελίας έκτακτου πακέττου µέτρων για βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του τουριστικού µας προϊόντος, τόσο από την άποψη των τιµών και των κόστων, όσο και της ποιότητας του, προσβλέποντας έτσι στην αναγκαία ανάκαµψη της τουριστικής µας βιοµηχανίας, από την υγιή απόδοση της οποίας εξαρτάται, όπως όλοι αναγνωρίζουν, η παραπέρα οικονοµική ανάπτυξη του τόπου µας. Ο Σύνδεσµος επανέλαβε επίσης πάγια αιτήµατα του, όπως είναι η επίσπευση της υλοποίησης των έργων για εµπλουτισµό του τουριστικού µας προϊόντος, µε τη δηµιουργία έργων τόσο βασικής υποδοµής, όσο και παρεµφερούς τουριστικής υποδοµής ψηλών προδιαγραφών και συγκεκριµένα, η δηµιουργία περισσότερων γηπέδων γκόλφ, θεµατικών πάρκων, µαρίνων, αθλητικών εγκαταστάσεων, συνεδριακών κέντρων και η ίδρυση καζίνων, η ανάγκη για συντονισµό των διαφόρων υπηρεσιών και Αρχών που εµπλέκονται για την ολοκλήρωση των έργων βασικής υποδοµής εντός των τεθέντων χρονοδιαγραµµάτων, όπως δρόµοι, πεζόδροµοι, ποδηλατόδροµοι, αποχετευτικά, καθώς και η κατάργηση των εξειδικευµένων φορολογιών που επιβάλλονται αποκλειστικά στην ξενοδοχειακή βιοµηχανία. Εξίσου καθοριστικής σηµασίας, επεσήµανε ο ΠΑΣΥΞΕ, είναι και η αναβάθµιση της υφιστάµενης ξενοδοχειακής υποδοµής µε την παραχώρηση από την Κυβέρνηση δέσµης ουσιαστικών κινήτρων για ενθάρρυνση των επιχειρηµατιών προς αυτή την κατεύθυνση, τόσο για ανακαινίσεις, εµπλουτισµό εξοπλισµού και διευκολύνσεων, όσο και για αναβάθµιση των παρεχοµένων υπηρεσιών, πχ εισαγωγή- 16

εφαρµογή συστηµάτων ISO, HACCP, κ.α., θέτοντας την σε ίση, τουλάχιστο, µοίρα σε σχέση µε τη στήριξη που απολαµβάνουν οι αντίστοιχες βιοµηχανίες των κύριων ανταγωνιστικών µας προορισµών. 3.2. ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ 3.2.1. Προσφορά Κλινών και Απασχόληση στην Ξενοδοχειακή Βιοµηχανία Πιο κάτω δίνεται αναλυτικά η όλη κατάσταση αναφορικά µε τις πληρότητες και τη δυναµικότητα της ξενοδοχειακής βιοµηχανίας, την απασχόληση και τις τιµές των ξενοδοχείων. 3.2.2. Πληρότητες Σύµφωνα µε προκαταρκτικά στοιχεία του Κυπριακού Οργανισµού Τουρισµού, η ακαθάριστη ετήσια πληρότητα στην ξενοδοχειακή βιοµηχανία για το 2008 παρέµεινε στα ίδια πενιχρά επίπεδα σε σχέση µε το 2007 (43.1% επί του συνόλου των κλινών ετήσια το 2008 σε σχέση µε 42.4% το 2007). Αξίζει εδώ να σηµειωθεί ότι σύµφωνα µε στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας (Eurostat), το 2008 η Κύπρος είχε τη µεγαλύτερη µείωση στο σύνολο των Κρατών Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις διανυκτερεύσεις ντόπιων και ξένων στα ξενοδοχεία της. Συγκεκριµένα οι διανυκτερεύσεις µειώθηκαν