ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΥΓΙΕΙΝΗ - ΔΙΚΑΙΟ Τομέας Μεταλλευτικής Τμήμα Μηχανικών Μεταλλείων Μεταλλουργών

Transcript

1 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΥΓΙΕΙΝΗ - ΔΙΚΑΙΟ Τομέας Μεταλλευτικής Τμήμα Μηχανικών Μεταλλείων Μεταλλουργών ΕΝΟΤΗΤΑ 6. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Ιωάννης Πασπαλιάρης, Καθηγητής, Τομέας Μεταλλουργίας Γεώργιος Ν. Παναγιώτου, Καθηγητής, Τομέας Μεταλευτικής Κατερίνα Αδάμ, Eπίκουρος Καθηγήτρια, Τομέας Μεταλλευτικής

2 ΑΔΕΙΑ ΧΡΗΣΗΣ Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άδεια χρήσης άλλου τύπου, αυτή πρέπει να αναφέρεται ρητώς. 2

3 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ Αρ. 43 Ν. 3850/2010, Παράρτημα 2 ΚΜΛΕ 1. ΟΡΙΣΜΟΙ Πηγή κινδύνου: Είναι οτιδήποτε μπορεί να προκαλέσει σωματική βλάβη (π.χ. υλικά εργασίας, εξοπλισμός, μέθοδοι ή πρακτικές εργασίας). Κίνδυνος: Είναι το ενδεχόμενο, με μεγάλη ή μικρή πιθανότητα, να υποστεί κάποιος σωματική ή άλλη βλάβη από κάποια πηγή κινδύνου. Εκτίμηση κινδύνου (ΕΚ): Είναι η διαδικασία αξιολόγησης των κινδύνων για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων, που προκύπτουν από υπαρκτές πηγές κινδύνου. Συστηματική εξέταση όλων των πτυχών της εργασίας. 3

4 Σκοπός της ΕΚ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ Αρ. 43 Ν. 3850/2010, Παράρτημα 2 ΚΜΛΕ Σε κάθε χώρο εργασίας, οι εργοδότες έχουν το γενικό καθήκον να διασφαλίζουν την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων σε σχέση με κάθε παράμετρο της εργασίας. Ο σκοπός διεξαγωγής της ΕΚ είναι να επιτρέπει στους εργοδότες να λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων. 4

5 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ Αρ. 43 Ν. 3850/2010, Παράρτημα 2 ΚΜΛΕ Βήματα της ΕΚ 1. Προσδιορισμός των πηγών κινδύνου & εκτεθειμένων ατόμων Συστηματική διερεύνηση εργασιών, Συνεντεύξεις, Στατιστικά στοιχεία, Βιβλιογραφία 2. Αξιολόγηση Επικινδυνότητας και καθορισμός Προτεραιοτήτων Πιθανότητα-Σοβαρότητα-Συχνότητα 3. Λήψη Αποφάσεων για την Προληπτική Δράση Πρόληψη ή αποφυγή κινδύνων αλλιώς μείωση των κινδύνων και των επιπτώσεων τους. Συμβατότητα με Νομοθεσία 5

6 Βήματα της ΕΚ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ Αρ. 43 Ν. 3850/2010, Παράρτημα 2 ΚΜΛΕ 4. Ανάληψη Δράσης Μέτρα που θα εφαρμοσθούν, Διαθέσιμα μέσα, χρόνος, κόστος, υπευθυνότητα και χρονοδιάγραμμα υλοποίησης, Ημ/νια Αναθεώρησης 5. Παρακολούθηση και Αναθεώρηση Πιθανότητα-Σοβαρότητα-Συχνότητα ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ 6

7 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ Αρ. 43 Ν. 3850/2010, Παράρτημα 2 ΚΜΛΕ Γ.Ε.Ε.Κ. ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Υποχρέωση σύνταξης, Παλαιότερη νομοθεσία Σύμφωνα με το αρ. 8 του ΠΔ 17/96 κάθε εργοδότης οφείλει να έχει στη διάθεσή του μια Γραπτή Εκτίμηση των υφιστάμενων κατά την εργασία κινδύνων για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων. 7

