Το ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΒΡΟΧΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ MEdIES ΣΤΑ ΝΗΣΙΑ (KΩΣ - ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑ) και στην Αθήνα ΜΑΪΟΣ 2015 Ε Κ Θ Ε Σ Η Α Π Ο Τ Ε Λ Ε Σ Μ Α Τ Ω Ν Το Μεσογειακό Γραφείο Πληροφόρησης (Πρόγραμμα MEdIES) για 7 η συνεχόμενη χρονιά συντόνισε εκπαιδευτικές δράσεις με θέμα το «Δώρο της Βροχής». Σε συνεργασία με τα Τμήματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΠΕ) της Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης Δωδεκανήσων οργάνωσε δράσεις με μαθητές και εκπαιδευτικούς που συμμετείχαν στο πρόγραμμα. Α: Η παιδαγωγική παρέμβαση Η παιδαγωγική παρέμβαση (επίσκεψη), είναι σχεδιασμένη για εφαρμογή από την Δ τάξη Δημοτικού μέχρι την Β τάξη Γυμνασίου και εγκεκριμένη από το Υπ. Παιδείας (162507/Γ7, 08-10-2014). Στόχος μας να ενημερώσουμε και να ευαισθητοποιήσουμε τους μαθητές στο ζήτημα του νερού και της εξοικονόμησής του, ιδιαίτερα, μέσα από την αναβίωση της πρακτικής της συλλογής του βρόχινου νερού στις στέρνες. Όλες οι δραστηριότητες είναι βιωματικές και ανακαλυπτικές για τους συμμετέχοντες μαθητές. Το εποπτικό υλικό που χρησιμοποιούμε περιλαμβάνει: μαγνητικό πίνακα (κύκλος νερού με μαγνήτες-βέλη), τυπωμένο μουσαμά με καρτέλες (σύστημα συλλογής βρόχινου νερού), μακέτα τομής μιας παλιάς-χτιστής στέρνας, σειρά από διάφορα κατασκευαστικά υλικά (πείραμα στεγανότητας-διαπερατότητας στο νερό). Το πρόγραμμα διαρκεί ένα σχολικό δίωρο (90 λεπτά) και προκειμένου να γίνεται με βιωματικό τρόπο με την ενεργή συμμετοχή των μαθητών η εφαρμογή γίνεται ανά τμήμα (μέγιστος αριθμός μαθητών 30). Η αξιολόγηση γίνεται με ερωτηματολόγια για τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς (Βλ. ΣΤ). Στους συμμετέχοντες μαθητές μοιράζεται αφίσα (Νοιάζομαι για το Νερό) ειδικά σχεδιασμένη για τις νησιωτικές περιοχές της χώρας με συμβουλές εξοικονόμησης του νερού στην καθημερινότητα, ενώ στους εκπαιδευτικούς δίνεται ένα αντίτυπο του υλικού «το Δώρο της Βροχής». Εισαγωγική συζήτηση µαζί µε τους µαθητές του Γυµνασίου Ζηπαρίου. Οι µαθητές βρίσκουν τον µαγνητικό πίνακα πολύ ενδιαφέρουσα δραστηριότητα κατά την αξιολόγηση. Εφαρµογή στο 7o.Σ. Κω. Εκπαιδευτικές ράσεις RWH 2015 1/8
