Υγιεινή Ασφάλεια Εργαζοµένων Βασικές έννοιες «Εργατικό ατύχηµα»: βίαιο συµβάν που λαµβάνει χώρα κατά την εκτέλεση της εργασίας ή µε αφορµή την εργασία, µε συνέπεια τραυµατισµού του σώµατος, βλάβη της υγείας ή απώλεια ζωής του εργαζοµένου (Ν. 1846/51, Νοµοθεσία ΙΚΑ) «Παρ ολίγον ατύχηµα»: γεγονός που µολονότι δεν προκάλεσε κανένα τραυµατισµό ή ζηµιά τη στιγµή που προκλήθηκε, δηµιούργησε τις προϋποθέσεις για πραγµατικό ατύχηµα 1
Βασικές έννοιες «Ασφάλεια»: αναφέρεται στην εκτέλεση της εργασίας υπό τέτοιες συνθήκες ώστε να µην υφίσταται κανένας κίνδυνος ατυχήµατος (ή να υπάρχει µέχρι ενός επιπέδου) για τους χειριστές και το περιβάλλον της εγκατάστασης «Υγιεινή»: εξασφάλιση τέτοιων συνθηκών στο εργασιακό περιβάλλον ώστε να µην υφίστανται κίνδυνοι (ή να υπάρχουν µέχρι ενός αποδεκτού ορίου) για την υγεία των εργαζοµένων Ορισµένα στοιχεία Σε διεθνές επίπεδο ( ιεθνές Γραφείο Εργασίας, 2002) συµβαίνουν ανά έτος: 250 εκατοµµύρια Εργατικά Ατυχήµατα, στα οποία χάνουν τη ζωή τους 1,1 εκατοµµύρια εργαζόµενοι, δηλ. 3.000 θάνατοι την ηµέρα ή 2 θάνατοι / λεπτό 65.000 Εργατικά Ατυχήµατα κάθε µέρα, δηλαδή 8 κάθε δευτερόλεπτο 300.000 θάνατοι έχουν ως αιτία την έκθεση των εργαζοµένων σε επικίνδυνες ουσίες σε κάθε έτος, ενώ 160 εκατοµµύρια εργαζόµενοι πλήττονται από Επαγγελµατικές Ασθένειες Συγκριτικά: 999.000 είναι οι ετήσιες απώλειες ζωών σε τροχαία ατυχήµατα 502.000 είναι οι απώλειες σε πολέµους για την ίδια χρονική περίοδο 563.000 είναιοιαπώλειεςσεπεριστατικάβίας 2
Ορισµένα στοιχεία Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης (Ε.Ε.): 10 εκατοµµύρια εργαζόµενοι κάθε χρόνο πέφτουν θύµατα εργατικών ατυχηµάτων και επαγγελµατικών ασθενειών. 8.000 από αυτά είναι θανατηφόρα. 20 δισεκατοµµύρια καταβάλλονται ετησίως σαν αποζηµιώσεις (άµεσο κόστος µόνο). όο) Ορισµένα στοιχεία Από τα στοιχεία του ΙΚΑ: κάθε 15 λεπτά της ώρας συµβαίνει ένα εργατικό ατύχηµα κάθε 3 ηµέρες συµβαίνει ένα ΘANATHΦOPO ατύχηµα 3
Ορισµένα στοιχεία Κόστος ατυχηµάτων Το ηµερήσιο κόστος και το κόστος ανά ασφαλισµένο υπολογίζονται ως εξής: Συνολική δαπάνη ετησίας επιδότησης εργ. ατυχηµάτων Ηµερήσιο κόστος = ---------------------------------------------------------------------------- Σύνολο ηµερών (επιδότησης + δώρου) Συνολική δαπάνη ετησίας επιδότησης εργ. Ατυχ. Κόστος ανά ασφαλισµένο = ------------------------------------------------------------------ Άµεσα ασφαλισµένοι στο Ι.Κ.Α. 4
Κόστος ατυχηµάτων ΕΤΗ Πίνακας 14. ΑΠΑΝΕΣ Ι.Κ.Α. ΓΙΑ ΕΠΙ ΟΤΗΣΗ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΞΙΟ ΟΤΗΣΗ ΠΑΡΟΧΕΣ ΣΥΝΤΑΞΕΩΝ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ ΠΑΡΟΧΕΣ ΕΠΙ ΟΤΗΣΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΡΟΧΩΝ ΓΙΑ ΕΠΙ ΟΤΗΣΗ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΞΙΟ ΟΤΗΣΗ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ 1983 2.965.654.088 831.025.219 3.796.679.307 1984 3.680.977.264 994.962.256 4.675.939.520 1985 4.397.308.000 1.255.443.858 5.652.751.858 1986 