ύαπαντήσεις ερωτήσεων και λ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ σεις ασκήσεων ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Γ τάξη Γενικού Λυκείου Γ τάξη ΕΠΑ.Λ. Η συγγραφή και η επιμέλεια του βιβλίου πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΩΝ «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ»
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΡΧΙΚΗΣ ΕΚ ΟΣΗΣ ΕΠΟΠΤΕΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ: Θεοχαρούλα Μ. Μαγουλά Δρ. Οικονομολόγος, Σύμβουλος Π.Ι. ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ: Λιανός Θεόδωρος Παπαβασιλείου Αντώνιος Χατζηανδρέου Ανδρέας Καθηγητής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών Καθηγητής Β/θμιας Εκπαίδευσης Καθηγητής Β/θμιας Εκπαίδευσης ΚΡΙΤΕΣ: Προδρομίδης Κυπριανός Λαζάνης Γεώργιος Μοσχολέα Δέσποινα Καθηγητής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών Καθηγητής Β/θμιας Εκπαίδευσης Καθηγήτρια Β/θμιας Εκπαίδευσης ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΑΝΕΚ ΟΣΗΣ Η επανέκδοση του παρόντος βιβλίου πραγματοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών & Εκδόσεων «Διόφαντος» μέσω ψηφιακής μακέτας, η οποία δημιουργήθηκε με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ / ΕΠ «Εκπαίδευση & Διά Βίου Μάθηση» / Πράξη «ΣΤΗΡΙΖΩ». Οι αλλαγές που ενσωματώθηκαν στην παρούσα επανέκδοση έγιναν με βάση τις διορθώσεις του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 6. i) ε, ii) δ, iii) ε, iv) γ, v) δ. 7. α) Λάθος, β) Σωστό, γ) Λάθος, δ) Λάθος, ε) Λάθος, στ) Λάθος, ζ) Λάθος, η) Λάθος. ΑΣΚΗΣΕΙΣ 8. Οι καμπύλες παραγωγικών δυνατοτήτων για τα αγαθά Χ, Ψ και Χ, Φ παρουσιάζονται στο διπλανό διάγραμμα. Ψ, Φ 0 4 40 3 30 0 0 0 0 0 0 30 40 0 Χ Η καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων για τα αγαθά Χ, Ψ είναι ευθεία γραμμή με κλίση. Η Κ.Π.Δ. για τα αγαθά Χ, Ψ είναι τεθλασμένη και προς τα δεξιά της άλλης για τους συνδυασμούς Β Γ Δ Ε. Η κλίση είναι αρνητική, αλλά διαφέρει μεταξύ των ευθύγραμμων τμημάτων. Το κόστος ευκαιρίας του Φ σε όρους Χ δίνεται ως εξής: Ποσότητα Φ από 0-4 από 4-6 από 6-37 από 37-44 από 44-0 0,7 0,83 0,9,43,67 9. Το νέο διάγραμμα είναι: Φ 00 90 80 70 60 0 40 30 0 0 0 0 0 0 30 40 0 Χ 3
