ΜΠΙΡΜΠΙΛΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α, Η ΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΚΑΙ Η ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΟ ΘΕΣΜΟ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

1

ΜΠΙΡΜΠΙΛΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α, Η ΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΚΑΙ Η ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΟ ΘΕΣΜΟ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ 2

3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΙΤΛΟΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ...2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ...4 ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ...11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: Η περιφεριακή διοίκηση στην Ελλάδα...16 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΙΟΙΚΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ...16 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...16 Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ - ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ ΡΟΜΗ...17 Η ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΤΙΚΗ ΟΜΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ...18 Η ΕΝΙΑΙΑ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗ ΜΟΝΑ Α ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ...19 ΟΡΓΑΝΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΡΜΟ ΙΟΤΗΤΕΣ...22 Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ...22 ΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ...24 ΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ...25 Η ΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ...28 ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ...30 Ο ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΕΠΙ ΤΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ ΤΩΝ ΟΤΑ...31 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΥΤΕΡΟ: Ευρωπαϊκή Ένωση και Περιφέρειες...36 4

Η ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ...36 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ...36 Ε ΑΦΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ...37 ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ...38 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΩΣ ΘΕΣΜΟΥ...39 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ...41 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΗΣ ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗΣ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ...44 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΟΠΟΙΗΣΗΣ...46 Η ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ Ο ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΟΠΟΙΗΣΗΣ...46 ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΚΑΤΑΒΟΛΕΣ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΟΠΟΙΗΣΗΣ.47 ΟΙ ΤΑΣΕΙΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ...48 Η ΤΥΠΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΟΠΟΙΗΣΗΣ...50 ΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΟΠΟΙΗΣΗ...51 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΩΝ ΤΟΠΙΚΩΝ ΑΡΧΩΝ...52 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗ...53 ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΟΠΟΙΗΣΗ...54 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΟΜΟΣΠΟΝ ΩΝ ΑΡΧΩΝ...56 Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ...56 ΣΥΝΘΕΣΗ ΚΑΙ ΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ...57 ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ...63 ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΕΣ ΓΝΩΜΟ ΟΤΗΣΕΙΣ...64 ΓΝΩΜΟ ΟΤΗΣΕΙΣ ΕΠΕΙΤΑ ΑΠΟ ΑΙΤΗΣΗ...66 ΠΑΡΕΠΟΜΕΝΕΣ ΓΝΩΜΟ ΟΤΗΣΕΙΣ...66 5

ΤΡΟΠΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ...67 ΣΗΜΕΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΣΜΟ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ...69 Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ...71 Ο ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ...72 Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΕΝΙΣΧΥΣΕΩΝ...73 ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ...74 Ε ΑΦΙΚΕΣ Ι ΙΕΤΑΙΡΟΤΗΤΕΣ...76 Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑΣ...76 Κεφάλαιο Τρίτο: Η περιφερειακή οργάνωση των κυριοτέρων κρατών µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Καλές Πρακτικές...82 ΓΕΝΙΚΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ......82 ΙΣΠΑΝΙΑ...83 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ...83 ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΤΗΣ ΜΟΥΡΘΙΑ (MURCIA)...86 ΙΤΑΛΙΑ...88 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ...88 ΜΙΑ ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΣΧΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΓΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΥ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΕΝΙΣΧΥΣΕΩΝ...90 Η ΠΥΛΗ ΤΩΝ ΙΑΡΘΡΩΤΙΚΩΝ ΤΑΜΕΙΩΝ...91 Η ΝΟΟΤΡΟΠΙΑ ΤΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ...92 ΓΕΡΜΑΝΙΑ...93 6

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ...93 KOINOTIKH ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ INTERREG IIIA: ΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ...95 ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ...96 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ...96 ΤΟ ΙΚΤΥΟ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΕΘΝΟΤΙΚΩΝ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΩΝ ΣΤΟ ΝΙΟΥΧΑΜ...99 ΓΑΛΛΙΑ...100 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ...100 Η ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ ΤΟΥ ΛΙΜΕΝΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΝΤΙΕΠ...101 ΒΕΛΓΙΟ...103 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ...103 ΑΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ: ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΕΝΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ...104 ΚΑΛΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α...106 Η ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΤΙΚΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΑΛΙΕΙΑΣ (ΚΡΗΤΗ ΚΑΝΑΡΙΟΙ ΝΗΣΟΙ - ΜΑ ΕΡΑ)...106 ΗΠΕΙΡΟΣ: ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ (INTERREG II ΕΛΛΑ Α/ΙΤΑΛΙΑ)..108 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑ ΑΣ: ΕΝΑ ΣΧΟΛΕΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΩΦΟΥΣ ΚΑΙ ΒΑΡΗΚΟΟΥΣ..109 7

Κεφάλαιο Τέταρτο: Η πρόταση για την περιφερειακή Αναδιοργάνωση της Ελλάδας...112 ΤΟ ΝΕΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΓΙΑ ΤΗ ΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ...112 Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΗΜΟΣΙΑΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α...112 ΤΟ ΣΧΕ ΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑ ΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΟ ΕΠΙΠΕ Ο...115 Η ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗ ΚΑΙ Η ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΗ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΛΟΥΡΑΛΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ...117 ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΡΑΤΙΚΟ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΣΜΟ...118 ΤΟ ΚΥΡΙΑΡΧΟ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΟ ΚΑΙ ΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΠΡΟΣΤΑΓΜΑ...120 Η ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΣΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΡΑΤΟΣ...122 ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗ ΚΑΙ ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΗ...124 ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΑΝΑ ΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ...127 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΩΝ ΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΟΡΙΩΝ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ...129 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΕΣ ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ...132 ΤΟ ΒΕΛΤΙΣΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΗΣ ΙΟΙΚΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ...134 8

ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΑΝΑ ΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΤΩΝ ΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΕΙΩΝ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ...135 Η ΙΟΙΚΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ...137 ΤΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ...138 ΠΟΛΕΙΣ ΚΕΝΤΡΑ...140 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι: Η ΙΟΙΚΗΣΗ ΤΩΝ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ...144 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ: Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΝΙΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΝ...149 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IΙΙ: ΕΙΣΗΓΗΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Ν. 2503/1997 (ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ)...151 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙV: Ο ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο 2007 2013: ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ...155 ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΜΕΛΕΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (SUMMARY OF THE ESSAY IN THE GREEK LANGUAGE). 162 ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΜΕΛΕΤΗΣ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (SUMMARY OF THE ESSAY IN THE ENGLISH LANGUAGE).....164 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...166 9

10

ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ Είναι γεγονός ότι µέχρι πρόσφατα ο θεσµός της Περιφέρειας ήταν άγνωστος στην Ελλάδα, σε αντίθεση µε αρκετές χώρες της υτικής Ευρώπης που είχαν αναπτύξει το θεσµό αυτό αρκετά χρόνια πριν, παραχωρώντας κατά περίπτωση διαφορετικές αρµοδιότητές και λειτουργίες. Οι πρώτες προσπάθειες αυτών που είχαν αντιληφθεί ότι η διοικητική διάρθρωση και λειτουργία της χώρας δεν ανταποκρίνονταν στις σύγχρονες απαιτήσεις έφεραν, στη δεκαετία του 1980 την αναζήτηση µίας δοµής που να ανταποκρίνεται στη νέα πραγµατικότητα. Αυτή εκφράσθηκε µε τους νόµους 1622/86, 1828/89, 2218/94 κ.λπ.. Με την πάροδο κάποιων χρόνων από αυτό το εγχείρηµα, αποκτήθηκε η τεχνογνωσία προκειµένου να διορθωθούν κάποιες ατέλειες που είχαν παρουσιαστεί και να δοθεί µία νέα στρατηγική ώθηση στο θεσµό αυτό µέσω δύο νόµων. Των N. 2503/97 και 2697/98 βάσει των οποίων οικοδοµήθηκαν οι προϋποθέσεις για περαιτέρω αποσυγκέντρωση στο βαθµό της Περιφέρειας, δίνοντας την ευκαιρία στην Κεντρική ιοίκηση να λειτουργήσει περισσότερο επιτελικά αποδεσµευµένη από διάφορα καθήκοντα και αρµοδιότητές. Στην κατεύθυνση αυτή δηλαδή της εφαρµογής του θεσµού της Περιφέρειας και στη χώρα µας σηµαντικό ρόλο έπαιξε από το 1986 η πολιτική της ΕΟΚ (τωρινή Ε.Ε.), βάσει της οποίας και πριν την εφαρµογή των Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης (Κ.Π.Σ.) αποφασίστηκε ότι η διαχείριση κονδυλίων θα πραγµατοποιείτο µέσω του θεσµού των Περιφερειών. Η Ευρώπη των Περιφερειών σε ότι αφορά την Ελληνική πραγµατικότητα µόλις τότε ξεκινούσε, διαµορφώνοντας παράλληλα µε την εφαρµογή του πιο πάνω θεσµού µία πολυδιακυβέρνηση η οποία αποτελείτο από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, τη Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση, την Περιφέρεια και την Κεντρική ιοίκηση η οποία εκπροσωπείται θεσµικά από την Κυβέρνηση. Ευρισκόµενοι στις αρχές του 21 ου αιώνα πλέον, είναι δούµε το Κράτος και τη διοίκηση µε µία νέα µατιά: από τα κάτω προς τα πάνω, από τη βάση προς την κορυφή, από την περιφέρεια προς το κέντρο. Ο λόγος γι αυτό είναι, ότι στη φάση της ιστορικής παγκοσµιοποίησης οικονοµικών, πολιτικών και κοινωνικών φαινοµένων, η κρατική διοίκηση στην Ελλάδα παραµένει εξαιρετικά αναχρονιστική, δυσκίνητη και αναποτελεσµατική. 11

