3.2 Υποστηρικτική Έκθεση Συμμετοχικών Διαδικασιών Η διαδικασία του σχεδιασμού, συμπεριλαμβανομένων και των μελετών μορφολογικών κανόνων δόμησης σε οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων, αποτελεί μια επίπονη διαδικασία, τόσο κατά την φάση της εκπόνησης, όσο και κατά την φάση της εφαρμογής. Οι γραφειοκρατικές διαδικασίες, η πολυαρχία, η περίπλοκη νομοθεσία, η έλλειψη πόρων, η αρνητική στάση της τοπικής κοινωνίας ή και αντίδραση συγκεκριμένων ομάδων και φορέων αποτελούν ορισμένες από τις δυσκολίες που συναντώνται. Για την εξάλειψη αυτών των δυσκολιών κρίνεται απαραίτητη η χρήση συμμετοχικών διαδικασιών. Η συμμετοχή των αρμόδιων δημόσιων υπηρεσιών, των πολιτών και των εμπλεκόμενων φορέων στις αποφάσεις που αφορούν την κοινότητά τους αποτελεί εχέγγυο δημοκρατικότητας, καθώς και εγγύηση βιωσιμότητας κάθε πρωτοβουλίας που αναλαμβάνεται με στόχο την προστασία της φύσης και τη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων. Η συμμετοχική διαδικασία απαιτεί συντονισμό από ειδικούς και σαφείς στόχους, προκειμένου να αποφευχθούν άστοχες και χωρίς αποτέλεσμα συναντήσεις, καθώς και το ενδεχόμενο να χαθεί ολοκληρωτικά ο έλεγχος της πρωτοβουλίας. Η όλη διαδικασία, συνεπώς, απαιτεί σχεδιασμό, χρόνο, ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους. Σε κάθε περιοχή, ανάλογα με τα ειδικά προβλήματα που υπάρχουν (π.χ. στη διαχείριση του νερού, απορριμάτων) και τον τρόπο που τα αντιμετωπίζει η τοπική κοινωνία, θα πρέπει να γίνουν διαφορετικές επιλογές για τον τρόπο εφαρμογής των συμμετοχικών διαδικασιών. Στα πλαίσια της «Μελέτης μορφολογικών κανόνων δόμησης και Αρχιτεκτονικής, στις περιοχές εντός και εκτός οικισμών μέχρι 2.000 κατοίκων, της Περιφερειακής ενότητας ΗΜΑΘΙΑΣ της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας» κρίνεται σκόπιμη η ευρεία συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων, υπηρεσιών αλλά και πολιτών οι οποίοι θα μπορούσαν να επηρεάζονται από μια τέτοια μελέτη. Ακολουθεί Πίνακας Αποδεκτών, οι οποίοι κρίνεται σκόπιμο, από την ομάδα μελέτης να γνωμοδοτήσουν για θέματα της αρμοδιότητάς τους. Στο επόμενο τεύχος καταγράφονται οι απόψεις για επιμέρους ενέργειες. Στο τεύχος που προηγήθηκε (Πολεοδομικός Κανονισμός) αναφερθήκαμε με λεπτομέρεια σε προτάσεις που στόχο έχουν στην επαναφορά σταδιακά της εικόνας των αγροτικών οικισμών του Ν. Ημαθίας. Συγκεκριμένα προτείνουμε: 1. α. Πολεοδομικό κανονισμό, κανονιστικούς όρους δόμησης για τους πέντε προτεινόμενους παραδοσιακούς οικισμούς (Καστανέα, Κουμαριά, Κάτω Βέρμιο, Φυτεία, Αρκοχώρι) 1
