Documentation of the national conference

Documentation of the national conference in Greece D19 from the RES-H Policy project A report prepared as part of the IEE project "Policy development for improving RES-H/C penetration in European Member States (RES-H Policy)" April 2011 Written by Argyro Giakoumi, Minas Iatridis (CRES) Supported by

The project "Policy development for improving RES-H/C penetration in European Member States (RES-H Policy)" is supported by the European Commission through the IEE programme (contract no. IEE/07/692/SI2.499579). The sole responsibility for the content of this report lies with the authors. It does not represent the opinion of the European Communities. The European Commission is not responsible for any use that may be made of the information contained therein. CRES, April 2011

Annex RES-H Policy ##Title## AGENDA The national conference in Greece was organized as a parallel event in the ECOFORUM of the 4 th International Exhibition ECOTEC. Workshop Renewable Heating & Cooling Date: 8 April 2011 Venue: Exhibition Center EXPO ATHENS 4th International Exhibition ECOTEC, 2 Drafiou Avenue, Anthousa, Attiki. 12:00 12:20 Registries 12:20 12:30 Welcome Iatridis Minas, Department for Energy Policy & Planning, CRES 12:30 12:50 Overview of RES-H Policy Project Iatridis Minas, Department for Energy Policy & Planning, CRES 12:50 13:10 Results of the RES-H Policy project Giakoumi Argyro, Department for Energy Policy & Planning, CRES 13:10 13:30 Overview of the RES-H/C policy framework in other Member States, based on a cross-assessment of the NREAPs Giakoumi Argyro, Department for Energy Policy & Planning, CRES RES-H/C technologies: Present situation, Identification of problems, Next steps 13:30 13:50 Solar thermal Michalopoulos Panos, representative of Greek Solar thermal association (EBHE) 13:50 14:10 Geothermal heat pumps 14:10 14:30 Biomass Petsanas Ilias, Hellenic Association of Companies of Geothermal Energy and Alternative Energy Sources (ESEGEPE) Eleutheriadis Giannis, Department of Renewable Energy Sources, CRES 14:30 14:50 Open discussion Conference language: Greek 3

A European Standard Annex 2 for the Tracking of Electricity E-TRACK LIST OF PARTICIPANTS National Conference in Greece of the RES-H Policy project, 8 th of April 2011, Exhibition Center EXPO ATHENS 4th International Exhibition ECOTEC, 2 Drafiou Avenue, Anthousa, Attiki. A/A Επώνυμο Όνομα Ειδικότητα 1 2 3 4 5 6 7 8 MICHALOPOULOS PETSANAS NIKOLINAKOU GARLAS KONTOUDAKIS LYCHNARAS PLOUMIS PANOS ILIAS EUAGGELIA ANDREAS KONSTANTINOS VASILIS NIKOS Greek Solar thermal association (EBHE) Hellenic Association of Companies of Geothermal Energy and Alternative Energy Sources (ESEGEPE) MECHANICAL ENGINEER, TECHNICAL CHAMBER OF GREECE (TEE) / MEMBER OF THE PERMANENT ENERGY COMMITTEE MECHANICAL ENGINEER, Climasynergy LTD MECHANICAL ENGINEER, SOLE SA, member of EBHE CENTRE OF PLANNING AND ECONOMIC RESEARCH MECHANICAL ENGINEER, ITA SA, member of Greek Association of Biomass (ELLEBIOM). PRODROMOU MICHALIS CIVIL ENGINEER, WWF Hellas 9 TSOUMELEAS ELIAS ASTRON Electric SA 10 11 MOURIKIS AGGELOU CHRISTOS LEMONIA CIVIL ENGINEER, member of Greek Association of Biomass (ELLEBIOM). 12 AGGELOU AGGELOS CHEMICAL ENGINEER 4

Annex RES-H Policy ##Title## 113 AGGELOU NIKOLINA STUDENT 14 AL FANTEL MAGDALINI 15 16 ALVERTIS VASILIAS NIKOLAOS NIKOLAOS ELECTRICAL ENGINEER 17 18 VOURDOUMBAS ANASTASIOS ECONOMIST GEORGAKIS GREGORIS MECHANICAL ENGINEER 19 GEORGIOU CHRISTOS 20 21 22 23 24 25 26 27 GEORGIOU LOUKAS ELECTRICAL ENGINEER GEORGIOU ARGYRIS STUDENT GIANNOULATOS EUAGGELOS CIVIL ENGINEER GOURGIOTIS GEORGE Electrical Engineer GRONTI BICKY CIVIL ENGINEER GYFTONIKOLAKOS EYAGELLOS STUDENT DIKAIOS KONSTANTINOS Energy Engineer EYAGGELATOS GERASIMOS MECHANICAL ENGINEER 5

A European Standard Annex 2 for the Tracking of Electricity E-TRACK 28 EYSTATHIADOU SAKAKH EIRINI CIVIL ENGINEER 29 ZELLIDIS PAULOS Electrical Engineer 30 ZISIMIDIS Electrical Engineer 31 32 33 34 35 GEORGIA Architect KALBRYNTINOU KARAVIDES GEORGE MECHANICAL ENGINEER KARAKOSTAS KONSTANTINOS STUDENT KARKOULIAS VASILIS President GEE KATSAROS TRIANTAFYLLOS Electrical Engineer 36 KOKKONAS CHARALAMPOS 37 38 KOLOKYTHAS EUAGGELOS STUDENT KOUTSOSTATHIS NIKOS CIVIL ENGINEER 39 40 41 KOTSIARINIS FOTIS CIVIL ENGINEER LEVOGIANNI FOTEINI Electrical Engineer LEKOU ATHINA Electrical Engineer 6

Annex RES-H Policy ##Title## 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 MARIANNA Electrical Engineer MANOLAKI MARKOS CHEMICAL ENGINEER MARGARITIS MASIALAS DIMITRIS Electrical Engineer MAYRIS THANASIS Environment Enginner MPAKALIS NIKOS Electrical Engineer MPARAKOU SOFIA Aeronautic Engineer BELLOS GEORGIOS Electrical Engineer BOULADAKIS PANTELIS Electrical Engineer BOUZINEKIS NIKOLAOS Student MPOURAS XRISOSTOMOS MECHANICAL ENGINEER NTALAPERAS PANAGIOTIS Student NTOUROS ATHANASIOS CHEMICAL ENGINEER 54 PANTELIDIS KONSTANTINOS CIVIL ENGINEER 55 PAPADAKIS GEORGE MECHANICAL ENGINEER 7

A European Standard Annex 2 for the Tracking of Electricity E-TRACK 56 PAPACHRISTOPOULOS STEFANOS MECHANICAL ENGINEER 57 PAPPAS IOANNIS MECHANICAL ENGINEER, Green Evolution SA 58 PATERAKIS GEORGE Student 59 SAGANI AGGELIKI MECHANICAL ENGINEER 60 61 SAKELLARIOU ARSENIOS CHEMICAL ENGINEER SIMOULI ASPASIA Electrical Engineer 62 AGGELIKI 63 STOUFI Electrical Engineer TZANETOPOULOU CHRISTINA Electrical Engineer 64 TSIRONIS LEONIDAS CHEMICAL ENGINEER 65 FALEKAS IOANNIS Vice Mayor of Alexandroupolis Municipality 66 67 SOKRATIS MECHANICAL ENGINEER CHIROPOULOS PSILIDIS ALEXANDROS CIVIL ENGINEER 8

Annex RES-H Policy ##Title## MINUTES OF THE WORKSHOP Welcome, introduction, aim of the conference S Minas Iatridis, Centre for Renewable Energy Sources & Saving Mr. Iatridis welcomes the participants of the conferecne and points out the importance of such dissemination activities in order to exchange ideas and experience. Overview of the RES-H Policy Project Minas Iatridis, Centre for Renewable Energy Sources & Saving Mr. Iatridis gives an introduction into the idea of the RES-H Policy project, its objectives, aims and the project consortium. He presents the work plan and introduces the different work packages. Presentation of RES heating/cooling support mechanisms (pros & cons) - RES- H Policy project results for Greece Argyro Giakoumi, Centre for Renewable Energy Sources & Saving Mrs. Argyro Giakoumi makes a short introduction about the RES Directive, the overall target and the national targets that it sets, the need of adoption of support policy frameworks by Member States as well as the NREAPs reporting. Few slides are presented showing the target breakdown among the three categories (electricity, heating & cooling, transportation) for EU 27, until the year 2030, and the breakdown of RES-H/C among the different technologies for EU27. Here the importance of RES-H/C for target achievement is pointed out. The available policy instruments for supporting RES-H/C are presented, describing the content of each instrument and giving the pros and cons. At this point the results of the quantitative analysis of the implementation of two selected policy instruments for Greece are presented. European Harmonization of Policy Options - Promotion of RES heating/cooling in EU Member States (current and future) according to each country s National Renewable Energy Action Plan Argyro Giakoumi, Centre for Renewable Energy Sources & Saving In this last presentation the idea of European Harmonization of Policy Options is presented. Questions like the followings are addressed in this presentation. 9