Στα 170 χρόνια από την Εθνική Απελευθέρωση και µετά, δύο, κατά βάση φαινόµενα καθόρισαν τη µορφή του κράτους και της πολιτικής στην Ελλάδα: Ο συγκεντρωτισµός της εξουσίας και το πελατειακό σύστηµα. Τα πολιτεύµατα µπορεί να άλλαξαν, τη µοναρχία διαδέχτηκε ο κοινοβουλευτισµός και µε την εξαίρεση των δικτατορικών ή αυταρχικών εκτροπών, η κοινοβουλευτική δηµοκρατία έχει από καιρό οριστικά ριζώσει στην Ελλάδα. Αλλά ο συγκεντρωτισµός της εξουσίας και οι πελατειακές σχέσεις παρέµειναν αναλλοίωτα χαρακτηριστικά του νεοελληνικού πολιτικού βίου. Φαίνεται, µάλιστα, ότι το ένα φαινόµενο ενισχύει και τροφοδοτεί το άλλο, ούτως ώστε το πελατειακό σύστηµα να εξυπηρετεί τον κρατικό συγκεντρωτισµό κι αυτός συντηρεί τις πελατειακές σχέσεις µε την παρεµβολή στην εποχή µας των οργανωµένων κοµµάτων, τα οποία µάλλον συντελούν στην «καθετοποιηµένη» ένταξη των πολιτών στην πολιτική και κοινωνική σφαίρα. Το θεσµικό µονοπώλιο του κρατικού συγκεντρωτισµού και η ενίσχυση της εκτελεστικής εξουσίας δε συνοδεύτηκαν εν τούτοις από ιδιαίτερη αποτελεσµατικότητα. Μπορεί να επετεύχθησαν οι στόχοι της στοιχειώδους εθνικής ενοποίησης και οµογενοποίησης, ωστόσο οι περιφερειακές ανισότητες στην Ελλάδα παραµένουν υψηλές ενώ η ισόρροπη εθνική ανάπτυξη απέχει πολύ από την επίτευξή της. Έτσι, η Ήπειρος και η Θράκη παραµένουν από τις φτωχότερες περιοχές όχι µόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη, ενώ η Πατρίδα µας τείνει να λάβει την αποκρουστική µορφή ενός υδροκεφάλου κράτους νάνου στο οποίο τα δύο τρίτα του πληθυσµού και των δραστηριοτήτων οικονοµικών, πολιτικών, κοινωνικών και πολιτισµικών λαµβάνουν χώρα στο υπερµέγεθες κέντρο, ενώ τα άκρα παραµένουν αδύνατα και ατροφικά. Πολλοί φοβούνται ότι εάν δεν αλλάξει αυτή η κατάσταση, το αθηναιοκεντρικό κράτος θα απορροφήσει τη λοιπή Ελλάδα η οποία θα µετατραπεί σε «έρηµο». Η βασική προϋπόθεση για να αλλάξουν και να ελεγχθούν αυτές οι τάσεις είναι να αλλάξει η δοµή και η οργάνωση του κράτους και της διοίκησης. Εάν αυτό συµβεί, θα επηρεαστεί αναλόγως και η πολιτική στην Ελλάδα. Ειδικότερα η πρόταση που υποβάλλεται στο πόνηµα αυτό για τον ανασχεδιασµό του διοικητικού χάρτη της Χώρας και γενικά, της κρατικής αρχιτεκτονικής αποσκοπεί στην τεκµηρίωση ενός διαφορετικού προτύπου συγκρότησης του Κράτους για τον 21 ο αιώνα. Οι βασικές ιδέες του πονήµατος αυτού είναι ότι η µείωση και η απλούστευση των επιπέδων περιφερειακής διοίκησης θα συνοδεύεται από την ενίσχυση της αντιπροσωπευτικότητας και αποτελεσµατικότητάς τους. Λιγότερες και αρµονικότερες 12

µονάδες, µε σαφέστερες αρµοδιότητες και προκαθορισµένα πεδία δράσης, µε µεγαλύτερη πολιτική και κοινωνική αντιπροσωπευτικότητα και λογοδοσία, µε πλουσιότερη αποτελεσµατικότητα. Εάν η Ελλάδα θέλει να αλλάξει για να µη χάσει τη µεγάλη ευκαιρία του εκσυγχρονισµού της, πρέπει να αλλάξει στη βάση του διοικητικού της συστήµατος. Εάν αλλάξει η διοίκηση, θα αλλάξει και η πολιτική, διότι η νέα πολιτική θα βασιστεί στις νέες διοικητικές δοµές, οι οποίες θα είναι λιγότερο συγκεντρωτικές, λιγότερο πελατειακές, πιο σύγχρονες και πιο δηµοκρατικές. Στόχος της µελέτης αυτής είναι να δείξει ότι, η πρόταση για τον ανασχεδιασµό του διοικητικού χάρτη της Χώρας και της κρατικής αρχιτεκτονικής γενικότερα, αποσκοπεί στην τεκµηρίωση ενός διαφορετικού προτύπου συγκρότησης του Κράτους για τον 21 ο αιώνα. Οι βασικές ιδέες έγκεινται στο ότι η µείωση και η απλούστευση των επιπέδων περιφερειακής διοίκησης θα συνοδεύεται από την ενίσχυση της αντιπροσωπευτικότητάς και της αποτελεσµατικότητας τους. Λιγότερες και αρµονικότερες µονάδες, µε σαφέστερες αρµοδιότητες και προκαθορισµένα πεδία δράσης, µε µεγαλύτερη πολιτική και κοινωνική αντιπροσωπευτικότητα και λογοδοσία και µε µεγαλύτερη αποτελεσµατικότητα. Στο Πρώτο Κεφάλαιο εξετάζεται η περιφερειακή οργάνωση της Χώρας και η αποκεντρωτική δοµή του ελληνικού Κράτους στη σύγχρονη ιστορία και το σήµερα. Αναλύονται η οργανωτική και η διοικητική διάρθρωση των ελληνικών Περιφερειών, καθώς επίσης και τα Όργανα των Περιφερειών και οι αρµοδιότητες αυτών. Στο εύτερο Κεφάλαιο αναλύεται ο θεσµός της Περιφέρειας και η έννοια της περιφερειοποίησης, τα είδη αυτής και οι Χώρες εφαρµογής τους εντός των πλαισίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εξετάζεται επίσης ο σχετικά νέος θεσµός της Επιτροπής των Περιφερειών και η σηµασία που δίδει η Ευρωπαϊκή Ένωση στην αυτοτέλεια και αντιπροσώπευση των Περιφερειών των Κρατών Μελών της στα κεντρικά της όργανα. Στο Τρίτο Κεφάλαιο, εξετάζεται η περιφερειακή οργάνωση των κυριοτέρων Κρατών Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενώ γίνεται αναφορά σε παραδείγµατα καλών πρακτικών που έλαβαν χώρα στις διάφορες Περιφέρειές τους αλλά και παραδείγµατα καλών πρακτικών από ελληνικές Περιφέρειες. Τέλος, στο Τέταρτο Κεφάλαιο, κατατίθενται οι προτάσεις του πονήµατος αυτού όσον αφορά τη διοικητική αναδιοργάνωση του περιφερειακού χάρτη της Χώρας, µε βάση εµπειρίες και παγιωµένες καταστάσεις του παρελθόντος οι οποίες θα πρέπει να 13

γίνουν οδηγός των µεταρρυθµίσεων για µία πιο αποτελεσµατική και αποδοτική ηµόσια ιοίκηση µε στόχο το σεβασµό και την εξυπηρέτηση του πολίτη, τουλάχιστον στο επίπεδο της Περιφέρειας. Επισηµαίνεται ότι πρόσφατα η Ελληνική Κυβέρνηση άρχισε να συζητά τη δηµιουργία πέντε νέων υπερπεριφερειών µε απώτερο σκοπό την µεγαλύτερη απορρόφηση κονδυλίων και συντονισµό των Υπηρεσιών αλλά και τη δηµιουργία «χαµηλότερων» δεικτών ανάπτυξης ώστε να επιτευχθεί µεγαλύτερη εισροή κονδυλίων µετά µάλιστα την πρόσφατη διεύρυνση της Ε.Ε.. Στο σηµείο αυτό, θα ήθελα να ευχαριστήσω θερµά τον επιβλέποντα καθηγητή µου, κ. Κορωτζή Τρύφωνα, ο οποίος πρόθυµα µε βοήθησε σε κάθε βήµα της σύνταξης του πονήµατος αυτού παρέχοντάς µου όλα τα απαραίτητα στοιχεία όσον αφορά το υλικό και τον τρόπο δόµησης της µελέτης. Μπίρµπιλας Χρήστος 14

