Εποπτεία Αγοράς Προϊόντων Δομικών Κατασκευών στην Ελλάδα Εισήγηση του Βίκτωρα Αγγελάκη ΑΤΜ, τμηματάρχη στην ΓΓΔΕ/ΥΠΟΜΕΔΙ, /, μέλους της ΜΕ/ΤΕΕ θεμάτων τυποποίησηςπιστοποίησης-διαχείρισης ποιότητας 1
Ισχύουσα εθνική νομοθεσία Το ΠΔ 334/94 «Προϊόντα Δομικών Κατασκευών» ενσωμάτωσε στο εθνικό δίκαιο την οδηγία 89/106/ΕΟΚ. 2
ΠΔ 334/94 Με τα άρθρα του 11 και 12, ορίστηκε αρμόδιο για τα θέματα της εποπτείας αγοράς το τέως Υπουργείο Βιομηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας, κατόπιν Υπουργείο Ανάπτυξης και τώρα Υπουργείο Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας (ΥΠΟΙΑΝ). 3
Εφαρμογή του ΠΔ 334/94 ως προς τα θέματα της εποπτείας αγοράς Η μέχρι σήμερα εφαρμογή των άρθρων 11 και 12 του ΠΔ 334/94 από τις υπηρεσίες του ΥΠΟΙΑΝ, δεν έχει αποφέρει στους καταναλωτές ένα αίσθημα προστασίας. 4
Ένα τόσο ευρύ, δύσκολο και σοβαρό θέμα, όπως η «Επιτήρηση της Αγοράς» για το σύνολο των οδηγιών νέας προσέγγισης και για το σύνολο των προϊόντων δομικών κατασκευών είναι προφανές ότι πρέπει να αντιμετωπιστεί από μια ή περισσότερες «δημόσια/ες εθνική/ές αρχή/ές εποπτείας της αγοράς», που να πραγματοποιεί κατάλληλους ελέγχους σχετικά με τα χαρακτηριστικά των προϊόντων σε επαρκή κλίμακα μέσω ελέγχου εγγράφων και μέσω φυσικών και εργαστηριακών ελέγχων χρησιμοποιώντας επαρκή δείγματα. 5
Παράλληλες πρακτικές και νομοθετικές ρυθμίσεις του Υπουργείου ΥΠΟΜΕΔΙ Με βάση τα άρθρα 176 και 182 του Ν. 3669/2008 «Κύρωση της κωδικοποίησης της νομοθεσίας κατασκευής δημοσίων έργων» διενεργούνται αυτεπάγγελτοι έλεγχοι σε προϊόντα δομικών κατασκευών (σκυρόδεμα, χάλυβας) ) από αρμόδια όργανα του Υπουργείου Υποδομών,, Μεταφορών και Δικτύων (ΥΠΟΜΕΔΙ) σε εκτελούμενα έργα δημόσια και ιδιωτικά, σε μονάδες παραγωγής δομικών υλικών, κατά την μεταφορά υλικών, κλπ. 6
Αυτό το σύστημα ελέγχου λειτουργεί αρκετά χρόνια και με αρκετή επιτυχία, είναι δε εμφανές ότι αποτελεί ένα οιονεί σύστημα «Εποπτείας της αγοράς των προϊόντων δομικών κατασκευών 7
Οι παραπάνω έλεγχοι δεν αποτελούν εφαρμογή ούτε του ΠΔ 334/94, ούτε και του ευρωπαϊκού κανονισμού (ΕΚ) 765/2008 για τον «καθορισμό απαιτήσεων εποπτείας της αγοράς» και βεβαίως δεν καλύπτεται ούτε το σύνολο των κατηγοριών των προϊόντων, ούτε και διενεργούνται οι στατιστικά απαιτούμενοι έλεγχοι για μια αποτελεσματική εποπτεία της αγοράς των προϊόντων δομικών κατασκευών 8
Μελέτες της ελληνικής πολιτείας για την εγκαθίδρυση ενός συστήματος εποπτείας της αγοράς Έχουν γίνει δύο σχετικές μελέτες. Α) Από το τέως ΥΠΕΧΩΔΕ (τώρα ΥΠΟΜΕΔΙ) Β) Από το τέως Υπουργείο Ανάπτυξης (τώρα ΥΠΟΙΑΝ) 9
Συμπεράσματα μελέτης του τέως ΥΠΕΧΩΔΕ (τώρα ΥΠΟΜΕΔΙ) η ανάθεση της εποπτείας της αγοράς των προϊόντων δομικών κατασκευών στο τότε ΥΠΕΧΩΔΕ (νυν ΥΠΟΜΕΔΙ) είναι η καλύτερη από οικονομικοτεχνικής πλευράς επιλογή. η οδηγία 89/106 και το ΠΔ 334/94 αντιμετωπίζουν τα δομικά υλικά όχι ως ανεξάρτητα βιομηχανικά προϊόντα, αλλά ως προοριζόμενα να ενσωματωθούν σε τεχνικά έργα επί των οποίων το ΥΠΟΙΑΝ (Γεν. Γραμμ. Βιομηχανίας) ) δεν έχει καμία απολύτως σχέση και επιπλέον δεν διαθέτει προσωπικό με εξειδικεύσεις στα δομικά υλικά και επαρκές σε πλήθος, ώστε να υλοποιηθούν υπό ενιαίο σχήμα όλες οι σχετικές λειτουργίες. 10
