Εισαγωγή συντηρητικών χημικών ουσιών Παράγοντες αλλοίωσης: έντομα, μύκητες, θαλασσινοί ξυλοφάγοι οργανισμοί, φωτιά κλπ Χώρες φτωχές σε ξύλο πχ Ελλάδα Αύξηση δά διάρκειας Μεγάλη σημασία Παγκόσμιο επίπεδο (έλλειψη ξύλου) Σε συνθήκες ευνοϊκές για προσβολή
Συντηρητικά Καταλληλότητα τοξικά σε μύκητες έντομα & λιγότερο εύφλεκτο το ξύλο χημικά σταθερά (δραστικότητα με εξωτ. παράγοντες & χρόνο) να εισέρχονται εύκολα στη μάζα του ξύλου να μην εκπλύνονται / εξατμίζονται ακίνδυνες ίδ για ανθρώπους & ζώα να μην είναι εύφλεκτες δύσοσμες να μην αποσυνθέτουν το ξύλο μεταβάλλουν το χρώμα του να μην οξειδώνουν μέταλλα να είναι οικονομικά
Συντηρητικά Καταλληλότητα Εργαστηριακά: παρακολούθηση βαθμού μυκητικής προσβολής σε εμποτισμένα και ανεμπότιστα δείγματα ξύλου ή ποσότητα συντηρητικού που συγκρατείται στο ξύλο μετά από επανειλημμένη έκπλυση με νερό ή δείγματα α εκτεθειμέναεθε σε τεχνητά εναλλασσόμενες συνθήκες περιβάλλοντος Πειράματα υπαίθρου: δείγματα ξύλου σχετικά μεγάλων διαστάσεων εκτίθενται σε φυσικό περιβάλλον Στατιστικά στοιχεία: πραγματικός χρόνος υπηρεσίας ξύλινων κατασκευών
Συντηρητικά Καταλληλότητα Έλεγχος έκπλυσης συντηρητικών σε πειράματα υπαίθρου Έλεγχος τοξικότητας / Έλεγχος τοξικότητας / καταλληλότητας συντηρητικών σε πειράματα υπαίθρου
Συντηρητικά 1. Υδατοδιαλυτές ουσίες Άλατα φθορίου, αρσενικού, καλίου, υδραργύρου, ψευδαργύρου, χαλκού κλπ., διαλύονται (συνήθως σε μίξη) στονερόκαιδίνουν τοξικά διαλύματα Παραδείγματα: φθοριούχο νάτριο NaF, όξινο φθοριούχο κάλιο KHF, διχρωμικό κάλιο K 2 Cr 2 O 7, όξινο αρσενικό νάτριο Na 2 HA 5 O 4, χλωριούχος ψευδάργυρος ZnCl 2 Πλεονεκτήματα: α: εισδύουν εύκολα στη μάζα του ξύλου, άοσμες, το ξύλο μπορεί να βαφεί, δεν είναι εύφλεκτες, οικονομικότερες και μεταφέρονται ευκολότερα, ορισμένες μεγάλη αντίσταση στην έκπλυση, ορισμένες ασφαλείς για κιβώτια τροφίμων Μειονεκτήματα: ξήρανση ξύλου μετά τον εμποτισμό, δεν Μειονεκτήματα: ξήρανση ξύλου μετά τον εμποτισμό, δεν συνίστανται σε υγρές θέσεις, όχι προστασία σε μηχανική αποτριβή ή εναλλασσόμενες καιρικές συνθήκες
Συντηρητικά 1. Υδατοδιαλυτές ουσίες Πριστή ξυλεία εμποτισμένη με υδατοδιαλυτά συντηρητικά (ΑCQ-C & CA-B)