15

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Η περιφερειακή διοίκηση στην Ελλάδα 1.1 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΙΟΙΚΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ 1.1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η διοικητική διαίρεση ενός Κράτους αποτελεί τη σπουδαιότερη διαµόρφωσή του ακριβώς επειδή από αυτήν εξαρτώνται και ξεκινούν οι υπόλοιπες εσωτερικές δοµές του και σχέσεις των οργάνων του. Πρέπει να είναι δοµηµένη και οργανωµένη, ώστε να εξυπηρετεί µε τα καλύτερα µέσα τους σκοπούς που το Κράτος πάγια επιδιώκει, την ικανοποίηση του δηµοσίου συµφέροντος, τον εκσυγχρονισµό των θεσµών, την πολιτική, πολιτιστική, οικονοµική και κοινωνική ανάπτυξη. Η παραδοχή αυτή έγινε αντιληπτή και για τη διοικητική οργάνωση του ελληνικού κράτους, το οποίο λειτουργώντας στο πλαίσιο της ΕΕ και επηρεαζόµενο από την ευρωπαϊκή, αλλά και τη διεθνή πρακτική, βάδισε στα βήµατα καθιέρωσης ενός διοικητικού συστήµατος σε τρία επίπεδα: κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό. Η νέα περιφερειακή οργάνωση του ελληνικού κράτους θεσπίστηκε µε το Ν.2503/1997, η νοµαρχιακή αυτοδιοίκηση µε τους Ν.2218/1994 και 2240/1994 και µε το Ν.2539/1997 (σχέδιο «Ιωάννης Καποδίστριας»), ολοκληρώθηκε ο σχεδιασµός της πρωτοβάθµιας αυτοδιοίκησης µε τις συνενώσεις πολλών µικρότερων ΟΤΑ (δήµων και κοινοτήτων). Οι αλλαγές αυτές αν και επιβεβληµένες, καθιστούν πιο σύνθετο το τοπίο της αποκέντρωσης αυτοδιοίκησης, προκαλώντας µία σειρά νέων οργανωτικών - λειτουργικών προβληµάτων, επικαλύψεων και αρµοδιοτήτων, δηµιουργώντας έναν εύλογο σκεπτικισµό, για το κατά πόσο οι αλλαγές αυτές προέρχονταν από µία ολοκληρωµένη και κυρίως συνολική θεώρηση και µελέτη του προβλήµατος ή απλά εµφανίστηκαν αποσπασµατικά και χωρίς συστηµατική ανάλυση και στρατηγικό σχεδιασµό. 16

Σε κάθε περίπτωση πάντως, κύριος σκοπός, ο οποίος άλλωστε επιτάσσεται και από τις σύγχρονες οργανωτικές θεωρίες, παραµένει η µείωση του όγκου και του πεδίου δραστηριότητας επέµβασης του κρατικού µηχανισµού σε συνδυασµό βέβαια µε την αύξηση της αποδοτικότητας των υπηρεσιών του και της αποτελεσµατικότερης γενικά λειτουργίας του. Η πολιτική της αποκέντρωσης και αυτοδιοίκησης πρέπει να έχει ως συνέπεια άµεση την καλύτερη και ευχερέστερη των πολιτών και να συµβάλλει σηµαντικά στη βελτίωση των συνθηκών εκείνων που επηρεάζουν καθοριστικά την πολιτική, κοινωνική και οικονοµική ζωή της χώρας. 1.1.2 Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ - ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ ΡΟΜΗ Το αποκεντρωτικό σύστηµα για την οργάνωση του ελληνικού κράτους εφαρµόστηκε για πρώτη φορά µε το ιάταγµα της 6 ης Απριλίου 1833, το οποίο διαίρεσε τη χώρα σε νοµούς, επαρχίες και δήµους ως επάλληλες διοικητικές περιφέρειες. Ακολούθησε το ιάταγµα της 27 ης εκεµβρίου 1833, µε το οποίο οι δήµοι αυτονοµήθηκαν και αποτελούσαν πλέον ΝΠ, αυτοδιοικούµενα µε επικεφαλής αιρετούς εκπροσώπους εκλεγµένους απ ευθείας από το λαό. Για µεγάλο διάστηµα οι νοµοί της χώρας παρέµεναν ως περιφερειακά κρατικά όργανα µε επικεφαλής το Νοµάρχη έως ότου καταστούν ΟΤΑ Β βαθµού µε το Ν.2218/1994, ενώ οι Επαρχίες τελικά καταργήθηκαν µε το Ν.2539/1997. Με το Ν.1622/1996, όπως τροποποιήθηκε µε το Ν.2130/1993, συστάθηκε δεύτερος βαθµός αποκέντρωσης, οι Περιφέρειες, µε σκοπό την προώθηση και συντονισµό της περιφερειακής ανάπτυξης. Οι Περιφέρειες, όπως και οι Νοµοί, δεν αποτελούσαν ιδιαίτερα Νοµικά Πρόσωπα, αφού εντάσσονταν στο Νοµικό Πρόσωπο του Κράτους, ο καθορισµός δε της ονοµασίας και της έδρας τους γίνονταν µε ιατάγµατα. Τα πρώτα περιφερειακά όργανα αποτελούσαν ο Γενικός Γραµµατέας Περιφέρειας µετακλητός δηµόσιος υπάλληλος και το Περιφερειακό Συµβούλιο, µε αποφασιστικές και γνωµοδοτικές αρµοδιότητες. Ακολούθησε ο Ν.2240/1994, ο οποίος σε συνδυασµό µε το Ν.2218/1994 εισάγει το θεσµό του Περιφερειακού ιευθυντή, επίσης µετακλητού δηµοσίου υπαλλήλου, ο οποίος διοριζόταν µε απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών και ασκούσε όλες τις 17

αρµοδιότητες των παλαιότερων Νοµαρχών, πλην εκείνων που µεταβιβάστηκαν ρητά στις νέες Νοµαρχιακές Αυτοδιοικήσεις. Ο Ν.2399/1996 καταργεί τη θέση του Περιφερειακού ιευθυντή και ιδρύει τους Γενικούς Γραµµατείς Περιφερειών, στους οποίους µεταβιβάζονται πλέον όλες οι αρµοδιότητες. 1.1.3 Η ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΤΙΚΗ ΟΜΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ Σύµφωνα µε το άρθρο 101 του Συντάγµατος όπως αυτό αναθεωρήθηκε το 2001 (Τµήµα ΣΤ ιοίκηση Κεφάλαιο πρώτο, «Οργάνωση της ιοίκησης»), η διοίκηση του ελληνικού κράτους οργανώνεται σύµφωνα µε το αποκεντρωτικό σύστηµα. Η διοικητική διαίρεση της χώρας διαµορφώνεται µε βάση τις γεωοικονοµικές, κοινωνικές και συγκοινωνιακές συνθήκες. Τα περιφερειακά κρατικά όργανα σύµφωνα µε την παρ.3 του ιδίου άρθρου η οποία προστέθηκε µε την αναθεώρηση του 2001 έχουν γενική αποφασιστική αρµοδιότητα για τις υποθέσεις της περιφέρειάς τους, ενώ οι κεντρικές υπηρεσίες διατηρούν µόνο ειδικές αρµοδιότητες, καθώς βέβαια και την καθολική αρµοδιότητα προσδιορισµού της γενικής κατεύθυνσης, του συντονισµού και άσκησης του ελέγχου νοµιµότητας στις πράξεις των περιφερειακών οργάνων, όπως ο νόµος ορίζει. (Ερµηνευτική δήλωση: Ο κοινός νοµοθέτης και η διοίκηση, όταν αυτή δρα κανονιστικά έχουν υποχρέωση να λαµβάνουν υπ όψη τις ιδιαίτερες συνθήκες των νησιωτικών περιοχών.) Η συνταγµατική κατοχύρωση της αποκέντρωσης ολοκληρώνεται µε την πρόβλεψη του άρθρου 118 παρ.3 του Συντάγµατος, το οποίο προβλέπει ότι ο νόµος ο οποίος προσδιορίζει τυχόν µεταφορές αρµοδιοτήτων µεταξύ κεντρικών και περιφερειακών οργάνων µπορεί να τροποποιηθεί µόνο για τη µεταφορά αρµοδιοτήτων από τα κεντρικά στα περιφερειακά όργανα. Έτσι, γίνεται φανερό ότι η «αποκέντρωση» σηµαίνει σύσταση περιφερειακών οργάνων µε αποφασιστικές αρµοδιότητες, υπό τον όρο της διατήρησης του ελέγχου υπέρ των κεντρικών οργάνων του κράτους. Συνεπώς, το κεντρικό κράτος λειτουργεί, τρόπον τινά, ως «στρατηγείο ανάπτυξης» µε επιτελικό ρόλο και συγχρόνως συντονιστικό, παρεµβατικό και ελεγκτικό έργο σε εκείνους τους τοµείς που κρίνονται κρίσιµοι για το δηµόσιο εθνικό συµφέρον. Ακόµη, η Περιφέρεια αναλαµβάνει ρόλο 18