A European Standard Annex 2 for the Tracking of Electricity E-TRACK What do we mean by European Harmonization of Policy Options? What levels of Harmonization exist? Which type of EU harmonization already is described in the RED Directive? What was done within the RES-H Policy project? In the second part of this presentation an overview of policy measures reported in the NREAP of EU27 Member States is given. Also figures showing penetration of each type of technology in the RES H/C area for each MS, as reported in the NREAP, are presented. Solar thermal: Present situation, Identification of problems, Next steps Michalopoulos Panos, representative of Greek Solar thermal association (EBHE) Mr Michalopoulos refers to the motives that will allow the further development of the solar thermal market in Greece and among else point out the importance of the training of stuff and research and development. In the Greek market an important step that should be taken is to support the development of the central solar systems for space heating and only the already well developed thermosiphonic systems for hot sanitary water production. Towards this direction could lead the establishment of a legislative framework which will combine use obligations of RES-H for covering part of the heating needs of buildings and economic incentives. Geothermal heat pumps, Present situation, Identification of problems, Next steps Petsanas Ilias, Hellenic Association of Companies of Geothermal Energy and Alternative Energy Sources (ESEGEPE) Mr. Petsanas starts his presentation with an introduction about the operating principles of geothermal heat pumps, the different types and the advantages they have compared to conventional systems. Also the advantages of geothermal heat pumps in what concerns energy saving, comfort, stable operation and performance, were pointed out. Few case studies are presented from the Greek market, and the ability to cover the constantly increasing cooling needs with geothermal heat pumps is also pointed out. The main barrier at the moment, for the uptake of geothermal heat pumps is the vague legislative framework for receiving an issue for the installation of geothermal heat pumps. The procedures that one should follow should become clear and simple. The proposed motive is the reduction of the electricity price unit for the electricity that is consumed to the geothermal heat pump. Finally the certification of systems is necessary, and should be conducted by an international organization, e.g. EUROVENT. Also the certification of installers is considered necessary (e.g. ISO9001) Biomass, Present situation, Identification of problems, Next steps 10

Annex RES-H Policy ##Title## Eleutheriadis Giannis, Department of Renewable Energy Sources, CRES In the last presentation, Mr. Eleutheriadis speaks about biomass technologies and presents some of the main conclusions of the EU project EUBIONET3. In specifiec Mr Eleutheriadis presents solutions that can be given in order to overcome barriers of the biomass market (biomass pricing and supply). Important issues that are examined are: the mechanisms which form the prices of biomass, sustainability criteria, biomass potential (e.g. alternative biomass sources) and wood processing industries. Among the recognized barriers are: legislative, economic, luck of awareness in the consumers side, luck of rules and specifications in the wood log market, stable prices and availability of biomass. The suggestions comprises to: Removing legislative barriers (e.g. the MD that forbids the use of central biomass heating systems in Athens and Thessaloniki), economic incentives to consumers, and training programs for installers, sustainability criteria for both agriculture and forest residues etc. Discussion In the last session, questions were raised relative to the presentations and also the participants had the opportunity to make statements. The topics that were discussed concerned: The importance of further penetration of RES-H/C technologies in the existing building stock (~4 million buildings) in order to achieve the set targets. Tertiary buildings are of high importance, since they have both heating and cooling demands that can be covered by RES. Exemplary role of the public sector. Develop methods to monitor and evaluate the proposed policy sets. Keeping statistical data. Coverage of constantly increasing cooling needs with RES technologies. 11

4 η Διεθνής Έκθεση ECOTEC, ECOFORUM Παρασκευή 8 Απριλίου 2011 Σύντομη Παρουσίαση του έργου RES-H Policy Ημερίδα με τίτλο: «Παραγωγή θερμότητας & ψύξης από ΑΠΕ» Μηνάς Ιατρίδης, Γιακουμή Αργυρώ Τμήμα Ανάλυσης Ενεργειακής Πολιτικής ΚΑΠΕ www.res-h-policy.eu

Το έργο RES-H Policy Γενικά στοιχεία για το έργο Τίτλος: Policy development for improving RES-Heating/Cooling penetration in European Member States - RES-H Policy Χρηματοδότηση: Intelligent Energy for Europe Διάρκεια έργου: 30 μήνες (1/10/2008 13/4/2011) www.res-h-policy.eu

Το έργο RES-H Policy Σκοπός του έργου Να βοηθήσει τις συμμετέχουσες χώρες στην προετοιμασία για την εφαρμογή της οδηγίας 2009/28/EC, σε ό,τι αφορά θέματα θέρμανσης και ψύξης από ΑΠΕ. Το έργο εστιάζει: στο να τεθούν ενδεικτικοί εθνικοί στόχοι για θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ ανά τομέα και ανά τεχνολογία να προταθούν συγκεκριμένα μέτρα στήριξης ώστε να επιτευχθεί η διείσδυση των τεχνολογιών θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ να εξετάσει επιλογές για συντονισμό ή ακόμη και εναρμόνιση των εθνικών μέτρων στήριξης σε επίπεδο Ε.Ε. www.res-h-policy.eu

Το έργο RES-H Policy Εμπλεκόμενες χώρες - έμμεσα και άμεσα 5 χώρες-στόχοι (εταίροι) 2 χώρες που μοιράζονται την εμπειρία τους (εταίροι) 5 χώρες για διάδοση αποτελεσμάτων Σουηδία Λετονία Λιθουανία Ηνωμένο Βασίλειο Πολωνία Γερμανία Αυστρία Ουγγαρία Ιταλία Πορτογαλία Μάλτα Ελλάδα Κύπρος www.res-h-policy.eu

Το έργο RES-H Policy Εταίροι στο έργο RES-H Policy www.res-h-policy.eu

Το έργο RES-H Policy Πρώτο στάδιο του έργου Αποτύπωση της υπάρχουσας κατάστασης ως προς το νομοθετικό πλαίσιο που ισχύει στις συμμετέχουσες χώρες πάνω σε θέματα θέρμανσης/ ψύξη από ΑΠΕ. Καθορισμός ενδεικτικών στόχων ανά τεχνολογία στον τομέα της θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ για τα έτη 2020/2030, όπως απαιτεί η 2009/28/EC. Ο προσδιορισμός των στόχων έγινε με τη βοήθεια με τη βοήθεια συγκεκριμένων μεθοδολογιών και υπολογιστικών μοντέλων. Συγκεκριμένα: - top-down προσέγγιση με τη βοήθεια του μοντέλου Green-X (κτιριακός τομέας & βιομηχανία) το οποίο έτρεξαν οι εταίροι από το ίδρυμα Fraunhofer ISI (Γερμανία) - bottom-up προσέγγιση για τον κτιριακό τομέα με τη βοήθεια του μοντέλου INVERT το οποίο έτρεξαν οι εταίροι από το Viena University of Technology Energy Economics Group (Αυστρία) - bottom-up προσέγγιση για τη βιομηχανία με τη βοήθεια του υπολογιστικού εργαλείου που ανέπτυξε το ECN - Energy Research Centre of the Netherlands (Ολλανδία) www.res-h-policy.eu

Το έργο RES-H Policy Δεύτερο στάδιο έργου Καταγραφή και Ανάλυση των διαθέσιμων μέτρων στήριξης - Περιγραφή των διαθέσιμων μέτρων στήριξης, εντοπισμός υπέρ και κατά - Επιλογή τουλάχιστον 3 μέτρων για την κάθε συμμετέχουσα χώρα προκειμένου να διαμορφωθεί ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για τη στήριξη των τεχνολογιών θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ (ποιοτική προσέγγιση) - Επιλογή τουλάχιστον 2 από τα παραπάνω μέτρα στήριξης έτσι ώστε να γίνει ποσοτική ανάλυση του αντίκτυπου τους. (δηλ. με τη βοήθεια του μοντέλου INVERT υπολογίστηκε το οικονομικό κόστος του κάθε μέτρου, η διείσδυση ΑΠΕ που επιφέρει, η αύξηση στην απασχόληση κτλ) www.res-h-policy.eu

Το έργο RES-H Policy Τρίτο στάδιο έργου Δυνατότητες συντονισμού ή ακόμη και εναρμόνισης μεταξύ των εθνικών πολιτικών πλαισίων στήριξης στον τομέα της θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ. Δράσεις Διάδοσης/ Ενημέρωσης - Συναντήσεις εργασίας σε 5 Ευρωπαϊκές χώρες που δεν συμμετέχουν άμεσα στο έργο (Κύπρος, Ιταλία, Πορτογαλία, Ουγγαρία, Λετονία) - Ευρωπαϊκό συνέδριο στις 14 Απριλίου 2011, στις Βρυξέλλες με τίτλο: How to Wake a Sleeping Giant - Policy Options Boosting Renewables in the Heating Market, το οποίο διοργανώνεται στο πλαίσιο της εκδήλωσης Sustainable Energy Week 2011. www.res-h-policy.eu

