ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΡΑΛΙΜΝΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2012-2013 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2013 ΜΑΘΗΜΑ: ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ Ι ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 10/06/2013 ΤΑΞΗ: Β Κατεύθυνσης ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2:00 ΩΡΑ: 7:45 9:45 π.μ. Όνομα Μαθητή/τριας: Τμήμα: Αρ. Βαθμός: Υπογραφή καθηγητή: Οδηγίες: α) Επιτρέπεται η χρήση μη προγραμματιζόμενης υπολογιστικής μηχανής που φέρει τη σφραγίδα του σχολείου. β) Να γράφετε με μπλε μελάνι. γ) Δεν επιτρέπεται η χρήση διορθωτικού υγρού ή διορθωτικής ταινίας. δ) Να γράψετε τις απαντήσεις σας στο εξεταστικό δοκίμιο, στον κενό χώρο μετά από κάθε ερώτηση. ε) Να συμμορφώνεστε πρόθυμα με τις οδηγίες των επιτηρητών. στ) Η ΔΟΛΙΕΥΣΗ ΤΙΜΩΡΕΙΤΑΙ ΑΥΣΤΗΡΑ Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από τρία μέρη, το ΜΕΡΟΣ Α, το ΜΕΡΟΣ Β και το ΜΕΡΟΣ Γ. Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από 13 σελίδες. ΜΕΡΟΣ Α: (30 μονάδες) Να απαντήσετε ΟΛΕΣ τις ερωτήσεις 1-5. Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με 6 μονάδες. ΕΡΩΤΗΣΗ 1 α) «Ο γάμος αποτελεί κοινωνικό θεσμό, ο οποίος συνυπάρχει και διαιωνίζεται με την ιστορία του ανθρώπου». Να δώσετε τον ορισμό του γάμου. 1
β) Να γράψετε και να επεξηγήσετε δύο (2) προϋποθέσεις επιτυχίας του γάμου. (μον.4) ΕΡΩΤΗΣΗ 2 α) Τι είναι τα Σεξουαλικά Μεταδιδόμενα Νοσήματα (Σ.Μ.Ν.); Να δώσετε τέσσερα (4) παραδείγματα. Παραδείγματα: 1. 2. 3. 4. β) Τα Σεξουαλικά Μεταδιδόμενα Νοσήματα παρουσιάζουν μια σημαντική και ανησυχητική αύξηση. Να γράψετε τρεις (3) τρόπους αποφυγής των Σεξουαλικών Μεταδιδόμενων Νοσημάτων. ΕΡΩΤΗΣΗ 3 Να αναφέρετε το ρόλο του λίπους: α) Στις τροφές: 2
β) Στον οργανισμό: ΕΡΩΤΗΣΗ 4 Να σημειώσετε ΣΩΣΤΟ ή ΛΑΘΟΣ στα πιο κάτω: α) Η σωστή διατροφή δεν είναι απαραίτητη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. β) Μια έγκυος γυναίκα μπορεί να μεταδώσει τον ιό HIV στο έμβρυό της. γ) Η κατανάλωση ποσότητας αλκοόλ κατά την εγκυμοσύνη δεν επηρεάζει την υγεία του βρέφους. δ) Η καφεΐνη διαπερνά τον πλακούντα. ε) Το υπερβολικό άγχος της εγκύου μπορεί να επηρεάσει το έμβρυο. στ) Η τοξοπλάσμωση κατά την εγκυμοσύνη περνά διαμέσου του πλακούντα και μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στο έμβρυο. ΣΩΣΤΟ ΛΑΘΟΣ ΕΡΩΤΗΣΗ 5 Η «Σωστή και Υγιεινή Διατροφή» περιλαμβάνει τρεις (3) βασικές αρχές. Να τις ονομάσετε και να τις επεξηγήσετε. 3