Β: Οι επισκέψεις στα σχολεία Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα εφαρμόζεται κυρίως από την Δ τάξη Δημοτικού μέχρι την Β τάξη Γυμνασίου. Η επιλογή των σχολικών τάξεων γίνεται σε συνεργασία με τις Υπεύθυνες ΠΕ του Ν. Δωδ/σων με κύριο κριτήριο το αν οι μαθητές μετείχαν σε περιβαλλοντικές ομάδες, και ιδίως αν έχουν τρέξει πρόγραμμα με θέμα το Νερό. Προτεραιότητα έχουν επίσης τα σχολεία όπου πραγματοποιείται κάποιο τεχνικό έργο από το πρόγραμμα «Συλλογή Ομβρίων Υδάτων» (π.χ. τοποθέτηση δεξαμενής, ή σύνδεση με τα καζανάκια, κ.λπ.). Οι μαθητές ενημερώνονται για το έργο ώστε να καταστούν συνυπεύθυνοι για την παρακολούθησή του, τη συντήρησή του και την καλή λειτουργία του αφού τεθεί σε εφαρμογή. Τέλος, επιδιώκουμε, στο μέτρο του δυνατού, να επισκεπτόμαστε απομακρυσμένες σχολικές μονάδες που έχουν λιγότερες ευκαιρίες σε σχέση με τις αντίστοιχες στα αστικά κέντρα. Συνολικά, 642 μαθητές από τα νησιά του προγράμματος (Κω και Αστυπάλαια) παρακολούθησαν την εκπαιδευτική παρέμβαση. Οι µαθητές ελέγχουν την διαπερατότητα των υλικών σε νερό, και προτείνουν ποια είναι κατάλληλα για να κατασκευάσουν µια στέρνα. Εφαρµογή στο. Σ. Αστυπάλαιας. Το αφισάκι «Νοιάζοµαι για το Νερο» δουλεύεται κατά τη διάρκεια της παρέµβασής µας και µοιράζεται στους µαθητές στο τέλος της παρέµβασης..σ. Κεφάλου. Αναλυτικά τα σχολεία που συμμετείχαν φέτος στο πρόγραμμα αναφέρονται πιο κάτω: ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Ημερ/νια ΣΧΟΛΕΙΟ Α Β Γ Δ Ε ΣΤ Α Β Γ ΤΡΙΤΗ 05/05 ΚΩΣ, 7 ο Δ.Σ. ΚΩΣ 2 ο Γ/ΣΙΟ ΤΕΤΑΡΤΗ 06/05 ΚΩΣ 2 ο Δ.Σ. ΠΕΜΠΤΗ 07/05 ΚΩΣ Δ.Σ. ΚΕΦΑΛΟΥ ΚΩΣ Γ/ΣΙΟ ΚΕΦΑΛΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 08/05 ΚΩΣ, Δ.Σ. ΖΗΠΑΡΙΟΥ ΚΩΣ Γ/ΣΙΟ ΖΗΠΑΡΙΟΥ ΠΕΜΠΤΗ 14/05 ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑ, Δ.Σ. ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 15/05 ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑ, Δ.Σ. ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑΣ Εκπαιδευτικές ράσεις RWH 2015 2/8
Γ: Ενημερώσεις / Σεμινάρια Εκπαιδευτικών Στις 07/05 στο 2 ο Γ/σιο Κω πραγματοποιήθηκε το καθιερωμένο Σεμινάριο Εκπαιδευτικών σε συνεργασία με τις Δ/νσεις Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης Ν. Δωδεκανήσων. Το Σεμινάριο έχει στόχο την ενημέρωση για το πρόγραμμα «Συλλογή Όμβριων Υδάτων», και ειδικά για το πως μπορεί να αξιοποιηθεί το εκπαιδευτικό υλικό «Το Δώρο της Βροχής». Το εκπαιδευτικό αυτό μοιράζεται στους συμμετέχοντες, οι οποίοι μπορούν να το αξιοποιήσουν με τους μαθητές τους. Στην Αστυπάλαια, λόγω του μικρού αριθμού των εκπαιδευτικών έγινε ενημέρωση των δασκάλων τις ώρες λειτουργίας του σχολείου και κατά τη διάρκεια