Συμπεράσματα μελέτης του τέως ΥΠΕΧΩΔΕ (τώρα ΥΠΟΜΕΔΙ) - συνέχεια το ΥΠΟΙΑΝ μπορεί να έχει μεν την γενική ευθύνη άσκησης της εθνικής πολιτικής στα θέματα των οδηγιών νέας προσέγγισης καθώς και των επαφών με τα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε συγκεκριμένες όμως οδηγίες άλλα Υπουργεία (λόγω συνάφειας με το αντικείμενο) έχουν αναλάβει να λειτουργήσουν την εποπτεία της αγοράς, όπως το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας έχει την ευθύνη για τις 3 Οδηγίες που αφορούν ιατροτεχνολογικά προϊόντα (90/385/ΕΟΚ, 93/42/ΕΟΚ, 98/79/ΕΚ) το Υπουργείο ΥΠΟΜΕΔΙ έχει την ευθύνη για θέματα ηλεκτρομαγνητικής συμβατότητας (89/336/ΕΟΚ) και τερματικές συσκευές τηλεπικοινωνιών (99/5/ΕΚ). 11
Συμπεράσματα μελέτης του τέως ΥΠΕΧΩΔΕ (τώρα ΥΠΟΜΕΔΙ) - συνέχεια Η μελέτη ολοκληρώθηκε με την ανάπτυξη πλήρους οργανογράμματος του προτεινόμενου φορέα δημόσιας αρχής - και συγκεκριμένα υπό την Γενική Διεύθυνση Ποιότητας του τέως ΥΠΕΧΩΔΕ (νυν ΥΠΟΜΕΔΙ) προτάθηκε δημιουργία: 12
Συμπεράσματα μελέτης του τέως ΥΠΕΧΩΔΕ (τώρα ΥΠΟΜΕΔΙ) - συνέχεια 1) Διεύθυνσης Εποπτείας Δομικών Υλικών (ΔΕΔΥ), αποτελούμενης από τα Τμήματα: α. Εποπτείας της Αγοράς των Δομικών Υλικών (ΤΕΑΔΥ), β. Τμήμα Παρακολούθησης Μονάδων Παραγωγής Δομικών Υλικών (ΤΠΜΠΔΥ) γ. Τμήμα Μητρώου Υλικών (ΤΜΥ) 2) Νομικού Γραφείου που θα υποστηρίζει νομικά τους υπαλλήλους που ασχολούνται με την εποπτεία της αγοράς και 3) Συμβουλίου Εποπτείας της Αγοράς Δομικών Υλικών (ΣΕΑΔΥ) Το Συμβούλιο Εποπτείας της Αγοράς Δομικών Υλικών θα είναι το όργανο της Γενικής Διεύθυνσης Ποιότητας του τέως ΥΠΕΧΩΔΕ (νυν ΥΠΟΜΕΔΙ) που θα εισηγείται στη Διεύθυνση Εποπτείας Δομικών Υλικών (ΔΕΔΥ) σχετικά με τον καθορισμό και την εφαρμογή των κανόνων για τα θέματα εποπτείας της αγοράς των δομικών υλικών. Στο Συμβούλιο προτάθηκε να συμμετέχει προσωπικό της Γενικής Διεύθυνσης Ποιότητας καθώς και εμπειρογνώμονες, ενδιαφερόμενοι φορείς παραγωγών, εισαγωγέων, εμπόρων, κατασκευαστών, μελετητών, εγκαταστατών κτλ. 13
Συμπεράσματα μελέτης του ΥΠΟΙΑΝ Η υπό ολοκλήρωση μελέτη αφορά 20 οδηγίες της νέας προσέγγισης Μία εκ των οποίων είναι η 89/106 Αφορά δε σε Ανάπτυξη και λειτουργία ολοκληρωμένου συστήματος επιτήρησης της Αγοράς 14
Συμπεράσματα μελέτης του ΥΠΟΙΑΝ Οι εργασίες που ολοκληρώθηκαν είναι οι παρακάτω: 15
Συμπεράσματα - Προτάσεις Από τα προαναφερθέντα είναι φανερό ότι δεν λειτουργεί σήμερα στη χώρα μας ένα πλήρες και επαρκές σύστημα Εποπτείας Αγοράς Προϊόντων Δομικών Κατασκευών οι βασικές δομές και μελέτες που καθιστούν πολύ ελπιδοφόρα την προοπτική άμεσης εγκαθίδρυσης τέτοιου συστήματος υπάρχουν εφόσον υπάρξει η κατάλληλη πολιτική βούληση που θα συνδυάσει καταρχήν τις δύο μελέτες και θα αξιοποιήσει το υπάρχον στελεχικό δυναμικό της χώρας τόσο στο ΥΠΟΜΕΔΙ, όσο και στο ΥΠΟΙΑΝ, καθώς επίσης και στις περιφερειακές αντίστοιχες υπηρεσίες σε ένα ενιαίο εθνικό δίκτυο. 16