β. Πολεοδομικό κανονισμό, κανονιστικούς όρους δόμησης για τρεις προτεινόμενους με ειδικό καθεστώς (Βεργίνα, Παλαιτίτσια, Αγγελοχώρι). γ. Πολεοδομικό κανονισμό, κανονιστικούς όρους δόμησης για τους νεωτερικούς οικισμούς που ανήκουν οι υπόλοιποι οικισμοί του Νομού. 2. Για τις ως άνω κατηγορίες (α, β, γ) προτείνουμε και ειδικούς κανονισμούς που συμπληρώνουν τους πολεοδομικούς κανονισμούς και συγκεκριμένα: α. Ειδικό κανονισμό που αναφέρεται στους πέντε προτεινόμενους παραδοσιακούς οικισμούς. β. Ειδικό κανονισμό για τους προτεινόμενους με ειδικό καθεστώς οικισμούς. γ. Ειδικό κανονισμό που αναφέρεται στους νεωτερικούς οικισμούς 3. Τους ως άνω κανονισμούς συμπληρώνουμε με κείμενο πρόσθετων μέτρων που αναφέρεται με πληρότητα στα ως άνω Ι, ΙΙ κείμενα. 4. Σημαντικό στοιχείο της προσέγγισής μας για τους εν λόγω οικισμούς αποτελεί η διάκριση του συνόλου των οικισμών, ανεξαρτήτου γεωγραφικής θέσης, σε δύο γενικές ομάδες, α. τους παραδοσιακούς και ειδικού καθεστώτος οικισμούς, β. τους νεωτερικούς οικισμούς που όπως ήδη έχουμε αναφέρει το σύνολο των κατοικιών κτισμάτων μεταφέρουν, αντιγράφουν την αστική αρχιτεκτονική των πόλεων μας. Εάν η αρχιτεκτονική των δύο ομάδων δεν ήταν διαμετρικά αντίθετη δεν θα υπήρχε ο διαχωρισμός αυτός. Σκοπός της πρότασής μας είναι να υπάρξει γενική σύγκλιση στην αρχιτεκτονική των δύο αυτών ομάδων. Πράγματι, η απόφασή μας αυτή προέκυψε από την επιστημονική μας προσέγγιση που ήδη εκφράσαμε στην Α Φάση, τεύχος ανάλυσης. Αναφέραμε στο εν λόγω τεύχος ότι η παραδοσιακή αρχιτεκτονική καθώς και η νεοκλασική ήταν ενιαία. Ειδικά η πρώτη, αλλά και η δεύτερη, επεκτεινόταν με μικροδιαφορές σε όλο το βαλκανικό και μικρασιατικό χώρο. Επομένως, αυτή την ενιαία αντίληψη, έκφραση, «περάσαμε» στις προτάσεις μας. Συγκεκριμένα: το ποσοστό κάλυψης, ο συντελεστής δόμησης, το σύστημα δόμησης, το γενικό σχήμα της κατοικίας, ο αριθμός των ορόφων, η κάλυψη του κτίσματος, ο όγκος, η σχέση πλήρους κενού, η αναλογίες των ανοιγμάτων και των εξωστών είναι ίδια σε όλους τους οικισμούς με μικροδιαφορές στις διαστάσεις των ανοιγμάτων και των εξωστών στους νεωτερικούς οικισμούς. Διαφορά, επίσης, εντοπίζεται και στην ογκοπλασία (μορφή) των δύο ομάδων όπου στην πρώτη καταβάλλεται προσπάθεια να προωθηθούν τα διαχρονικά μορφολογικά στοιχεία μέσα από το πρίσμα της ανανέωσης που προκύπτει από τη χρήση των νέων υλικών. Αντίθετα, στη δεύτερη ομάδα παρατηρείται όχι τόσο η σχολαστική τήρηση των μορφολογικών στοιχείων ωστόσο οι κατοικίες οφείλουν να εκφράζουν φευγαλέα τη συνέχεια της αρχιτεκτονικής μας παράδοσης με λιτό και διακριτικό τρόπο, αλλά και τη συνέχειά τους. 2