4.900.971.000 1.365.518.819 6.266.489.819 1987 5.508.484.000 1.456.973.013 6.965.457.013 1988 6.400.000.000 1.438.328.084 7.838.328.084 1989 6.900.000.000 1.653.138.034 8.553.138.034 1990 8.200.000.000 1.956.812.705 10.156.812.705 1991 9.366.000.000 2.049.670.766 11.415.670.766 1992 9.317.000.000 2.150.359.940 11.467.359.940 1993 9.570.000.000 2.499.700.000 12.069.700.000 1994 11.600.000.000 2.664.750.000 14.264.750.000 1995 12.066.000.000 3.069.750.000 15.135.750.000 1996 11.887.000.000 2.776.400.000 14.663.400.000 1997 11.824.000.000 2.725.600.000 14.549.600.000 1998 12.128.818.000 2.705.600.000 14.834.418.000 1999 11.850.287.000 2.615.981.082 14.466.268.082 2000 12.653.293.775 2.933.614.214 15.586.907.989 2001 13.758.491.000 3.003.239.373 16.761.730.373 Παρατήρηση: Στις παροχές συντάξεων δεν περιλαµβάνονται τα ποσά των συντάξεων θανάτου που προήλθαν από συντάξεις αναπηρίας από Εργατικά Ατυχήµατα. είκτες ατυχηµάτων Ο είκτηςατυχηµάτων ανά µονάδα παραγωγής, αναφέρεται στον ετήσιο αριθµό ατυχηµάτων ανά εκατ. τόνους παραγωγής και υπολογίζεται από την ακόλουθη σχέση: Αριθµ. Ατυχηµάτων x10 6 είκτης Ατυχηµάτων= ---------------------------------------------- Ετήσια παραγωγή (tn) 5
είκτες ατυχηµάτων Ο είκτης Συχνότητας (Frequency Rate), έχει άµεση σχέση µε τον απόλυτο αριθµό των εργατικών ατυχηµάτων ανά εκατ. ωρών έκθεσης, αναφέρεται σε ετήσια περίοδο και υπολογίζεται από την ακόλουθη σχέση: Αριθµ. Ατυχηµάτων x10 6 είκτης Συχνότητας= ---------------------------------------------- Σύνολο ωρών έκθεσης (εργασίας) είκτες ατυχηµάτων Ο είκτης Σοβαρότητας (Severity Rate), έχει άµεση σχέση µε την απώλεια ηµερών εργασίας σε ετήσια βάση ανά εκατ. ωρών έκθεσης και εκφράζεται από τον ακόλουθο τύπο: Χαµένες ηµέρες x10 6 είκτης Σοβαρότητας = ------------------------------------------------ Σύνολο ωρών έκθεσης (εργασίας) 6
είκτες ατυχηµάτων Συχνά, για τον υπολογισµό των προηγούµενων δεικτών χρησιµοποιείται στον αριθµητή αντί του 10 6 ο συντελεστής 200.000, ο οποίος αντιστοιχεί το µέσο µέγεθος µιας παραγωγικής µονάδας (100 εργαζόµενοι επί 40 ώρες εργασίας εβδοµαδιαίως επί 50 εβδοµάδες εργασίας ετησίως). Αυτή η προσέγγιση είναι αρκετά χρήσιµη γιατί ανάγει τα ατυχήµατα ανά 100 εργαζόµενους. Εποµένως, απαιτείται προσοχή στον τρόπο υπολογισµού των δεικτών. είκτες ατυχηµάτων Ο είκτηςσυµβάντων (Incident Rate), έχει άµεση σχέση µεβαθµό έκθεσης των εργαζοµένων στα εργατικά ατυχήµατα και υπολογίζεται ως εξής: Αριθµός Ατυχηµάτων x 1.000 είκτης Συµβάντων = --------------------------------------------- Αριθµός µ εκτεθειµένων µ εργαζοµένων µ 7