European Technology Platform on Renewable Heating & Cooling (RHC-Platform) www.res-h-policy.eu

European Technology Platform on Renewable Heating & Cooling (RHC-Platform) Ο σκοπός και η λειτουργική δομή της RHC - Platform είναι να εξασφαλίσει ισόρροπη και λειτουργική συμμετοχή των κυριοτέρων «εμπλεκόμενων» σε ανάλογα επίπεδα, συμπεριλαμβανομένων όλων των ενδιαφερομένων βιομηχανιών, ερευνητικών οργανισμών, δημοσίων αρχών, χρηστών και κοινωνικών ομάδων πολιτών. Για την συμμετοχή σας στην RHC-Platform συμπληρώνετε την επίσημη αίτηση που διατίθεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.rhc-platform.org/cms/ Η συμμετοχή στην RHC-Platform είναι δωρεάν και εθελοντική www.res-h-policy.eu

Ευχαριστώ για την προσοχή σας! www.res-h-policy.eu

4 η Διεθνής Έκθεση ECOTEC, ECOFORUM Παρασκευή 8 Απριλίου 2011 Αποτελέσματα έργου RES-H Policy Θεσμικό πλαίσιο στήριξης τεχνολογιών θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ Ημερίδα με τίτλο: «Παραγωγή θερμότητας & ψύξης από ΑΠΕ» Μηνάς Ιατρίδης, Γιακουμή Αργυρώ Τμήμα Ανάλυσης Ενεργειακής Πολιτικής ΚΑΠΕ www.res-h-policy.eu

Περιεχόμενα Η οδηγία των ΑΠΕ 2009/28/ΕΚ Κατανομή στόχου των ΑΠΕ στην Ελλάδα Μέτρα στήριξης για θέρμανση από ΑΠΕ Ποσοτική ανάλυση από την εφαρμογή δύο επιλεγμένων μέτρων στήριξης για την Ελλάδα Δύο παραδείγματα εφαρμογής μέτρων στήριξης (Ηνωμένο βασίλειο, Γερμανία) www.res-h-policy.eu

Η οδηγία των ΑΠΕ 2009/28/ΕΚ Εθνικοί στόχοι ΑΠΕ Για το κάθε Κράτος Μέλος τίθενται εθνικοί δεσμευτικοί στόχοι για το μερίδιο των ΑΠΕ στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας της χώρας. Οι στόχοι αυτοί: - Καταμερίζονται ανάμεσα σε τρεις κατηγορίες: Ηλεκτρισμός, Θερμότητα/ Ψύξη, Μεταφορές - Είναι σύμμορφοι προς το συνολικό στόχο του μεριδίου 20% ΑΠΕ που τίθεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο Τα κράτη μέλη οφείλουν να εισάγουν μέτρα στήριξης που θα διασφαλίσουν την επίτευξη των παραπάνω στόχων www.res-h-policy.eu

Η οδηγία των ΑΠΕ 2009/28/ΕΚ Εθνικοί δεσμευτικοί στόχοι ΑΠΕ για το 2020 www.res-h-policy.eu

Η οδηγία των ΑΠΕ 2009/28/ΕΚ Εθνικά Σχέδια Δράσης για την Ανανεώσιμη Ενέργεια (ΕΣΔΑΕ) Τα Κράτη Μέλη οφείλουν να υιοθετήσουν Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις Ανανεώσιμες, το οποίο θα θέτει: Συγκεκριμένους στόχους για τη συνεισφορά των τριών κατηγοριών (ηλεκτρισμός, θερμότητα/ ψύξη, μεταφορές) στοσυνολικόστόχογιατο2020. Αναμενόμενα αποτελέσματα πολιτικών μέτρων που σχετίζονται με την ενεργειακή αποδοτικότητα, και τα οποία επιδρούν στην τελική κατανάλωση ενέργειας. Πολιτικά μέτρα στήριξης προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι. Τα κράτη μέλη κατέθεσαν το πρώτο ΕΣΔΑΕ τον Ιούνιο του 2010 Αναμένετε να καταθέσουν, πέρα από το πρώτο, ακόμη έξι (6) ΕΣΔΑΕ. (ένα ανά διετία) www.res-h-policy.eu

Αποτελέσματα έργου RES-H για την Ελλάδα 1 ο Στάδιο έργου: Καθορισμός στόχων www.res-h-policy.eu

Καταμερισμός του στόχου για τις ΑΠΕ για την Ελλάδα Σύμφωνα με εκτιμήσεις που έγιναν στο πλαίσιο του έργου (μοντέλο Green-X): Το μερίδιο της παραγωγής θερμότητας/ ψύξης από ΑΠΕ για το 2020 αντιστοιχεί στο 48% του συνολικού στόχου Σε απόλυτα ποσά ενέργειας απαιτείται σχεδόν ο διπλασιασμός της θερμικής ενέργειας που παράγεται από ΑΠΕ σε σχέση με τα επίπεδα του 2007. www.res-h-policy.eu

Εύρος στόχων ανά τεχνολογικό τομέα - Ελλάδα PJ 2007 2020 2030 Solar thermal Space heating and hot water 6,7 18-23 29-34,1 Industrial appliances 0 2-3,0 4-4,6 Biomass Total solar thermal energy 6,7 20-26 33-39 Space heating and hot water Pellets 0,2 [1] 2,4-4 7,1-9 Wood chips 0,2 4 2,1-4 4,6-9 Wood log 32 4 29-34 27-34 District heating 0,0 1,1-3 4,2-5 Total space heating and hot water 32 35-45 42-57 Industrial appliances 9,9 16-23 15-19 Total biomass energy for heating 42 51-68 57-76 Geothermal energy Heat pumps 0,2 1,9-6,7 5,4-17,2 Geothermal grid 0,0-0,8-0,8 Geothermal in industrial processes 0,0 0,2 0,4 Agriculture 0,4 7,3 [2] 7,3 10 [3] 10 Total 0,6 9,4 14 16-27 Total RES-H Space heating and hot water 39 55-75 77-109 industrial appliances + agriculture 9,9 18-34 19-34 Total 49 73-109 96-143 www.res-h-policy.eu [1] Based on es [2] European G [3] CRES, Geot

Αποτελέσματα έργου RES-H για την Ελλάδα 2 ο Στάδιο έργου: - Περιγραφή μέτρων στήριξης - Ανάλυση και αξιολόγηση της εφαρμογής δύο επιλεγμένων μέτρων στήριξης για την Ελλάδα www.res-h-policy.eu

Μέτρα στήριξης για θέρμανση από ΑΠΕ Βασικές παραδοχές που πρέπει να ικανοποιούν τα μέτρα στήριξης: Να συνεισφέρουν στην επίτευξη του στόχου για την παραγωγή θερμότητας/ ψύξης από ΑΠΕ. Να θέτουν κίνητρα για: - Ενίσχυση των διαφορετικών τεχνολογιών - Διαρθρωτικές αλλαγές/ ανάπτυξη υποδομών στην αγορά θερμότητας (π.χ. Κατασκευή δικτύων τηλεθέρμανσης) - Διείσδυση τεχνολογιών παραγωγής θερμότητας/ ψύξης από ΑΠΕ στον κτιριακό τομέα Διασφάλιση σταθερού και αξιόπιστου περιβάλλοντος, προκειμένου να αποφεύγονται αποσπασματικά μέτρα χωρίς συνέχεια. Οικονομική Αποδοτικότητα - Οι στόχοι θα πρέπει να επιτευχθούν με το χαμηλότερο δυνατό κόστος - Το διαχειριστικό κόστος θα πρέπει να ελαχιστοποιηθεί www.res-h-policy.eu

Μέτρα στήριξης Κατηγοριοποίηση μέτρων στήριξης Τύπος μέτρου Οικονομικά κίνητρα (financial flows go through a public sector agency) Υποχρέωση χρήσης (Use obligation) Παραδείγματα Επιδοτήσεις Χαμηλότοκα δάνεια Φοροαπαλλαγές Υποχρεώσεις εγκατάστασης συστημάτων ΑΠΕ (π.χ. σε νέα ή και υπάρχοντα κτίρια) Αγορά, πώληση και υποχρεώσεις αποζημιώσεων (Purchase, sale, and remuneration obligations) Price or quota regulations Π.χ. Quota systems (e.g. quota on fuel/heat suppliers or manufacturers) Bonus system www.res-h-policy.eu

Μέτρα στήριξης Οικονομικά μέτρα Κρατικές επιδοτήσεις/ φορολογικές ελαφρύνσεις Γενικά χαρακτηριστικά Η οικονομική ενίσχυση δίνεται προς ιδιοκτήτες κτιρίων που εγκαθιστούν κάποιο σύστημα θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ ή προς άλλους επενδυτές συστημάτων θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ Το επίπεδο της ενίσχυσης μπορεί να προσαρμόζεται με βάση κάποια κριτήρια όπως π.χ. - την εγκατεστημένη ισχύ - την τεχνολογία - κοινωνικά κριτήρια Τα χρήματα της ενίσχυσης προέρχονται από το δημόσιο προϋπολογισμό Σε πολλές χώρες τα οικονομικά προγράμματα ενίσχυσης και οι προϋποθέσεις για τη λήψη τους δεν είναι σταθερά αλλά αλλάζουν σημαντικά με το πέρας του χρόνου www.res-h-policy.eu