0. Αν το εναλλακτικό κόστος είναι σταθερό, η κλίση της Κ.Π.Δ. παραμένει σταθερή σε όλο το μήκος της και, συνεπώς, είναι ευθεία γραμμή.. Βρίσκουμε το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Χ σε όρους του Ψ: Ψ Από Α σε Β: ΚΕ = Χ Χ = 00 00 = Ψ Από Β σε Γ: ΚΕ = Χ Χ = 0 0 = 3 Ψ Από Γ σε Δ: ΚΕ = Χ Χ = 0 30 = Χ Ψ Α 0 00 X 3 = 90 Ψ 3 = ; Β 00 300 Χ = 40 Ψ = ; Γ 0 0 Χ = 60 Ψ = ; Δ 80 0 α) Το Χ = 60 βρίσκεται μεταξύ των συνδυασμών Γ και Δ, όπου ΚΕ Χ = 0 Ψ = 0 Ψ = 0 Ψ = 00. 60 0 Παρατηρούμε ότι οι δυνατότητες της οικονομίας είναι Ψ = 00 και όχι 0, άρα ο συνδυασμός είναι ανέφικτος. β) Το Χ = 40 βρίσκεται μεταξύ των συνδυασμών Β και Γ, όπου ΚΕ Χ = 3 300 Ψ 3 = 300 Ψ = 0 Ψ = 80. 40 00 Παρατηρούμε ότι οι δυνατότητες της οικονομίας είναι Ψ = 80, επομένως είναι άριστος συνδυασμός. γ) Το Χ 3 = 90 βρίσκεται μεταξύ των συνδυασμών Α και Β, όπου ΚΕ Χ = 00 Ψ = 90 0 3 00 Ψ = 80 Ψ = 30. 3 3 Παρατηρούμε ότι οι δυνατότητες της οικονομίας είναι Ψ 3 = 30, επομένως μπορεί να παράγει Ψ = 30. Ο συνδυασμός είναι εφικτός. 4
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ. Σωστή η δ. ΑΣΚΗΣΕΙΣ. Η ζήτηση για τιμές που βρίσκονται στο τμήμα ΜΑ της ευθείας είναι ελαστική. Στην ελαστική ζήτηση, όταν η τιμή μειώνεται, αυξάνει η συνολική δαπάνη των καταναλωτών. Επομένως P > P. 3. Επειδή οι καμπύλες ζήτησης είναι ευθείες παράλληλες, έχουν την ίδια κλίση. Αυτό σημαίνει ότι ο λόγος Δ/ΔP είναι ο ίδιος και για τις δύο καμπύλες. Διαφέρει όμως ο λόγος P/, αφού: P P < > >, άρα, ED 4. α, β, δ, ε.. δ, ε. > ED. 6. Αν η ζητούμενη ποσότητα στο Β, τότε 0 0 0 04, = 04, = 0 = = 38. 60 0 0 0 3 Αν Ρ η τιμή στο Γ, τότε 38 00 P 38 P 0, = 0, = 38 P = 0 ( 60 P ) 60 P 00 ( 60 P ) 00 38 P = 3000 + 0 P P = 3000 P = 0. 7. Για Ρ = 0 η ζητούμενη ποσότητα είναι = 300 0 = 00. Για Ρ = 60 η ζητούμενη ποσότητα είναι = 300 60 = 80. Άρα, η ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή είναι: 80 00 0 E = D P = = = 00 00 000 = 0, 60 0 0 000 P 0 0
8. Για να υπολογίσουμε την ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή, πρέπει το εισόδημα να είναι σταθερό. Αυτό είναι δυνατό μόνο μεταξύ των σημείων Α και Δ και των σημείων Β και Ε. Από το Α στο Δ είναι: 30 0 00 E D = = 0 = = 0 00 0 0 4 08, Από το Β στο Ε είναι: 80 0 00 E D = = 40 0 = 400 = 066, 0 00 0 0 600 Για να υπολογίσουμε την εισοδηματική ελαστικότητα, πρέπει η τιμή να παραμένει σταθερή. Αυτό είναι δυνατό μόνο μεταξύ των σημείων Α και Β και των σημείων Δ και Ε. E Y 0 0 00000 40 = = = 6, 0000 00000 0 Ε Y 80 30 00000 00 = = = 666, 0000 00000 30 Μπορούν να γίνουν δύο ευθύγραμμα τμήματα καμπυλών ζήτησης. Το ΑΔ και P 0 Δ Ε Το σημείο Γ δεν είναι αρκετό για να προσδιορίσουμε την καμπύλη ζήτησης για το εισόδημα 300.000 νομισματικές μονάδες. 00 Α Β 80 0 30 0 80 0 00 Γ 6