είκτες ατυχηµάτων ιάφοροι οργανισµοί, π.χ. OSHA, έχουν τροποποιήσει ή έχουν αναπτύξει δικούς τους δείκτες, π.χ.: Αριθµός Ατυχηµάτων x 200.000 Incident Rate = --------------------------------------------- Αριθµός ωρών εργασίας Αριθµός Ατυχηµάτων µε απώλειαηµερών εργασίας x 200.000 Lost Time Case Rate = --------------------------------------------------------------------------- Αριθµός ωρών εργασίας Αριθµός χαµένων ηµερών εργασίας Severity Rate = ---------------------------------------------------- Αριθµός συµβάντων Στατιστική στοιχεία ατυχηµάτων Τµήµα Στατιστικής της Γενικής ιεύθυνσης Αναλογιστικών Μελετών και Στατιστικής του Ιδρύµατος Κοινωνικών Ασφαλίσεων (Ι.Κ.Α.) µε στοιχεία για εργατικά ατυχήµατα που δηλώθηκαν από ασφαλισµένους του Ι.Κ.Α. Τα στοιχεία παρουσιάζονται στη ετήσια έκδοση: ελτίο Εργατικών Ατυχηµάτων Ι.Κ.Α. (πρώην Το Εργατικό Ατύχηµα ), και στον ετήσιο ΑπολογισµόΙ.Κ.Α.. Γενική Γραµµατεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος (Ε.Σ.Υ.Ε.) που εκδίδει την Ετήσια Έρευνα ραστηριότητος των Οργανισµών Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Παρουσιάζονται κατά βάση τα στοιχεία του Ι.Κ.Α. 8
Στατιστική στοιχεία ατυχηµάτων Η Γενική ιεύθυνση ιοικητικής Υποστήριξης, ιεύθυνση Επιθεώρησης του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων µε στοιχεία για τα εργατικά ατυχήµατα (συνήθως ή ς σοβαρά) ) που έχουν δηλωθεί στις κατά Νοµούς Τεχνικές Επιθεωρήσεις Εργασίας. Τα στοιχεία παρουσιάζονται στην ετήσια έκδοση Πεπραγµένα Περιφερειακών Υπηρεσιών Υπ. Εργασίας. Το Υπουργείο Βιοµηχανίας, Έρευνας και Τεχνολογίας, το οποίο καταγράφει τα εργατικά ατυχήµατα των µεταλλείων, λατοµείων και µονάδων ενεργείας. Το Υπουργείο Εµπορικής Ναυτιλίας (θαλάσσια ατυχήµατα), το Υπουργείο Μεταφορών και Τηλεπικοινωνιών (για τροχαία ατυχήµατα) και το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας (για ατυχήµατα, δηλητηριάσεις και κακώσεις, γενικά όµως). Πολλά στοιχεία από τα παραπάνω τρία Υπουργεία παρουσιάζονται στην Ετήσια Στατιστική Επετηρίδα της Ε.Σ.Υ.Ε. Στατιστική στοιχεία ατυχηµάτων ιάγραµµα 6. ΕΞΕΛΙΞΗ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΗΜΕΡΩΝ ΑΝΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ 1947-2001 80.000 1.400.000 70.000 1.200.000 60.000 1.000.000 33 ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ Α 50.000 40.000 30.000 800.000 600.000 ΗΜΕΡΕΣ ΑΝΙΚΑΝΟΤΗΤΑ Σ 20.000 400.000 ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΗΜΕΡΕΣ ΑΝΙΚΑΝΟΤHΤΑΣ 10.000 200.000-2001 2000 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1972 1971 1970 1969 1968 1967 1966 1965 1964 1963 1962 1961 1960 1959 1958 1957 1956 1955 1954 1953 1952 1951 1950 1949 1948 1947-9
Στατιστική στοιχεία ατυχηµάτων ιάγραµµα 2. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΦΥΛΟ 2.750 2.500 2.390 ΑΝ ΡΕΣ 2.250 2.226 ΓΥΝΑΙΚΕΣ 2.000 2.020 1.750 1.724 1.592 23 1.500 1.393 1.250 1.085 1.000 797 750 500 250 0 373 348 347 337 322 302 262 265 237 183 100 53 53 25 32 10 0 7 Άγνωστη Έως 14 ετών 15 εως 19 20 έως 24 25 έως 29 30 έως 34 35 έως 39 40 έως 44 45 έως 49 50 έως 54 55 έως 59 60 έως 64 65 και άνω Στατιστική στοιχεία ατυχηµάτων 10
Στατιστική στοιχεία ατυχηµάτων Στατιστική στοιχεία ατυχηµάτων 11
Στατιστική στοιχεία ατυχηµάτων Στατιστική στοιχεία ατυχηµάτων 12