προγραµµατικό, αλλά συγχρόνως και τη δυνατότητα υλοποίησης του εθνικού και περιφερειακού σχεδιασµού. Στην Αυτοδιοίκηση, τέλος, πρώτου και δευτέρου βαθµού, ανατίθενται όλες εκείνες οι αποφασιστικές αρµοδιότητες για την εκπλήρωση του σκοπού της τοπικής ανάπτυξης. 1.1.4 Η ΕΝΙΑΙΑ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗ ΜΟΝΑ Α ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Η αναβάθµιση της περιφερειακής οργάνωσης της χώρας µέσω µίας ορθολογικότερης κατανοµής αρµοδιοτήτων µεταξύ κεντρικής και αποκεντρωµένης διοίκησης αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για µία αποτελεσµατικότερη λειτουργία του Κράτους. Ειδικότερα, ενισχύει τον αναπτυξιακό ρόλο της Περιφέρειας και διασφαλίζει την εφαρµογή µίας ενιαίας εθνικής στρατηγικής, διαµορφόνωντας συγχρόνως µία σύνθετη αλλά και σαφώς προσδιορισµένη σχέση ανάµεσα στην αποκεντρωµένη κρατική διοίκηση και την Αυτοδιοίκηση. Κατά τη συζήτηση στη Βουλή του σχεδίου νόµου του Ν.2503/1997 τονίστηκε ότι επιχειρείται µία προσπάθεια συνολικής αναδιοργάνωσης της ηµόσιας ιοίκησης, εισάγοντας ένα σύστηµα διοικητικών µεταρρυθµίσεων σε όλο το εύρος της ιοίκησης (κεντρική αποκεντρωµένη και ΟΤΑ). Η ανακατανοµή των αρµοδιοτήτων µεταξύ κεντρικών και αποκεντρωµένων υπηρεσιών θα ελαττώσει το φόρτο εργασίας της κεντρικής διοίκησης, επιτρέποντάς της να αφοσιωθεί περισσότερο στον επιτελικό της ρόλο. Πρόκειται για αλλαγές οργανωτικής φύσεως του ελληνικού κράτους που είχαν ήδη επισηµανθεί από τα έτη 1966 1967 και επέβαλαν οι συνθήκες που είχαν διαµορφωθεί στην ΕΕ, αλλά και σε παγκόσµιο επίπεδο. Ο Ν.2503/1997 επιφέρει µία δραστική αλλαγή στο τοπίο της διοικητικής αποκέντρωσης του ελληνικού κράτους, ιδρύοντας και καθιερώνοντας την Περιφέρεια ως µοναδική βαθµίδα αποκεντρωµένης διοικητικής υπηρεσίας. Αποκτά ο όρος «Περιφέρεια» διττή σηµασία, µία εδαφική, ως αποτελούσα δηλαδή τµήµα της ελληνικής επικράτειας εντός του οποίου ασκείται η αποφασιστική και συντονιστική αρµοδιότητα των κεντρικών οργάνων του Κράτους, αλλά ταυτόχρονα και µία ξεχωριστή διακριτή οργανωτικά διοικητική µονάδα του Κράτους. Στην αποκεντρωµένη αυτή µονάδα αναγνωρίζεται διοικητική και δηµοσιονοµική 19

αυτοτέλεια. Η διοικητική αυτοτέλεια εκδηλώνεται µέσω της παρουσίας του Γενικού Γραµµατέα της Περιφέρειας ως επικεφαλής µε την αποφασιστική αρµοδιότητα που έχει σε ζητήµατα της ευθύνης του και µε την ανεξάρτητη οργάνωση και προσωπικό της Περιφέρειας σε σχέση µε τα υπουργεία. Η δηµοσιονοµική αυτοτέλεια έγκειται στην κατάρτιση ίδιου προϋπολογισµού της Περιφέρειας και στην εγγραφή των πιστώσεων που διαχειρίζεται η Περιφέρεια σε αυτό το ξεχωριστό τµήµα του κρατικού προϋπολογισµού. Στην Περιφέρεια ανατίθεται πλέον ο σχεδιασµός, συντονισµός και προγραµµατισµός και εφαρµογή πολιτικών για την οικονοµική, πολιτιστική κσι κοινωνική ανάπτυξη του χώρου εποπτείας και ευθύνης της. Περιέχονται επίσης σε αυτήν όλες οι περιφερειακές και εκτελεστικές αρµοδιότητες των Υπουργείων εκτός από αυτές των Υπουργείων Οικονοµικών (Επιθεωρήσεις Τελωνείων,.Ο.Υ., Υ..Ε., Κτηµατικές και Χηµικές Υπηρεσίες), Πολιτισµού (Εφορίες, Μουσεία και Ινστιτούτα), Ανάπτυξης, Αγροτικής Ανάπτυξης και της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας. Με τον τρόπο αυτό, επιτυγχάνεται αποφόρτιση των κεντρικών οργάνων από τις διαχειριστικού τύπου αρµοδιότητες, µε αποτέλεσµα να επιτυγχάνεται η εκπλήρωση του επιτελικού ρόλου των Περιφερειών, ο οποίος συνίσταται στη διαµόρφωση και προγραµµατισµό της κεντρικής και καθ ύλην (ανά Υπουργείο δηλαδή) πολιτικής και δράσης, στην παροχή οδηγιών και κατευθύνσεων προς τα περιφερειακά όργανα για την επίτευξη των παραπάνω στόχων και σκοπών, καθώς και στον έλεγχο των περιφερειακών οργάνων. Ακόµη: Καθίσταται υπεύθυνη για την εφαρµογή της εθνικής περιφερειακής πολιτικής εντός των ορίων της Προγραµµατίζει, σχεδιάζει, συντονίζει και εφαρµόζει τις πολιτικές για την οικονοµική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη Ενοποιεί τις διάσπαρτες διανοµαρχιακές υπηρεσίες των υπουργείων σε ενιαία οργανωτική δοµή ιαµορφώνει το πλαίσιο για την αποτελεσµατική άσκηση των µεταβιβαζοµένων από την κεντρική διοίκηση αρµοδιοτήτων ιασφαλίζει την απρόσκοπτη συνεργασία και τον παραγωγικό συντονισµό µε την κεντρική διοίκηση για τον εθνικό προγραµµατισµό 20

Αποτελεί εν τέλει, τον συνδετικό κρίκο µεταξύ κεντρικής διοίκησης και αυτοδιοίκησης. Με τις ρυθµίσεις αυτές και τους στόχους η αυτοτέλεια της Περιφέρειας ενισχύεται µε διατάξεις που αφορούν στην εσωτερική οργάνωση και λειτουργία της, τη στελέχωσή της και την οικονοµική της διαχείριση. Το οργανωτικό σχήµα που δηµιουργείται έχει σκοπό να ορίσει προϋποθέσεις οριζόντιας λειτουργίας της κάθε διοικητικής περιφέριεας µε βασικό άξονα την ικανοποίηση των ιδιαιτέρων αναγκών και ιδιοµορφιών της κάθε γεωγραφικής περιοχής, χωρίς όµως η λειτουργία αυτή να βρίσκει προσκόµµατα στις κάθετες εξαρτήσεις και επιδράσεις από τα κεντρικά όργανα. Οι Περιφέρειες που συστάθηκαν για την εξυπηρέτηση των παραπάνω στόχων είναι δεκατρείς (13): - Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, η οποία περιλαµβάνει τους Νοµούς Έβρου, Ξάνθης, Ροδόπης, Καβάλας και ράµας µε έδρα την Κοµοτηνή - Κεντρικής Μακεδονίας, η οποία περιλαµβάνει τους Νοµούς Θεσσαλονίκης, Σερρών, Χαλκιδικής, Πέλλας, Ηµαθίας και Πιερίας µε έδρα τη Θεσσαλονίκη - υτικής Μακεδονίας, η οποία περιλαµβάνει τους Νοµούς Κοζάνης, Καστοριάς, Φλώρινας και Γρεβενών µε έδρα την Κοζάνη - Ηπείρου, η οποία περιλαµβάνει τους Νοµούς Άρτας, Ιωαννίνων, Θεσπρωτίας και Πρέβεζας µε έδρα τα Ιωάννινα - Ιονίων Νήσων, η οποία περιλαµβάνει τους Νοµούς Κερκύρας, Λευκάδας, Κεφαλλονιάς και Ζακύνθου µε έδρα την Κέρκυρα - υτικής Ελλάδας, η οποία περιλαµβάνει τους Νοµούς Αιτωλοακαρνανίας, Αχαϊας και Ηλείας µε έδρα την Πάτρα - Στερεάς Ελλάδας, η οποία περιλαµβάνει τους Νοµούς Βοιωτίας, Εύβοιας, Ευρυτανίας, Φθιώτιδας και Φωκίδας µε έδρα τη Λαµία - Αττικής, η οποία περιλαµβάνει το Νοµό Αττικής µε έδρα την Αθήνα - Πελλοπονήσου, η οποία περιλαµβάνει τους Νοµούς Αργολίδας, Αρκαδίας, Κορινθίας, Λακωνίας και Μαγνησίας µε έδρα την Τρίπολη - Βορείου Αιγαίου, η οποία περιλαµβάνει τους Νοµούς Λέσβου,Σάµου και Χίου µε έδρα τη Μυτιλήνη 21

- Νοτίου Αιγαίου, η οποία περιλαµβάνει τους Νοµούς ωδεκανήσου και Κυκλάδων µε έδρα την Ερµούπολη της Σύρου και - Κρήτης, η οποία περιλαµβάνει τους Νοµούς Λασιθίου, Ηρακλείου, Ρεθύµνης και Χανίων µε έδρα το Ηράκλειο 1.2 ΟΡΓΑΝΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΡΜΟ ΙΟΤΗΤΕΣ 1.2.1 Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Ο επικεφαλής της Περιφέρειας, ο Γενικός Γραµµατέας, κατέχει θέση µετακλητού ηµοσίου Υπαλλήλου, διορίζεται, παύεται και µετακινείται από Περιφέρεια σε Περιφέρεια µε πράξη του Υπουργικού Συµβουλίου που εκδίδεται έπειτα από εισήγηση του Υπουργού Εσωτερικών, ηµόσιας ιοίκησης και Αποκέντρωσης (ΕΣ Α). Συνεπώς, ο ΓΓΠ έχει µικτό ρόλο: πολιτικό και διοικητικό. Είναι εκπρόσωπος της Κυβέρνησης και ταυτόχρονα υπεύθυνος για την άσκηση της κυβερνητικής πολιτικής για τα θέµατα που αφορούν τη διοικητική του µονάδα, δηλαδή την Περιφέρεια. Προϊσταται όλων των Υπηρεσιών της Περιφέρειας και κατευθύνει, συντονίζει, εποπτεύει και ελέγχει τη δράση των υπηρεσιών και των υπαλλήλων αυτής. Ο ΓΓΠ είναι επίσης πειθαρχικός προϊστάµενος των υπαλλήλων της Περιφέρειας και προϊσταται επίσης των αστυνοµικών, πυροσβεστικών και λιµενικών αρχών. Μετέχει στην άσκηση εποπτείας επί των ΟΤΑ και ασκεί έλεγχο επί των ΝΠ που εδρεύουν στην Περιφέρεια και δεν εποπτεύονται από Νοµαρχιακές Αυτοδιοικήσεις, ήµους, Κοινότητες και Υπουργεία. Στο ΓΓΠ ανήκουν αποκλειστικά οι αρµοδιότητες που έχουν ανατεθεί ή µεταβιβαστεί στις υπηρεσίες της Περιφέρειας, καθώς και κάθε άλλη αρµοδιότητα που του παρέχει ο νόµος ή ανατίθεται σε αυτόν βάσει νόµου. Είναι ο κύριος διατάκτης του προϋπολογισµού της Περιφέρειας. Γενικότερα, Ο ΓΓΠ απέκτησε όλες εκείνες τις αρµοδιότητες που είχε ο Νοµάρχης ως το προηγούµενο περιφερειακό όργανο, οι οποίες περιήλθαν στην Περιφέρεια 22