Θα θέλαμε να επισημάνουμε την προσέγγισή μας σε ένα άλλο στοιχείο που αφορά τη σχέση κτισμένου άκτισμου χώρου στο οικόπεδο. Δώσαμε βαρύτητα στην επαναφορά της αυλής και του αύλειου χώρου και στη σχέση της με την κύρια κατοικία και τα βοηθητικά κτίσματα. Είναι γνωστό ότι κυρίως στον παραδοσιακό αγροτικό χώρο, αλλά και στον ημιαστικό και ακόμη στον αστικό χώρο η αυλή συμμετείχε στη συμπλήρωση της όλης λειτουργίας της κατοικίας. Η ανασύνταξη του υπαίθριου και τόσο σημαντικού αυτού χώρου πρέπει να διατηρηθεί για να μην αλλάξει η ποιότητα του οικιστικού χώρου, παρ όλο ότι σε ορισμένες περιπτώσεις η σχέση αυλή κατοικία έχει ατονήσει λειτουργικά. 5. Στο θέμα της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής και των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας δώσαμε βαρύτητα στην ανάγνωση της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, η οποία είχε δώσει αποτελεσματικές λύσεις με τα παθητικά συστήματα θέρμασης, αερισμού που εφάρμοζε. Συγκεκριμένα, ο προσανατολισμός της κατοικίας και των ανοιγμάτων, η τοιχοποιία με το ικανό πάχος, η στέγη, ήταν τα στοιχεία που έδιναν λύση στο παραπάνω πρόβλημα, για το λόγο αυτό ακολουθώντας την αδιαφιλονίκητα ορθή λογική της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής προτείνουμε οι νέες κατοικίες με ελεύθερη τοποθέτηση κυρίως να έχουν νότιο, νοτιοανατολικό ή νοτιοδυτικό προσανατολισμό όσον αφορά τη μεγάλη διάστασή τους. Τα ανοίγματα, οι ημιυπαίθριοι χώροι, οι εξώστες να ακολουθούν επίσης τους μόλις προαναφερόμενους προσανατολισμούς. Η τοιχοποιία προτείνεται στην περίπτωση που είναι από τούβλο να έχει πάχος ικανό (βλ. κείμενο) και θερμομόνωση. Επίσης, προτείνουμε την καθιέρωση της υποχρεωτικής στέγης στις κατοικίες, η οποία θα συμβάλλει ακόμη περισσότερο στη θερμική θωράκισή τους. Στις νέες υπάρχουσες κατοικίες κτίσματα προτείνεται η προσθήκη εξωτερικής θερμομόνωσης (όπου αυτή μπορεί να κατασκευαστεί) και στην αντικατάσταση των παλαιών κουφωμάτων από νέα με διπλό υαλοπίνακα. Οι ηλιακοί συλλέκτες προτείνονται να τοποθετούνται εκτός των κατοικιών σε βοηθητικούς χώρους. 3
3.2.1 Πίνακας Αποδεκτών Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας - Θράκης 1 ΔΙΠΕΧΩΣ Κεντρικής Μακεδονίας Στρωμνίτσης 53, Τ.Κ.: 54210, 2 Τμήμα Περιβαλλοντικού & Χωρικού Σχεδιασμού 3 Τμήμα Πολεοδομικού Σχεδιασμού & Εφαρμογών 4 Διεύθυνση Υδάτων Κεντρικής Μακεδονίας Στρωμνίτσης 53, Τ.Κ.: 54210, Στρωμνίτσης 53, Τ.Κ.: 54210, Λ. Γεωργικής Σχολής 46, Τ.Κ.: 551 02 5 Δ/νσης Δασών Ημαθίας Ίωνος 2, Τ.