Πρόγραμμα Αγωγής Υγείας «.. και η μέλισσα στηρίζει την υγεία μας» Του 16ου Γυμνασίου Αθηνών Σχολ.χρονιά 2012-2013 Το έναυσμα για να ασχοληθεί η ομάδα αγωγής υγείας με τη συμβολή της μέλισσας στην υγεία μας, ήταν η επίσκεψη της Γ Γυμνασίου του σχολείου μας τον Οκτώβριο του 2012, στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Εκτός των άλλων είδαμε μελισσοκομείο, παρατηρήσαμε από κοντά τον θαυμαστό κό σμο της μέλισσας και ενημερωθήκαμε για τα προϊόντα της. Η ομάδα μας αποτελείται από : Αγγελοπούλου Χρυσούλα, Θωμόπουλο Γιάννη, Κοντού Νεκταρία, Αλαφρή Κων/νο, Κατσιούλη Κατερίνα, Μίτραϊ Κατερίνα, Ροκάϊ Αλμπέρτο, Σταθάκη Γιάννη, Σάρλη Βαγγέλη, Σαντίκαϊ Μάριο, Ρόκα Αλέξανδρο, Νταλίπαϊ Βεσέλ, Ντάνη Αλεξάνδρα, Νικολάου Αναστασία, Σιμοπούλου Βασιλική, Πασσά Γιώργο, Τζεμάλ Ματέα, Μπούσουλι Αμαρίλντο, Μπαλωμένου Κωνσταντίνα, Ρώσση Αυγερινό, Παναγιώτου Παναγιώτη, Μπακατσιά Λένα, Μάρκου Αθηνά, Ντεμίρι Νίκλας, Παληγεώργου Αγγελική, Μπενέκου Μαρία, Μόσιαλο Επίκουρο, Τσεκούρα Κατερίνα, Μπέρμπερη Κατερίνα, Τιτοπούλου Αθηνά και Μιχελάκο Δημήτρη. 1
όλοι μαθητές της Γ τάξης. Ετσι αρχίσαμε να μαθαίνουμε για τη μέλισσα, τη ζωή της και κυρίως τα προϊόντα της. Η βόλτα μας στο 4ο Φεστιβάλ μελιού την Κυριακή 9/12/12 μας έδωσε μια ευκαιρία να δούμε όλα αυτά από κοντά Δοκιμάσαμε μέλι από την Αττική, τη Μάνη, τη Κρήτη, τη Χαλκιδική, την Πιερία, τα νησιά του Αιγαίου και μάθαμε πως για ένα κιλό μέλι η μέλισσα θα διανύσει 81 χιλ. πτήσης και θα επισκεφτεί περίπου 2.000.000 λουλούδια. Γνωρίσαμε τη γύρη και το βασιλικό πολτό τροφή της Βασίλισσας του μελισσιού. Είδαμε κεριά και άλλες διακοσμητικές συνθέσεις με βάση το κερί της μέλισσας και φυσικά γευτήκαμε γλυκά και φαγητά με μέλι που μαγείρεψαν γνωστοί σεφ στην έκθεση. 2
Αποφασίσαμε να χωριστούμε σε ομάδες και να ερευνήσαμε το κάθε προϊόν που μας χαρίζει η μέλισσα. Ας τα δούμε λοιπόν! ΜΕΛΙ Το μέλι είναι ένα αρωματικό, ιξώδες, γλυκό υλικό που προέρχεται από το νέκταρ των φυτών, το οποίο μαζεύουν οι μέλισσες και το μεταβάλλουν για την τροφή τους σε ένα πυκνότερο υγρό και τελικά το αποθηκεύουν στις κηρήθρες τους. Οι θεραπευτικές του ιδιότητες και ποιες περιπτώσεις βοηθά; Μάτια: πριν από 100 χρόνια ο καθηγητής Χάουζερ θεωρούσε το μέλι άριστο θεραπευτικό μέσο στα εγκαύματα των ματιών. Σήμερα, ύστερα από συμβουλή ειδικού γιατρού, μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην αντιμετώπιση παθήσεων του ματιού. Στομαχικές παθήσεις: περιορίζει την έκκριση γαστρικού υγρού και μειώνει την οξύτητά του με αποτέλεσμα τη θεραπεία γαστρεντερικών παθήσεων που προέρχονται από αυξημένη έκκριση γαστρικών υγρών. Συκώτι: η γλυκόζη που περιέχεται στο μέλι αυξάνει τις εφεδρείες του γλυκογόνου στο συκώτι και συντελεί στην αύξηση της αντίστασης του οργανισμού στις μολύνσεις. Νεφρά: το μέλι, λόγω της γλυκόζης που περιέχει, συντελεί στη γρήγορη αποβολή από το αίμα και τους ιστούς πολλών άχρηστων υλικών. χει 3