βάσει της νέας οργανωτικής δοµής. Ως το κύριο µονοµελές όργανο, οποιαδήποτε αρµοδιότητα περιέχεται στην Περιφέρεια ανήκει στον ΓΓΠ, ο οποίος είναι και αρµόδιος για την έκδοση όλων των σχετικών ατοµικών και κανονιστικών διοικητικών πράξεων, καθώς και για τη σύναψη των διοικητικών και ιδιωτικών συµβάσεων. Ο Γενικός Γραµµατέας µπορεί µε απόφασή του να µεταβιβάζει στο Γενικό ιευθυντή της Περιφέρειας, στους Προϊσταµένους ιευθύνσεων και γενικά σε Προϊσταµένους υπηρεσιακών µονάδων της Περιφέρειας, ορισµένες αρµοδιότητές του ή το δικαίωµα της υπογραφής κατά περίπτωση. ύναται επίσης, να µεταβιβάζει αρµοδιότητές του ως πειθαρχικού Προϊσταµένου στο Γενικό ιευθυντή της Περιφέρειας, ο οποίος αναπληρώνει το Γενικό Γραµµατέα όταν απουσιάζει ή κωλύεται και ασκεί τα καθήκοντά του όταν η θέση είναι κενή. Ως µετακλητός υπάλληλος υπάγεται στην ιεραρχική κατάταξη των διοικητικών οργάνων και κατά συνέπεια είναι υφιστάµενος του Υπουργού ΕΣ Α καθώς επίσης και των Υπουργών των οποίων κατέχει µέρος των αρµοδιοτήτων. Εφαρµόζεται προληπτικός και κατασταλτικός ιεραρχικός έλεγχος: Σε προληπτικό επίπεδο, µπορεί να ασκηθεί κατά των πράξεων του ΓΓΠ ειδική διοικητική προσφυγή ενώπιον του αρµοδίου Υπουργού σύµφωνα µε το Ν.3200/1955, άρθρο 8, ο οποίος δύναται να ασκήσει έλεγχο νοµιµότητας και όχι σκοπιµότητας, εντός, ανατρεπτικής προθεσµίας τριάντα (30) ηµερών από τη δηµοσίευση της πράξης. Ο Υπουργός οφείλει να κρίνει επί της προσφυγής σε χρονικό διάστηµα εξήντα (60) ηµερών, προθεσµία η οποία επίσης είναι ανατρεπτική, µετά την άπρακτη πάροδο της οποίας θεωρείται ότι η προσφυγή έχει απορριθφεί. Κατά των πράξεων του Υπουργού είναι δυνατή η άσκηση απλής διοικητικής προσφυγής ή αίτησης θεραπείας, η οποία δεν υπάγεται σε ορισµένη προθεσµία και είναι άτυπη. Ο κατασταλτικός έλεγχος ασκείται από τον Υπουργό και αυτεπαγγέλτως, ύστερα από την πάροδο τριών (3) µηνών και περιλαµβάνει όλες τις πράξεις του ΓΓΠ, εφόσον ρητά δεν ορίζεται το αντίθετο. Σε κάθε περίπτωση πάντως, πράξεις του Υπουργού οι οποίες ακυρώνουν πράξεις του ΓΓΠ είναι υποχρεωτικές και δεν επιδέχονται επανεξέταση ή άλλη αµφισβήτηση. 23

1.2.2 ΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Το Περιφερειακό Συµβούλιο αποτελεί το συλλογικό διοικητικό όργανο της Περιφέρειας µε συµβουλευτικές και αποφασιστικές αρµοδιότητες που έχει την ευθύνη για το σχεδιασµό, τον προγραµµατισµό και το συντονισµό της Περιφέρειας και συγχρόνως το χώρο έκφρασης και εκπροσώπησης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Α και Β βαθµού) και των παραγωγικών τάξεων. Το Περιφερειακό Συµβούλιο λειτουργεί συνεπώς στο πλαίσιο της διαδικασίας του δηµοκρατικού προγραµµατισµού και συγκροτείται από: α) Το Γενικό Γραµµατέα της Περιφέρειας, ως Πρόεδρο β) Τους Προέδρους των Ενιαίων Νοµαρχιακών Αυτοδιοικήσεων και τους Νοµάρχες της Περιφέρειας γ) Έναν εκπρόσωπο από κάθε τοπική ένωση ήµων και Κοινοτήτων που εδράζονται στην Περιφέρεια, ο οποίος εκλέγεται, µαζί µε τον αναπληρωτή του, από τη διοικούσα επιτροπή της ΤΕ Κ. δ) Έναν εκπρόσωπο των κοινωνικών φορέων (των Επιµελητηρίων) και έναν εκπρόσωπο των παραγωγικών τάξεων, του Τεχνικού Επιµελητηρίου Ελλάδος, του Γεωτεχνικού Επιµελητηρίου Ελλάδος, του Οικονοµικού Επιµελητηρίου Ελλάδος, της Α..Ε..Υ., ΠΑ.Σ.Ε.Γ.Ε.Σ και Γ.Σ.Ε.Ε.. Στις συνεδριάσεις του Περιφερειακού Συµβουλίου συµµετέχει άνευ ψήφου ο Γενικός ιευθυντής της Περιφέρειας. Ο Ν.2503/1997 προέβλεψε τη σύσταση Επιτροπής (µε κοινή απόφαση των Υπουργών ΕΣ Α και Εθνικής Οικονοµίας) από ειδικούς επιστήµονες και από εκπροσώπους των δύο υπουργείων, επίσης εκπροσώπου της Ε.Ν.Α.Ε. και της Κ.Ε..Κ.Ε., η οποία θα έχει ως έργο την υποβολή εισήγησης για την τροποποίηση των κειµένων διατάξεων σχετικών µε τη συγκρότηση, τη λειτουργία και τις αρµοδιότητες του Περιφερειακού Συµβουλίου, προκειµένου να εξασφαλισθεί η αποτελεσµατική λειτουργία του. Για τη στήριξη της περιφερειακής διοίκησης της χώρας και την εναρµόνιση των περιφερειακών πολιτικών ιδρύεται το Συµβούλιο Περιφερειών στο Υπουργείο ΕΣ Α.Το Συµβούλιο των Περιφερειών αποτελείται από τον Υπουργό ΕΣ Α ως Πρόεδρο, αναπληρούµενο από τον οριζόµενο από αυτόν Υφυπουργό του ιδίου 24

Υπουργείου και τους Γενικούς Γραµµατείς των 13 Περιφερειών. Στο Συµβούλιο συµµετέχει επίσης και ο αρµόδιος ιευθυντής του Υπουργείου. Στις συνεδριάσεις του Συµβουλίου, ανάλογα µε τα εξεταζόµενα θέµατα συµµετέχουν και οι αρµόδιοι Υπουργοί, µπορεί δε να καλούνται κατά περίπτωση και υπηρεσιακοί παράγοντες. Συνέρχεται τακτικά κάθε τρεις (3) µήνες και κατά περίπτωση για ειδικά θέµατα σε έκτακτες συνεδριάσεις, καθώς και κατά τη διάρκεια κατάρτισης ετησίων και µακροπροθέσµων προγραµµάτων. Συγκαλείται από τον Πρόεδρό του τακτικά ή κατά περίπτωση ή και µετά από πρόταση άλλου Υπουργού για εξέταση θέµατος της αρµοδιότητάς του και µπορεί να συνεδριάζει σε ολοµέλεια ή κατά τµήµατα. Ειδικά Συντονιστικά Συµβούλια συνιστώνται επίσης για τις Περιφέρειες: α) που εµπίπτουν στο χώρο αρµοδιότητας του Υπουργείου Μακεδονίας Θράκης και β) για αυτές που εµπίπτουν στο χώρο αρµοδιότητας του Υπουργείου Αιγαίου, τα οποία συγκαλούνται και προεδρεύονται από τους αντιστοίχους Υπουργούς µε αποστολή να συντονίζουν τη δράση των αντιστοίχων Περιφερειών και να αναπτύσσουν κοινές δράσεις µεταξύ τους. Συνίσταται επίσης ειδικό συντονιστικό συµβούλιo για θέµατα σχεδιασµού και παρακολούθησης αναπτυξιακών προγραµµάτων και κινήτρων ιδιωτικών επενδύσεων συγκαλούµενο και προεδρευόµενο από τον Υπουργό Εθνικής Οικονοµίας, ή εκπρόσωπό του. 1.2.3 ΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Ακόµη σηµαντικότερος έµελλε να αποδειχτεί ο ρόλος της Περιφέρειας για την απορρόφηση και διαχείριση της ροής των χρηµατοδοτήσεων απο την Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι συνεπώς χαρακτηριστικό ότι µε το Ν.2218/1994 (άρθρα 53, 54 και 56) για τη Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση προβλέφθηκε η σύσταση Περιφερειακού Ταµείου στην εδρα κάθε Περιφέρειας, ενός οργάνου προγραµµατισµού και ανάπτυξης. Κύριο έργο του είναι η ταµειακή διαχείριση των συνολικών πόρων της Περιφέρειας, εθνικών και κοινοτικών, σύµφωνα µε τις αποφάσεις του Περιφερειακού Συµβουλίου και στο πλαίσιο των επιταγών της ΕΕ. Το ΠΤΑ αποτελεί ΝΠΙ και εποπτεύεται από τον Υπουργό ΕΣ Α. 25