Κ.: 59100, 6 Δασαρχείο ς Αντωνίου Καμάρα 3, Τ.Κ.: 59100, 7 Δασαρχείο Νάουσας Γεννηματά 22, Τ.Κ.: 59200, Νάουσα 8 Διεύθυνση Αγροτικών Υποθέσεων Κεντρικής Μακεδονίας Ναυαρίνου 28 - Δημ. Καραολή, Τ.Κ.: 551 31, Υπουργείο Πολιτισμού 9 4η Εφορεία Νεοτέρων Μνημείων Ηροδότου 17, Τ.Κ.: 54634, 10 11η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Αντ. Καμάρα 3, Τ.Κ.: 59100, 11 ΙΖ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Αριστοτέλους 16, Τ.Κ.: 58200, Έδεσσα Γενική Διεύθυνση Αναπτυξιακού Προγραμματισμού Περιβάλλοντος και Υποδομών ΠΚΜ Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού ΠΚΜ 12 Τμήμα Χωρικού Σχεδιασμού Βασ. Ηρακλείου 12, Τ.Κ.: 54625, 13 Τμήμα Περιβάλλοντος Μοναστηρίου 12, Τ.Κ.: 54629, 14 Τμήμα Υδροοικονομίας Μοναστηρίου 12, Τ.Κ.: 54629, 4
15 Τμήμα Περιβάλλοντος και Υδροοικονομίας ΠΕ Ημαθίας Λεωφόρος Στρατού 72, Τ.Κ.: 59100, 16 Διεύθυνση Τεχνικών Έργων ΠΚΜ Στρωμνίτσης 53, Τ.Κ.: 54248, 17 Διεύθυνση Τεχνικών Έργων ΠΕ Ημαθίας 18 Διεύθυνση Αναπτυξιακού Προγραμματισμού ΠΚΜ 19 Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής ΠΕ Ημαθίας Λεωφόρος Στρατού 72, Τ.Κ.: 59100, Βασ. Όλγας 198, Τ.Κ.: 54110, Μητροπόλεως 44, Τ.Κ.: 59100, 20 Διεύθυνση Ανάπτυξης ΠΕ Ημαθίας Λεωφόρος Στρατού 72, Τ.Κ.: 59100, 21 Διεύθυνση Μεταφορών και Επικοινωνιών ΠΕ Ημαθίας 22 Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας ΠΕ Ημαθίας 23 Κεντρικό Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής Μακεδονίας-Θράκης 24 Κεντρικό Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων Μακεδονίας και Θράκης 25 Αναπτυξιακή Νομού Ημαθίας Α.Ε. Α.Α.Ε. Ο.Τ.Α. - ΑΝ.ΗΜΑ. Α.Ε. 26 Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος ς 27 Περιφερειακός Σύνδεσμος Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Κεντρικής Μακεδονίας (ΦΟΣΔΑ) 28 Γραφείο Δημόσιας Περιουσίας Ημαθίας (πρώην Κτηματική Υπηρεσία) 29 ΤΕΕ - ΤΜΗΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Βενιζέλου 89, Τ.Κ.: 59100, Μητροπόλεως 44, Τ.Κ.: 59100, Υπουργείο Μακεδονίας και Θράκης, Διοικητήριο, Τ.Κ.: 54123, Υπουργείο Μακεδονίας και Θράκης, Διοικητήριο, Τ.Κ.: 54123, ς 46, Τ.Κ.: 59100, Βασ. Όλγας 160-162 & Μαρτίου, Τ.Κ.: 54646, Φράγκων 6-8, Τ.Κ.: 54625, Αντωνίου Καμάρα 13, Τ.Κ.: 59100, Ζεύξιδος 8, Τ.Κ.: 54622, 5