Στατιστική στοιχεία ατυχηµάτων Γράφηµα 13. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΩΝ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑ ΗΛΙΚΙΑ 35,0 30,0 29,3 25,0 20,7 20,7 20,0 47 % 14,7 15,0 10,0 8,6 5,2 5,0 0,0 0,9 0,0 Άγνωστη 17 18 έως 24 25 έως 34 35 έως 44 45 έως 54 55 έως 64 65 ΗΛΙΚΙΑ Στατιστική στοιχεία ατυχηµάτων 5.500 ιάγραµµα 16. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΙΓΜΑΤΟΣ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑ ΕΙ ΟΣ ΤΡΑΥΜΑΤΟΣ 5.000 4.839 4.500 4.000 66 ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ 3.500 3.000 2.500 2.000 3.022 3.519 1.500 1.303 1.000 500 0 472 307 177 221 8 478 27 2 14 ΘΛΑΣΗ ΚΡΑΝΙΟ-ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΚΑΚΩΣΗ ΘΛΑΣΤΙΚΟ ΤΡΑΥΜΑ ΑΚΡΩΤΗΡΙΑΣΜΟΣ ΕΠΙΠΛΕΓΜΕΝΟ ΚΑΤΑΓΜΑ ΚΑΤΑΓΜΑ ΕΞΑΡΘΡΗΜΑ ΙΑΣΤΡΕΜΜΑ,ΡΗΞΗ ΣΥΝ ΕΣΜΩΝ ΕΙ ΟΣ ΤΡΑΥΜΑΤΟΣ ΑΣΦΥΞΙΑ, ΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ ΑΠΟ ΑΕΡΙΑ,ΠΝΙΓΜΟΣ ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΠΛΗΞΙΑ ΜΗ ΕΞΑΚΡΙΒΩΜΕΝΟΣ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΣ ΑΛΛΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ 13
Στατιστική ταξινόµηση ατυχηµάτων Αίτια πρόκλησης Μέρος σώµατος Φύση του τραύµατος Υφιστάµενες ευθύνες Ειδικότητα, ηλικία, έτη προϋπηρεσίας Μήνας, ηµέρα καιώρα Θέση εργασίας του ατυχήµατος SOS: Καταγραφή των παρ ολίγον ατυχηµάτων Υγιεινή στο χώρο εργασίας Το κόστος για τις επαγγελµατικές ασθένειες δεν µπορεί να υπολογιστεί δεδοµένουµ ότι στη χώρα µας ς δεν υπάρχει ακόµη αντίστοιχο σύστηµα για την καταγραφή τους. Είναι όµως διεθνώς αναγνωρισµένο ότι το κόστος των επαγγελµατικών ασθενειών είναι πολλαπλάσιο (συχνά πενταπλάσιο και πλέον) του κόστους των εργατικών ατυχηµάτων. Αξίζει να σηµειωθεί ότι κάθε χρόνο 11.000 περίπου εργαζόµενοι ασφαλισµένοι στο ΙΚΑ οδηγούνται σε πρόωρη συνταξιοδότηση για λόγους υγείας, µε τον χαρακτηρισµό κοινή νόσο. 14
Υγιεινή στο χώρο εργασίας Κίνδυνοι για την υγεία: Φυσικοί Χηµικοί Βιολογικοί Φυσικοί κίνδυνοι στο χώρο εργασίας Φυσικοί κίνδυνοι: θόρυβος δονήσεις / κραδασµοί χαµηλές και υψηλές θερµοκρασίες υγρασία ταχύτητα αέρα ακτινοβολία, φωτισµός, κ.ά. 15
Χηµικοί κίνδυνοι στο χώρο εργασίας Χηµικές ουσίες: Τοξικές ιαβρωτικές Εύφλεκτες Εκρηκτικές Ερεθιστικές Οξειδωτικές Καρκινογόνες Αλλεργιογόνες Επικίνδυνες για το περιβάλλον Χηµικοί κίνδυνοι στο χώρο εργασίας Οξείες δηλητηριάσεις από τις χηµικές ουσίες που υπάρχουν στα απόβλητα ή από αυτές που απελευθερώνονται κατά τις διαδικασίες Κίνδυνοι εγκαυµάτων ή βλαβών στην όραση από τα χηµικά Χρόνια δηλητηρίαση από διάφορα χηµικά ιάφορες ασθένειες του αναπνευστικού συστήµατος 16
Βιολογικοί κίνδυνοι στο χώρο εργασίας Βιολογικοί παράγοντες κινδύνου είναι αυτοί που προέρχονται από την έκθεση των εργαζοµένων σε παθογόνους οργανισµούς ή µικροοργανισµούς όπως βακτηρίδια, µύκητες, ιοί, κ.λπ Βιολογικοί κίνδυνοι στο χώρο εργασίας ερµατοπάθειες από την επαφή µε απόβλητα ερµατοπάθειες από έντοµα που έχουν µολυνθεί από απόβλητα Ασθένειες εξαιτίας των µικροβίων και γενικότερα των παθογόνων µικροοργανισµών κατά την επαφή µε απόβλητα ή ακόµη και το νερό που χρησιµοποιείται για άρδευση µετά την επεξεργασία ξργ 17