Μέτρα στήριξης Οικονομικά μέτρα Κρατικές επιδοτήσεις/ φορολογικές ελαφρύνσεις Υπέρ & Κατά + Υψηλή αποδοχή: Οι επιδοτήσεις είναι ένα δημοφιλές μέτρο στήριξης με υψηλή αποδοχή από τους δικαιούχους + Οι δημόσιες αρχές είναι εξοικειωμένες με τη διαχείριση προγραμμάτων επιδοτήσεων, και το διαχειριστικό κόστος είναι συνήθως χαμηλό + Ένα πρόγραμμα επιδοτήσεων μπορεί να σχεδιαστεί ώστε να παρέχει κίνητρα για την επίτευξη διαρθρωτικών στόχων/ έργων υποδομής (π.χ. Ενίσχυση των διαφορετικών τεχνολογιών, δημιουργία & επέκταση συστημάτων τηλεθέρμανσης/ τηλεψύξης) Εξάρτηση από τον κρατικό προϋπολογισμό δυσκολία να εξασφαλιστούν μόνιμα κονδύλια επιδοτήσεων για μεγάλο χρονικό διάστημα υπάρχει το ρίσκο δημιουργίας ασταθούς επενδυτικού περιβάλλοντος (risk of stop and go market development) www.res-h-policy.eu

Μέτρα στήριξης Υποχρέωση χρήσης (Use Obligation) Υποχρέωση χρήσης (Use obligation) Γενικά χαρακτηριστικά Οι ιδιοκτήτες κτιρίων οφείλουν να καλύψουν μέρος των θερμικών/ ψυκτικών αναγκών του κτιρίου τους από ΑΠΕ κατά ένα ελάχιστο ποσοστό Η συγκεκριμένη υποχρέωση μπορεί να αφορά μόνο τα νέα κτίρια, αλλά μπορεί να επεκταθεί και στα υπάρχοντα κτίρια (π.χ. Όταν γίνεται αντικατάσταση του παλιού συστήματος θέρμανσης) Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με την υποχρέωση χρήσης θα επιβάλλεται πρόστιμο ανάλογα με τα τετραγωνικά του κτιρίου/ διαμερίσματος και το ποσοστόκατάτοοποίοδενεπετεύχθηοστόχος(τα έσοδα από την επιβολή του προστίμου θα χρησιμοποιούνται για προγράμματα στήριξης τεχνολογιών θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ) www.res-h-policy.eu

Μέτρα στήριξης Υποχρέωση χρήσης (Use Obligation) Υποχρέωση χρήσης (Use Obligation) Υπέρ & Κατά + Απλό μέτρο στήριξης στη δομή του, που μπορεί να συγκριθεί με τις υποχρεώσεις που ήδη εφαρμόζονται στον κτιριακό τομέα (π.χ. EPBD) + Υπάρχει πρότερη εμπειρία από το διεθνή χώρο με σχετικά παραδείγματα όπως (π.χ. στην Ισπανία που από το 2006 είναι υποχρεωτική η χρήση θερμικών ηλιακών συστημάτων σε όλα τα νέα κτίρια) Έλλειψη οικονομικών κινήτρων σε περιπτώσεις που η εγκατάσταση του συστήματος ΑΠΕ δεν είναι η πλέον συμφέρουσα από οικονομικής άποψης Ελάχιστα κίνητρα για τη δημιουργία σημαντικών υποδομών (π.χ. Δίκτυα τηλεθέρμανσης/ τηλεψύξης) Είναι απαραίτητο να εφαρμοστούν συνοδευτικά μέτρα www.res-h-policy.eu

Βασικές Παραδοχές και δεδομένα εισαγωγής Μοντέλο Invert/EE-Lab Το μοντέλο Invert/EE-Lab είναι ένα εργαλείο προσομοίωσης που χρησιμοποιεί την bottom-up προσέγγιση προκειμένου να εκτιμήσει τον αντίκτυπο διαφορετικών μέτρων στήριξης (οικονομικά ή θεσμικά) στο ενεργειακό μείγμα μίας χώρας, στο κόστος των προτεινόμενων μέτρων και στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Επιπλέον το μοντέλο Invert/EE-Lab δύναται να κάνει προσομοιώσεις για διαφορετικά σενάρια π.χ. διαφορετικές τιμές καυσίμου, διαφορετικές συμπεριφορές καταναλωτών, διαφορετικού τύπου κτιριακό απόθεμα κτλ. Το μοντέλο Invert έχει αναπτυχθεί από το: Vienna University of Technology/Energy Economics Group για το έργο Invert (Investing in RES&RUE technologies: models for saving public money) υπό το πρόγραμμα ALTENER. Στο πλαίσιο επόμενων έργων το μοντέλο αυτό επεκτάθηκε και ανανεώθηκε και στην παρούσα φάση βασίζεται σε ένα νέο πυρήνα υπολογισμών (που καλείται EE-Lab) και οδηγεί στην τρέχουσα έκδοση του μοντέλου που είναι η: Invert/EE-Lab506, η οποία και χρησιμοποιήθηκε στην παρούσα εργασία. Τιμές ενέργειας: Χρησιμοποιούνται οι τιμές της Eurostat για τα έτη 2007-2009 ενώ λαμβάνονται υπόψη δύο διαφορετικά σενάρια τιμών σύμφωνα με τη μελέτη του Κάπρου (2009). Κόστος για την κάθε τεχνολογία: Το κόστος για την κάθε τεχνολογία προέκυψε από συλλογή δεδομένων από παραγωγούς και εγκαταστάτες συστημάτων ΑΠΕ. www.res-h-policy.eu

Προτεινόμενα μέτρα στήριξης - Ελλάδα Μέτρο Στήριξης 1: Φορολογική Ελάφρυνση Τεχνολογία Φορολογική Ελάφρυνση Λέβητας για καυσόξυλα 15% Λέβητας για πριονίδι 30% Λέβητας για pellets 30% Αντλία θερμότητας αέρα/ νερού 10% Ένα ποσοστό x% του κόστους αγοράς και εγκατάστασης εξοπλισμού ΑΠΕ για παραγωγή θερμότητας στον κτιριακό τομέα, δίνεται σαν επιστροφή φόρου. Γεωθερμική Αντλία θερμότητας 30% Τηλεθέρμανση με βιομάζα 30% Θερμικά ηλιακά για ΖΝΧ 25% Θερμικά Ηλιακά για θέρμανση χώρων 25% www.res-h-policy.eu

Προτεινόμενα μέτρα στήριξης Ελλάδα Μέτρο Στήριξης 2: Υποχρεωτική Χρήση (Use obligation) 2011-2013 60% μερίδιο ΑΠΕ για την κάλυψη των αναγκών για παραγωγή ζεστού νερού χρήσης (ΖΝΧ) στα νέα κτίρια 2014-2030 50% μερίδιο ΑΠΕ για την κάλυψη του συνόλου των θερμικών αναγκών ενός νέου κτιρίου (ΖΝΧ + θέρμανση χώρων) πρόστιμο 50 ανά m² για 0% μερίδιο ΑΠΕ Συγκεκριμένα σε όλα τα νέα κτίρια καθώς και σε αυτά που υφίστανται ολική ανακαίνιση, ορίζεται ένα ελάχιστο ποσοστό συμμετοχής τεχνολογιών ΑΠΕ για την κάλυψη των θερμικών αναγκών του κτιρίου. Αν το ποσοστό αυτό δεν καλύπτεται τότε θα επιβάλλεται πρόστιμο ανάλογα με τα τετραγωνικά του κτιρίου/ διαμερίσματοςκαιτοποσοστόκατάτοοποίοδενεπετεύχθηοστόχος. www.res-h-policy.eu

Συγκριτική αξιολόγηση διείσδυσης από την εφαρμογή διαφορετικών μέτρων Ενέργεια (PJ) 60 50 40 30 20 10 Θερμικά Ηλιακά Φορολογική Ελάφρυνση - Σενάριο Χαμηλών Τιμών Υποχρεωτική χρήση - Σενάριο Χαμηλών Τιμών Συνδυασμός μέτρων - Σενάριο Χαμηλών Τιμών Φορολογική Ελάφρυνση - Σενάριο Υψηλών Τιμών Υποχρεωτική χρήση - Σενάριο Υψηλών Τιμών Συνδυασμός μέτρων - Σενάριο Υψηλών Τιμών ΕΣΔΑΕ εύρος στόχου - ελάχιστο 0 2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035 εύρος στόχου μέγιστο www.res-h-policy.eu