Συντηρητικά 2. Έλαια Πισσέλαιο: παράγεται από πίσσα που προέρχεται από ξηρή απόσταξη λιθανθράκων (βαριά έλαια & ανθρακέλαια) Πλεονεκτήματα: μεγάλη τοξικότητα, ανθεκτικό σε έκπλυση, χαμηλή πτητικότητα, δεν οξειδώνει μέταλλα, εύκολη χρησιμοποίηση, εύκολος προσδιορισμός βάθους διεισδύσεως στο ξύλο, χαμηλό κόστος Μειονεκτήματα: αυξάνει το εύφλεκτο του ξύλου, «ίδρωμα» ξύλου, αδύνατη δύσκολη βαφή του ξύλου, δυσσάρεστη οσμή, ερεθισμοί στο δέρμα Άλλα έλαια: χλωροναφθαλίνες πχ. Xylamon εναντίον εντόμων
Συντηρητικά 2. Έλαια Γέφυρα κατασκευασμένη από ξύλινα μέρη εμποτισμένα με πισέλαιο Στύλοι εμποτισμένοι με πισέλαιο
Συντηρητικά 3. Ελαιοδιαλυτές ουσίες Πενταχλωροφαινόλη C 6 Cl 5 OH: παράγεται με αντίδραση χλωρίου σε φαινόλη (σε κρυσταλλική μορφή, συνήθως σε διάλυμα 5%) Πλεονεκτήματα: χημική σταθερότητα, χαμηλή διαλυτότητα σε ρό πτητικότητα, τοξικότητα σε μύκητες έντομα, με κατάλληλο διαλύτη: το ξύλο παραμένει καθαρό, μπορεί να βαφτεί,, σταθερότητα διαστάσεων,, δεν οξειδώνει τα μέταλλα Μειονεκτήματα: ερεθίζει το δέρμα, δυσάρεστη οσμή, πενταχλωροφαινόλη σε πετρέλαιο δεν χρησιμοποιείται σε ξύλινες κατασκευές στη θάλασσα Διαφορά με έλαια: η τοξικότητα τους ρυθμίζεται, επιλογή φ ρ μ η ξ η ς ρ μ ζ, γή κατάλληλου διαλύτη με κριτήρια κόστους καθαριότητας διεισδύσεως μέσα στο ξύλο
Συντηρητικά 4. Αντιπυρικές ουσίες Ενώσεις πυριτίου φωσφόρου θείου (πυριτικό νάτριο, πυριτικό κάλιο, χλωριούχο μαγνήσιο, όξινο φωσθορικό αμμώνιο, φωσφορικό κάλιο, χλωριούχο αμμώνιο, ανθρακικό κάλιο, θειίκό αμμώνιο, βόρακας), συνθετικές ρητίνες που περιέχουν καρβαμίδιο ήδικυαναμίδιο Τρόπος δράσης: περιορίζουν το εύφλεκτο του ξύλου με (α) δημιουργία φράγματος στη διάδοση της φωτιάς (β) σχηματισμό άκαυστων αερίων ή δέσμευση θερμότητας Αποτελεσματικότητα: ουσία, συγκέντρωση στην επιφάνεια του ξύλου, μείωση σε επαφή με το έδαφος καιρικές συνθήκες (είναι υδατοδιαλυτές και εκπλύνονται)
Προπαρασκευή του ξύλου Εξαρτάται από: (α) τη μέθοδο εμποτισμού (β) το είδος συντηρητικού κατεργασία ξύλου Περιλαμβάνει απομάκρυνση ή όχι του φλοιού υγρασία του ξύλου
Προπαρασκευή του ξύλου Μηχανική αποφλοίωση Διάνοιξη εσοχών // με τις ίνες του ξύλου
Μέθοδοι εμποτισμού 1. Χωρίς πίεση Α Α. Επάλειψη Β Γ Β. Ψεκασμός Γ. Εμβάπτιση
Μέθοδοι εμποτισμού 1. Χωρίς πίεση 2 δεξαμενές με θερμό ψυχρό συντηρητικό Άδειασμα 1ης δεξαμενής και αντικατάσταση θερμού με ψυχρό συντηρητικό Βαθμιαία ψύξη συντηρητικού Θερμό και ψυχρό λουτρό Πλεονεκτήματα: Ταχύτερος εμποτισμός & βαθύτερη διείσδυση συντηρητικού
Μέθοδοι εμποτισμού 1. Χωρίς πίεση Διάχυση, εμβολή (μέθοδος Cobra) και άλλες μέθοδοι (επιφανειακή απανθράκωση ξύλου, απολύμανση εδάφους κ.α.)