Σκοπός και αρµοδιότητές του είναι: (α) η διαχείριση των πιστώσεων του Προγράµµατος ηµοσίων Επενδύσεων (Π Ε), χρηµατοδοτήσεων φορέων του ηµοσίου Τοµέα και άλλων Νοµικών Προσώπων, χρηµατοδοτήσεων προερχοµένων από προγράµµατα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλων διεθνών οργανισµών και φορέων του εξωτερικού και οι οποίες αφορούν τα περιφερειακά, τα νοµαρχιακά, τα τοπικά και τα ειδικά αναπτυξιακά προγράµµατα της περιοχή της Περιφέρειας. (β) ασχολείται µε τη τεχνική υποστήριξη της Περιφέρειας στον τοµέα εκπόνησης µελετών, ερευνών και εφαρµογής προγραµµάτων που αναθέτει για την αποτελεσµατικότερη αξιοιίηση των πόρων, (γ) την επιβολή, βεβαίωση και είσπραξη τελών, δικαιωµάτων και εισφορών, (δ) την άσκηση της ταµειακής του διαχείρισης, (ε) τη συµµετοχή σε προγράµµατα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, (στ) τη σύναψη δανείων µε χρηµατοδοτικούς φορείς του εσωτερικού και του εξωτερικού για την εκτέλεση έργων, την παροχή υπηρεσιών, τη διεξαγωγή ερευνών και την εκπόνηση αναπτυξιακών, τεχνοοικονοµικών και οργανωτικών µελετών, καθώς και την επίβλεψη και υλοποίηση προγραµµάτων που αναθέτουν στο Ταµείο τα υπουργεία, η Περιφέρεια, οι ΟΤΑ Α και Β βαθµού και τα ΝΠ (Ν. 2946/2001, ΦΕΚ 224, αρ.18 παρ.8). Το ΠΤΑ διοικείται από το ιοικητικό του Συµβούλιο και τον Πρόεδρο. Το Σ, συγκροτείται µε απόφαση του ΓΓΠ για τετραετή θητεία και αποτελείται από το Γενικό Γραµµατέα της Περιφέρειας, ως Πρόεδρο, έναν εκπρόσωπο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α βαθµού, έναν εκπρόσωπο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Β βαθµού, έναν εκπρόσωπο εργοδοτικών οργανώσεων, έναν εκπρόσωπο εργατικών οργανώσεων και δύο Προϊσταµένους υπηρεσιών της Περιφέρειας. Το Σ ασκεί την κύρια διοίκηση του Ταµείου, επιµελείται των υποθέσεών του µε γνώµονα και το συµφέρον του και αποφασίζει για κάθε θέµα, εκτός από τα θέµατα που ανήκουν στην αρµοδιότητα του Προέδρου του (ΓΓΠ). Ο Πρόεδρος του Ταµείου ακολούθως, είναι ο νόµιµος εκπρόσωπος του Ταµείου στα δικαστήρια καθώς και σε κάθε ηµόσια Αρχή, εκτελεί τις αποφάσεις του Σ, είναι Προϊστάµενος του προσωπικού, διατάζει την είσπραξη των εσόδων του και εκδίδιει τα χρηµατικά εντάλµατα πληρωµής σε βάρος των πιστώσεων του προϋπολογισµού, υπογράφει τις συµβάσεις που συνάπτει το Ταµείο και γενικότερα ασκεί όσες αρµοδιότητες του ανατίθενται από το νόµο ή άλλες διατάξεις, από τον κανονισµό και µε αποφάσεις του Σ. Το ΠΤΑ διαθέτει ίδιο προϋπολογισµό και ταµειακή υπηρεσία. ιατάκτης των δαπανών του είναι ο Πρόεδρος, αναπληρούµενος από το νόµιµο αναπληρωτή του. Οι 26

πόροι του προέρχονται από τις χρηµατοδοτήσεις τις οποίες διαχειρίζεται, την επιβολή τελών δικαιωµάτων και εισφορών, τη συµµετοχή σε προγράµµατα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τη σύναψη δανείων, την παροχή υπηρεσιών, την εκτέλεση εργασιών, τη διεξαγωγή ερευνών και την εκπόνηση µελετών και προγραµµάτων, τις κάθε είδους επιχορηγήσεις, δωρεές, κληροδοτήµατα, κληρονοµιές, από την περιουσία του Ταµείου καθώς και από κάθε άλλη πηγή. Σύµφωνα µε την Υπουργική Απόφαση του ΥΠΕΣ Α (463 ΦΕΚ Β 140/18.2.1998 Κανονισµός Προσωπικού των Περιφερειακών Ταµείων Ανάπτυξης) η οργανωτική διάρθρωση του ΠΤΑ αποτελείται από τη Νοµική Υπηρεσία και τη ιεύθυνση Υπηρεσιών του ΠΤΑ, η οποία διακρίνεται σε τέσσερα (4) Τµήµατα: Α) Τµήµα Οικονοµικής ιαχείρισης Επενδυτικών Προγραµµάτων Έχει γενικό αντικείµενο τη διαχείριση πιστώσεων του Π Ε, χρηµατοδοτήσεων φορέων του ηµοσίου Τοµέα και άλλων Νοµικών Προσώπων, χρηµατοδοτήσεων προερχοµένων από προγράµµατα της ΕΕ και άλλων διεθνών οργανισµών και λοιπών φορέων του εξωτερικού και οι οποίες αφορούν τα περιφερειακά, τα νοµαρχιακά, τα τοπικά και τα ειδικά αναπτυξιακά προγράµµατα της περιοχής της Περιφέρειας. Β) Τµήµα Επιστηµονικής και Τεχνικής Υποστήριξης και Υλοποίησης Προγραµµάτων Αρµοδιότητα του Τµήµατος αυτού είναι η τεχνική υποστήριξη της Περιφέρειας και ιδίως στον τοµέα της εκπόνησης µελετών, ερευνών και εφαρµογής προγραµµάτων που αναθέτει στο ταµείο η Περιφέρεια για την αποδοτικότερη αξιοποίηση των πόρων και τη συµµετοχή σε προγράµµατα της ΕΕ, την εκτέλεση έργων, την παροχή υπηρεσιών και την εφαρµογή προγραµµάτων για λογαριασµό του Ταµείου. Γ) Τµήµα Οικονοµικών Υπηρεσιών Έχει αντικείµενο τη σύνταξη και παρακολούθηση υλοποίησης ετήσιου προϋπολογισµού εσόδων, εξόδων, έργων και επενδύσεων του Ταµείου. ) Τµήµα ιοικητικών Υπηρεσιών Με αρµοδιότητα τη γραµµατειακή υποστήριξη του Ταµείου, την τήρηση εγγράφων κλπ. 27

Σε κάθε Τµήµα προϊσταται ένας Υπεύθυνος Τµήµατος, ο οποίος έχει την ευθύνη έναντι του ιευθυντή για την αποτελεσµατική και αποδοτική εκτέλεση των λειτουργιών του Τµήµατος προγραµµατίζοντας, οργανώνοντας, συντονίζοντας και ελέγχοντας τις επιµέρους δραστηριότητες, έτσι ώστε να εκπληρώνονται οι περιοδικοί (τακτικοί και στρατηγικοί) στόχοι των προγραµµάτων δράσης του Ταµείου. Το Συµβούλιο Συντονισµού Εργασιών αποτελεί ένα συλλογικό συµβουλευτικό όργανο του ΠΤΑ µε αποστολή την υποστήριξη της λειτουργίας του προγραµµατισµού, συντονισµού και της παρακολούθησης του έργου των Υπηρεσιών. Σκοπός του Συµβουλίου είναι ο προγραµµατισµός και ο απολογισµός της δραστηριότητας των Υπηρεσιών, η αλληλοενηµέρωση και η οριζόντια συνεργασία µεταξύ των Υπηρεσιών και η επίλυση διατµηµατικών προβληµάτων. Με την παραπάνω απόφαση του Υπουργού ΕΣ Α και πρόταση του οικείου Περιφερειακού Ταµείου καθορίζονται ακόµη οι θέσεις του προσωπικού, το µισθολόγιο, προσόντα και κωλύµατα πρόσληψης, οι λόγοι λύσης και καταγγελίας της σύµβασης εργασίας, η διαδικασία αξιολόγησης του προσωπικού, τα πειθαρχικά αδικήµατα, παραπτώµατα και ποινές καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτοµέρεια. 1.3 Η ΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Το οργανωτικό σχήµα που προβλέπει ο Ν.2503/1997 για την Περιφέρεια είναι αυτό της ιεραρχικής διάρθρωσης των οργανικών µονάδων της και συστηµατοποιείται σε τρία (3) επίπεδα Γενικής ιεύθυνσης ιεύθυνσης Τµήµατος. Σε κάθε Περιφέρεια συνίσταται µία Γενική ιεύθυνση που ονοµάζεται Γενική ιεύθυνση Περιφέρειας της οποίας προϊσταται ο Γενικός ιευθυντής Περιφερείας (Ν.2503/1997, άρθρο 2, παρ.4. Η Γενική ιεύθυνση Περιφερείας συγκροτείται από όλες τις ιευθύνσεις και τα αυτοτελή Τµήµατα και γραφεία της Περιφέρειας που έχουν την έδρα τους µέσα στα διοικητικά της όρια. Με Προεδρικά ιατάγµατα και γνώµη του κατά περίπτωση αρµοδίου ΓΓΠ επιτρέπεται να καταργούνται, ενοποιούνται ή να διαχωρίζονται οργανωτικές µονάδες της Περιφέρειας ή να ορίζεται διαφορετική έδρα και τοπική αρµοδιότητα ορισµένων, ώστε η οργάνωση της κάθε Περιφέρειας να προσαρµόζεται στις τοπικές συνθήκες και ιδιαιτερότητες. Οι διανοµαρχιακές και περιφερειακές Υπηρεσίες των υπουργείων, καθώς και οι περιφερειακές Υπηρεσίες σε 28