9. Η αύξηση του εισοδήματος θα αυξήσει τη ζήτηση, αφού το αγαθό είναι κανονικό (Ε Υ = 0,8). Μετατόπιση της καμπύλης ζήτησης από D σε D. Από το σημείο Α στο σημείο Β. Διάγραμμα.. Ε Υ = ποσοστιαία αύξηση της ζήτησης ποσοστιαία αύξηση του εισοδήματος 0,8 = ποσοστιαία μεταβολή της ζήτησης % ποσοστιαία αύξηση της ζήτησης = %. Επομένως = + % = + 0, =, =, ( 400) = 448. Η αύξηση της τιμής θα μειώσει τη ζητούμενη ποσότητα. Μετατόπιση επί της καμπύλης Ζ από το σημείο Β στο σημείο Γ. Διάγραμμα. Ε D = ποσοστιαία μείωση της ζητούμενης ποσότητας ποσοστιαία αύξηση της τιμής _ 0, = ποσοστιαία μείωση της ζητούμενης ποσότητας 0% ποσοστιαία μείωση της ζητούμενης ποσότητας = %. Η τελική ποσότητα γίνεται: = 0, % = 00, 3 3 = 0, 9 = 0, 9 ( 448) = 4, 6. 3 3 3 P D D P Γ P 0 3 A Διάγραμμα. B 7
0. Έστω Ρ η αρχική τιμή και η αρχική ζητούμενη ποσότητα. Η αρχική συνολική δαπάνη είναι: ΣΔ = Ρ. E D = ποσοστιαία μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας ποσοστιαία μεταβολή της τιμής ποσοστιαία μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας 04, = 0% ποσοστιαία μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας = ( 04, )( 0%) =+ 4% Η τελική τιμή θα είναι: P = P 0% P P = P 0, P P = 09, P. Η τελική ζητούμενη ποσότητα θα είναι: = + 4% = + 0, 04 = 04,. Η τελική συνολική δαπάνη θα είναι: Σ = P = (, 09P )( 04, ) = 0, 936 P, δηλαδή Σ = 0, 936 Σ. Άρα, ποσοστιαία μεταβολή της συνολικής δαπάνης: Σ Σ Σ 0, 936Σ Σ ( 0, 936 ) Σ 00 = 00 = Σ Σ Η μείωση της συνολικής δαπάνης είναι 6,4%. 00 = ( 0, 064) 00 = 64, %. 8
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ. α) Λάθος, β) Λάθος, γ) Λάθος, δ) Σωστό. 6. i) β, ii) δ, iii) ε, iv) ε. ΑΣΚΗΣΕΙΣ. α) Με βάση τα δεδομένα του πίνακα, υπολογίζουμε το μέσο και το οριακό προϊόν της εργασίας χρησιμοποιώντας τους τύπους: AP = MP = L L Αριθμός Εργατών Συνολικό Προϊόν Μέσο Προϊόν Οριακό Προϊόν 0 0 40 40 40 90 4 0 3 80 60 90 4 60 6 80 30 6 0 6 30,7 0 7 90 4,4 0 8 60 3, 30 Για να ισχύει ο νόμος της φθίνουσας απόδοσης, θα πρέπει, καθώς αυξάνεται η ποσότητα της εργασίας (με τους υπόλοιπους συντελεστές παραγωγής σταθερούς), μετά από κάποιο αριθμό εργατών να αρχίσει να μειώνεται το οριακό προϊόν και μετά το μέσο προϊόν της εργασίας. Η μείωση του οριακού προϊόντος εκδηλώνεται μετά τον τρίτο εργάτη και στη συνέχεια του μέσου προϊόντος μετά