8 ΓΡΑΠΤΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ Προσδιορισμός των πηγών κινδύνου & εκτεθειμένων ατόμων Οι πήγες κινδύνου στον/στους εργασιακούς χώρους μπορεί να συνδέονται: Χώροι και θέσεις εργασίας, εγκαταστάσεις, μηχανήματα, εργαλεία και αλλά τεχνολογικά στοιχεία της εργασίας Φυσικοί, χημικοί και βιολογικοί παράγοντες του εργασιακού χώρου. Εργασιακές και παραγωγικές πρακτικές και διαδικασίες. Επικίνδυνες ενέργειες των εργαζόμενων και τρίτων συνεργείων) Οργανωτικές ελλείψεις ή δυσλειτουργίες. 8

9 ΛΑΤΟΜΕΙΑ - ΣΧΙΣΤΗΡΙΑ 9

10 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΚ ΠΟΙΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΒΛΑΦΤΕΙ Στο στάδιο αυτό προσδιορίζονται οι εργαζόμενοι ή οι τρίτοι που διατρέχουν κίνδυνο από τις πηγές κινδύνου που προσδιορίστηκαν στο προηγούμενο βήμα. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στις ομάδες - κατηγορίες ατόμων που μπορεί να είναι πιο ευπαθείς όπως : Το ανειδίκευτο ή άπειρο προσωπικό Τα άτομα που εργάζονται σε κλειστούς ή ανεπαρκώς αεριζόμενους χώρους Το προσωπικό με ειδικές ανάγκες Νέοι και ηλικιωμένοι εργαζόμενοι Οι έγκυες ή γαλουχούσες γυναίκες Το προσωπικό συντήρησης & καθαρισμού Οι υπεργολάβοι ή οι αυτοαπασχολούμενοι Σπουδαστές, μαθητευόμενοι και ασκούμενοι Επισκέπτες Εργαζόμενοι με προϋπάρχοντα προβλήματα υγείας (βρογχίτιδα, υπερτασικοί, διαβητικοί) Εργαζόμενοι που ακολουθούν φαρμακευτική αγωγή ή είναι αλλεργικοί ή υπερευαίσθητοι σε συγκεκριμένες ουσίες ή/και συνθήκες 10

11 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ Αξιολόγηση και Ιεράρχιση των Κινδύνων Αξιολογούνται οι κίνδυνοι που ήδη καταγράφηκαν, δηλαδή εξετάζεται πόσο πιθανό είναι κάθε πηγή κινδύνου να προκαλέσει βλάβη. Η διαδικασία αυτή μπορεί να είναι ποιοτική ή ποσοτική δηλαδή ίσως χρειαστεί να γίνουν μετρήσεις παραγόντων ή να γίνει αξιολόγηση στατιστικών στοιχείων και ειδικευμένων τεχνικών ανάλυσης. Με αυτόν τον τρόπο διαπιστώνεται αν θα χρειαστεί ή όχι η λήψη επιπρόσθετων μέτρων για την απαλοιφή ή μείωση του κινδύνου. Πηγή: Μεθοδολογία για την Αναγνώριση Επαγγελματικών Κινδύνων και την Εκτίμηση Επικινδυνότητας στην ΓΕΕΛ, Εργαστήριο Νοητικής Εργονομίας και Ασφάλειας της εργασίας, Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης, Πολυτεχνείο Κρήτης. 11

12 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ Αξιολόγηση και Ιεράρχιση των Κινδύνων Ποιοτική Ανάλυση της Επικινδυνότητας Βασίζεται στην αξιολόγηση της Πιθανότητας να συμβεί ένα ατύχημα και να προκληθεί βλάβη στην υγεία του εργαζομένου, και στην αξιολόγηση της Σοβαρότητας των συνεπειών του ατυχήματος στην εξεταζόμενη θέση εργασίας Τα αποτελέσματα δεν είναι απόλυτα αλλά ενδεικτικά και οι πίνακες φανερώνουν την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων. Πηγή: Μεθοδολογία για την Αναγνώριση Επαγγελματικών Κινδύνων και την Εκτίμηση Επικινδυνότητας στην ΓΕΕΛ, Εργαστήριο Νοητικής Εργονομίας και Ασφάλειας της εργασίας, Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης, Πολυτεχνείο Κρήτης 12