Συγκριτική αξιολόγηση διείσδυσης από την εφαρμογή διαφορετικών μέτρων Ενέργεια (PJ) 70 60 50 40 30 20 10 Βιομάζα Φορολογική Ελάφρυνση - Σενάριο Χαμηλών Τιμών Υποχρεωτική χρήση - Σενάριο Χαμηλών Τιμών Συνδυασμός μέτρων - Σενάριο Χαμηλών Τιμών Φορολογική Ελάφρυνση - Σενάριο Υψηλών Τιμών Υποχρεωτική χρήση - Σενάριο Υψηλών Τιμών Συνδυασμός μέτρων - Σενάριο Υψηλών Τιμών ΕΣΔΑΕ εύρος στόχου - ελάχιστο 0 2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035 εύρος στόχου μέγιστο www.res-h-policy.eu

Συγκριτική αξιολόγηση διείσδυσης από την εφαρμογή διαφορετικών μέτρων Ενέργεια (PJ) 25 20 15 10 5 Αντλίες θερμότητας Φορολογική Ελάφρυνση - Σενάριο Χαμηλών Τιμών Υποχρεωτική χρήση - Σενάριο Χαμηλών Τιμών Συνδυασμός μέτρων - Σενάριο Χαμηλών Τιμών Φορολογική Ελάφρυνση - Σενάριο Υψηλών Τιμών Υποχρεωτική χρήση - Σενάριο Υψηλών Τιμών Συνδυασμός μέτρων - Σενάριο Υψηλών Τιμών ΕΣΔΑΕ εύρος στόχου - ελάχιστο 0 2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035 εύρος στόχου μέγιστο www.res-h-policy.eu

Συγκριτική αξιολόγηση διείσδυσης από την εφαρμογή διαφορετικών μέτρων Ενέργεια (PJ) 140 120 100 80 60 40 20 Θερμότητα από ΑΠΕ Κτιριακός τομέας Φορολογική Ελάφρυνση - Σενάριο Χαμηλών Τιμών Υποχρεωτική χρήση - Σενάριο Χαμηλών Τιμών Συνδυασμός μέτρων - Σενάριο Χαμηλών Τιμών Φορολογική Ελάφρυνση - Σενάριο Υψηλών Τιμών Υποχρεωτική χρήση - Σενάριο Υψηλών Τιμών Συνδυασμός μέτρων - Σενάριο Υψηλών Τιμών ΕΣΔΑΕ εύρος στόχου - ελάχιστο 0 2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035 εύρος στόχου μέγιστο www.res-h-policy.eu

Διαχειριστικό κόστος για την εφαρμογή των δύο διαφορετικών μέτρων στήριξης 4,5 Διαχειριστικό κόστος σε εκ. ευρώ (M ) 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 Φορολογική ελάφρυνση - Σενάριο Χαμηλών τιμών Φορολογική Ελάφρυνση - Σενάριο Υψηλών τιμών Υποχρεωτική χρήση 0,5 0,0 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 έτος Ως διαχειριστικό κόστος νοείται ο απαιτούμενος προϋπολογισμός προκειμένου να εφαρμοστεί το επιλεγμένο μέτρο στήριξης (π.χ. κόστος απαιτούμενου προσωπικού). 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 www.res-h-policy.eu

Δείκτες Απασχόλησης www.res-h-policy.eu

Βιομηχανία Business as usual 40 35 30 25 20 15 10 Σενάριο Χαμηλών Τιμών Πετρελαίου Penetration (PJ) Biomass Heat only (from waste) Biomass Heat only (from wood) Biomass Electricity from digestion (from waste) Biomass Combined heat and power (from waste) Biomass Combined heat and power (from wood) Biomass Bio SNG from digestion (from waste) Biomass Bio SNG from gasification (from waste) Biomass Bio SNG from gasification (from wood) Biomass Direct firing (from wood) 5 0 2010 2015 2020 2025 2030 Solarthermal Direct solar thermal heat use Geothermal Direct geothermal heat use 40 35 30 25 20 15 10 5 Σενάριο Υψηλών Τιμών Πετρελαίου Penetration (PJ) Biomass Heat only (from waste) Biomass Heat only (from wood) Biomass Electricity from digestion (from waste) Biomass Combined heat and power (from waste) Biomass Combined heat and power (from wood) Biomass Bio SNG from digestion (from waste) Biomass Bio SNG from gasification (from waste) Biomass Bio SNG from gasification (from wood) Biomass Direct firing (from wood) Solarthermal Direct solar thermal heat use 0 2010 2015 2020 2025 2030 www.res-h-policy.eu

Βιομηχανία 25% επιδότηση για όλες τις τεχνολογίες Penetration (PJ) 40 35 30 25 20 15 10 5 Σενάριο Χαμηλών Τιμών Πετρελαίου Biomass Heat only (from waste) Biomass Heat only (from wood) Biomass Electricity from digestion (from waste) Biomass Combined heat and power (from waste) Biomass Combined heat and power (from wood) Biomass Bio SNG from digestion (from waste) Biomass Bio SNG from gasification (from waste) Biomass Bio SNG from gasification (from wood) Biomass Direct firing (from wood) Solarthermal Direct solar thermal heat use 0 2010 2015 2020 2025 2030 40 35 30 25 20 15 10 5 Σενάριο Υψηλών Τιμών Πετρελαίου Penetration (PJ) Biomass Heat only (from waste) Biomass Heat only (from wood) Biomass Electricity from digestion (from waste) Biomass Combined heat and power (from waste) Biomass Combined heat and power (from wood) Biomass Bio SNG from digestion (from waste) Biomass Bio SNG from gasification (from waste) Biomass Bio SNG from gasification (from wood) Biomass Direct firing (from wood) Solarthermal Direct solar thermal heat use 0 2010 2015 2020 2025 2030 www.res-h-policy.eu

Βιομηχανία 25% επιδότηση μόνο για θερμικά ηλιακά και γεωθερμία Penetration (PJ) 40 35 30 25 20 15 10 5 Σενάριο Χαμηλών Τιμών Πετρελαίου Biomass Heat only (from waste) Biomass Heat only (from wood) Biomass Electricity from digestion (from waste) Biomass Combined heat and power (from waste) Biomass Combined heat and power (from wood) Biomass Bio SNG from digestion (from waste) Biomass Bio SNG from gasification (from waste) Biomass Bio SNG from gasification (from wood) Biomass Direct firing (from wood) Solarthermal Direct solar thermal heat use 0 2010 2015 2020 2025 2030 40 35 30 25 20 15 10 5 Σενάριο Υψηλών Τιμών Πετρελαίου Penetration (PJ) Biomass Heat only (from waste) Biomass Heat only (from wood) Biomass Electricity from digestion (from waste) Biomass Combined heat and power (from waste) Biomass Combined heat and power (from wood) Biomass Bio SNG from digestion (from waste) Biomass Bio SNG from gasification (from waste) Biomass Bio SNG from gasification (from wood) Biomass Direct firing (from wood) Solarthermal Direct solar thermal heat use 0 2010 2015 2020 2025 2030 www.res-h-policy.eu

Βιομηχανία Σύγκριση μέτρων Ενέργεια από ΑΠΕ (PJ) Ενέργεια από ΑΠΕ (PJ) Διείσδυση θερμότητας από ΑΠΕ στη βιομηχανιά 40 35 Σενάριο Χαμηλών τιμών 30 25 20 15 10 5 Διείσδυση θερμότητας από ΑΠΕ στη βιομηχανιά 0 2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035 40 35 Σενάριο Υψηλών τιμών πετρελαίου 30 25 20 15 10 5 0 2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035 business as ususal μέτρο 1 μέτρο 2 σενάριο διπλασσιασμού τιμής βιομάζας www.res-h-policy.eu

Δύο παραδείγματα πολιτικών μέτρων 1. Renewable Heat Incentive (RHI), Ηνωμένο Βασίλειο 2. Υποχρέωση χρήσης και επιδοτήσεις, Γερμανία www.res-h-policy.eu