τον τέταρτο εργάτη. Επομένως, ισχύει ο νόμος της φθίνουσας απόδοσης, και συγκεκριμένα μετά την τρίτη μονάδα του μεταβλητού συντελεστή της εργασίας, γιατί από το επίπεδο αυτό της παραγωγής και μετά το οριακό προϊόν μειώνεται. β) Το συνολικό προϊόν λαμβάνει τη μεγαλύτερη τιμή του στο επίπεδο παραγωγής της έκτης μονάδας εργασίας. Αυτό συμβαίνει, γιατί στο σημείο αυτό το οριακό προϊόν μηδενίζεται. Από το σημείο αυτό και πέρα το συνολικό προϊόν μειώνεται, γιατί το οριακό προϊόν γίνεται αρνητικό (Διάγραμμα ). 9
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 30 300 0 00 0 00 0 TP 0 0 0 3 4 6 8 L 7 MP. Με βάση τα δεδομένα του πίνακα, συμπληρώνουμε τα κενά χρησιμοποιώντας τους τύπους: AP = = AP L και MP = L L Μπορούμε να βρούμε το συνολικό προϊόν, όταν δίνεται το οριακό, χρησιμοποιώντας τον τύπο του οριακού προϊόντος. 0 Αριθμός Εργατών L Συνολικό Προϊόν TP() Μέσο Προϊόν AP Οριακό Προϊόν MP 4 4 4 4 0 = 4 0 X 4 6 = X = 30 6 3 4 4 30 = 4 3 X 4 4 6 = X = 80 6 4 3 4 = 0 4 6 0 0 80 = 40 4 0 0 = 30 6 7 8 68: 8= 7 9 68 0 6 68 68 = 0 9 8 60 68 = 8 0 9
3. Προϊόν Σταθερό Μεταβλητό Συνολικό Μέσο Σταθερό Μέσο Μεταβλητό Μέσο Συνολικό Οριακό FC VC TC AFC AVC ATC MC 0 00 0 00 0 00.00 3.000 0 0 300 0 0 00 X 3 = 4. 800 X 6 =. 300 X 0 = X 4 = 40 X = 6 30 30 00 X 4 = 7. 00 X 7 = 7. 700 X = 6, 6 40 X 6 = 6, 6 X 7 = 40 X = 36 00 9.360 X 8 = 9. 860 X = 3, 8 60 X 8 = 73, 8 X 9 = 360 X = 40 00 X =. 00 X 9 =. 700 X 3 =, 80 X 0 = 9, 460 Το σταθερό κόστος είναι σε όλα τα επίπεδα 00. Υπολογίζουμε τα μεγέθη από τους τύπους: VC MC = () AFC = FC ( ) AVC = VC () 3 ATC = TC ( 4) X3. 00 () 30 = X3 = 4. 800 0 0 9. 360 () 3 60 = X = 36 X () 3 80 = X X και () X 9. 360 460 = X = 40 και X X 36 =. 00 4. α) Επειδή ο μοναδικός μεταβλητός συντελεστής είναι η εργασία και η αμοιβή της είναι σταθερή και ίση με 6.000 χρηματικές μονάδες, χρησιμοποιώντας τον τύπο MC W W = και από αυτό MP = MP MC έχω: 6. 000 MP = =00 60 6. 000 MP = =0 40 6. 000 MP = = 0 4 6. 000 MP 6 = = 00 30
6. 000 MP 3 = = 00 30 6. 000 MP 4 = = 0 4 Σύμφωνα με τον τύπο 6. 000 MP 7 = =0 40 6. 000 MP 8 = =00 60 MP = L, έχουμε: 0 700 00 = = 00 0 = = 90 0 4 00 6 90 0 = = 0 00 = 6 =. 0 6 3 0 7. 0 00 = 3 = 40 0 = 7 =. 300 3 7 6 4 40 8. 300 0 = 4 = 700 00 = 8 =. 400 4 3 8 7 β) Ο νόμος της φθίνουσας απόδοσης αρχίζει να εμφανίζεται μετά τον πέμπτο εργάτη, επειδή μετά το σημείο αυτό το οριακό προϊόν μειώνεται και ταυτόχρονα το οριακό κόστος ανέρχεται.