13 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ Αξιολόγηση και Ιεράρχιση των Κινδύνων Ποιοτική Ανάλυση της Επικινδυνότητας Σοβαρότητα Συνεπειών 1. Αξιοσημείωτες μικροί τραυματισμοί που απαιτείται η παροχή πρώτων βοηθειών και προκαλούν ελάχιστα προβλήματα στην παραγωγική διαδικασία 2. Σημαντικές Περιορισμένες συνέπειες, όχι σημαντικοί τραυματισμοί 3. Κρίσιμες Προβλήματα στην παραγωγική διαδικασία, υψηλή ζημιά, σοβαροί τραυματισμοί 4. Μοιραίες Μοιραίο συμβάν, μεγάλες ζημιές, έκτακτη ανάγκη Πηγή: Μεθοδολογία για την Αναγνώριση Επαγγελματικών Κινδύνων και την Εκτίμηση Επικινδυνότητας στην ΓΕΕΛ, Εργαστήριο Νοητικής Εργονομίας και Ασφάλειας της εργασίας, Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης, Πολυτεχνείο Κρήτης 13

14 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ Αξιολόγηση και Ιεράρχιση των Κινδύνων Ποιοτική Ανάλυση της Επικινδυνότητας Πιθανότητα Εκδήλωσης 1. Απίθανο Πρακτικά αδύνατο 2. Λίγο πιθανό Συνέβη κάποτε 3. Πιθανό Θα μπορούσε να μην συμβαίνει συνήθως 4. Πολύ πιθανό Θα μπορούσε να είναι αναμενόμενο Πηγή: Μεθοδολογία για την Αναγνώριση Επαγγελματικών Κινδύνων και την Εκτίμηση Επικινδυνότητας στην ΓΕΕΛ, Εργαστήριο Νοητικής Εργονομίας και Ασφάλειας της εργασίας, Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης, Πολυτεχνείο Κρήτης 14

15 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ Αξιολόγηση και Ιεράρχιση των Κινδύνων Ποιοτική Ανάλυση της Επικινδυνότητας 4 Β2 Β1 Α2 Α1 Πιθανότητα 3 Γ1 Β2 Β1 Α2 2 Γ2 Γ1 Β2 Α2 1 Γ2 Γ2 Γ1 Β2 i ii iii iv Σοβαρότητα Πηγή: Μεθοδολογία για την Αναγνώριση Επαγγελματικών Κινδύνων και την Εκτίμηση Επικινδυνότητας στην ΓΕΕΛ, Εργαστήριο Νοητικής Εργονομίας και Ασφάλειας της εργασίας, Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης, Πολυτεχνείο Κρήτης 15

16 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑΣ Α1 Επίπεδο: Απαράδεκτα μεγάλη επικινδυνότητα Α2 Επίπεδο: Πολύ μεγάλη επικινδυνότητα Β1 Επίπεδο: Μεγάλη επικινδυνότητα Β2 Επίπεδο: Σχετικά μικρή επικινδυνότητα Γ1 Επίπεδο: Ανεκτή επικινδυνότητα Γ2 Επίπεδο: Χαμηλή επικινδυνότητα 16

17 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ Για το επίπεδο Α επικινδυνότητας (εξαιρετικά μεγάλη) επιβάλλεται η λήψη άμεσων δραστικών μέτρων ενώ πολύ πιθανή θεωρείται η απαίτηση για ριζικές αλλαγές σε τεχνολογικό και οργανωτικό επίπεδο στην εταιρία. Άμεσα και αποτελεσματικά επιβάλλεται να είναι τα μέτρα τα οποία πρέπει να ληφθούν και να εφαρμοστούν για περιπτώσεις επικινδυνότητας επιπέδου Β (πολύ μεγάλη επικινδυνότητα). Να αναθεωρηθούν πρακτικές εργασίες και να αντικατασταθούν στοιχεία του τεχνολογικού συστήματος. Ενέργειες για τη μείωση έκθεσης των εργαζομένων σε βλαπτικούς παράγοντες επιβάλλεται να γίνουν σε μικρό χρονικό διάστημα. Σε συνθήκες μεγάλης επικινδυνότητας, επίπεδο Γ, ενδείκνυται η λήψη μέτρων ασφαλείας σε συγκεκριμένους τομείς της εταιρίας όπου εντοπίζονται και οι σημαντικότερες πηγές κινδύνου. Οι παρεμβατικές ενέργειες πρέπει να πραγματοποιηθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα. Σε περιπτώσεις χαμηλής επικινδυνότητας, επίπεδο Δ, βαρύτητα στην εφαρμογή και τήρηση των μέτρων ασφαλείας καθώς και στη τακτική εκπαίδευση του προσωπικού για θέματα ασφαλείας σε τακτά χρονικά διαστήματα. Τέλος στην περίπτωση Ε, συνεχής τήρηση μέτρων ασφαλείας 17

