Ενημερωτικό Δελτίο ΤΕΥΧΟΣ 01 Δεκέμβριος 2013 Περιεχόμενα Εκδήλωση της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων «Νομοθεσία και Φύλο» Σελ.1,2,3 Θεματικές παρουσιάσεις: σε αυτό το τεύχος Παρουσιάζεται ένα έργοσημαία για το κανονιστικό πλαίσιο της ισότητας, που ολοκληρώθηκε από τη Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων, του Υπουργείου Εσωτερικών. Σελ.1,2 Εκδήλωση της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων «Νομοθεσία και Φύλο» H διάσταση του φύλου στην ελληνική νομοθεσία: αποτελέσματα ενός έργου-σημαία Σελ.3 Ένα έργο σημαντικό για την εγκαθίδρυση ενός πλαισίου καλής νομοθέτησης στη χώρα μας, με έμφαση στο πεδίο της ισότητας των φύλων, παρουσιάστηκε την επιπτώσεων 100 αντιπροσωπευτικών νομοθετικών και κανονιστικών στην προώθηση της ισότητας των φύλων. Το εργαλείο θεσμούς, φορείς και μηχανισμούς που εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα στο νομοπαρασκευαστικό έργο, υπουργεία και δημόσιες Η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου και η εκτίμηση επιπτώσεων στο φύλο ως εργαλεία της πολιτικής για την ισότητα Σελ.4 Η Ισότητα των Φύλων: μία από τις 12 αρχές καλής νομοθέτησης (Μέρος Α ). Ένα πλαίσιο για την αξιολόγηση επιπτώσεων Η ισότητα, ως αρχή καλής νομοθέτησης Σελ. 5,6 Τετάρτη 11 Δεκεμβρίου 2013, σε ημερίδα που διοργάνωσε η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων του Υπουργείου Εσωτερικών, με θέμα «Νομοθεσία και Φύλο: Προβλήματα, Προκλήσεις, Προοπτικές», στην Αίθουσα Συνεδρίων/Κέντρο Τύπου της Γενικής Γραμματείας Μέσων Ενημέρωσης-Γενικής Γραμματείας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας.. Βασικός κορμός του έργου που είχε τίτλο «Αποτίμηση των Επιπτώσεων 100 Νομοθετικών και Κανονιστικών Ρυθμίσεων στην Πολιτική Ισότητας των Φύλων», ήταν η ανάπτυξη ενός εφαρμόστηκε σε νομοθετικές και κανονιστικές ρυθμίσεις, σε 16 τομείς πολιτικής: Απασχόληση, Υγεία, Παιδεία, Αγροτική Πολιτική, Περιβάλλον, Κοινωνική Ασφάλιση και Κοινωνική Αλληλεγγύη, Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, Φορολογικό Δίκαιο, Δημοσιονομική Πολιτική, Οικογενειακό Δίκαιο, Μεταναστευτική Πολιτική, Δικαιοσύνη, Καταναλωτές, Δημόσιος Τομέας, Εκλογικές Διαδικασίες, Ανάπτυξη Ανταγωνιστικότητα. Το έργο προσφέρει ένα βασικό εργαλείο προώθησης της υπηρεσίες, μέλη του κοινοβουλίου, νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Ακόμη, θα ωφεληθούν άμεσα ανεξάρτητες διοικητικές αρχές, η ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα που δραστηριοποιείται στα πεδία της ισότητας των φύλων και της καταπολέμησης των διακρίσεων, αλλά και φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών που προωθούν την ισότητα των φύλων. (συνέχεια στη Σελ.2). εργαλείου αξιολόγησης των ισότητας των φύλων για