της εφαρμογής. Συνολικά φέτος 67 εκπαιδευτικοί (νηπιαγωγοί, δάσκαλοι και καθηγητές) επωφελήθηκαν των ενημερώσεων στα νησιά. Στιγµιότυπα από το Σεµινάριο των Εκπαιδευτικών, 07/05/2015, 2 ο Γ/σιο Κω. Δ. Έκθεση έργων μαθητών του διαγωνισμού «Το Δώρο της Βροχής» Η έκθεση φιλοξενήθηκε για τρεις ημέρες στην Αίθουσα Χάβρα με την υποστήριξη του Δημοτικού Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Βρεφονηπιακών Σταθμών (ΔΟΠΑΒΣ) του Δήμου Κω. Στην Έκθεση προβλήθηκαν έργα μαθητών που πήραν μέρος στον περσινό (2014) ομώνυμο Μαθητικό Διαγωνισμό και περιελάμβαναν αφίσες, ζωγραφιές και βίντεο. Υπολογίζεται ότι το τριήμερο που πραγματοποιήθηκε η Έκθεση, από Τετάρτη 6/5 έως Παρασκευή 8/5 την επισκέφτηκαν πάνω από 300 μαθητές και ενήλικες. Στιγμιότυπα από την Έκθεση των έργων των μαθητών που έλαβαν μέρος στο Διαγωνισμό «το Δώρο της Βροχής» στον Εκθεσιακό Χώρο της πρώην συναγωγής Χάβρα που μας παραχωρήθηκε από τον Δήμο Κω. Εκπαιδευτικές ράσεις RWH 2015 3/8
Ε. Προβολή σε ιστοχώρους / ΜΜΕ Προβολή των εκπαιδευτικών δράσεων στα Δωδεκάνησα και της Έκθεσης http://2gym-ko.dod.sch.gr/site/index.php/2-uncategorised/401 uncategorised/401-seminario-gia-ekpaideftikoys-sto-2o-gymnasio-ko-to to-doro-tis-vroxis http://2gym-ko.dod.sch.gr/site/index.php/ekdiloseis/36 ko.dod.sch.gr/site/index.php/ekdiloseis/36-afieromata/403-yliko-gia-tin-imerida-to-doro-tis-vroxis http://www.aegeanews.gr/default.asp?id=27&lg_id=1&records=details&_id=412900 http://www.kosnews24.gr/koinwnika/item/223460-ekthesi ekthesi-afisas-zografias-kai-vinteo-mathiton-apo-dodekanisa-kai-kyklades-stin-ko ko-gia-to-diagonismo-to-doro-tis-vroxis ΣΤ: Οι αξιολογήσεις των μαθητών & των εκπαιδευτικών Η αξιολόγηση γίνεται με ανώνυμα μικρής έκτασης ερωτηματολόγια για τους μαθητές, ενώ οι εκπαιδευτικοί συμπληρώνουν επωνύμως ένα πιο αναλυτικό ερωτηματολόγιο. Το ανώνυμο ερωτηματολόγιο των μαθητών τους επιτρέπει να είναι περισσότερο ειλικρινείς στις απαντήσεις τους. Περιλαμβάνει τρεις ερωτήσεις ανοιχτού τύπου και μία κλειστού τύπου, όπου οι μαθητές επιλέγουν τον βαθμό ικανοποίησης από το πρόγραμμα με βάση πενταβάθμια κλίμακα. Τα αποτελέσματα μετά την ποσοτική και ποιοτική επεξεργασία έχουν ως εξής: Συνολικός βαθµός ικανοποίησης: Στην κλειστού τύπου ερώτηση αποτελέσματα δείχνουν υψηλό μέσο βαθμό ικανοποίησης 86,5%. Συνολικά, το πρόγραμμα σήμερα μου άρεσε (κύκλωσε ένα) καθόλου (0) Λίγο (25) Μέτρια (50) Αρκετά (75) πάρα πολύ (100) 86,5% Ερώτηση 1 η : Μπορώ να «προστατεύσω» το νερό µε το να Οι μαθητές ανέφεραν παραδείγματα εξοικονόμησης νερού, που οι ίδιοι θα κάνουν στο εξής, με βάση τη συζήτηση που είχε προηγηθεί, π.