18 ΛΑΤΟΜΕΙΑ - ΣΧΙΣΤΗΡΙΑ Φωτογραφικό Υλικό από Ιστοσελίδα Μάρμαρα Διονύσου 18

19 ΜΕΤΑΛΛΕΙΑ Οδηγίες Καλής Πρακτικής ΥΑΕ στις Εξορυκτικές Εργασίες-Μεταλλεία Φωτογραφικό Υλικό από Ελληνικές Εξορυκτικές Εταιρείες, (S&B, ΔΕΛΦΟΙ-ΔΙΣΤΟΜΟ, ΕΛΙΝΥΑΕ, BG BAU (Σύνδεσμος Κατασκευαστικών Εταιρειών), κ.α. 19

20 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ Δραστηριότητεςπου εξετάστηκαν από τον «Οδηγό Καλής Πρακτικής ΑΥΕ για τις Εργασίες Εξορύξεων (Μεταλλεία), 2008 ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε et al Προπαρασκευαστικά έργα Γεωτρήσεις Εξόρυξη με χρήση εκρηκτικών Εξορυκτικές Εργασίες με εξορυκτικά μηχανήματα Φόρτωση και Μεταφορά «Οδηγό Καλής Πρακτικής ΑΥΕ για τις Εργασίες Εξορύξεων (Λατομεία), 2008, ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε et.al Φόρτωση και Μεταφορά 20

21 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ Αρ. 43 Ν. 3850/2010, Παράρτημα 2 ΚΜΛΕ Απαραίτητες Ενέργειες Πρόληψης και Αντιμετώπισης Κινδύνου για όλες τις δραστηριότητες που εξετάστηκαν από τους Οδηγούς Έκπαίδευση ΜΑΠ, Ελεγχος λήξης ΜΑΠ Εκπαίδευση Υ&Α Μετρήσεις Θορύβου, Σκόνης, Δονήσεων Ιατρική Παρακολούθηση Ενημέρωση Συντήρησης Μηχανημάτων Έλεγχος ικανότητας Χειριστών Οδηγία 2006/42/ΕΚ Σύνταξη Εγγράφου Υ&Α 21

22 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΞΟΡΥΚΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ Υγιεινή και Ασφάλεια.Οι βασικές έννοιες της επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας, η εκτίμηση και διαχείριση των κινδύνων που παρουσιάζονται συχνά στις εξορυκτικές βιομηχανίες (π.χ. κατά τις εκσκαφές, τη φόρτωση και τη μεταφορά υλικών, από εκρήξεις ή καταπλακώσεις κλπ), ο έλεγχος και η παρακολούθηση μέτρων προστασίας, η υφιστάμενη νομοθεσία αλλά και οι ευρωπαϊκές οδηγίες, θα πρέπει να εξετάζονται σε καθημερινή βάση στους εργασιακούς χώρους. Σχετικά με τις δονήσεις και τα εκρηκτικά, τι η τεχνολογία των εκρηκτικών υλών έχει αναπτυχθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε έχει βελτιωθεί σημαντικά το επίπεδο ασφάλειας στους εξορυκτικούς χώρους, τουλάχιστον όσο αφορά τη χρήση τους. Στην Ελλάδα, τα τελευταία 15 χρόνια έχουν συμβεί πάνω από 100 θανατηφόρα ατυχήματα σε εργαζόμενους στους μεταλλευτικούς και λατομικούς χώρους εξόρυξης (ΜΟ τελευταίας 20ετίας:7), και από αυτά μόνο 4 οφείλονταν στην χρήση εκρηκτικών. 22

23 ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα Ε.Μ.Π.» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.