ΜΕΡΟΣ Β: (40 μονάδες) Να απαντήσετε τις τέσσερις (4) από τις έξι (6) ερωτήσεις. Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με 10 μονάδες. ΕΡΩΤΗΣΗ 1 Η Άντρη είναι ένα δεκαπεντάχρονο κορίτσι που είχε πρόβλημα στο παρελθόν με το σωματικό της βάρος. Τους τελευταίους μήνες ακολουθεί μια εξαντλητική δίαιτα με αποτέλεσμα να έχει χάσει απότομα πολλά κιλά. Η ίδια είναι πολύ ευχαριστημένη με την απώλεια βάρους και θα συνεχίσει τη δίαιτα, αφού πιστεύει ότι έχει και άλλα κιλά να χάσει. α) Από ποιο διατροφικό πρόβλημα κινδυνεύει η Άντρη; Να επεξηγήσετε. β) Ποιοι άλλοι λόγοι μπορεί να οδήγησαν την Άντρη στο να θέλει να χάσει πολύ βάρος; Να αναφέρετε και να επεξηγήσετε τρεις (3) από αυτούς. γ) Να αναφέρετε τέσσερα (4) συμπτώματα, τα οποία παρουσιάζουν τα άτομα με το πιο πάνω διατροφικό πρόβλημα. 4
ΕΡΩΤΗΣΗ 2 Η υγεία είναι βασικό δικαίωμα κάθε ανθρώπου και αποτελεί το θεμέλιο για την ανάπτυξη και την πρόοδο του ατόμου στην κοινωνία. Καθοριστικός είναι ο ρόλος της πριν αλλά και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. α) Να δώσετε τον ορισμό της υγείας σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). (μον.1) β) Να ονομάσετε τέσσερις (4) παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία του κάθε ατόμου. γ) Να αναφέρετε τρεις (3) στόχους του προγεννητικού ελέγχου. δ) Να γράψετε τέσσερις (4) μεθόδους με τις οποίες μπορεί να γίνει ο προγεννητικός έλεγχος. (μον.4) 5
ΕΡΩΤΗΣΗ 3 Η Πυραμίδα της Μεσογειακής Διατροφής προωθείται σε πολλές χώρες ως το πιο ιδανικό μοντέλο διατροφής και επηρεάζει θετικά την ανθρώπινη υγεία. α) Να γράψετε πέντε (5) βασικά χαρακτηριστικά της Μεσογειακής Διατροφής. (μον.5) β) Το πρότυπο της Μεσογειακής Δίαιτας προτείνει το 40% των συνολικών θερμίδων να προέρχεται από το λίπος, αρκεί αυτό να προέρχεται σε μεγάλο ποσοστό από το ελαιόλαδο το οποίο έχει ευεργετικές ιδιότητες στον ανθρώπινο οργανισμό. Να αναφέρετε πέντε (5) σημεία που να δικαιολογούν την τόσο μεγάλη κατανάλωση του ελαιόλαδου. (μον.5) ΕΡΩΤΗΣΗ 4 α) Να εξηγήσετε τα παρακάτω και για το κάθε ένα να γράψετε τις ανάλογες πηγές. Πρωτεΐνες ανώτερης βιολογικής αξίας: 6
Πρωτεΐνες κατώτερης βιολογικής αξίας: β) Να δώσετε τους ορισμούς για τα πιο κάτω: «Απαραίτητα» Αμινοξέα: «Μη Απαραίτητα» Αμινοξέα: γ) Να αναφέρετε τέσσερις (4) λόγους για τους οποίους κάποια άτομα επιλέγουν τη χορτοφαγία ως τρόπο διατροφής. δ) Να γράψετε ένα (1) πλεονέκτημα και ένα (1) μειονέκτημα της χορτοφαγικής διατροφής. 7
ΕΡΩΤΗΣΗ 5 Τις τελευταίες δεκαετίες ο μεγάλος ρυθμός αλλαγών στη σύγχρονη κοινωνία δεν αφήνει ανεπηρέαστο το θεσμό του γάμου και της οικογένειας. Στατιστικά στοιχεία σε χώρες της Ευρώπης παρουσιάζουν το 40% των γάμων στη Βόρεια Ευρώπη να καταλήγουν σε διαζύγιο, ενώ στις χώρες της Νότιας Ευρώπης το αντίστοιχο ποσοστό κυμαίνεται στο 15%. Στην κυπριακή κοινωνία, τα τελευταία στατιστικά στοιχεία δείχνουν το ποσοστό των διαζυγίων να έχει φτάσει το 20%. α) Να δώσετε το νομικό ορισμό του διαζυγίου. (μον.1) β) Ποια είναι τα αίτια της μεγάλης αύξησης των διαζυγίων τα τελευταία χρόνια; Να ονομάσετε δύο (2) από αυτά. γ) Να ονομάσετε και να επεξηγήσετε τα στάδια της έντασης στη συζυγική σχέση. 8
