Γράφει: Μάρκος Μιχελάκης, Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος Έρχεται καλοκαίρι. Όλοι θέλουµε να χαρούµε τον ήλιο και η έκθεσή µας στο φως του αυξάνεται ραγδαία. Κάποιοι ανάµεσά µας όµως πρέπει να συνεχίσουν να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί. Αναφερόµαστε σε ένα µεγάλο αριθµό δερµατολογικών ασθενών, κυρίως γυναικών, που υποφέρουν από ενοχλητικές σκούρες κηλίδες στο πρόσωπο. Τις περισσότερες φορές οι κηλίδες αυτές είναι τόσο έντονες, που δεν µπορούν να καλυφθούν ούτε µε τη βοήθεια επικαλυπτικών µέσων. Αποτέλεσµα; Μια αντιαισθητική αλλοίωση του χρώµατος του προσώπου που επηρεάζει σηµαντικά την εµφάνιση και την ψυχολογία των ατόµων αυτών. Τι είναι το Μέλασμα Το µέλασµα είναι οι κοινώς λεγόµενες πανάδες. Οι πανάδες εµφανίζονται σαν µπαλώµατα του δέρµατος, ανοιχτότερου ή σκουρότερου καφέ χρώµατος. Το µέγεθός τους µπορεί να κυµαίνεται από µικρή σκούρα κηλίδα, µέχρι µια µεγάλη δυσχρωµία που καλύπτει σχεδόν όλο το πρόσωπο. Τα όρια των βλαβών µπορεί να είναι συγκεκριµµένα ή ασαφή. Οι πανάδες εµφανίζονται συχνότερα στο µέτωπο, στα µάγουλα, στη µύτη, στο σαγόνι και πολύ συχνά στο άνω χείλος. Μια ιδιαίτερη µορφή µελάσµατος είναι η λεγόµενη ποικιλοδερµία του Civatte που εµφανίζεται σαν καφεκόκκινες κηλίδες συνήθως στα πλάγια του λαιµού. Γιατί παρουσιάζονται οι πανάδες Οι αιτίες για την εµφάνιση των βλαβών αυτών είναι αρκετές: - Βασική αιτία είναι η χρόνια έκθεση στον ήλιο, συνήθως χωρίς προστασία. - Η εγκυµοσύνη, οι αλλαγές στα επίπεδα των ορµονών (οιστρογόνα, προγεστερόνη), σαφώς παίζουν ιδιαίτερο ρόλο στην παρουσία των δυσχρωµιών. - Το µέλασµα φαίνεται να έχει κληρονοµική προδιάθεση. Ένα µεγάλο ποσοστό ασθενών αναφέρει την εµφάνιση παρόµοιων βλαβών και σε άλλα µέλη της οικογένειας. - Η λήψη φαρµάκων επίσης προδιαθέτει στην εµφάνιση της κατάστασης αυτής. Το φάρµακο που συχνότερα σχετίζεται µε το µέλασµα είναι τα αντισυλληπτικά. 1 / 6
- Ενοχοποιούνται ακόµη η κορτιζόνη, τα αντιεπιληπτικά φάρµακα, κάποια αντιβιοτικά, η ισοτρετινοΐνη κ.λπ. - Ο υποθυρεοειδισµός σε κάποιες περιπτώσεις µπορεί να έχει επίδραση στην εµφάνιση των πανάδων. - Τέλος, πρέπει να αναφέρουµε στις αιτίες πρόκλησης των βλαβών αυτών και τη χρήση αρωµατικών σαπουνιών και καλλυντικών που µπορεί να προκαλέσουν και ένα είδος φωτοτοξικού µελάσµατος. Ποια άτομα προτιμούν οι πανάδες Οι γυναίκες έχουν την «ατυχία» να εµφανίζουν µελάσµατα πολύ πιο συχνά από τους άντρες. Σε µια πρόσφατη µελέτη αναφέρεται ότι µία στις τέσσερις γυναίκες και ένας στους είκοσι άντρες µπορούν να παρουσιάσουν αυτές τις αντιπαθητικές κηλίδες. Οι ηλικίες που συχνότερα προσβάλλονται είναι µεταξύ είκοσι και σαράντα ετών, χωρίς βεβαίως να αποκλείουµε νεότερες ή µεγαλύτερες ηλικίες. Τα µελαχρινά άτοµα µεσογειακής και ασιατικής καταγωγής (φωτότυπος δέρµατος 3 και 4) είναι πιο ευάλωτα σε σχέση µε τους αγγλοσάξωνες, στους οποίους η πάθηση είναι σπάνια. Ταξινόμηση Είναι πολύ σηµαντικό να γνωρίζουµε πόσο βαθιά είναι µια πανάδα. Κι αυτό γιατί η γνώση αυτή παίζει σπουδαίο ρόλο στη θεραπεία της. Οι βλάβες αυτές ταξινοµούνται σε τρεις τύπους. 