. α) Κατασκευάζουμε τον πίνακα δεδομένων: Προϊόν Μέσο Μεταβλητό Οριακό Μέσο Συνολικό Μέσο Σταθερό 8 0 έστω Χ 8, έστω Χ + 4 8 Έστω ότι το προϊόν μετά την αύξηση της παραγωγής είναι Χ και στη συνέχεια γίνεται Χ + 4. Οριακό = Μεταβολή Μεταβλητού Κόστους Μεταβολή παραγωγής Μέσο Μεταβλητό = Μεταβλητό Προϊόν Επομένως, Μεταβλητό = Μέσο Μεταβλητό Προϊόν, δηλαδή VC 8 = 8 = 40 VC X = 8, X Αντικαθιστώ στον τύπο του οριακού κόστους 8, X 40 = ( X 8) = 8, X 40 X 96= 8, X 40 X 8 X 8, X= 6 και X =6. Επομένως, το προϊόν λαμβάνει τις τιμές όπου Χ = 6 και Χ + 4 = 0. Το σταθερό κόστος στο επίπεδο παραγωγής 8 είναι: AFC = Σταθερό Προϊόν και Σταθερό = AFC = 8. 0 = 60 Επομένως, το συνολικό κόστος είναι 60 + 40 = 00. 3
Το Μέσο Συνολικό στη η μονάδα παραγωγής είναι: ATC = TC Επειδή το οριακό κόστος από το επίπεδο παραγωγής 8 μέχρι και 6 είναι, αυτό σημαίνει ότι κάθε μονάδα που παράγεται μεταξύ αυτού του επιπέδου έχει κόστος για την επιχείρηση ευρώ, όσο και το οριακό κόστος. Άρα, TC = TC8 + MC9 + MC0 + MC + MC, δηλαδή 00 + 4 = 48 48 και ATC = = 0, 66. β) Το μεταβλητό της ης μονάδας παραγωγής, για τον ίδιο λόγο που αναφέρεται πιο πάνω, είναι VC = VC8 + MC9 + MC0 + MC + MC + MC3 + MC4 + MC VC = 40 + 7 = 4. Το Μεταβλητό της 8ης μονάδας προκύπτει VC8 = VC6 + MC7 + MC8 το VC6 = AVC6 6 = 86, = 36. Το οριακό κόστος όμως της 7ης και 8ης μονάδας πρέπει να υπολογισθεί από τον τύπο OK = Μεταβολή συνολικού κόστους Μεταβολή παραγωγής όπου TC 0 = ATC = 8 0 = 360. = TC TC, 0 6 0 6 TC 6 = Μεταβλητό + Σταθερό = 36 + 60 = 96, 360 96 άρα MC = = 6 0 6 και VC 8 = 36 + 6 + 6 = 68. 4
Άρα η μεταβολή του μεταβλητού κόστους της 8ηs μονάδας από τη η μονάδα είναι 68 4 = 44. 6. α) Υπολογίζουμε το μέσο προϊόν (ΑΡ) από τον τύπο: AP = L x 3 AP = = AP = = 6 AP 3 = = 7 AP 4 = = 8 3 4 40 4 4 AP = = 8 AP 6 = = 7 AP 7 = = 6 6 7 Υπολογίζουμε το οριακό προϊόν από τον τύπο: MP = L 0 MP = 0 = MP = 7 = MP 3 3 = = 9 MP 4 = = 3 4 3 40 3 4 40 4 4 MP = = 8 MP 6 = = MP 7 = = 0 4 6 7 6 β) Υπολογίζουμε το Μέσο Μεταβλητό (AVC) από τον τύπο: AVC = W AP 460 460 460 AVC = = 94 AVC = = 770 AVC 3 = = 660 6 7 460 460 460 AVC 4 = = 77, AVC = = 77, AVC 6 = = 660 8 8 7 460 AVC 7 = = 770 6 Υπολογίζουμε το Οριακό από τον τύπο: MC = W MP 460 460 460 MC = = 94 MC = = 660 MC 3 = = 3, 3 7 9