Ασφάλεια Υγιεινή: Νοµοθεσία Γενικό θεσµικό πλαίσιο Χηµικοί παράγοντες Φυσικοί παράγοντες Βιολογικοί παράγοντες Γενικό θεσµικό πλαίσιο Β της 25-8-20 200/Α/20 Περί κωδικοποιήσεως των περί υγιεινής και ασφαλείας των εργατών διατάξεων. Π της 14-3-34 [ΤΡ.:Ν 1414/84 Π 16/96] 112/Α/34 Περί υγιεινής και ασφαλείας των εργατών και υπαλλήλων των πάσης φύσεως βιοµηχανικών και βιοτεχνικών εργοστασίων, εργαστηρίων κλπ. N 1568/85 [ΤΡ.:Ν. 1767/88, Ν. 1682/87, Ν. 2224/94, Π 17/96] 177/A/85 Yγιεινή και ασφάλεια των εργαζοµένων. Ν 1767/88 63/Α/88 Συµβούλια εργαζοµένων και άλλες εργατικές διατάξεις- Κύρωση της 135 διεθνούς σύµβασης εργασίας. 18
Γενικό θεσµικό πλαίσιο Π 294/88 138/Α/88 Ελάχιστος χρόνος απασχόλησης ης τεχνικού ασφαλείας και γιατρού εργασίας, επίπεδο γνώσεων και ειδικότητα τεχνικού ασφαλείας για τις επιχειρήσεις, εκµεταλλεύσεις και εργασίες του άρθρου 1 παράγραφος 1 του ν. 1568/1985 "Υγιεινή και ασφάλεια των εργαζοµένων. ΑΠ 88555/88 [ΚΥΡ:Ν 1836/89 ΑΡΘ.36] 721/B/88 Yγιεινή και ασφάλεια του προσωπικού του ηµοσίου, των N.Π... Π και των O.T.A.. Π 157/92 74/Α/92 Επέκταση των διατάξεων των προεδρικών διαταγµάτων και υπουργικών αποφάσεων που εκδόθηκαν µε τις εξουσιοδοτήσεις του Ν 1568/85 "Υγιεινή και Ασφάλεια των εργαζοµένων" (177/Α) στο ηµόσιο, ΝΠ και ΟΤΑ. Γενικό θεσµικό πλαίσιο Π 17/96 [ΤΡ.: Π 159/99] 11/A/96 Mέτρα για την βελτίωση της ασφάλειας και της υγείας των εργαζοµένων κατά την εργασία σε συµµόρφωση µε τις οδηγίες 89/391/EOK και 91/383/EOK. Π 95/99 [.ΣΦ. ΦΕΚ 146/Α/99] 102/Α/99 Όροι ίδρυσης και λειτουργίας Υπηρεσιών Προστασίας και Πρόληψης. Π 159/99 157/Α/99 Τροποποίηση η του π.δ. 17/96 "Mέτρα ρ για την βελτίωση της ασφάλειας και της υγείας των εργαζοµένων κατά την εργασία σε συµµόρφωση µε τις οδηγίες 89/391/EOK και 91/383/EOK" (11/A) και του π.δ. 70α/88 "Προστασία των εργαζοµένων που εκτίθενται σε αµίαντο κατά την εργασία" (31/Α) όπως αυτό τροποποιήθηκε µε το π.δ. 175/97 (150/Α). 19
Γενικό θεσµικό πλαίσιο Π 16/96 10/A/96 Eλάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας στους χώρους εργασίας σε συµµόρφωση µε την οδηγία 89/654/EOK. Π 105/95 67/Α/95 Eλάχιστες προδιαγραφές για την σήµανση ασφάλειας ή/ και υγείας στην εργασία σε συµµόρφωση µε την Oδηγία 92/58/EOK. Π 88/99 94/Α/99 Ελάχιστες προδιαγραφές για την οργάνωση του χρόνου εργασίας σε συµµόρφωση µε την οδηγία 93/104/ΕΚ. Ν. 2639/98 205/Α/98 Ρύθµιση εργασιακών σχέσεων, σύσταση Σώµατος Επιθεώρησης Εργασίας και άλλες διατάξεις. Γενικό θεσµικό πλαίσιο Π 136/99 134/Α/99 Οργάνωση Υπηρεσιών Σώµατος Επιθεώρησης Εργασίας. Π 396/94 221/A/94 Eλάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας για τη χρήση από τους εργαζόµενους εξοπλισµών ατοµικής προστασίας κατά την εργασία σε συµµόρφωση προς την οδηγία του Συµβουλίου 89/656/EOK. 20