Το Ενημερωτικό Δελτίο «ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΚΑΙ ΦΥΛΟ» εκδίδεται στο πλαίσιο του έργου με τίτλο «Αποτίμηση των Επιπτώσεων 100 Νομοθετικών και Κανονιστικών Ρυθμίσεων στην Πολιτική Ισότητας των Φύλων». Το έργο υλοποίησε η Ειδική Υπηρεσία Συντονισμού Διαχείρισης και Εφαρμογής συγχρηματοδοτούμενων δράσεων του Υπουργείου Εσωτερικών (ΕΥΣΥΔΕ ΥΠΕΣ) με χρηματοδότηση του ΕΣΠΑ, από τον Άξονα ΙΙΙ του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Διοικητική Μεταρρύθμιση 2007-2013». (συνέχεια από Σελ.1) Κατά το χαιρετισμό της η Γενική Γραμματέας Ισότητας των Φύλων, κ. Βάσω Κόλλια, ανέφερε μεταξύ άλλων: «Έχουμε χρέος να διευκολύνουμε την ισότιμη γυναικεία συμμετοχή σε κάθε πτυχή της ζωής. Να κατοχυρωθούν, όπου ακόμα υπολείπονται, τα δικαιώματα του μισού και πλέον πληθυσμού των κοινωνιών μας. Δεν πρέπει παράλληλα να ξεχάσουμε το ανδρικό φύλο και την ανάγκη ενδυνάμωσης των δικαιωμάτων των ανδρών. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που ένας απηρχαιωμένος και άσκοπος γυναικείος προστατευτισμός, βάζει τους άνδρες «στη γωνία» δίνοντας τα λάθος μηνύματα στην κοινωνία μας. Αντιλειτουργικά στερεότυπα δεν εγκλωβίζουν μόνον τις γυναίκες, αλλά και τους άνδρες. Για παράδειγμα, οι γυναίκες συχνά ακολουθούν τα στερεότυπα «γυναικείων» επαγγελμάτων με χαμηλές εργασιακές προοπτικές. Έχουμε εν τέλει ελάχιστες γυναίκες μηχανικούς πληροφορικής, παρότι υπάρχουν διαθέσιμες θέσεις στην αγορά εργασίας, οι οποίες αδυνατούν να καλυφθούν. Όμως, και οι άνδρες, αντίστοιχα, «σπρώχνονται» μυωπικά προς «ανδρικά» επαγγέλματα, αδικώντας τα ταλέντα, τις δεξιότητες, τα όνειρά τους. Γιατί να μην έχουμε περισσότερους άνδρες παιδαγωγούς ή νοσηλευτές; Η νομοθεσία μπορεί να κάνει πολλά για όλα αυτά. Αποτελεί ένα σημαντικό «εργαλείο» για την άσκηση πολιτικής. Ενέχει μια συμβολική λειτουργία στέλνοντας «μηνύματα» στους κοινωνικούς αποδέκτες. Η ενσωμάτωση της αρχής της ισότητας των φύλων στους κανόνες της κοινωνίας μας αποτελεί βήμα εξέλιξης στον πολιτισμό μιας σύγχρονης διακυβέρνησης. Ένα νέο νομοθέτημα του 2012 απαιτεί πλέον κάθε σχέδιο νόμου, προσθήκης ή τροπολογίας που φθάνει στη Βουλή, να συνοδεύεται από ειδική ανάλυση αξιολόγησης πιθανών συνεπειών της σχεδιαζόμενης ρύθμισης και σε σχέση με την ισότητα των φύλων. «Αντιλειτουργικά στερεότυπα δεν εγκλωβίζουν μόνον τις γυναίκες, αλλά και τους άνδρες». Βέβαια, για να διασφαλίζεται πραγματική ισότητα ευκαιριών για τα δύο φύλα, το κρίσιμο ερώτημα στο οποίο θα πρέπει να απαντά ο νομοθέτης είναι: σε ποια πράγματα η γυναίκα μπορεί και πρέπει να αντιμετωπίζεται ως «ίδια» και σε ποια ως «διαφορετική» από τον άνδρα». (συνέχεια στη Σελ.3) Σελίδα 2 από 6
(συνέχεια από Σελ.2) Ομιλητές Το ειδικό θέμα της εκδήλωσης παρουσιάσθηκε από τους ακόλουθους ειδικούς νομικούς επιστήμονες και εκπροσώπους φορέων (αλφαβητικά): -Λουκία Αργυροπούλου, Προϊσταμένη Νομικού Τμήματος ΓΓΙΦ. -Παναγιώτης Καρκατσούλης, ΔΝ, Ινστιτούτο Έρευνας Ρυθμιστικών Πολιτικών -Μαρία Μουσμούτη, ΔΝ, Εκτελεστική Διευθύντρια, Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου -Καλλιόπη Σπανού, Συνήγορος του Πολίτη. -Κλεοπάτρα Χριστοπούλου, Επιστημονική Συνεργάτιδα, Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου. Την εκδήλωση συντόνισε η δημοσιογράφος κ.