Renewable Heat Incentive (RHI), UK Το RHI είναι ένας μέτρο στήριξης που βασίζεται στη λογική του συστήματος feed-in tariff (το οποίο είναι ευρέως γνωστό από την ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ) Οι παραγωγοί θερμότητας/ ψύξης από ΑΠΕ δικαιούνται να λαμβάνουν συγκεκριμένο ποσό (fixed tariff) ανά kwh παραγόμενης θερμότητας από ΑΠΕ. Το ποσό αυτό δίνεται για συγκεκριμένη χρονική περίοδο Το επίπεδο του ποσού που λαμβάνουν εξαρτάται από τον τύπο της τεχνολογίας και από την εγκατεστημένη ισχύ του συστήματος Δεν προβλέπεται, αρχικά τουλάχιστον, μείωση στις τιμές πληρωμής της θερμότητας από ΑΠΕ, αλλά αναμένεται ότι στο μέλλον θα ακολουθήσουν πτωτική τάση Το ποσό της θερμότητας από ΑΠΕ το οποίο επιδοτείται μέσω της ταρίφας: είτε υπολογίζεται κατ εκτίμηση (γιαταμικράσυστήματα) είτε μετριέται (γιαταμεγάλα συστήματα) Όλοι οι εξοπλισμοί και οι εγκαταστάτες πρέπει να πιστοποιηθούν σύμφωνα με το σύστημα πιστοποίησης: www.microgenerationcertification.org Τα χρήματα θα δοθούν από τον κρατικό προϋπολογισμό (και όχι από ειδικό τέλος όπως είχε αρχικά προβλεφθεί να επιβληθεί στους λογαριασμούς ενέργειας) Το μέτρο RHI έχει υιοθετηθεί επισήμως από την κυβέρνηση αλλά μερικά από τα επιμέρους τεχνικά χαρακτηριστικά δεν έχουν ακόμη αποφασιστεί Το RHI αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία τον Ιούνιο του 2011 www.res-h-policy.eu

Renewable Heat Incentive (RHI), UK Προτεινόμενες ταρίφες 1 GBP 1,14 www.res-h-policy.eu

Μέτρα στήριξης Bonus model Bonus Model Υπέρ & Κατά + Σταθερές τιμές του bonus model για μεγάλα χρονικά διαστήματα εξασφαλίζουν σταθερό και ασφαλές επενδυτικό περιβάλλον + Το μοντέλο μπορεί να σχεδιαστεί έτσι ώστε να δίνει κίνητρα για επίτευξη διαρθρωτικών στόχων/ έργων υποδομής (π.χ. Διαφοροποίηση τεχνολογιών, επέκταση συστημάτων τηλεθέρμανσης) + Υψηλή οικονομική αποδοτικότητα (κίνητρα για εγκατάσταση των πλέον αποδοτικών συστημάτων θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ) Δυσκολία στη κοινοποίηση του μέτρου (communication challenge): Η ιδέα είναι μάλλον νέα και φαίνεται να είναι αρκετά πολύπλοκη, και μέχρις στιγμής έχει τύχει περιορισμένων συζητήσεων και δεν υπάρχουν αρκετά παραδείγματα εφαρμογής www.res-h-policy.eu

Υποχρέωση χρήσης & επιδοτήσεις, Γερμανία Πλαίσιο στήριξης της Γερμανίας για τον τομέα θέρμανσης και ψύξης από ΑΠΕ: 1 ο Στοιχείο : Υποχρέωση χρήσης για εγκατάσταση συστημάτων παραγωγής θέρμανσης και ψύξης από ΑΠΕ στα νέα κτίρια : EEWärmeG 2 ο Στοιχείο: Οικονομική στήριξη: επιδοτήσεις και χαμηλότοκα δάνεια για την εγκατάσταση συστημάτων παραγωγής θέρμανσης και ψύξης από ΑΠΕ σε υπάρχοντα κτίρια: Market Incentive Programme (MAP) www.res-h-policy.eu

Υποχρέωση χρήσης στα νέα κτίρια :EEWärmeG Γερμανία Η υποχρέωση χρήσης για εγκατάσταση συστημάτων θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ τέθηκε σε ισχύ την 1 η Ιανουαρίου 2009 (EEWärmeG) Οι ιδιοκτήτες των νέων κτιρίων (obligated parties) οφείλουν να καλύπτουν μέρος των αναγκών τους για θέρμανση χώρων και ζεστό νερό χρήσης με ΑΠΕ (παρατήρηση: ποσοστό νέων κτιρίων μόνο 0,5-1% ανά έτος) Το ελάχιστο μερίδιο ΑΠΕ εξαρτάται από την τεχνολογία (π.χ. Ηλιακά θερμικά 15%, βιομάζα 30-50%, αντλίες θερμότητας 50%) Η Υποχρέωση καλύπτει και τον οικιακό και τον τριτογενή τομέα Οι ιδιοκτήτες έχουν την ελευθερία να επιλέξουν ανάμεσα από τις διαθέσιμες τεχνολογίες ΑΠΕ Εναλλακτικά μέτρα: - Θερμότητα από Συμπαραγωγή ή από τηλεθέρμανση, δεδομένου ότι πληρούνται ελάχιστα κριτήρια απόδοσης - Επιπρόσθετα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στο κτιριακό κέλυφος (π.χ. θερμομόνωση) Τα ομοσπονδιακά κράτη (Bundesländer) μπορούν αν θέλουν να επεκτείνουν την υποχρέωση και στα υφιστάμενα κτίρια www.res-h-policy.eu

Υποχρέωση χρήσης στα νέα κτίρια :EEWärmeG Γερμανία Ενεργειακή Πηγή Θερμικά Ηλιακά Στερεή βιομάζα Βιοαέριο Βιορευστά Γεωθερμία & Αντλίες θερμότητας Ελάχιστο ποσοστό 15% 50% 30% 50% 50% Επιπλέον απαιτήσεις Οι ηλιακοί συλλέκτες πρέπει να έχουν πιστοποιηθεί με την Ευρωπαϊκή ετικέτα ποιότητας "Solar Keymark" Ο λέβητας βιομάζας πρέπει να πληροί ελάχιστες απαιτήσεις απόδοσης και εκπομπών. Ηβιομάζα πρέπει να πληροί συγκεκριμένα κριτήρια αειφορίας Το βιοαέριο πρέπει να χρησιμοποιείται σε εγκατάσταση ΣΗΘ. Η διαδικασία παραγωγής του βιοαερίου πρέπει να πληροί συγκεκριμένα κριτήρια αειφορίας Τα βιορευστά πρέπει να χρησιμοποιούνται σε λέβητες συμπύκνωσης; Ταβιορευστάπρέπειναπληρούν συγκεκριμένα κριτήρια αειφορίας Οι Αντλίες θερμότητας πρέπει να πληρούν ελάχιστους εποχικούς βαθμούς απόδοσης (seasonal performance factors); Οι αντλίες θερμότητας πρέπει να είναι εξοπλισμένες με μετρητές ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας www.res-h-policy.eu

Επιδοτήσεις: Market Incentive Programme (MAP) Γερμανία Το πρόγραμμα περιλαμβάνει δύο μέτρα: Επιδοτήσεις επενδύσεων για συγκεκριμένες τεχνολογίες (π.χ. Ηλιακοί συλλέκτες) -> σχεδόν 10% ποσοστό επιδότησης Χαμηλότοκα δάνεια για μεγαλύτερες εγκαταστάσεις Προαπαιτούμενο για τη λήψη της οικονομικής ενίσχυσης είναι να πληρούνται ελάχιστες απαιτήσεις για την κάθε τεχνολογία Το πρόγραμμα αντλεί πόρους από τον κρατικό προϋπολογισμό Όγκος: 200-450 εκ. το χρόνο Σχεδόν το 95% των ηλιακών συλλεκτών και των λεβήτων βιομάζας (κυρίως με pellets) χρηματοδοτούνται μέσω του MAP Μερικά στατιστικά στοιχεία για το 2009: Αριθμός επιδοτήσεων: 250.000 Συνολικό ποσό που διατέθηκε: 423 εκ. Συνολικός τζίρος από επενδύσεις (Triggered investment volume): 3 δις. www.res-h-policy.eu

Μέτρα στήριξης Συμπεράσματα Συμπεράσματα Ο τομέας της παραγωγής θερμότητας & ψύξης από ΑΠΕ και η διαμόρφωση ενός κατάλληλου πλαισίου στήριξης, δεν έχει τύχει τις απαιτούμενης προσοχής μέχρι σήμερα, παρά το γεγονός ότι η Οδηγία 2009/28/ΕΚ στρέφει την προσοχή προς αυτό τον τομέα και όχι μόνο προς την ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ Γενικά υπάρχει σημαντικός αριθμός διαφορετικών μοντέλων στήριξης που θα μπορούσαν ενισχύσουν την αγορά θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ, με την προϋπόθεση βέβαια ότι θα έχουν σχεδιαστεί προσεκτικά και σωστά Για τις περισσότερες τεχνολογίες (και ειδικότερα για τη βιομάζα) ένα μόνο μέτρο στήριξης δεν είναι ικανό να προωθήσει την αγορά υπάρχει ανάγκη ύπαρξης ενός συνολικού πακέτου μέτρων Οι μηχανισμοί στήριξης για παραγωγή θερμότητας από ΑΠΕ είναι απαραίτητο να συμβαδίζουν με τα μέτρα που επιβάλλουν οι Κτιριακοί Κανονισμοί για την ενεργειακή αποδοτικότητα των κτιρίων www.res-h-policy.eu

Ευχαριστούμε! www.res-h-policy.eu

Μιχαλόπουλος Πάνος Υπ. Δρ Ηλεκτρολόγος Μηχανικός Ένωση Βιομηχανιών Ηλιακής Ενέργειας

Εκπαίδευση προσωπικού Έρευνα και ανάπτυξη Κανονισμοί Επιδοτήσεις Έργα επίδειξης Ενημέρωση κοινού

Η εκπαίδευση του προσωπικού είναι πολύ μεγάλης σημασίας για την επιτυχή εκτέλεση των έργων. Ηυιοθέτησητηςνέαςτεχνολογίαςθα κριθεί από την επιτυχή εκτέλεση των έργων.