Μέθοδοι εμποτισμού 2. Με πίεση Υδροστατική πίεση (μέθοδος Boucherie) Σ Έμφλιοι χλωροί στύλοι ελάτης ερυθρελάτης Ύψος ικριώματος 10-15 μ. υδατοδιαλυτά συντηρητικά υδροστατική πίεση (1-1,5 15ατμ ατμ.) ) 8-14 μέρες Το συντηρητικό περνά από το σομφό
Μέθοδοι εμποτισμού 2. Με πίεση Πίεση σε κλειστούς κυλίνδρους (λέβητες) Διαμετρος ως 3 μ., μήκος ως 60 μ., πίεση ως 8 ατμ.
Μέθοδοι εμποτισμού 2. Με πίεση Σχηματική παράσταση εγκαταστάσεων εμποτισμού με κλειστό κύλινδρο, δεξαμενές αποθήκευσης μέτρησης μίξης συντηρητικού, αντλίες πίεσης κενού, σωληνώσεων κλπ
Μέθοδοι εμποτισμού 2. Με πίεση Το συντηρητικό γεμίζει γμζ τα κυτταρικά τοιχώματα & κοιλότητες Όταν επιδιώκεται μέγιστη προστασία (π.χ. στύλοι υποστηρίξεως αποβαθρών) Υδατοδιαλυτάδ συντηρητικά Μέθοδος πλήρων κυττάρων
Μέθοδοι εμποτισμού 2. Με πίεση Το συντηρητικό γεμίζει τα κυτταρικά τοιχώματα Οικονομικότερη μέθοδος Λείπει το αρχικό κενό Στη Lawry λείπει η αρχική πίεση Κυρίως πισέλαιο και ελαιοδιαλυτές ουσίες (πενταχλωροφαινόλη) αλλά και υδατοδιαλυτές Μέθοδος κενών κυττάρων: 2 παραλλαγές (Rueping και Lawry)
Κριτήρια αποτελεσματικότητας Θεωρητικό κριτήριο: διάρκεια υπηρεσίας των ξύλινων κατασκευών που έχουν εμποτιστεί Πρακτικά κριτήρια (προδιαγραφές) Ποσό συντηρητικού που συγκρατείται στο ξύλο (kg/m 3 ): συσχετισμός βάρους συντηρητικού που καταναλώθηκε προς τον όγκο του ξύλου Βάθος διεισδύσεως: με τρυπανίδια ή εγκάρσιες τομές
Κριτήρια αποτελεσματικότητας Δά Διάρκεια υπηρεσίας Πλαίσια εμποτισμένα μετά από 20 χρόνια υπηρεσίας Πλαίσια ανεμπότιστα μετά από 6 χρόνια υπηρεσίας
Παράγοντες εμποτισμού Μέθοδος εμποτισμού Ξύλο Συντηρητικό Παράγοντες που επηρεάζουν το ποσό συντηρητικού που συγκρατείται και το βάθος διείσδυσης
Παράγοντες εμποτισμού Δομή Κωνοφόρα: βοθρία Πλατύφυλλα: λλ αγγεία Προπαρασκευή (υγρασία) Ξύλο Πυκνότητα Διεύθυνση εμποτισμού Είδος Τεχνητή βελτίωση διαπερατότητας με ένζυμα και μικροοργανισμούς (βακτήρια, μύκητες ευρωτιάσεως)
Επίδραση στις ιδιότητες χρήσεις ξύλου 1. Βαφή 2. Εύφλεκτο 3. Οσμή Κίνδυνος για Τοξικότητα υγεία 4. Μηχανική αντοχή εργατών 5. Ηλεκτρική αντίσταση 6. Συγκόλληση 7. Βάρος 8. Οξείδωση μετ. συνδετήρων απαγόρευση ορισμένων συντηρητικών