30 Τ.Ε.Ε. Ν.Ε. Ημαθίας Καπετάν Άγρα 6, Τ.Κ.: 59100, 31 Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Ν. Ημαθίας Αθ. Διάκου 49, Τ.Κ.: 59100, 32 Σύλλογος Γεωπόνων Ν. Ημαθίας Ιεραρχών 1, Τ.Κ.: 59100, 33 Επιμελητήριο Ημαθίας Κεντρικής 3, Τ.Κ.: 59100, 34 Οικονομικό Επιμελητήριο Ελλάδας - Παράρτημα Ημαθίας 35 Περιφερειακή Ένωση Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας Μαλακούση 10, Τ.Κ.: 59100, 26ης Οκτωβρίου 43, Τ.Κ.: 54627, 36 Δήμος Αλεξάνδρειας Εθνικής Αντίστασης 42, Τ.Κ.: 59300, Αλεξάνδρεια 37 Δήμος ς Μητροπόλεως 46, Τ.Κ.: 59100, 38 Δήμος Νάουσας Πλατεία Δημαρχίας 30, Τ.Κ.: 59200, Νάουσα 39 Κοινοφελής Επιχείρηση Πολλαπλής Ανάπτυξης (ΚΕΠΑ) Δήμου ς 40 Κέντρο Επιχειρηματικής και Πολιτιστικής Ανάπτυξης-Αναπτυξιακή Ένωση Μακεδονίας (ΚΕΠΑ-ΑΝΕΜ) 41 Φορέας Διαχείρισης Δέλτα Αξιού Λουδία Αλιάκμονα Π.Μελά και Μπιζανίου, Τ.Κ.: 59100, 6ο χλμ Χαριλάου-Θέρμης, Τ.Κ.: 57001 Θέρμη, Χαλάστρα, Τ.Κ.: 57 300, 42 Εθνικό Χιονοδρομικό Κέντρο Σελίου Μητροπόλεως 20 Α, Τ.Κ.: 59100, 43 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΙΟΤΟΠΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ (ΕΚΒΥ) 14ο χλμ. Οδού ς- Ν. Μηχανιώνας, Τ.Κ.: 57001 44 Δ.Ε.Υ.Α ς Κεντρικής 203, Τ.Κ.: 59100, 45 Δ.Ε.Υ.Α Νάουσας Οδός Σφαγείων, Τ.Κ.: 59200, Νάουσα 46 Δ.Ε.Υ.Α. Αλεξάνδρειας Πλατεία Σιδηροδρομικού Σταθμού, Αλεξάνδρεια Ημαθίας, Τ.Κ.: 59300 47 ΔΕΔΗΕ ς Βενιζέλου 87, Τ.Κ.: 59100, 48 Ενιαίος Σύνδεσμος Διαχείρισης Απορριμμάτων ΟΤΑ Ν.Ημαθίας Μητροπόλεως 14, Τ.Κ.: 59100, 6
49 Ελληνική Στατιστική Αρχή - Γραφείο Στατιστικής Νομού Ημαθίας 50 Τοπικός Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Αγροτικής Ανάπτυξης Νομού Ημαθίας Παστέρ 3, Τ.Κ.: 59100, Δημαρχίας 27, Τ.Κ.: 59200, Νάουσα 51 Ένωση Ξενοδόχων Ν. Ημαθίας 2ο χμ. Νάουσας-Σ.Σ. Νάουσας, Τ.Κ.: 59200, Νάουσα 52 Δ/νσης Τουρισμού Κεντρικής Μακεδονίας του Ε.Ο.Τ 53 Εθνικού Διαχειριστή Σιδηροδρομικής Υποδομής ΑΕ. Μ. Ανδρόνικου 6, Πλατεία ΧΑΝΘ, Τ.Κ.: 54621, Ηροδότου 17, Τ.Κ.: 54634, Άνω Πόλη, 54 ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ ΑΕ 6ο χλμ Θεσ/νίκης Θέρμης, Τ.Κ.: 57001, Θέρμη 55 ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (ΕΚΕΤΑ) 56 ΕΝΩΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΓΡΑΦΕΙΩΝ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ 57 ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ (ΣΒΒΕ) 58 Ομοσπονδία Επαγγελματιών και Βιοτεχνών ς 6ο χλμ. Θεσ/νίκης-Θέρμης, Τ.Κ.: 57001, Θέρμη Καλαποθάκη 6, Τ.Κ.: 54624, Πλατεία Μοριχόβου 1, Τ.Κ.: 54625, Περικλέους 2, Τ.Κ.: 59100, 59 Εμπορικός Σύλλογος ς Προφήτη Ηλία 13, Τ.Κ.: 59100, 60 Εμπορικός Σύλλογος Νάουσας Ζαφειράκη Ν. 12, Τ.Κ.: 59200, Νάουσα 61 Εμπορικός Σύλλογος Αλεξάνδρειας "Η Ενότητα" Πλαστήρα Ν. 81, Τ.Κ.: 59300, Αλεξάνδρεια 62 Σύλλογος Μικρασιατών Ν. Ημαθίας Εθνικής Αντίστασης 10, Τ.Κ.: 59100, 63 Σύλλογος Κρητικών Ν.Ημαθίας Σοφοκλέους 7, Τ.Κ.: 59100, 7