σαφή διουρητική ενέργεια και χάρη στις αντισηπτικές του ιδιότητες περιορίζει τα βακτηρίδια της ουροδόχου κύστης. Καρδιά: η καρδιά, εργαζόμενη συνεχώς, έχει ανάγκη ενέργειας με τη μορφή γλυκόζης. Το μέλι περιέχει γλυκόζη και επομένως βοηθά και ζωντανεύει την καρδιά. Αναπνευστικές οδοί και κρυολογήματα: στην αρχαιότητα ήταν γνωστές οι εισπνοές μελιού. Η περιεκτικότητά του σε βιταμίνη C βοηθά στην αντιμετώπιση των κρυολογημάτων. Αϋπνίες: μία γεμάτη κουταλιά του γλυκού σε χλιαρό νερό και...καλή σας νύχτα. Η θαυματουργή και πάλι γλυκόζη, και όχι μόνο, κατευνάζει και ηρεμεί όλο τον οργανισμό. Δέρμα: πληγωθήκατε; Βάλτε μέλι. Η παρουσία του πάνω στην πληγή οδηγεί στην αύξηση της γλουταμίνης, η οποία παίζει σπουδαίο ρόλο στις επανορθωτικές διαδικασίες του οργανισμού, ενώ διεγείρει την αύξηση και τη διαίρεση των κυττάρων, με αποτέλεσμα την επούλωση των πληγών. Μέλι και αθλητισμός: στην αρχαιότητα, πριν μπουν στο στίβο οι αθλητές έπαιρναν μέλι, γιατί το θεωρούσαν αναζωογονητικό του οργανισμού. Αλλά και σήμερα αποτελεί βασικό στοιχείο της διατροφής των αθλητών και των αθλητριών. Μέλι και παιδί: μετά το μητρικό γάλα, το μέλι είναι εκείνο που επιδρά ευεργετικά στην ανάπτυξη του παιδιού. Προστατεύει τα δόντια του, απολυμαίνει τη στοματική κοιλότητα, αυξάνει τα αιμοσφαίρια και το ποσοστό της αιμοσφαιρίνης με αποτέλεσμα την αντιμετώπιση της αναιμίας, βοηθά στην καλύτερη απορρόφηση του ασβεστίου, στην καλή λειτουργία του στομάχου και του εντέρου, κάνει τα παιδιά δυνατά. Μέλι και μακροζωία: οι μελετητές και οι γιατροί, τόσο της αρχαιότητας όσο και σήμερα, συμφωνούν ότι το μέλι αποτελεί συντελεστή της μακροζωίας. Οι αρχαίοι φιλόσοφοι, όπως ο Πυθαγόρας, ο Δημόκριτος και άλλοι, έζησαν μέχρι τα βαθειά τους γεράματα και δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι το μέλι αποτελούσε απαραίτητο στοιχείο της διατροφής τους. Γενικά δύο κουταλιές σούπας, σε συνδυασμό μάλιστα και με γύρη, μία το πρωί και μία το απόγευμα διαλυμένο σε χλιαρό νερό, είναι χορταστικό, αναζωογονητικό, ισχυροποιεί το ανοσοποιητικό μας σύστημα και μας διατηρεί υγιείς. ΓΥΡΗ Η γύρη είναι ένα από τα πιο πολύτιμα προϊόντα της μέλισσας, έχει φυτική προέλευση και βρίσκεται στα άνθη των φυτών, από τα οποία την συλλέγουν οι μέλισσες και την μεταφέρουν με τα πίσω πόδια τους. Την πηγαίνουν στην κυψέλη όπου οι εργάτριες την εμπλουτίζουν με σάλιο και την αποθηκεύουν στις κηρήθρες. 4