μαρία Αντωνιάδου, Πρόεδρος της Ένωσης Συντακτών Ημερήσιων Εφημερίδων Αθηνών. H διάσταση του φύλου στην ελληνική νομοθεσία: αποτελέσματα ενός έργου σημαία Παρουσιάζει η Μαρία Μουσμούτη (ΔΝ), Εκτελεστική Διευθύντρια του Κέντρου Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου-Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου. Ολοκληρώθηκε ένα έργο- το κατά πόσο η οπτική του φορολογία, καταναλωτές) και σημαία από τη Γενική φύλου έχει διεισδύσει στην τομείς που είναι «τυφλοί» Γραμματεία Ισότητας των ελληνική νομοθεσία και απέναντι στο φύλο (αγροτική Φύλων με τίτλο «Αποτίμηση αξιολογήθηκαν μεμονωμένα και πολιτική, περιβάλλον, των Επιπτώσεων 100 ανά θεματικές ομάδες οι δημοσιονομική πολιτική, Νομοθετικών και Κανονιστικών ρυθμίσεις μεταναστευτική πολιτική, Ρυθμίσεων στην Πολιτική υπό την οπτική της συμβολής δικαιοσύνη, ανάπτυξη και Ισότητας των Φύλων». Βασικό τους στην ουσιαστική ισότητα ανταγωνιστικότητα). κορμό του έργου αποτέλεσε η των φύλων. Η αξιολόγηση οδήγησε στη διαμόρφωση μεθοδολογίας για Υπάρχουν τομείς όπου το φύλο διατύπωση συγκεκριμένων την αποτίμηση των επιπτώσεων διαδραματίζει σημαντικό ρόλο προτάσεων για τον νομοθετικών και κανονιστικών και λαμβάνεται υπόψη ανασχεδιασμό ή την ανάπλαση στο πεδίο της (απασχόληση, κοινωνική των αξιολογούμενων ισότητας των φύλων. Η ασφάλιση, οικογενειακό δίκαιο, ώστε να μεθοδολογία εφαρμόστηκε πιλοτικά σε 100 νομοθετικές και κανονιστικής διατάξεις που αφορούν την ισότητα των φύλων, σε 16 τομείς πολιτικής. Από την πιλοτική εφαρμογή εξήχθησαν συμπεράσματα για δημόσιος τομέας, εκλογικές διαδικασίες), τομείς που λαμβάνουν υπόψη περιορισμένα, επιφανειακά ή επιλεκτικά την οπτική του φύλου (υγεία, παιδεία, Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, διορθώνονται οι αρνητικές επιπτώσεις ή να προωθείται η ουσιαστική ισότητα των φύλων. Για αναλυτική παρουσίαση του θέματος, πατήστε εδώ. Το σύνολο των αποτελεσμάτων του έργου είναι διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο www.lawandgender.gr Σελίδα 3 από 6
ΠΟΙΟΙ ΩΦΕΛΟΥΝΤΑΙ Το έργο «Αποτίμηση των Επιπτώσεων 100 Νομοθετικών και Κανονιστικών Ρυθμίσεων στην Πολιτική Ισότητας των Φύλων» που υλοποίησε η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων, αναμένεται να επιφέρει θετικές επιπτώσεις σε μια σειρά εμπλεκόμενων φορέων και θεσμών. Οι θετικές επιπτώσεις αφορούν τους μηχανισμούς χάραξης, προώθησης και εφαρμογής πολιτικών ισότητας των φύλων, τις δημόσιες υπηρεσίες, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης, τις ανεξάρτητες διοικητικές αρχές, την επιστημονική και ερευνητική κοινότητα, τις μη-κυβερνητικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στα πεδία της ισότητας των φύλων και της καταπολέμησης των διακρίσεων, κοινωνικούς εταίρους και επιχειρήσεις. Το κύριο όφελος, όμως, θα το εισπράξει ο πολίτης, άνδρες και γυναίκες, και ιδιαίτερα οι ευπαθείς ομάδες γυναικών που υφίστανται πολλαπλές διακρίσεις ακόμα και στη φάση του σχεδιασμού του θεσμικού πλαισίου. H ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου και η εκτίμηση επιπτώσεων στο φύλο ως εργαλεία της πολιτικής για την ισότητα Παρουσιάζει η Κλεοπάτρα Χριστοπούλου, Επιστημονική Συνεργάτης του Κέντρου Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου-Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου. (Συνέχεια από τη σελ.3) Η αξιολόγηση επιπτώσεων στο φύλο αποτελεί εργαλείο υποστήριξης της νομοθέτησης και της διαδικασίας λήψης αποφάσεων, το οποίο επιτρέπει στο νομοθέτη να λαμβάνει ορθότερες αποφάσεις και να διαμορφώνει αποτελεσματικότερους κανόνες. Στόχος της είναι να τροφοδοτήσει το νομοθέτη με πληροφορίες, στοιχεία και δεδομένα ώστε να εκτιμήσει τις αναμενόμενες επιπτώσεις που σχετίζονται με το φύλο και προκαλούν ή διαιωνίζουν ανισότητες λόγω φύλου, να διασφαλίσει ότι η διάσταση του φύλου λαμβάνεται υπόψη κατά το σχεδιασμό, την εφαρμογή και την αξιολόγηση της νομοθεσίας, να βελτιώσει τη δυνατότητα της νομοθεσίας, να βελτιώσει τη δυνατότητα της νομοθεσίας να προάγει την ισότητα των φύλων και να εξαλείψει τις ανισότητες. Η μεθοδολογία της αξιολόγησης επιπτώσεων μπορεί να εφαρμόζεται κατά το σχεδιασμό της νομοθεσίας, κατά την εφαρμογή της, κατά την αξιολόγησή της. Αυτό που εξετάζει είναι οι σχέσεις των φύλων στο εκάστοτε πεδίο, οι επιπτώσεις (εκτιμώμενες ή πραγματικές) στα δικαιώματα ανδρών και γυναικών, στα στερεότυπα που σχετίζονται με το φύλο, στους πόρους και στη συμμετοχή των δύο φύλων, οι τρόποι με τους οποίους μπορούν να αμβλυνθούν πιθανές αρνητικές επιπτώσεις, καθώς και οι μηχανισμοί για την παρακολούθηση των επιπτώσεων στην ισότητα των φύλων. Για αναλυτική παρουσίαση του θέματος, πατήστε εδώ. Σελίδα 4 από 6
Η Ισότητα των Φύλων, μία από τις 12 αρχές καλής νομοθέτησης Από το 2012, η Ελλάδα ακολουθεί ένα σύγχρονο πρότυπο ρυθμιστικής διακυβέρνησης. Από το 2012, κάθε σχέδιο νόμου, προσθήκη ή τροπολογία που φθάνει στη Βουλή θα πρέπει υποχρεωτικά να συνοδεύεται από έκθεση που περιλαμβάνει την ανάλυση των πιθανών συνεπειών που μπορεί να έχει η εφαρμογή της σχεδιαζόμενης ρύθμισης. Αυτή η υποχρέωση περιγράφεται σε νέο νόμο που ψηφίστηκε το 2012 (4048/2012 «Ρυθμιστική Διακυβέρνηση: Αρχές, Διαδικασίες και Μέσα Καλής Νομοθέτησης»). Στόχος του νόμου είναι η βελτίωση και ο έλεγχος της ποιότητας των. Έλεγχος ποιότητας που εφαρμόζεται τόσο κατά την κατάρτιση νομοσχεδίων, προσθηκών ή τροπολογιών όσο και κατά την αξιολόγησή τους, κατά την απλούστευση διαδικασιών, την κωδικοποίηση διατάξεων και την ενσωμάτωση κοινοτικού δικαίου. Επιπλέον, Το υφιστάμενο πλαίσιο για την αξιολόγηση επιπτώσεων H αξιολόγηση επιπτώσεων είναι θεσμικά κατοχυρωμένη στην ελληνική έννομη τάξη με το νόμο 4048/2012 «Ρυθμιστική Διακυβέρνηση: Αρχές, Διαδικασίες και Μέσα Καλής Νομοθέτησης». Αντικείμενο του νόμου είναι η βελτίωση της ρυθμιστικής διακυβέρνησης, η οποία νοείται ως η τήρηση των αρχών και η εφαρμογή των μέσων της καλής νομοθέτησης, δηλαδή, αρχές και μέσα για τη βελτίωση της ποιότητας των και των διαδικασιών παραγωγής τους, αλλά και για την παρακολούθηση των αποτελεσμάτων τους. Οι αρχές