1. Τύπος 1: επιδερµιδικός. Η βλάβη εδώ είναι επιφανειακή, έχει σαφή όρια, καφετί χρώµα και καλή ανταπόκριση στη θεραπεία. 2. Τύπος 2: µικτός. Το µέλασµα του τύπου αυτού έχει ενδιάµεσο βάθος, σκούρο καφέ χρώµα, όχι πάντα σαφή όρια και σχετική ανταπόκριση στη θεραπεία. 3. Τύπος 3: δερµατικός. Εδώ η βλάβη έχει µεγαλύτερο βάθος, έχει ασαφή όρια, και το χρώµα είναι βαθύ σκούρο καφέ έως µαύρο. Ο τύπος αυτός ανταποκρίνεται δύσκολα στη θεραπεία. Θεραπεία Το µέλασµα είναι µια χρόνια βλάβη µε περιοδικές υφέσεις και εξάρσεις, µε καλή όµως πρόγνωση. Συνήθως επιδεινώνεται τους καλοκαιρινούς µήνες. Όπως η εµφάνιση του µελάσµατος είναι αργή, έτσι και η θεραπεία φαίνεται επίσης να καθυστερεί. Η σταδιακή εξαφάνιση των κηλίδων βασίζεται στο σωστό θεραπευτικό σχήµα, διαφορετικό για κάθε τύπο δέρµατος. Οι άνθρωποι που έχουν πανάδες έχουν πολλές φορές αυξηµένα επίπεδα στρες και άγχους για την εµφάνισή τους. Πρέπει να ξέρουν ότι θα οπλιστούν µε αρκετή υποµονή και επιµονή για την αντιµετώπισή τους. Η θεραπεία απαιτεί χρόνο και φροντίδα, γιατί ενδεχοµένως θα χρειαστούν αρκετές ιατρικές επισκέψεις. 2 / 6
Βασικοί γενικοί κανόνες - Σωστή και σχολαστική προστασία στον ήλιο. Η χρήση αντηλιακού ευρέως φάσµατος µε ψηλό δείκτη προστασίας, SPF 30 και άνω, είναι απαραίτητη. - Το αντηλιακό πρέπει να εφαρµόζεται σε όλες τις φωτοεκτεθειµένες περιοχές του δέρµατος 20-30 λεπτά πριν την έκθεση στον ήλιο, για οποιονδήποτε λόγο βγαίνουµε από το σπίτι µας. Τους καλοκαιρινούς µήνες πρέπει να ανανεώνουµε το αντηλιακό περίπου κάθε δύο ώρες, εάν παραµένουµε εκτεθειµένοι στον ήλιο. - Τα άτοµα µε µέλασµα µπορούν επίσης να χρησιµοποιήσουν και make-up µε αντηλιακό. Ένα καπέλο µε γείσο αυξάνει την προστασία του προσώπου από τον ήλιο. - Εάν είναι εφικτό, συνιστάται να γίνει διακοπή φαρµάκων που σχετίζονται µε το µέλασµα. - Προσοχή σε αρωµατικά σαπούνια και καλλυντικά που δυνητικά µπορούν να προκαλέσουν πρόβληµα. Η σύγχρονη δερµατολογία έχει στα χέρια της τρεις κατηγορίες θεραπείας, όπου ο γιατρός θα επιλέξει την πιο κατάλληλη για τον κάθε ασθενή ξεχωριστά. Συνοπτικά, και χωρίς να ξεχνάµε ότι «δεν υπάρχουν νόσοι αλλά ασθενείς», δηλαδή καθένας πρέπει να αντιµετωπίζεται ανάλογα, θα αναφέρουµε τα µέσα της θεραπείας. Αποχρωστικές κρέμες Οι κρέµες που χρησιµοποιούνται στη θεραπεία του µελάσµατος δίνονται από τον δερµατολόγο και χρησιµοποιούνται στο σπίτι. Ανάλογα µε το βάθος της βλάβης, µπορεί να χορηγηθούν απλές αποχρωστικές κρέµες ή συνδυαστικά αποχρωστικά σκευάσµατα, τα οποία περιέχουν υδροκινόνη, τρετινοΐνη, αζελαϊκό και κογικό οξύ, σε συγκεκριµένες συγκεντρώσεις. Η υδροκινόνη είναι µια συνηθισµένη ουσία στη