χ. «κλείνω τη βρύση όταν πλένω τα δόντια μου», «κάνω ντους αντί για μπάνιο», «χρησιμοποιώ ένα ποτιστήρι αντί για λάστιχο» «πλένω το ποδήλατο με έναν κουβά» Αρκετοί εκφρράζουν πρωτότυπες ιδέες, και κάποιοι δεν περιορίζονται στις ατομικές «δεσμεύσεις», αλλά αναφέρουν ότι θα παρακινούν και άλλους στην ορθή χρήση. Παραθέτουμε μερικές ενδιαφέρουσες απαντήσεις στην Ερ. 1: Κως, 2 ο Δ.Σ., Τάξη Ε Κως Γυμνάσιο Κεφάλου, Τάξη Α Κως, Γυµνάσιο Ζηπαρίου, τάξη Β Κως, Γυµνάσιο Ζηπαρίου, τάξη Β Εκπαιδευτικές ράσεις RWH 2015 4/8
.Σ.Αστυπάλαιας, Τάξη.Σ.Αστυπάλαιας, ΣΤ Τάξη Ερώτηση 2 η : Από όσα κάναµε, βρήκα το πιο ενδιαφέρον Ο «Κύκλος του Νερού» με το διάγραμμα και τους μαγνήτες-βέλη είναι πολύ ψηλά στις προτιμήσεις των μαθητών. Στις μεγαλύτερες τάξεις που θεωρούν ότι τον γνωρίζουν ήδη, σημαντικό μερίδιο μαθητών αναφέρει το «πείραμα με τα υλικά», και αρκετοί αναφέρουν τις παλιές στέρνες ή το σύστημα συλλογής βρόχινου νερού. Παραθέτουμε μερικές χαρακτηριστικές απαντήσεις στην Ερ.2: Κως, Δ.Σ. Ζηπαρίου, τάξη Γ Κως, Δ.Σ. Ζηπαρίου, τάξη Δ Κως, 2 ο Δ.Σ., τάξη ΣΤ Κως, Δ.Σ Κεφάλου., τάξη Ε Κως, Δ.Σ. Κεφάλου τάξη Δ Κως, 2 ο Δ.Σ., τάξη Δ Ερώτηση 3 η : Από όσα κάναµε, το λιγότερο ενδιαφέρον για µένα ήταν Περίπου οι μισοί μαθητές απαντούν «τίποτα», ή «τα βρήκα όλα ενδιαφέροντα», κάτι που επιβεβαιώνει το βαθμό ικανοποίησης των μαθητών. Από τους υπόλοιπους, κάποιοι ανέφεραν ότι δεν βρήκαν τόσο ενδιαφέρον το διάγραμμα συλλογής, και λιγότεροι το πείραμα με τη στεγανότητα των υλικών. Αξιολόγηση από τα πρωτάκια Το πρόγραμμα προσαρμόστηκε ώστε να καλύψει τις ανάγκες των μαθητών των πρώτων τάξεων του Δημοτικού Σχολείου Αστυπάλαιας όπου εφαρμόστηκε φέτος. Στους μικρούς μαθητές ακολουθήθηκε μια προσέγγιση με λιγότερη έμφαση στο γνωστικό μέρος και περισσότερη στο συναίσθημα. Στο τέλος του προγράμματος τους ζητήθηκε να ζωγραφίσουν μια στέρνα ή κάτι άλλο σχετικό με το νερό. Παραθέτουμε κάποιες δημιουργίες τους. Εκπαιδευτικές ράσεις RWH 2015 5/8