της καλής νομοθέτησης (άρθρο 2) περιλαμβάνουν: Αναγκαιότητα Αναλογικότητα υποχρεωτική είναι και η αξιολόγηση της ποιότητας εφαρμογής μιας ρύθμισης και η εκ των υστέρων εκτίμηση των αποτελεσμάτων της. Στο νόμο, ορίζεται ένα πλήρες οργανωτικό πλαίσιο δομών καλής νομοθέτησης για την εφαρμογή των μέσων και την τήρηση και παρακολούθηση των αρχών και των διαδικασιών καλής νομοθέτησης. Η Ελλάδα έχει αναλάβει πλέον ρητά την υποχρέωση να ακολουθεί τις 12 θεσμοθετημένες αρχές της καλής νομοθέτησης, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται η ισότητα των φύλων. Με την ρητή κατοχύρωση της ισότητας των φύλων ως μια από τις αρχές της καλής νομοθέτησης, η ρύθμιση επηρεάζει ουσιαστικά την ισότητα των φύλων και προωθεί την (καταλληλότητα, εύλογη σχέση μέσου και σκοπού με υιοθέτηση του λιγότερο επαχθούς μέτρου) Απλότητα και σαφήνεια περιεχομένου των Αποφυγή αντιφατικών Αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα Διαφάνεια Επικουρικότητα και λογοδοσία Ασφάλεια δικαίου Προσβασιμότητα στις ρυθμίσεις και με ηλεκτρονικά μέσα ισότητα δια του νόμου. Οι αρχές περιλαμβάνουν επίσης: την αναγκαιότητα, την αναλογικότητα (καταλληλότητα, εύλογη σχέση μέσου και σκοπού με υιοθέτηση του λιγότερο επαχθούς μέτρου), την απλότητα και σαφήνεια περιεχομένου των, την αποφυγή αντιφατικών, την αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα, τη διαφάνεια, την επικουρικότητα και λογοδοσία, την ασφάλεια δικαίου, την προσβασιμότητα στις ρυθμίσεις και με ηλεκτρονικά μέσα, την ανοιχτή διαδικασία κατάρτισης και αξιολόγησης της ρύθμισης και τη δημοκρατική νομιμοποίηση. Ανοιχτή διαδικασία κατάρτισης και αξιολόγησης της ρύθμισης Ισότητα των φύλων Δημοκρατική νομιμοποίηση. Τα μέσα καλής νομοθέτησης που κατοχυρώνονται στο νόμο 4048/2012 (άρθρο 6) περιλαμβάνουν: Τη διαβούλευση Την ανάλυση συνεπειών Αιτιολογική έκθεση σχεδίων νόμων (Συνέχεια στη σελ.6) ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ Δύο ενημερωτικά εργαστήρια πραγματοποίησε η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων, σε συνεργασία με το Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου Ίδρυμα Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου, στις 5 και 6 Ιουνίου 2013 στην Αθήνα. Στόχος ήταν η παρουσίαση σε ειδικά κοινά μιας νέας μεθοδολογίας αποτίμησης των επιπτώσεων νομοθετικών και κανονιστικών σχετικά με την προώθηση της ισότητας των φύλων. Η μεθοδολογία αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του έργου «Αποτίμηση των Επιπτώσεων 100 Νομοθετικών και Κανονιστικών Ρυθμίσεων στην Πολιτική Ισότητας των Φύλων», της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων. Στα εργαστήρια συμμετείχαν υπηρεσιακοί παράγοντες της Γενικής Γραμματείας της Κυβέρνησης, της Βουλής, των Υπουργείων, της Περιφερειακής και Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καθώς και εκπρόσωποι φορέων, που ασχολούνται με το νομοπαρασκευαστικό έργο σε σχέση και με θέματα ισότητας των φύλων. Σελίδα 5 από 6