Ύπαρξη τεχνολογικών πλατφόρμων όπως στην Ευρώπη: www.rhc-platform.org Παρουσίαση έργων επίδειξης για μεγαλύτερη διείσδυση των έργων ανανεώσιμης θέρμανσης ψύξης.

Οι κανονισμοί είναι πολύ βασικοί για την υιοθέτηση από το κοινό της νέας τεχνολογίας. Θα πρέπει να θεσπίζονται όρια για την θέρμανση ψύξη χώρων από ΑΠΕ, με κάποιο ποσοστό. Μακροχρόνιαθαγίνειηβάσηγιατην υιοθέτηση της νέας τεχνολογίας.

Οι επιδοτήσεις είναι το αναγκαίο κακό για την υιοθέτηση της νέας τεχνολογίας. Αυτό γιατί το κόστος των ορυκτών καυσίμων είναι πολύ μικρό και πρέπει να γίνει η νέα τεχνολογία ανταγωνιστική προς τις υπάρχουσες. Στην εκκίνηση θα πρέπει να δοθούν και επιδοτήσεις και κανονισμοί.

Η ενημέρωση του κοινού θα πρέπει να γίνει από τις επιχειρήσεις ΑΠΕ. Ύπαρξη προϊόντων που μπορούν να υποστηρίξουν τις ανάγκες για θέρμανση ψύξη χώρων. Συντονισμός ενημέρωσης όλων των τεχνολογιών ΑΠΕ

Ένωση Βιομηχανιών Ηλιακής Ενέργειας

ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΓΗ Ηλίας Πετσανας Διευθυντής Πωλήσεων ΔΕΛΤΑ ΤΕΧΝΙΚΗ

Γεωθερμικές Εφαρμογές Τι είναι η Γεωθερμία? Γεωθερμικές Αντλίες Θερμότητας (αρχές λειτουργίας) Σύγκριση με τα συμβατικά συστήματα Μέθοδοι Εγκατάστασης Κόστος Εγκατάστασης Κόστος Λειτουργίας Πλεονεκτήματα

Τι σημαίνει γεωθερμία Με τον όρο Γεωθερμία «Χαμηλής θερμοκρασίας», ορίζεται η εκμετάλλευση ενέργειας από το εσωτερικό της γης, η οποία με τη χρήση μιας Γεωθερμικής αντλίας θερμότητας επιτρέπει την μεταφορά θερμότητας από και προς το έδαφος για παραγωγή ψύξης, θέρμανσης και ζεστού νερού χρήσης για οικιακές αλλά και ευρύτερης κλίμακας εφαρμογές. - Εκμετάλλευση ενέργειας από το εσωτερικό της γης. - Απεριόριστη χρήση/εκμετάλλευση αυτής της γεωθερμικής ενέργειας, λόγω του ότι προέρχεται απότοέδαφος.

Γεωθερμικές Αντλίες Θερμότητας - Αρχές Λειτουργίας Γεωθερμική Αντλία Θερμότητας, πρακτικά δεν είναι τίποτα άλλο από μια μηχανή που μπορεί να μεταφέρει την θερμότητα από τον ψυχρό στον θερμό χώρο και αντίστροφα. Δεν παράγει θερμότητα από καύσιμη ύλη όπως ένας λέβητας πετρελαίου. Η Γεωθερμική Αντλία Θερμότητας (GHP) αντί να χρησιμοποιεί τον αέρα του εξωτερικού περιβάλλοντος για να αποβάλλει (καλοκαίρι) ή να αντλήσει (χειμώνας) θερμότητα, χρησιμοποιεί την θερμότητα που περικλείουν τα υπόγεια νερά, τα νερά λιμνών και της θάλασσας, ή ακόμα και την θερμότητα που περικλείει το χώμα. Η GHP χρησιμοποιώντας ένα δίκτυο σωληνώσεων, όπου κυκλοφορεί νερό, κατάλληλα τοποθετημένο ανταλλάσει θερμότητα με το υπέδαφος ή τα υπόγεια νερά αναλόγως με την εγκατάσταση.

Διάφοροι τύποι Γεωθερμικών Αντλιών Θερμότητας

Σύγκριση με τα συμβατικά συστήματα Όλοι γνωρίζουμε τη δραματική πτώση της απόδοσης των κλιματιστικών μηχανημάτων (λειτουργία σε ψύξη) κατά την διάρκεια μιας πολύ ζεστής μέρας (35 C - 40 C), λόγω του ότι η συσκευή καλείται να κάνει συναλλαγή Θερμότητας σε ένα περιβάλλον κορεσμένο από θερμικό φορτίο. Αν όμως η κλιματιστική συσκευή απέβαλλε την θερμότητα σε ένα ψυχρότερο περιβάλλον όπως αυτό του υπεδάφους (17 C - 20 C) τότε η απόδοσή της θα ήταν σταθερή και πολύ μεγαλύτερη και η οικονομία σε ηλεκτρική ενέργεια τεράστια. Το αντίστροφο ακριβώς συμβαίνει το χειμώνα.

Ποιά είναι τα πλεονεκτήματα των Γεωθ. Συστημάτων Οικονομία ενέργειας Συνδυάζοντας την ενέργεια που είναι αποθηκευμένη στο έδαφος με την ασφαλή ηλεκτρική ενέργεια τα συστήματα Γεωθερμίας μπορούν να επιτύχουν οικονομία στο κόστος λειτουργίας έως 70%. Άνεση Τα Γεωθερμικά συστήματα ζεσταίνουν και ψύχουν κατοικίες και κάθε είδους κτίρια με τέτοιο τρόπο ώστε ελαχιστοποιούνται τα σημεία του κτιρίου όπου η θερμοκρασία διαφέρει της ιδανικής. Σταθερή απόδοση Στη Γεωθερμία η μέση θερμοκρασία του υπεδάφους είναι σταθερή και δεν επηρεάζεται από τις συνθήκες περιβάλλοντος.

Ποιά είναι τα πλεονεκτήματα των Γεωθ. Συστημάτων Καθαρό Περιβάλλον Τα Γεωθερμικά συστήματα ελαχιστοποιούν τις επιπτώσεις στο περιβάλλον λόγω έλλειψης λεβητοστασίου, καμινάδας, δεξαμενής καυσίμου. Ευελιξία Τα Γεωθερμικά συστήματα έχουν υψηλό βαθμό απόδοσης και είναι αξιόπιστα σε ακραίες συνθήκες θέρμανσης και ψύξης. Πολλές διαφορετικές εφαρμογές μπορούν να εκμεταλλευτούν την τεχνολογία των Γεωθερμικών Αντλιών Θερμότητας.

Κόστος Λειτουργίας Το κόστος λειτουργίας εξαρτάται σε απόλυτα νούμερα από την τιμολόγηση των διαφόρων μορφών ενέργειας Συγκριτικά όμως, σε γενικές γραμμές στη γεωθερμία είναι: (για λειτουργίες θέρμανσης, ψύξης, ζεστό νερό) Σημαντικά μικρότερο (έως και 50%) σε σχέση με λέβητα υψηλής απόδοσης που καταναλώνει φυσικό αέριο & κεντρικό σύστημα κλιματισμού Περίπου τα 2/3 απ ότι σε μία αντλία θερμότητας αέρα-αέρα υψηλού βαθμού απόδοσης Περίπου το 1/3 απ ότι σε ένα λέβητα υψηλής απόδοσης που καταναλώνει πετρέλαιο & κεντρικό σύστημα κλιματισμού

Κόστος Εγκατάστασης ΓΕΝΙΚΑ ΤΑ ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΡΑΚΑΤΩ: Πηγή θερμότητας (Γεωθερμικός Εναλλάκτης) Ανοιχτού βρόγχου Κλειστού βρόγχου Γεωθερμική Αντλία Θερμότητας Συστήματα διανομής Σύστημα κυκλοφορίας αέρα με ανεμιστήρα και δίκτυο αεραγωγών. Σύστημα νερού (ενδοδαπέδιο, fan coils) Η γεωθερμική αντλία θερμότητας δύναται να συνδυαστεί με σώματα χαμηλών θερμοκρασιών για τη θέρμανση μόνον, ενδοδαπέδια/τοίχου ή και οροφής σωλήνωση για την θέρμανση και του δροσισμού, ή με συστήματα fan coils για τη θέρμανση και ψύξη του χώρου. Η ίδιαμονάδαδύναται να παράγει και τα ζεστά νερά χρήσης. Για μια κατοικία 150m2: το κόστος του παραπάνω συνόλου (με οριζόντιο κλειστό βρόγχο στο υπέδαφος) είναι σχεδόν ίδιο με αυτό μιας συμβατικής εγκατάστασης κλιματισμού που περιλαμβάνει: Λεβητοστάσιο Αερόψυκτο ψύκτη Δίκτυο διανομής

Παράδειγματα γεωθερμικών εφαρμογών

Παράδειγματα γεωθερμικής εφαρμογής

Μέθοδοι Εγκατάστασης Γεωθερμικού Εναλλάκτη Εγκατάσταση κλειστού βρόγχου με οριζόντιες σπείρες σωληνώσεων. Ανοίγονται ορύγματα βάθους περίπου 2m 3m όπου τοποθετείται ο Γεωθερμικός εναλλάκτης. Χρησιμοποιείται όταν επαρκεί ο χώρος του οικοπέδου και αποτελεί την πιο οικονομική λύση.