Χηµικοί παράγοντες Π 307/86 [ΤΡ.:Π 77/93, Π 90/99] 135/Α/86 Προστασία της υγείας των εργαζοµένων µ που εκτίθενται σε ορισµένους χηµικούς παράγοντες κατά τη διάρκεια της εργασίας τους. ΑΠ 131099/89 930/Β/89 Προστασία των εργαζόµενων από τους κινδύνους που διατρέχει η υγεία τους µε την απαγόρευση ορισµένων ειδικών παραγόντων και/ή ορισµένων δραστηριοτήτων. Π 77/93 34/Α/93 Για την προστασία των εργαζοµένων από φυσικούς, χηµικούς και βιολογικούς παράγοντες και τροποποίηση και συµπλήρωση του Π. /τος 307/86 (135/Α) σε συµµόρφωση προς την οδηγία του Συµβουλίου 88/642/ΕΟΚ. Χηµικοί παράγοντες Π 399/94 221/A/94 Προστασία των εργαζοµένων από τους κινδύνους που συνδέονται µε την έθ έκθεση σε καρκινογόνους παράγοντες κατά την εργασία σε συµµόρφωση µε την οδηγία του Συµβουλίου 90/394/EOK. Π 90/99 94/Α/99 Καθορισµός οριακών τιµών έκθεσης και ανώτατων οριακών τιµών έκθεσης των εργαζοµένων σε ορισµένους χηµικούς παράγοντες κατά την διάρκεια της εργασίας τους σε συµµόρφωση µε τις οδηγίες 91/322/ΕΟΚ και 96/94/ΕΚ της Επιτροπής και τροποποίηση και συµπλήρωση του π.δ. 307/86 "Προστασία της υγείας των εργαζοµένων που εκτίθενται σε ορισµένους χηµικούς παράγοντες κατά την διάρκεια της εργασίας τους"(135/α) όπως τροποποιήθηκε µε το π.δ. 77/93 (34/Α). 21
Χηµικοί παράγοντες Π 127/2000 111/Α/2000 Τροποποίηση και συµπλήρωση του π.δ. 399/94 "Προστασία ρ των εργαζοµένων µ από τους κινδύνους που συνδέονται µε την έκθεση σε καρκινογόνους παράγοντες κατά την εργασία σε συµµόρφωση µε την οδηγία του Συµβουλίου 90/394/ΕΟΚ" (221/Α) σε συµµόρφωση µε την οδηγία 97/42/ΕΚ του Συµβουλίου. Π 338/2001 227/Α/2001 Προστασία της υγείας και ασφαλείας των εργαζοµένων κατά την εργασία από κινδύνους οφειλόµενους σε χηµικούς παράγοντες Π 339/2001 227/Α/2001 Τροποποίηση του π.δ. 307/86 "Προστασία της υγείας των εργαζοµένων που εκτίθενται σε ορισµένους χηµικούς παράγοντες κατά την διάρκεια της εργασίας τους Φυσικοί παράγοντες Π 85/91 38/Α/91 Προστασία των εργαζοµένων από τους κινδύνους που διατρέχουν λόγω της έκθεσής τους στο θόρυβο κατά την εργασία, σε συµµόρφωση προς την οδηγία 86/188/ΕΟΚ. 22
Βιολογικοί παράγοντες Π 186/95 [ΤΡ.:Π 174/97, Π 15/99] 97/Α/95 Προστασία των εργαζοµένων από κινδύνους που διατρέχουν λόγω της έκθεσής τους σε βιολογικούς παράγοντες κατά την εργασία σε συµµόρφωση µε τις οδηγίες του Συµβουλίου 90/679/EOK και 93/88/EOK. Π 174/97 150/A/97 Tροποποίηση π.δ. 186/95 "Προστασία των εργαζοµένων από κινδύνους που διατρέχουν λόγω της έκθεσής τους σε βιολογικούς παράγοντες κατά την εργασία σε συµµόρφωση µε τις οδηγίες 90/679/EOK και 93/88/EOK" (97/A) σε συµµόρφωση µε την οδηγία 95/30/EK. Π 15/99 9/Α/99 Tροποποίηση του π.δ. 186/95 "Προστασία των εργαζοµένων από κινδύνους που διατρέχουν λόγω της έκθεσής τους σε βιολογικούς παράγοντες κατά την εργασία σε συµµόρφωση µε τις οδηγίες 90/679/EOK και 93/88/EOK" (97/A) όπως τροποποιήθηκε µε το π.