θεραπεία του µελάσµατος. Επιδρά µε εξειδικευµένο µηχανισµό, αναστέλλοντας την παραγωγή µελανίνης στο δέρµα. Μπορεί να είναι σε µορφή κρέµας, λοσιόν, ζελέ ή υγρού. Λευκαντικές κρέµες που δίνονται χωρίς συνταγή γιατρού έχουν συνήθως χαµηλά ποσοστά της δραστικής αυτής ουσίας. Το αζελαϊκό οξύ είναι επίσης αποτελεσµατικό στη θεραπεία του µελάσµατος, χωρίς να προκαλεί σοβαρές παρενέργειες. Αν παρουσιαστεί κοκκινίλα, φαγούρα ή απολέπιση, συνήθως υποχωρεί µέσα σε δεκαπέντε περίπου ηµέρες. Η τρετινοΐνη είναι µια ακόµα ουσία που χρησιµοποιείται για τη θεραπεία των πανάδων, συνήθως σε συνδυασµό µε υδροκινόνη και αζελαϊκό οξύ. Οι συνδυαστικές αυτές κρέµες λέγονται καµιά φορά και τριπλές κρέµες. Το κογικό οξύ επίσης θεωρείται από τις πιο δραστικές λευκαντικές ουσίες, χωρίς να παρουσιάζει ιδιαίτερες παρενέργειες. Τα σκευάσµατα αυτά χρησιµοποιούνται για καθορισµένο από το γιατρό χρονικό διάστηµα 3 / 6
και συνήθως για τις πιο ισχυρές κρέµες αποφεύγουµε τη χρήση τους τους καλοκαιρινούς µήνες, επειδή προκαλούν φωτοευαισθησία, δηλαδή ερεθισµό του δέρµατος. Οροί που περιέχουν βιταµίνη C, σε περιπτώσεις επιφανειακών περιορισµένων πανάδων έχουν επίσης αποχρωστική δράση και δίνουν µια λάµψη στο δέρµα. Στην εγκυµοσύνη και στο θηλασµό η χρήση των ουσιών αυτών απαγορεύεται. Επίσης να λάβουµε υπόψη µας ότι σε κάποιες περιπτώσεις πανάδων που οφείλονται στην εγκυµοσύνη ή που σχετίζονται µε ορµονικά αίτια, µπορεί να φύγουν από µόνες τους. Για το λόγο λοιπόν αυτό, σε αυτές τις περιπτώσεις καλό είναι να κάνουµε λίγη υποµονή. Απολεπιστικές θεραπείες Οι θεραπείες αυτές γίνονται στο ιατρείο και θα χρειαστούν µια ή περισσότερες συνεδρίες ανάλογα τη βλάβη. Θα µπορούσαµε να χωρίσουµε τις θεραπείες αυτές σε δύο κατηγορίες. Τα peelings, για τα οποία χρησιµοποιούµε σαλικυλικό, γλυκολικό και τριχλωροξικό οξύ. Η επιλογή της ουσίας θα εξαρτηθεί από τον φωτότυπο του ασθενούς, δηλαδή το χρώµα του δέρµατός του και τον τύπο του µελάσµατος. ερμοαπόξεση DERMABRASION Στην περίπτωση αυτή χρησιµοποιούνται ειδικά µηχανήµατα, όπου ανάλογα πάλι τη βλάβη µπορούµε να προκαλέσουµε µίκρο ή µάκρο απολέπιση. Έτσι λοιπόν τη µέθοδο αυτή µπορούµε να την υποδιαιρέσουµε σε µικροδερµοάποξεση ή µακροδερµοαπόξεση. Όπως και στα peelings έτσι και στην δερµοαπόξεση επιτυγχάνουµε απολέπιση και αναγέννηση της επιδερµίδας. Πρέπει όµως να γνωρίζουµε ότι όσο πιο βαθιά είναι η βλάβη τόσο πιο δυνατή θα είναι η απολέπιση και η πιθανότητα να εµφανιστούν επιπλοκές, όπως ερεθισµός, κοκκίνισµα, ξεφλούδισµα ή ακόµα και πιο έντονες αντιδράσεις. Σε κάποιες περιπτώσεις, συνήθως σκουρόχρωµου δέρµατος, είναι πιθανή ακόµα και η µεταγενέστερη επιδείνωση της βλάβης. Θεραπείες LASER ιάφοροι τύποι laser όπως fraxel, IPL και άλλα έχουν επίσης χρησιµοποιηθεί στη 4 / 6