Οι πολύτιμες θρεπτικές και θεραπευτικές ιδιότητες της γύρης, τόσο για τις μέλισσες όσο και τον άνθρωπο, οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στο είδος των φυτών από τα οποία προέρχεται.. Η χημική ανάλυση της γύρης δίνει τα εξής αποτελέσματα: 1. Πρωτεϊνες: που φθάνουν στο 40% 2. Aμινοξέα: 3. Υδατάνθρακες: νέκταρος σε ποσοστό (30-40%) 4. Βιταμίνες: Β1, Β2, Β5, Β6, C, Ε, A, P ή R (Ρουτίνη), 5. Ένζυμα: Αμυλάση, ιμβερτάση, καταλάση, φωσφατάση κλπ. 6. Μέταλλα και ιχνοστοιχεία: κάλιο, βάριο, χλώριο, σίδηρο, χαλκό, φώσφορο, βανάδιο, βολφράμιο, ιρίδιο, κάδμιο κλπ. 7. Βιολογικά δραστικά συστατικά αντιβιοτικές ουσίες κλπ. ΚΕΡΙ Το κερί είναι μια λιπαρή ουσία που παράγει η μέλισσα από τους κηρογόνους αδένες που βρίσκονται στην κοιλιά της, σε διάταξη κατά ζεύγη, σε τέσσερα σημεία. Από τους κηρογόνους αδένες το κερί βγαίνει σε λέπια, που η μέλισσα πιάνει με τα πόδια της, τα φέρνει στο στόμα της και τα πλάθει με τις σιαγόνες της για να σχηματίσει τις κερήθρες. Οι κηρήθρες έχουν σχήμα κανονικού εξαγώνου η επιλογή του δεν είναι τυχαία. Αφενός μεν «κλείνει» επακριβώς το επίπεδο χωρίς κενά, αλλά είναι και το μοναδικό σχήμα με την μικρότερη περίμετρο. Δηλαδή η μέλισσα δαπανά λιγότερο κερί για την κατασκευή των κελιών της. Άρα και η μέλισσα γνωρίζει μαθηματικά!! Το κερί χρησιμοποιήθηκε ως φαρμακευτική ουσία για να αντιμετωπισθεί η χρόνια μαστίτιδα, το έκζεμα, τα εγκαύματα, οι διάφορες πληγές, η τροχοφυτία, η δερματίτιδα, η θυλακίτιδα, η θηλωμάτωση και τα αποστήματα ή τα σπυριά του δέρματος. Παράλληλα με 5
τις αλοιφές και τα διάφορα άλλα φαρμακευτικά σκευάσματα, υπάρχει επίσης και κερί σε σπρέι που δημιουργεί μια λεπτή στοιβάδα πάνω στην πληγή. Το κερί χρησιμοποιήθηκε αρκετά στην οδοντιατρική γιατί βρέθηκε ότι περιορίζει την τερηδόνα και δυναμώνει τα ούλα. Αξιοποιείται στη βιομηχανία των καλλυντικών και ειδών καλλωπισμού. Αρκετά αποτριχωτικά περιέχουν ως κύριο συστατικό το κερί. Η ποιότητα στις κρέμες ομορφιάς και γενικά στα καλλυντικά βελτιώνεται με το μελισσοκερί, γιατί αυξάνεται η συνοχή τους λόγω αντίδρασης των λιπαρών οξέων του κεριού με την στεατική αλκόολη. ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ ΠΟΛΤΟΣ Ο βασιλικός πολτός είναι μία άσπρη κρεμώδης ουσία, ισχυρά όξινος, με ιδιάζουσα οσμή και υπόπικρη γεύση, εξαιρετικά θρεπτική, η οποία εκκρίνεται από τους υποφαρυγγικούς αδένες των νεαρών εργατριών μελισσών. Προορίζεται για τη διατροφή όλων των προνυμφών μέχρι της ηλικίας των 3 ημερών και των ενήλικων βασιλισσών. "Δεν είναι φάρμακον αλλά κάτι καλλίτερον. Είναι μία ανυπολογίστου αξίας τροφή, η οποία ενδείκνυται δια κάθε κουρασμένον ή προώρως γηρασμένον οργανισμόν. Ευθύς αμέσως από τας πρώτας ημέρας της χρήσεως, φέρει έν αίσθημα ευεξίας προερχόμενον από σημαντικήν τόνωσιν του νευρικού συστήματος. Την αδυναμίαν διαδέχεται μία νεανική έφεσις προς δράσιν, τας μαύρας σκέψεις, η φυσική χαρά του ζήν, η μνήμη και αι σεξουαλικαί ικανότητες γίνονται φυσιολογικαί. Ύστερα από μερικών εβδομάδων χρήσιν η επιδερμίς και ιδίως το πρόσωπον αποκτούν νεανικήν εμφάνισιν" (περιγραφή των ιδιοτήτων του βασιλικού πολτού από το Γάλλο ερευνητή Μ. ντε Μπελβεφέρ, όπως δίνεται στο βιβλίο "Ο βασιλικός πολτός των μελισσών". 6
ΠΡΟΠΟΛΗ Η πρόπολη είναι ρητινώδης κολλητική ουσία που συλλέγουν οι μέλισσες από διάφορα φυτά, την εμπλουτίζουν με κερί, γύρη, ένζυμα και άλλες ουσίες και τη χρησιμοποιούν για να στεγανοποιήσουν και να απολυμάνουν το εσωτερικό της φωλιάς τους. Η ονομασία οφείλεται στο ότι οι μέλισσες την τοποθετούν μπροστά στην είσοδο (προ της πόλης) ώστε να την στενέψουν και να εμποδίσουν την είσοδο στη φωλιά διαφόρων εχθρών όπως είναι τα ποντίκια, οι μεγάλες πεταλούδες κ.ά. Επιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό 1. Η πρόπολη έχει βακτηριοστατικές και βακτηριοκτόνες ιδιότητες. Χρησιμοποιείται για την θεραπεία τραυμάτων και των μολύνσεων των αναπνευστικών οργάνων, της στοματικής κοιλότητας και άλλων περιοχών του ανθρώπινου σώματος. 2. Η πρόπολη περιέχει σε μεγάλες συγκεντρώσεις φλαβόνες, φλαβανόλες οι οποίες έχουν τις εξής επιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό: Έχουν αντιφλεγμονική δράση στις αρθρώσεις, στο δέρμα και στους βλεννώδεις ιστούς. Προστατεύουν τη βιταμίνη C από οξυδώσεις. Έχουν ευεργετική επίδραση στα τριχοειδή αγγεία. Παρατείνουν τη δράση της αδρεναλίνης αναστέλλοντας την ο- μεθυλοτρανσφεράση. Αναστέλλουν τη συνάθροιση ερυθροκυτάρρων. Βελτιώνουν την κυκλοφορία αίματος στα τριχοειδή αγγεία. Έχουν αντιβακτηριακή δράση στα gram θετικά και gram αρνητικά βακτήρια. Έχουν αντισηπτική δράση. 3. Βοηθά στην αντιμετώπιση προβλημάτων ρευματικής αρθρίτιδας και σπονδυλικής αγκύλωσης. 4. Η πρόπολη χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση του έλκους και των 7