Το υφιστάμενο πλαίσιο για την αξιολόγηση επιπτώσεων (Συνέχεια από τη σελ.5) Απλούστευση διαδικασιών Κωδικοποίηση νομοθεσίας Αναμόρφωση δικαίου Αξιολόγηση αποτελεσμάτων εφαρμογής των Ο έλεγχος ποιότητας εφαρμόζεται σε τρία διακριτά χρονικά σημεία: Κατά την κατάρτιση και αξιολόγηση νομοσχεδίων, προσθηκών ή τροπολογιών. Κατά την απλούστευση των διαδικασιών με την τροποποίηση ή κατάργηση διατάξεων, την κωδικοποίηση και κατά την ενσωμάτωση του κοινοτικού δικαίου. Μέσα στα επόμενα τρία χρόνια και σε κάθε περίπτωση όχι σε περισσότερα από πέντε χρόνια- από την υιοθέτηση μιας ρύθμισης, αξιολογείται η ποιότητα της εφαρμογής της. Η ισότητα, ως αρχή καλής νομοθέτησης Η ισότητα των φύλων ορίζεται ρητά ως αρχή καλής νομοθέτησης που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά την κατάρτιση, τροποποίηση και αξιολόγηση νόμων και κανονιστικών πράξεων. Επομένως, η ισχύουσα νομοθεσία θέτει ένα επαρκές πλαίσιο που κατοχυρώνει το ρόλο της ισότητας των φύλων στη νομοπαρασκευαστική διαδικασία. Το γεγονός αυτό συνάδει και με τη συνταγματική κατοχύρωση της αρχής της ισότητας (άρθρο 4 παρ.2 Σ) αλλά και με την ερμηνεία που έχει λάβει στη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας. Τη θέση σε ισχύ του νόμου 4048/2012 δεν ακολούθησε η διαμόρφωση προτύπων για την εφαρμογή του νόμου. Συγκεκριμένα, η ανάλυση συνεπειών που συνοδεύει κάθε σχέδιο νόμου, προσθήκη ή τροπολογία διενεργείται ακόμη βάσει του υποδείγματος που διαμορφώθηκε το 2009, μετά και τη σχετική Εγκύκλιο του Πρωθυπουργού (Υ190/18.7.2007 με θέμα «Νομοθετική πολιτική και αξιολόγηση ποιότητας και αποτελεσματικότητας νομοθετικών και κανονιστικών») και δεν έχει τροποποιηθεί προκειμένου να αντικατοπτρίζει τις αλλαγές που επιφέρει ο νόμος. Το υπόδειγμα εστιάζει στα ακόλουθα σημεία: Αναγκαιότητα. Προσδιορισμός του προβλήματος εξαιτίας του οποίου επιδιώκεται η εισαγωγή της ρύθμισης. Καταλληλότητα. Τεκμηρίωση της ανεπάρκειας των ισχυουσών για την αντιμετώπισή του προβλήματος που εντοπίστηκε και των αρνητικών συνεπειών της απουσίας ρυθμιστικής παρέμβασης. Συνέπειες στην οικονομία (στάθμιση των ωφελημάτων, του κόστους και των διακινδυνεύσεων που προκύπτουν από την υιοθέτηση της ρύθμισης) Συνέπειες στην κοινωνία και στους πολίτες (στάθμιση των ωφελημάτων, του κόστους και των διακινδυνεύσεων που προκύπτουν από την υιοθέτηση της ρύθμισης) Συνέπειες στο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον (στάθμιση των ωφελημάτων, του κόστους και των διακινδυνεύσεων που προκύπτουν από την υιοθέτηση της ρύθμισης) Συνέπειες στη Δημόσια Διοίκηση και στην απονομή της Δικαιοσύνης (στάθμιση των ωφελημάτων, του κόστους και των διακινδυνεύσεων που προκύπτουν από την υιοθέτηση της ρύθμισης) Νομιμότητα. Ευρύτερο θεσμικό πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται η ρύθμιση Αρμοδιότητα (υπουργεία, φορείς αρμόδιοι για σχεδιασμό και εφαρμογή) Τήρηση Νομοτεχνικών Κανόνων και Κωδικοποίηση Διαφάνεια - Κοινωνική συμμετοχή (διαβούλευση και αποτελέσματά της) Δραγατσανίου 8, Αθήνα 105 59, Τηλ. 210 3315291-5, info@isotita.gr, www.isotita.gr