Παράδειγμα γεωθερμικής εφαρμογής

Μέθοδοι Εγκατάστασης Γεωθερμικού Εναλλάκτη Εγκατάσταση ανοικτού βρόγχου με άντληση και επαναφορά υπογείων υδάτων. Το νερό αντλείται από τον υδροφόρο ορίζοντα, διέρχεται από την αντλία θερμότητας, όπου απορροφά ή αποδίδει θερμότητα και επανεισάγεται στην γή. Εγκατάσταση κλειστού βρόγχου με κατακόρυφες σπείρες σωληνώσεων. Γίνονται γεωτρήσεις σε μικρά σχετικά βάθη και εισάγονται σωλήνες που αποτελούν το Γεωθερμικό εναλλάκτη.

Παράδειγματα γεωθερμικής εφαρμογή

Παράδειγματα εφαρμογής

Παράδειγμα εφαρμογής ΚΑΤΟΙΚΙΑ 250 τ.μ. ΣΕ ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΑΝΤΛΙΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ Ισχύς : 20,00 kw Ισχύς : 20,00 kw Ωριαία Κατανάλωση : 2,58 lt/h Ηλεκτρική Ισχύς ΑΘ: 5,00 kw Ετήσια Κατανάλωση : 3870 lt Ετήσια Κατανάλωση : 7500 kwh Ετήσιο Κόστος Πετρελαίου : 5.031,00 Ετήσιο Κόστος ρεύματος : 1.125,00

Συμπεράσματα Κόστος λειτουργίας

Συμπεράσματα Οικολογία Ο κλιματισμός των χώρων είναι υπεύθυνος για το περίπου 20% της επιβάρυνσης της ατμόσφαιρας με CO 2 Η γεωθερμία μειώνει τις εκπομπές αυτές στο 1/3 μηδενίζοντας μάλιστα τη συγκέντρωσή τους στο οικιστικό περιβάλλον. Από όλες τις τεχνολογίες Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας είναι εκείνη που μπορεί να εφαρμοστεί αμεσότερα και αποτελεσματικότερα στον κτιριακό τομέα, σε πλήρη συμφωνία με τις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής

Σκοπός ΕΣΕΓΕΠΕ Σκοπός του συνδέσμου είναι η ανάπτυξη των εφαρμογών γεωθερμίας στη χώρα μας ως μια κατ εξοχήν ανανεώσιμη πηγή ενέργειας φιλική προς το περιβάλλον, που δεν εξαντλεί φυσικούς πόρους και που συμβάλλει στη μέγιστη εξοικονόμηση ενέργειας, υπηρετώντας παράλληλα το στόχο της Πράσινης Ανάπτυξης συγκεκριμένα και έμπρακτα

Συμπεράσματα Εμπόδια Η ασαφής και περίπλοκη νομοθεσία γι ατην έκδοση αδείας κατασκευής γεωθερμικού εναλλάκτη. Ακόμη και στις περιπτώσεις πλήρους φακέλου, υπάρχει κωλυσιεργία στο χρόνο αδειοδότησης Η σημερινή συγκυρία καθυστερεί την υλοποίηση τέτοιων εγκαταστάσεων

Συμπεράσματα Οικονομικά Κίνητρα Μείωση του τιμολογίου της ΔΕΗ για τις γεωθερμικές εγκαταστάσεις Χαμηλότοκα δάνεια για Πρόγραμμα εξοικονόμησης κατ οίκον

Συμπεράσματα Προϋποθέσεις Απαραίτητη η πιστοποίηση των γεωθερμικών μηχανημάτων από ανεξάρτητο διεθνή οργανισμό πιστοποίησης αποδόσεων όπως EUROVENT, TUV κτλ. Πιστοποίηση των εταιριών κατά ISO 9001 για το τμήμα της εγκατάστασης

Ευχαριστούμε για την Προσοχή σας! Διευκρινίσεις Ερωτήσεις

ΙΕΕ/07/777/SI2.499477 Λύσεις στα εμπόδια της αγοράς των καυσίμων βιομάζας και τη διαθεσιμότητα πρώτων υλών Ι. Ελευθεριάδης Τμήμα Βιομάζας, ΚΑΠΕ http://www.eubionet.net

European Bioenergy Network EUBIONET Biomass survey in Europe http://eubionet.vtt.fi/ EUBIONET II (2005-2007) Efficient trading of biomass fuels and analysis of fuel supply chains and business models for market actors by networking http://eubionet2.ohoi.net/default.asp EUBIONET III (2008-2011) Solutions for biomass fuel market barriers and raw material availability http://www.eubionet.net/ 2 29.4.2011

EUBIONET III - Στόχοι Αύξηση της χρήσης των καυσίμων βιομάζας στην ΕΕ Εντοπισμός τρόπων για την υπερπήδηση των εμποδίων της αγοράς Ενίσχυση του αειφόρου και διαφανούς εμπορίου καυσίμων βιομάζας Εξασφάλιση αποδοτικών και προστιθέμενης αξίας χρήσεων της βιομάζας στην παραγωγή ενέργειας Χρήση στη βιομηχανία Ώθηση επενδύσεων σε τεχνολογίες βέλτιστης πρακτικής Νέες υπηρεσίες στον τομέα της παραγωγής θερμότητας με χρήση βιομάζας 3 29.4.2011

Λύσεις στα εμπόδια του εμπορίου Αναλύσεις των τάσεων Ανάλυση των αιτίων για τις αλλαγές Παράγοντες που εμποδίζουν την ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου Βιομηχανικοί τομείς που δεν χρησιμοποιούν βιομάζα Ελλειπής γνώση του τομέα της παραγωγής ενέργειας Μη επαρκώς αναπτυγμένα συστήματα καταγραφής των στατιστικών του εμπορικού τομέα Ανάπτυξη μιας περιεκτικής και λεπτομερούς συνδυασμένης ονοματολογίας Διαφανής αγορά (EUROSTAT + εθνικές στατιστικές) 4 29.4.2011

Μηχανισμοί διαμόρφωσης τιμών Εθνικές στατιστικές για τις τιμές των καυσίμων ξύλου σε διεθνές επίπεδο Αύξηση της αξιοπιστίας των δεδομένων Αποδοτικότερη ευρωπαϊκή αγορά παραγωγής ενέργειας από βιομάζα Τρόποι καθορισμού των τιμών Διαφάνεια 5 29.4.2011

Νομικό & Τεχνικό πλαίσιο - Αειφορία Νομικά και Τεχνικά πλαίσια Διαφορετικές προσεγγίσεις Εξασφάλιση της αειφορίας στον τομέα της βιομάζας Σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών εθνικών απαιτήσεων με τις προτεινόμενες στο επίπεδο της ΕΕ Συλλογή πληροφοριών σχετικά με τα σχέδια αειφορίας Συζητήσεις με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς (πχ. βιομηχανία) Πιστοποιητικά αειφορίας 6 29.4.2011

Διεύρυνση της βάσης πρώτων υλών Δυναμικό παραγωγής ενέργειας από βιομάζα Ανεκμετάλλευτες πηγές βιομάζας Τρόποι για την βελτιστοποίηση των χαρακτηριστικών τους Εναλλακτικές πηγές βιομάζας μέσω εθνικών αποτιμήσεων Προτάσεις για την επεξεργασία και το χειρισμό των εναλλακτικών μορφών βιομάζας 7 29.4.2011

Θέρμανση και ψύξη με βιομάζα Θέρμανση χώρων, ζεστού νερού, διεργασίες Δυναμικό βιομάζας για παραγωγή θερμότητας - ψύξης Ανεπαρκείς στατιστικές Θέρμανση - ψύξη κατοικιών, τηλεθέρμανση Δημοφιλέστερες μορφές θέρμανσης στην Ευρώπη Τρέχουσες πρακτικές ψύξης Δαπάνες για θέρμανση και ψύξη σε διαφορετικές χώρες ζήτησης θερμότητας κατανάλωσης θερμότητας τεχνικού επιπέδου εγκαταστάσεων ανταγωνισμού Το δυναμικό του εξοικονομούμενου CO 2 Τρέχοντα πολιτικά μέτρα 8 29.4.2011