κατά 4.8% σε σχέση µε το 2007. Συνολικά, το 2008 διανυκτέρευσαν στα Κυπριακά ξενοδοχεία 13.6 εκ. άτοµα έναντι 13.7 εκ. το 2007. Οι διανυκτερεύσεις των ξένων µειώθηκαν κατά 4.4% στα 12.5 εκ. και των Κυπρίων κατά 8.7% στο 1.1 εκ. Σηµειώνεται ότι η µείωση των διανυκτερεύσεων είναι µεγαλύτερη από τη µείωση των αφίξεων στο νησί (-0.5%). Κύριοι λόγοι για τις πενιχρές πληρότητες των ξενοδοχειακών µονάδων είναι το έντονο πλέον φαινόµενο πολλοί τουρίστες να µη διαµένουν σε νόµιµα τουριστικά καταλύµατα. Επίσης υπάρχει η πληθώρα τουριστικών επαύλεων, ως δεύτερης κατοικίας πολλών Ευρωπαίων, κάτι στο οποίο δεν µπορούµε να σταθούµε εµπόδιο µια και πρόκειται για µια νέα µορφή τουρισµού που αναπτύσσεται σε όλη την Ευρώπη και τη Μεσόγειο. Το δυσάρεστο όµως 17

είναι ότι οι επαύλεις αυτές τυγχάνουν εµπορικής εκµετάλλευσης/ενοικίασης από τους ίδιους τους ιδιοκτήτες σε συµπατριώτες τους, την επικαρπία των οποίων επωφελούνται στη χώρα τους µε αποτέλεσµα την απώλεια των συναφών εσόδων/εισροών για την Κυπριακή οικονοµία. Βάση επίσηµων στοιχείων του Κράτους, το 30% περίπου των αφικνούµενων τουριστών, δηλαδή 3 στους 10 τουρίστες, δεν διαµένει σε αδειούχα τουριστικά καταλύµατα. Ανησυχητικό είναι επίσης το γεγονός ότι µέρος των υπό αναφορά διαµονών και εσόδων, πιθανό να έγιναν και πέραν των ελεύθερων περιοχών µας, κάτι το οποίο το Κράτος θα πρέπει διερευνήσει και µελετήσει περαιτέρω. 3.2.3. υναµικότητα Ξενοδοχειακής Βιοµηχανίας Στις 31/12/2008 λειτουργούσαν στις ελεύθερες περιοχές της Κύπρου 869 αδειούχες από τον ΚΟΤ µονάδες από τις οποίες 225 ήταν ξενοδοχεία 1-5 αστέρων, 209 Οργανωµένα διαµερίσµατα De Luxe, Α, Β και Γ κατηγορίας, 22 Τουριστικά Χωριά, 146 Τουριστικές Επαύλεις, 9 ξενοδοχεία χωρίς αστέρα, 6 ξενώνες, 114 τουριστικά διαµερίσµατα, 11 επιπλωµένα διαµερίσµατα, 123 παραδοσιακές οικοδοµές και 4 κατασκηνωτικοί χώροι. Η δυναµικότητα της ξενοδοχειακής βιοµηχανίας σε αριθµό κλινών το 2008 ανήλθε σε 90,398 σε σύγκριση µε 92,569 κλίνες που λειτουργούσαν κατά το 2007. Σηµειώθηκε δηλαδή µείωση κατά 2,171 κλίνες σε σχέση µε το 2007, που αντιστοιχεί σε ποσοστό 2.35% (ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VIII). Πιο αναλυτικά, κατά τη διάρκεια του 2008 λειτουργούσαν 225 ξενοδοχεία 5*-1* δυναµικότητας 52,795 κλινών (ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IX): 22 ξενοδοχεία 5 αστέρων 10,573 κλίνες 58 " 4 " 21,377 κλίνες 83 " 3 " 16,536 κλίνες 40 " 2 " 3,296 κλίνες 22 " 1 " 1,013 κλίνες Το 2008 βρίσκονταν επίσης σε λειτουργία 209 µονάδες οργανωµένων διαµερισµάτων De luxe, A, B και Γ κατηγορίας και 22 τουριστικά χωριά Α κατηγορίας, 18