θεραπεία του µελάσµατος. Ανάλογα µε την περίπτωση έχει παρατηρηθεί και διαφορετική αντίδραση και ανταπόκριση. Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι αναγκαία η συνδυαστική θεραπεία µε λευκαντικές φαρµακευτικές ουσίες. Η συνεχής χρήση αντηλιακών είναι απαραίτητη. Μάρκος Μιχελάκης Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος Ερχεται καλοκαίρι. Όλοι θέλουµε να χαρούµε τον ήλιο και η έκθεσή µας στο φως του αυξάνεται ραγδαία. Κάποιοι ανάµεσά µας όµως πρέπει να συνεχίσουν να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί. Αναφερόµαστε σε ένα µεγάλο αριθµό δερµα-τολογικών ασθενών, κυρίως γυναικών, που υποφέρουν από ενοχλητικές σκούρες κηλίδες στο πρόσωπο. Τις περισσότερες φορές οι κηλί-δες αυτές είναι τόσο έντονες, που δεν µπορούν να καλυφθούν ούτε µε τη βοήθεια επικαλυπτι-κών µέσων. Αποτέλεσµα; Μια αντιαισθητική αλλοίωση του χρώµατος του προσώπου που επηρεάζει σηµαντικά την εµφάνιση και την ψυ-χολογία των ατόµων αυτών. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΜΕΛΑΣΜΑ; Το µέλασµα είναι οι κοινώς λεγόµενες πανά-δες. Οι πανάδες εµφανίζονται σαν µπαλώµατα του δέρµατος, ανοιχτότερου ή σκουρότερου καφέ χρώµατος. Το µέγεθός τους µπορεί να κυµαίνεται από µικρή σκούρα κηλίδα, µέχρι µια µεγάλη δυσχρωµία που καλύπτει σχεδόν όλο το πρόσωπο. Τα όρια των βλαβών µπορεί να είναι συγκεκριµµένα ή ασαφή. Οι πανάδες εµφανίζονται συχνότερα στο µέτω-πο, στα µάγουλα, στη µύτη, στο σαγόνι και πολύ συχνά στο άνω χείλος. Μια ιδιαίτερη µορφή µελάσµατος είναι η λεγόµενη ποικιλοδερµία του Civatte που εµφανίζεται σαν καφεκόκκινες κη-λίδες συνήθως στα πλάγια του λαιµού. ΓΙΑΤΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΠΑΝΑ ΕΣ Οι αιτίες για την εµφάνιση των βλαβών αυτών είναι αρκετές. Βασική αιτία είναι η χρόνια έκθεση στον ήλιο, 5 / 6
συνήθως χωρίς προστασία. Η εγκυµοσύνη, οι αλλαγές στα επίπεδα των ορµονών (οιστρογόνα, προγεστερόνη), σαφώς παίζουν ιδιαίτερο ρόλο στην παρουσία των δυ-σχρωµιών. Το µέλασµα φαίνεται να έχει κληρονοµική προδιάθεση. Ένα µεγάλο ποσοστό ασθενών αναφέρει την εµφάνιση παρόµοιων βλαβών και σε άλλα µέλη της οικογένειας. Η λήψη φαρµάκων επίσης προδιαθέτει στην εµφάνιση της κατάστασης αυτής. Το φάρµακο που συχνότερα σχετίζεται µε το µέλασµα είναι τα αντισυλληπτικά. Ενοχοποιούνται ακόµη η κορτιζόνη, τα αντι-επιληπτικά φάρµακα, κάποια αντιβιοτικά, η ισοτρετινοΐνη κ.λπ. Ο υποθυρεοειδισµός σε κάποιες περιπτώσεις µπορεί να έχει επίδραση στην εµφάνιση των πανάδων. Τέλος, πρέπει να αναφέρουµε στις αιτίες πρόκλησης των βλαβών αυτών και τη χρήση αρωµατικών σαπουνιών και καλλυντικών που µπορεί να προκαλέσουν και ένα είδος φωτοτο-ξικού µελάσµατος. ΠΟΙΑ ΑΤΟΜΑ ΠΡΟΤΙΜΟΥΝ ΟΙ ΠΑΝΑ ΕΣ; Οι γυναίκες έχουν την «ατυχία» να εµφανίζουν µελάσµατα πολύ πιο συχνά από τους άντρες. Σε µια πρόσφατη µελέτη αναφέρεται ότι µία στις τέσσερις γυναίκες και ένας στους είκοσι άντρες µπορούν να παρουσιάσουν αυτές τις αντιπαθητικές κηλίδες. Joomla SEO powered by JoomSEF 6 / 6