Η στέρνα, Α Τάξη.Σ. Αστυπάλαιας Η δεξαµενή του βρόχινου νερού, Β Τάξη.Σ. Αστυπάλαιας Η στέρνα, Β Τάξη.Σ. Αστυπάλαιας Η βροχή, Β Τάξη.Σ. Αστυπάλαιας Οι αξιολογήσεις των εκπαιδευτικών που παρακολούθησαν το πρόγραμμα ήταν πολύ θετικές. Και φέτος αρκετοί εκπαιδευτικοί έδωσαν ωραίες ιδέες για βελτίωση του προγράμματος σε επόμενη εφαρμογή. Ζ. Δράσεις στην Αθήνα Το Δώρο της Βροχής στην Πόλη Το Μεσογειακό Γραφείο Πληροφόρησης (Πρόγραμμα MEdIES) για 2 η συνεχόμενη χρονιά συντόνισε εκπαιδευτικές δράσεις με θέμα το «Δώρο της Βροχής στην Πόλη». Και φέτος, καθ όλη τη σχολική χρονιά 2014-2015 έγιναν οργανωμένες επισκέψεις σε πολλά σχολεία της Αθήνας, πάντα σε συνεννόηση με τους Υπεύθυνους ΠΕ από τις Δ/νσεις Εκπαίδευσης. Υπολογίζεται ότι κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους συναντήσαμε πάνω από 2.000 μαθητές και επιμορφώσαμε πάνω από 300 εκπαιδευτικούς στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας. Αναλυτικά το υλικό «Το Δώρο της Βροχής στην Πόλη», όπως και το πρόγραμμα «Συλλογή Ομβρίων Υδάτων» παρουσιάστηκε στις εξής εκδηλώσεις και σεμινάρια: - 28/01/2015: Δίωρη εξ αποστάσεως ενημέρωση (webinar) με θέμα «Το Δώρο της Βροχής» σε συνεργασία με τη Δ/νση Α/θμιας Εκπ/σης Νομού Χανίων, συμμετείχαν περίπου 20 δάσκαλοι. - 26-27/05/2015: Ελευσίνα- διήμερο Φεστιβάλ παρουσίασης Σχολικών Προγραμμάτων, Δ/νση Α/θμιας Εκπ/σης Δυτ. Αττικής, Ελευσίνα, 26-27 Μαΐου, συμμετείχαν 262 μαθητές και 26 εκπαιδευτικοί. - 3/06/2015: Παλ. Φάληρο Ιδρύματος Ευγενίδου - Πλανητάριο, την Τετάρτη 3/06/2015 και ώρα 17:00- Εκπαιδευτικές ράσεις RWH 2015 6/8
23:00. Δ Δ/νση A/θμιας Εκπ/σης Αθήνας, συμμετείχαν 300 μαθητές, 200 εκπαιδευτικοί και 50 γονείς. - Δύο (2) τηλεδιασκέψεις με τρία Δημοτικά Σχολεία (ΔΣ Αγ. Δημητρίου, Λεόντειος ΔΣ Αγ. Διονυσίου, ΔΣ Ταυρωνίτη Χανίων) με τη βοήθεια του Πανεπιστήμιου Κρήτης. Την αμέσως προηγούμενη περίοδο Σεπτέμβριος Δεκέμβριος 2014 έγιναν τα εξής σεμινάρια: - 7/10/2014 Ημερίδα Β Αθήνας (Β/θμιας), συμμετείχαν 70 άτομα, μεταξύ αυτών και εκπαιδευτικοί για κωφά και βαρήκοα παιδιά. Πραγματοποιήθηκε με τη βοήθεια διερμηνέων της νοηματικής. - 9/10/2014 Ημερίδα Β Αθήνας (Α/θμιας) συμμετείχαν 70 εκπαιδευτικοί (Δάσκαλοι και Νηπιαγωγοί). - 14/11/2014 Στο ΚΠΕ Ελευσίνας, ημερίδα συμμετείχαν 50 εκπαιδευτικοί. - 4/12/2014 Ημερίδα Γ Αθήνας, συμμετείχαν 50 εκπαιδευτικοί (Α/θμια και Β/θμια). - 15/12/2014 Ημερίδα Α Αθήνας, συμμετείχαν 70 εκπαιδευτικοί. Η. «Μια ξεχωριστή εμπειρία» εφαρμογής του Δώρου της Βροχής Τον Οκτώβρη του 2014 πραγματοποιήθηκε μια ειδική εφαρμογή του προγράμματος προσαρμοσμένου για κωφούς, βαρήκοους ή /και για μαθητές με ειδικές αναπηρίες με τη βοήθεια των εκπαιδευτικών τους σε δύο σχολεία (ΤΕΕ και Γ/σιο Κωφών & Βαρήκοων Αγ. Παρασκευής) με τη