δ. 174/97 (150/Α),σε συµµόρφωση µε τις οδηγίες 97/59/EK και 97/65/ΕΚ της Επιτροπής. Υποχρεώσεις εργοδοτών Ν. 1568/85 Π.. 294/88 Π.. 17/96 Eγκύκλιος 130297/15.7.96 Π.. 159/99 "O εργοδότης είναι υπεύθυνος για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζοµένων στην επιχείρησή του και δεν απαλλάσεται από αυτή την ευθύνη του ούτε όταν οι εργαζόµενοι δεν τηρούν τις υποχρεώσεις τους ούτε όταν αναθέτει καθήκοντα προστασίας και πρόληψης του επαγγελµατικού κινδύνου στον Tεχνικό ασφάλειας ή/και στον Γιατρό εργασίας ή/και σε αρµόδιες Eξωτερικές Yπηρεσίες Προστασίας και Πρόληψης" 23
Υποχρεώσεις εργοδοτών Ο εργοδότης υποχρεούται να εξασφαλίζει την ασφάλεια και την υγεία των εργαζοµένων ως προς όλες τις πτυχές της εργασίας και να λαµβάνει µέτρα που να εξασφαλίζουν την υγεία και ασφάλεια των τρίτων. Στις επιχειρήσεις που απασχολούν 50 και άνω εργαζόµενους, ο εργοδότης έχει την υποχρέωση να χρησιµοποιεί τις υπηρεσίες Τεχνικού Ασφάλειας και γιατρού εργασίας (Ν. 1568/85, Π.. 294/88). Στις επιχειρήσεις που απασχολούν λιγότερους από 50 εργαζόµενους ο εργοδότης έχει την υποχρέωση να χρησιµοποιεί τις υπηρεσίες Tεχνικού Aσφάλειας (Ν. 1568/85, Π.. 294/88). Eάν ο εργοδότης προσφεύγει σε άτοµα εκτός της επιχείρησης για την ανάθεση των καθηκόντων Tεχνικού Aσφάλειας ή/και Γιατρού Eργασίας, αυτό δεν τον απαλλάσσει από τις υποχρεώσεις του στον τοµέα αυτό. Υποχρεώσεις εργοδοτών Ο εργοδότης προκειµένου να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του για παροχή υπηρεσιών προστασίας και πρόληψης, δύναται να επιλέξει µεταξύ των περιπτώσεων ανάθεσης των καθηκόντων τεχνικού ασφάλειας και γιατρού εργασίας: - σε εργαζόµενους στην επιχείρηση - σε άτοµα εκτός της επιχείρησης - σε Eξωτερικές Yπηρεσίες Προστασίας και Πρόληψης (EΞYΠΠ) ήσυνδυασµό µεταξύ αυτών των δυνατοτήτων. Στην περίπτωση δε αυτή, αυτοί οφείλουν να συνεργάζονται αναλόγως των αναγκών. Επισηµαίνεται ότι σύµφωνα µε την παράγραφο 2 εδάφιο γ στις επιχειρήσεις χαµηλής επικινδυνότητας (Κατηγορία Γ) δύναται ο ίδιος ο εργοδότης να εκτελεί χρέη τεχνικού ασφάλειας εφόσον επιµορφωθεί κατάλληλα, σύµφωνα µε το άρθρο 13 του ν. 1568/85 και το άρθρο 6 του διατάγµατος 17/96. 24
Υποχρεώσεις εργοδοτών O εργοδότης στα πλαίσια των ευθυνών του για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζοµένων πρέπει να λαµβάνει όλα τα αναγκαία µέτρα, να επιβλέπει τη σωστή εφαρµογή τους, να τα αναπροσαρµόζει ανάλογα µε τις προκαλούµενες µεταβολές, και µε ταοποία µέτρα θα εξασφαλίζεται η προστασία της ασφάλειας και της υγείας των εργαζοµένων στην επιχείρησή του. Στα µέτρα αυτά µεταξύ άλλων θα πρέπει να συµπεριλαµβάνονται και δραστηριότητες: - Πρόληψης των επαγγελµατικών κινδύνων - Ενηµέρωσης και κατάρτισης - ηµιουργίας της απαραίτητης οργάνωσης - Παροχής των αναγκαίων µέσων Υποχρεώσεις εργοδοτών Γενικές αρχές πρόληψης: -Nα εκτιµούνται οι κίνδυνοι που δεν µπορούν να αποφευχθούν. -Nα καταπολεµούνται οι κίνδυνοι στην πηγή τους. - Nα προσαρµόζεται η εργασία στον άνθρωπο. Ειδικότερα ο Nα προσαρµόζεται η εργασία στον άνθρωπο. Ειδικότερα ο εργοδότης πρέπει να µεριµνά ώστε ο σχεδιασµός των θέσεων εργασίας, η επιλογή των εξοπλισµών εργασίας και των µεθόδων εργασίας και παραγωγής να περιορίζουν τη µονοτονία της εργασίας. 25