επίπεδο Νοµού ή Νοµαρχίας καταργούνται αυτοδικαίως και οι αρµοδιότητές τους ασκούνται από τις αντίστοιχες Υπηρεσίες της Περιφέρειας που συνιστώνται µε τον παρόντα νόµο. Ειδικότερα, η Γενική ιεύθυνση Περιφερείας αποτελείται από έντεκα (11) ιευθύνσεις, δύο (2) αυτοτελή Τµήµατα, το Π.Σ.Ε.Α. (Τµήµα Πολιτικής Σχεδίασης Έκτακτης Ανάγκης το οποίο διέπεται, σ ότι αφορά τη διάρθρωση, τη λειτουργία κα τις αρµοδιότητές του από τις κείµενες ειδικές διατάξεις), το Τµήµα Επικοινωνίας και Εξυπηρέτησης Πολιτών και ένα Γραφείο, το Γραφείο Πολιτικής Προστασίας. Σε κάθε Περιφέρεια εκτός από αυτές της Αττικής και της Κεντρικής Μακεδονίας λειτουργεί δικαστικό Γραφείο του Νοµικού Συµβουλίου του Κράτους (Ν.Σ.Κ.) σύµφωνα µε τις διατάξεις που το διέπουν και το Γραφείο Γενικού Γραµµατέα Περιφέρειας, το οποίο επικουρεί το ΓΓΠ στην άσκηση των καθηκόντων του, έχει την επιµέλεια της αλληλογραφίας του και της τήρησης των σχετικών αρχείων και στοιχείων, οργανώνει την επικοινωνία του µε τις Υπηρεσίες και τους πολίτες και µελετά ειδικά θέµατα σχετικά µε το αντικείµενο της αρµοδιότητάς του. Οι ιευθύνσεις είναι οι εξής: Σχεδιασµού και Ανάπτυξης ηµόσιας Υγείας ηµοσίων Έργων Ελέγχου Κατασκευής Έργων Ελέγχου Συντήρησης Έργων Περιβάλλοντος και Χωροταξίας ασών Γεωργικής Ανάπτυξης Aποκέντρωσης και Αυτοδιοίκησης ιοίκησης ιεύθυνση Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ιοίκησης 29

1.4 ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ Προκειµένου οι Περιφέρειες να λειτουργήσουν οµαλά και να αποκτήσουν δικό τους προσωπικό άµεσα και χωρίς καθυστερήσεις, οι οργανικές θέσεις των υπαλλήλων της Περιφέρειας καλύφθηκαν µε την αυτοδίκαιη µεταφορά τους (όπως όριζε ο Ν.2503/1997, αρ.2,παρ.3) από τις οργανικές θέσεις του προσωπικού των Υπουργείων που ασκούσαν προηγουµένως τα καθήκοντά τους σε περιφερειακό επίπεδο εντός της επικράτειας της Περιφέρειας. Οι υπάλληλοι κατατάχθηκαν και εντάχθηκαν στους αντιστοίχους κλάδους και ειδικότητες και για το λόγο αυτό θεωρήθηκε ότι µετετάχθησαν οµαδικά. Η κατάταξη των θέσεων σε κατηγορίες, κλάδους και ειδικότητες,οκαθορισµός των ειδικών προσόντων κατά κλάδο και ειδικότητα, καθώς κι οι κλάδοι των οποίων οι υπάλληλοι κρίνονται για την καάληψη θέσεων προϊσταµένων των κατά περίπτωση οργανικών µονάδων, ανάλογα µε την ειδικότητα, τον κλάδο και το αντικείµενο των συγκεκριµένων οργανικών µονάδων καθορίζονται από το Ν.2530/1997. Επιπλέον, σκοπός των ρυθµίσεων αυτών είναι και η στελέχωση των περιφερειακών µονάδων µε προσωπικό αυξηµένων προσόντων, το οποίο θα µπορούσε να ανταποκριθεί µε επιτυχία στα νέα του καθήκοντα, διασφαλίζοντας και την επιτυχία της αποστολής της νοµοθετικής µεταρρύθµισης. Με γνώµονα την αποφυγή επανάληψης της ανεπαρκούς κάλυψης των υποθέσεων των νοµαρχιών λόγω έλλειψης εξειδικευµένου προσωπικού υιοθετήθηκαν ρυθµίσεις που αφορούν στη δέσµευση των υπηρετούντων, στη σύσταση θέσεων ειδικού επιστηµονικού προσωπικού και υπαλλήλων ΠΕ κλπ., καθώς και η σύσταση ιδίου Υπηρεσιακού Συµβουλίου. Σε κάθε Περιφέρεια συνίσταται πενταµελές Υπηρεσιακό Συµβούλιο,µε ανάλογη εφαρµογή των διατάξεων του άρθρου 37 του Ν.3190/1994 (ΦΕΚ 28Α), τη συγκρότηση του οποίου αποφασίζει ο ΓΓΠ. Το Συµβούλιο είναι αρµόδιο για την κρίση των θεµάτων υπηρεσιακής κατάστασης τουπροσωπικού της οικείας Περιφέρειας. Η µετάταξη των υπαλλήλων από µία Περιφέρεια σε θέση κλάδου της ίδιας κατηγορίας άλλης Περιφέρειας επιτρέπεται, εφόσον ο µετατασσόµενος έχει τα απαραίτητα προσόντα. Η µετάταξη διενεργείται µε αίτηση του υπαλλήλου και συνεκτίµηση των υπηρεσιακών αναγκών µε κοινή απόφαση των Γενικών 30

Γραµµατέων των οικείων Περιφερειών, που εκδίδεται έπειτα από σύµφωνη γνώµη των Υπηρεσιακών Συµβουλίων. Σε περίπτωση διαφωνίας µεταξύ των δύο Συµβουλίων η διαφωνία λύεται µε κοινή απόφαση των Γενικών Γραµµατέων. Με τις ίδιες προϋποθέσεις και διαδικασία επιτρέπονται και αµοιβαίες µετατάξεις. Επιτρέπεται η απόσπαση υπαλλήλων από Περιφέρεια σε Περιφέρεια,µε κοινή απόφαση των ΓΓΠ, από Περιφέρεια σε Υπουργείο και από Υπουργείο η ΝΠ σε Περιφέρεια µε κοινή απόφαση του Υπουργού ΕΣ Α και του αρµοδίου Υπουργού. Για τη µετάθεση των υπαλλήλων της Περιφέρειας εντός των ορίων της εφαρµόζονται οι περί µεταθέσεως διατάξεις, που ισχύουν για όλους τους υπαγοµένους στον υπαλληλικό κώδικα υπαλλήλους. Οι δαπάνες λειτουργίας της Περιφέρειας καταβάλλονται από πιστώσεις οι οποίες εγγράφονται σε ξεχωριστό τµήµα του Γενικού Κρατικού Προϋπολογισµού, κατά Περιφέρεια, νοµό ή νοµαρχία και ειδικό φορέα δραστηριότητας. Ο ΓΓΠ είναι ο κύριος διατάκτης του προϋπολογισµού της Περιφέρειάς του, µε εξαίρεση τις πιστώσεις των ειδικών φορέων των νοµών ή νοµαρχιών της Περιφέρειας. Επιπλέον, από το 1998 εκδίδονται από το Υπ.Εθ.Ο.Οι. Συλλογικές Αποφάσεις Έργων ανά Περιφέρεια (Σ.Α.Ε.Π.) των οποίων οι πιστώσεις περιλαµβάνονται στον Προϋπολογισµό ηµοσίων Επενδύσεων. 1.5 Ο ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΕΠΙ ΤΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ ΤΩΝ ΟΤΑ Η Περιφέρεια ως αποκεντρωµένη Υπηρεσία του Κράτους, πέρα από τον επιτελικό και στρατηγικό της ρόλο στην ανάπτυξη και προγραµµατισµό του γεωγραφικού διοικητικού τµήµατος ευθύνης της, διατηρεί µκαι εκτεταµένη εξουσία άσκησης ελέγχου επί των πράξεων (Α και Β βαθµού) της περιοχής της. Ο έλεγχος αυτός αποτελεί ουσιαστικά το θεσµικό αντιστάθµισµα της αυτοτέλειας των ΟΤΑ, υπό την έννοια ότι οι αρµοδιότητες των τελευταίων, οι οποίες κατωχυρώνονται και Συνταγµατικά, δεν παύουν να αποτελούν τµήµα της ενιαίας πρωτογενούς κρατικής εξουσίας, το οποίο τους έχει παραχωρηθεί από το κεντρικό κράτος. Για το λόγο αυτόκαι για την τήρηση της νοµιµότητας, το κεντρικό κράτος 31