συμμετοχή 62 μαθητών. Οι εφαρμογές αυτές βιντεοσκοπήθηκαν στις αρχές του 2015 ολοκληρώθηκε η παραγωγή δύο βιντεοκλίπ με τίτλο «Μια ξεχωριστή εμπειρία» που είναι διαθέσιμα με υπότιτλους στα Ελληνική (6:37 ) και στην Αγγλική γλώσσα (4:15 ) με σκοπό να μπορούν να τα παρακολουθούν και κωφά ή βαρήκοα άτομα. Θ. Νέο εκπαιδευτικό υλικό (μακέτες) Το 2015 παρήχθησαν δύο νέες μακέτες ως βάση για εκπαιδευτικές δραστηριότητες με τους μαθητές. Οι μαθητές με βιωματικό τρόπο συζητώντας τις χρήσεις νερού εντός και εκτός του σπιτιού γνωρίζουν και ανακαλύπτουν δυνατότητες αξιοποίησης των Μη Συμβατικών Υδατικών Πόρων στο σπίτι τους. Α) Μακέτα σπιτιού σε τομή: Η μακέτα προσομοιάζει τις διαδικασίες Μείωσης, Επαναχρησιμοποίησης, Ανακύκλωσης και Ανάκτησης χρησιμοποιημένου νερού σε μια οικία (The 4Rs Model: Reduction, Reuse, Recycling and Recovery). Η δραστηριότητα βοηθά τους μαθητές να ανακαλύψουν τη σπουδαιότητα συλλογής του βρόχινου νερού, τη συλλογή και επεξεργασία του γκριζου (ελαφρά χρησιμοποιημένου) νερού και τις δυνατότητες επεξεργασίας και επαναχρησιμοποίησης ακόμα και του μαύρου νερού (λύματα). Β) Μακέτα νησιώτικου σπιτιού: Η μακέτα αυτή βοηθάει στην κατανόηση ενός απλού συστήματος συλλογής βρόχινου νερού σε μια μονοκατοικία σε νησί. Η µακέτα σπιτιού σε τοµή Μαθητές ηµοτικού ανακαλύπτουν την υπόγεια στέρνα στη µακέτα νησιώτικου σπιτιού. Εκπαιδευτικές ράσεις RWH 2015 7/8
Διαβάζοντας, μετά το πρόγραμμα, την αφίσα «Νοιάζομαι για το νερό» στη γωνιά χαλάρωσης www.mio-ecsde.org www.medies.net Διαβάστε περισσότερα για τις εκπαιδευτικές δράσεις: http://www.medies.net/staticpages.asp?aid=497&overridecategory=1 ή επικοινωνήστε μαζί μας: info@medies.net Το πρόγραμμα Συλλογής Όμβριων Υδάτων υλοποιείται στο πλαίσιο του περιβαλλοντικού προγράμματος Αποστολή Νερό-Νοιάσου για το Νερό και έχει ως στόχο να αναβιώσει παραδοσιακές και, εν μέρει, εγκαταλελειμμένες πρακτικές συλλογής βρόχινου νερού, μέσα από έργα αποκατάστασης ή τοποθέτησης νέων δεξαμενών σε επιλεγμένα νησιά. Επιπλέον, στοχεύει να ευαισθητοποιήσει μαθητές και εκπαιδευτικούς για το πώς η «σοφία» του παρελθόντος μπορεί να προσαρμοστεί και να εφαρμοστεί στα σύγχρονα συστήματα. Το πρόγραμμα υλοποιείται από το διεθνή μη κερδοσκοπικό οργανισμό Global Water Partnership-Mediterranean (GWP-Med, Παγκόσμια Σύμπραξη για το Νερό Μεσογειακό Σκέλος) σε συνεργασία με το Μεσογειακό Γραφείο Πληροφόρησης (MIO-ECSDE δίκτυο MEdIES). Εκπαιδευτικές ράσεις RWH 2015 8/8