Υποχρεώσεις εργοδοτών Γενικές αρχές πρόληψης: - Nα παρακολουθείται η εξέλιξη της τεχνολογίας και να συνυπολογίζεται η πρόοδος και τα σύγχρονα µέσα παραγωγής. -Nα αντικαθίσταται το επικίνδυνο από το µη επικίνδυνο ή το λιγότερο επικίνδυνο. -Nαγίνεταιπρογραµµατισµός της πρόληψης των κινδύνων στην οργάνωση της εργασίας και στις συνθήκες εργασίας. - Πρώτα να λαµβάνονται µέτρα οµαδικής προστασίας και µετά µέτρα ατοµικής προστασίας. -Nα παρέχονται οι κατάλληλες οδηγίες στους εργαζόµενους έτσι ώστε η ενηµέρωσή τους να είναι επαρκής. Υποχρεώσεις εργοδοτών Ειδικές υποχρεώσεις: -Nα έχουν στη διάθεσή τους µια γραπτή εκτίµηση των υφισταµένων κατά την εργασία κινδύνων για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζοµένων και να καθορίζουν τα µέτρα προστασίας που πρέπει να ληφθούν. - Nα αναγγέλλουν στις αρµόδιες επιθεωρήσεις εργασίας και στις αρµόδιες υπηρεσίες των ασφαλιστικών οργανισµών εντός 24 ωρών όλα τα εργατικά ατυχήµατα. -Nα τηρούν ειδικό βιβλίο ατυχηµάτων. -Nα τηρούν κατάλογο των εργατικών ατυχηµάτων που είχαν ως συνέπεια για τον εργαζόµενο ανικανότητα εργασίας µεγαλύτερη των τριών εργάσιµων ηµερών. 26
Υποχρεώσεις εργαζοµένων Ν. 1568/85 Π.. 17/96 Eγκύκλιος 130297/15.7.96 Υποχρεώσεις εργαζοµένων Nα χρησιµοποιούν σωστά τα µηχανήµατα, τον εξοπλισµό, τις επικίνδυνες ουσίες, τα µεταφορικά και άλλα µέσα, τους µηχανισµούς ασφαλείας και τον ατοµικό προστατευτικό εξοπλισµό. Nα αναφέρουν αµέσως στον εργοδότη και στους υπεύθυνους ασφάλειας κάθε επικίνδυνη κατάσταση και παράληψη. Nα συντρέχουν τον εργοδότη και όσους ασκούν αρµοδιότητες τεχνικού ασφάλειας και γιατρού εργασίας, ώστε να καταστεί δυνατή η εκπλήρωση όλων των καθηκόντων και απαιτήσεων που επιβάλλονται από την αρµόδια επιθεώρηση εργασίας και ο εργοδότης να µπορείναεγγυηθείότιτοπεριβάλλονκαιοισυνθήκες εργασίας είναι ασφαλείς και χωρίς κινδύνους. Να παρακολουθούν τα σχετικά σεµινάρια ή άλλα επιµορφωτικά προγράµµατα. 27
Τεχνικός Ασφάλειας-Γιατρός Εργασίας Βασική νοµοθεσία Ν. 1568/85 Π.. 294/88 Π.. 17/96 Π.. 159/99 Εκτίµηση επαγγελµατικού κινδύνου Βασική νοµοθεσία Π.. 17/96 Eγκύκλιος 130297/15.7.96 28
Προστασία από τους κινδύνους Ανάλυση των ατυχηµάτων Καταγραφή των παρ ολίγον ατυχηµάτων Επιλογή κατάλληλης στρατηγικής (ανταµοιβή τιµωρία) Πραγµατική εκτίµηση κινδύνου Συχνή εκπαίδευση και ενηµέρωση Ασκήσεις αντιµετώπισης επικίνδυνων καταστάσεων Επινοητικότητα Προστασία από τους κινδύνους Χρήση ατοµικών µέσων προστασίας (γυαλιά, γάντια, µπότες, κ.λπ.) ) όπου απαιτείται Πιστή εφαρµογή των κανόνων αποθήκευσης, χρήσης και απόρριψης των χηµικών ουσιών Εργασία κατά ζεύγη σε επικίνδυνες περιοχές (π.χ. µε αναθυµιάσεις) Αποφυγή καπνίσµατος, λήψης τροφής, κ.λπ. σε χώρους όπου εγκυµονούν κίνδυνοι µικροβίων ή άλλων χηµικών παραγόντων Περιοδικές ιατρικές εξετάσεις Σήµανση 29