διατηρεί το δικαίωµα της επέµβασης στο έργο των ΟΤΑ ασκώντας διοικητική εποπτεία στις πράξεις τους. Συγκεκριµένα, στο άρθρο 102 παρ.1 του Συντάγµατος, κατωχυρώνεται η ύπαρξη των δύο πρώτων βαθµών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ταυτόχρονα το λεγόµενο «τεκµήριο αρµοδιότητας» υπέρ αυτών για τη διαχείριση των τοπικών υποθέσεων. Η δεύτερη παράγραφος του ιδίου άρθρου κατωχυρώνει τη διοικητική και οικονοµική αυτοτέλεια των ΟΤΑ, η οποία όµως υφίσταται τον περιορισµό της τέταρτης παραγράφου, στην οποία ορίζεται ότι «το Κράτος ασκεί στους ΟΤΑ εποπτεία που συνίσταται αποκλειστικά σε έλεγχο νοµιµότητας και δεν επιτρέπεται να εµποδίζει την πρωτοβουλία και ελεύθερη δράση τους. Ο έλεγχος νοµιµότητας ασκείται όπως ο νόµος ορίζει.» Είναι προφανές από τη διάταξη αυτή ότι ο συνταγµατικός νοµοθέτης θέλησε να εξαρτήσει τη δράση των ΟΤΑ από την αρχή της νοµιµότητας, τονίζοντας ότι η αυτοτέλειά τους δε θα πρέπει σε καµία περίπτωση να εκληφθεί ως απόλυτη ελευθερία δράσης ή ακόµη και αυθαιρεσία, αλλά ως µία άλλη κρατική δραστηριότητα αυτοπεριοριζόµενη από το νόµο και το κράτος δικαίου. Από την άλλη πλευρά, ο έλεγχος νοµιµότητας δε µπορεί ποτέ να είναι έλεγχος σκοπιµότητας, γιατί στην περίπτωση αυτή θα αποτελούσε παρέµβαση στον πυρήνα της αυτοδιοίκησης και αµφισβήτηση του κριτηρίου της αρµοδιότητας των ΟΤΑ. Στο άρθρο 177 του ηµοτικού και Κοινοτικού Κώδικα προβλέπεται ότι η εποπτεία επί των πράξεων των συλλογικών οργάνων των ΟΤΑ ασκείται από το ΓΓΠ. Όλες οι πράξεις των δηµοτικών και κοινοτικών συµβουλίων και λοιπών συλλογικών οργάνων των ΟΤΑ και των ΝΠ αυτών αποστέλλονται στο ΓΓΠ εντός προθεσµίας δέκα (10) ηµερών από τη συνεδρίαση συνοδευόµενο από αντίγραφο του αποδεικτικού δηµοσίευσης. Το ίδιο ισχύει και για τις πράξεις των οργάνων της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης (Ν.2218/1994, αρ.18, παρ.1, ο οποίος αναφέρει ότι «οι πράξεις των οργάνων της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης είναι εκτελεστές αφότου εκδοθούν»). Ο ΓΓΠ µπορεί να παραπέµψει, εντός προθεσµίας πέντε (5) και δεκαπέντε (15) ηµερών από τη λήψη τους τις πράξεις οι οποίες θεωρεί ότι αιτιολογηµένα δεν είναι νόµιµες σε µία ειδική Επιτροπή, η οποία αποφασίζει επίσης αιτιολογηµενα µέσα σε αποκλειστική προθεσµία είκοσι (20) ηµερών από τη λήψη του παραπεµπτικού εγγράφου, µαζί µε τα προβλεπόµενα από το νόµο δικαιολογητικά για την έκδοσή της, ακυρώνοντας την πράξη ή αποφαινόµενη ότι νοµίµως εξεδόθη. Αν η Επιτροπή δεν αποφανθεί εντός της 32

προθεσµίας, θεωρείται ότι η πράξη είναι νόµιµη. Η σύνθεση της Επιτροπής είναι τριµελής και συνίσταται στην έδρα κάθε Περιφέρειας. Βάσει του άρθρου 22 του Ν.3051/2002 ορίζεται ότι η τριµελής Επιτροπή ανασυντίθεται και πλέον αποτελείται από: Ένα µέλος του Νοµικού Συµβουλίου του Κράτους, ως Πρόεδρο, που ορίζεται µε τον αναπληρωτή του από τον Πρόεδρο του ΝΣΚ. Έναν µόνιµο υπάλληλο της Περιφέρειας, κατηγορίας ΠΕ, µε βαθµό τουλάχιστον Α, που ορίζεται µε τον αναπληρωτή του από το Γενικό Γραµµατέα της Περιφέρειας και Έναν αιρετό εκπρόσωπο, ο οποίος υποδεικνύεται από την Τ.Ε..Κ. ή τη Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση του κάθε νοµού που υπάγεται στην Περιφέρεια, µε τον αναπληρωτή του και ο οποίος µετέχει στην Επιτροπή όταν συζητείται θέµα που αφορά ήµο ή Κοινότητα του νοµού ή τη Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση, αντιστοίχως. Η Επιτροπή συγκροτείται µε απόφαση του ΓΓΠ για όλη τη διάρκεια της νοµαρχιακής περιόδου. Η θητεία των µελών της λήγει πάντοτε µε την ανάληψη καθηκόντων από τα νέα µέλη της Επιτροπής. Με την ίδια απόφαση ορίζεται και ο γραµµατέας της Επιτροπής µε τον αναπληρωτή του υπάλληλος του ΥπΕΣ Α ή αν δεν υπάρχει υπάλληλος άλλου Υπουργείου ή υπάλληλος ΝΠ. Έργο της Επιτροπής είναι η άσκηση ελέγχου νοµιµότητας στις πράξεις των οργάνων των ΟΤΑ που παραπέµπονται σε αυτήν από το ΓΓΠ και η εκδίκαση προσφυγών κατά των πράξεων των οργάνων αυτών. Συνεπώς, στην Επιτροπή ανατίθεται διττό έργο: Α) Η άσκηση ενός αυτεπαγγέλτου κατασταλτικού ελέγχου σε όλες τις πράξεις των ΟΤΑ και Β) Η εκδίκαση (ειδικών διοικητικών) προσφυγών των πολιτών που έχουν έννοµο συµφέρον κατά των πράξεων των ΟΤΑ, εντός αποκλειστικής προθεσµίας δέκα (10) ηµερών από τη δηµοσίευση ή την κοινοποίηση των πράξεων των ΟΤΑ. 33

Η διάταξη αυτή µαζί µε τη Συνταγµατική πρόβλεψη και το Ν.3200/1955 «περί διοικητικής αποκεντρώσεως», καθιερώνει υπέρ της Επιτροπής τεκµήριο αρµοδιότητας εποπτείας και ελέγχου της νοµιµότητας, ο οποίος περιλαµβάνει την ευθεία παράβαση νόµου, την έλλειψη αιτιολογίας, παράβαση δεδικασµένου, ανάκληση πράξεων κατά παράβαση των διατάξεων, πλάνη περί τα πράγµατα, κακή χρήση της διακριτικής ευχέρειας, κατάχρηση εξουσίας και αναρµοδιότητα έκδοσης πράξης. Η Επιτροπή συνέρχεται τακτικά τουλάχιστον δύο (2) φορές το µήνα και σε έκτακτες συνεδριάσεις όταν το κρίνει ο Πρόεδρος, ο οποίος και συντάσσει ετήσια αναλυτική έκθεση για τη δράση της Επιτροπής κατά το προηγούµενο έτος και τις διαπιστώσεις του από την εκδίκαση των προσφυγών και παραποµπών την οποία υποβάλλει στο Υπουργείο Εσωτερικών, ηµόσιας ιοίκησης και Αποκέντρωσης (άρθρο 7, παρ.1 Ν.2839/2000). Παρά το επαρκές και ανανεούµενο νοµικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία της Επιτροπής, πρέπει να επισηµανθεί ότι η άσκηση της διοικητικής εποπτείας συναντά σηµαντικά προβλήµατα στην εφαρµογή της. Η υποχρέωση της Περιφέρειας να αποφανθεί εντός αποκλειστικών προθεσµιών (20 ηµέρες στον αυτεπάγγελτο έλεγχο και 60 ηµέρες στην εκδίκαση της προσφυγής), δηµιουργεί στην πράξη εκτεταµένα προβλήµατα αποτελεσµατικότητας του ελέγχου που ασκεί και στην ουσία περιορίζει το δικαίωµα προσφυγής των πολιτών, δεδοµένου ότι εάν δεν αποφανθεί εντός της προθεσµίας θεωρείται ότι η πράξη είναι νόµιµη. Με υπαιτιότητα των εµπλεκοµένων υπηρεσιών και κωλυσιεργίες των µελών της Επιτροπής, οι προθεσµίες περνούν άπρακτες µε αποτέλεσµα τη µη εξέταση των πράξεων και την υποχρεωτική πλέον οδό της προσβολής τους µέσω των δικαστηρίων. Ακόµη, έχει παρατηρηθεί αδυναµία της Περιφέρειας να επιβάλλει την εφαρµογή των πράξεων που εκδίδει στους εµπλεκοµένους ΟΤΑ, παρά το γεγονός ότι οι πράξεις αυτές συνιστούν εκτελεστές διοικητικές πράξεις µε δυνατότητα προσβολής τους στα διοικητικά δικαστήρια. ε λείπουν βέβαια και οι περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες η Περιφέρεια επικαλείται έλλειψη υλικοτεχνικών υποδοµών και ανεπάρκεια ανθρώπινου δυναµικού για να είναι σε θέση να ασκήσει 34