δ) Να γράψετε δύο (2) αρνητικές επιπτώσεις του διαζυγίου στους συζύγους. (μον.1) ΕΡΩΤΗΣΗ 6 α) Να συμπληρώσετε τα κενά στον πιο κάτω πίνακα. Α/Α Κατηγορίες Υδατανθράκων Μορφές Υδατανθράκων Ρόλος Υδατανθράκων 1 Μορφή αποθήκευσης υδατανθράκων στα φυτά για μελλοντική χρήση ως πηγή ενέργειας. 2 Σακχαρόζη 3 Μονοσακχαρίτες Κυριότερος υδατάνθρακας που κυκλοφορεί στο αίμα. 4 Κύριος Υδατάνθρακας του γάλακτος (μον.7) β) Οι φυτικές ίνες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στον ανθρώπινο οργανισμό. Να δώσετε τρεις (3) ευεργετικές ιδιότητές τους. 9
ΜΕΡΟΣ Γ: (30 μονάδες) Να απαντήσετε τις δύο (2) από τις τρεις (3) ερωτήσεις. Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με 15 μονάδες. ΕΡΩΤΗΣΗ 1 Η βία στην Κυπριακή οικογένεια είναι σε έξαρση τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με την έρευνα του MIGS μεταξύ παιδιών 12-18 χρόνων και δείγμα 1.000 ατόμων παγκύπρια, διαπιστώθηκε ότι 20% αυτών των παιδιών έτυχαν σωματικής κακοποίησης από τους γονείς και 9,9% κακοποιήθηκαν σεξουαλικά. Με βάση στοιχεία που είδαν το φως της δημοσιότητας από το Μεσογειακό Ινστιτούτο Ερευνών, οι περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας έχουν τριπλασιαστεί κατά την περίοδο 2004 2010. α) Να δώσετε τον ορισμό για τη «Βία στην Οικογένεια». (μον.1) β) Να δώσετε τέσσερις (4) λόγους που οδηγούν ένα άτομο στην άσκηση βίας. γ) Να γράψετε και να επεξηγήσετε τρεις (3) μορφές βίας στην οικογένεια. 10
δ) Να αναφέρετε τις τρεις (3) κατηγορίες χαρακτηριστικών του παιδιού που είναι θύμα κακοποίησης και να δώσετε δύο (2) παραδείγματα για την κάθε μία από αυτές. ΕΡΩΤΗΣΗ 2 ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ α) Να συμπληρώσετε τους παρακάτω πίνακες. ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ Kcal ανά gr ΚΥΡΙΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ 1 ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ 2 ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ 3 ΛΙΠΗ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΕΚΑΤΟΣΤΙΑΙΑ ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΣΕ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ % ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ % ΛΙΠΗ % (μον.9) 11
β) Ένας ενήλικας χρειάζεται να καταναλώνει 1800 θερμίδες (kcal) καθημερινά. Πόσες από αυτές πρέπει να προέρχονται από τους υδατάνθρακες, πόσες από τα λίπη και πόσες από τις πρωτεΐνες; (Οι πράξεις να γίνουν αναλυτικά). γ) Να αναφέρετε τρεις (3) παράγοντες που επηρεάζουν τις ανάγκες του κάθε ατόμου σε θρεπτικά συστατικά. ΕΡΩΤΗΣΗ 3 α) Να δώσετε τον ορισμό της οικογένειας. 12
β) Να ονομάσετε και να επεξηγήσετε τέσσερις (4) τύπους οικογένειας. γ) Στη σημερινή κυπριακή κοινωνία οι παραδοσιακοί ρόλοι και τα στερεότυπα έχουν διαφοροποιηθεί. Να καταγράψετε και να επεξηγήσετε τρεις (3) από τους κυριότερους παράγοντες που συνέβαλαν στη διαφοροποίηση των ρόλων τις τελευταίες δεκαετίες. Τέλος Δοκιμίου Συντονιστής ΒΔ Παλλαρή Μυρούλα Οι εισηγήτριες: Τρίαρου Παντελίτσα Αδαμίδου Μαριλένα Ο Διευθυντής Ανδρέας Φιλίππου 13