προβλημάτων του προστάτη. ΔΗΛΗΤΗΡΙΟ ΜΕΛΙΣΣΑΣ Είναι μια πλούσια πηγή φαρμακευτικών ουσιών. Το δηλητήριο της μέλισσας είναι ένα πολύπλοκο μείγμα χημικών ουσιών, που εξασκεί φαρμακευτική δράση και επηρεάζει τη φυσιολογία ενός οργανισμού. Θεραπευτική δράση 1. Θεραπεία Αρθρίτιδας και ρευματισμών 2. Διάφορες άλλες αρρώστιες όπως μυαλγία, μυΐτιδα, ριζίτιδα, μεσοπλεύριο νευραλγία, γαστρικό έλκος, πληγές που δύσκολα κλείνουν, θρομβοφλεβίτιδα στις υποδόριες φλέβες, θυρεοτοξίκωση και καρκίνο. 3. Δηλητήριο και χειρουργικές επεμβάσεις Το δηλητήριο της μέλισσας σε αρκετές περιπτώσεις βοηθά ασθενείς που δέχονται δύσκολες χειρουργικές επεμβάσεις. Μεταξύ των περιπτώσεων που το δηλητήριο της μέλισσας βοηθά είναι η γενική αθηροσκλήρωση, η αθηροσκλήρωση των περιφερειακών αγγείων αίματος, οι παραμορφώσεις σπονδυλαρθρίτιδας και οι τομές που γίνονται από επεμβάσεις στον κοιλιακό χώρο. 4. Το δηλητήριο μπορεί να βοηθήσει ασθενείς με φυματίωση 5. Δηλητήριο και καρκίνος Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα ομάδας ερευνητών στο Sydney της Αυστραλίας, η ουσία μελιτίνη που βρίσκεται στο δηλητήριο των μελισσών σκοτώνει τα καρκινογόνα κύταρρα ενώ δεν επηρεάζει τα υγιή. Σε εργαστηριακές έρευνες η μελιτίνη έδρασε κατασταλτικά σε περιπτώσεις καρκίνου των οστών. Ερευνητικές ομάδες πειραματίζονται στην παραγωγή επαρκών ποσοτήτων 8
μελιτίνης και ελπίζουν σύντομα να είναι σε θέση να προχωρήσουν σε πειράματα μεγαλύτερης έκτασης. Η ομάδα δεν έμεινε μόνο στη θεωρητική κατάρτιση γύρω από τα προϊόντα της μέλισσας αλλά θέλησε να ασχοληθεί στη πράξη με κάποια από αυτά. Έτσι με αφορμή την γιορτή των Χριστουγέννων έφτιαξε διακοσμητικά κεριά από γνήσια κερήθρα μέλισσας αλλά και λαμπάδες λίγο πριν το Πάσχα. Όλοι εντυπωσιάστηκαν από το αποτέλεσμα και η μυρωδιά της κερήθρας απλωνόταν για πολλές ημέρες στο σχολείο. 9
Με το κερί της μέλισσας επιδοθήκαμε και στην παρασκευή κηραλοιφής για να ανακουφίσουμε τα σκασμένα χέρια των συμμαθητών που είχαν ασχοληθεί με το φύτεμα και την περιποίηση των φυτών της αυλής. 10
Η Άνοιξη πια μας έσπρωξε να επισκεφτούμε το Βοτανικό κήπο Διομήδους και να παρατηρήσουμε τις μέλισσες στις επισκέψεις τους στα λουλούδια και να δούμε από κοντά την Επικονίαση το θαύμα της φύσης. Γνωρίζουμε ότι η υγεία, σωματική και ψυχική, του ανθρώπου εξαρτάται από το περιβάλλον. Το περιβάλλον αυτό διαμορφώνεται σημαντικά από την συνεργασία του Φυτικού με το Ζωικό βασίλειο. Ο μόνος εκπρόσωπος του Ζωικού βασιλείου που επηρεάζει άμεσα και καθοριστικά την επικονίασηγονιμοποίηση άρα και αναπαραγωγή των φυτών είναι η μέλισσα. Η μέλισσα συντελεί στην επικονίαση ως εξής: προκειμένου να τραφεί η ίδια μεταφέρει, από άνθος σε άνθος, τα αναπαραγωγικά σωματίδια της γύρης με το σώμα της και έτσι δίνει σάρκα και οστά στο μεγαλύτερο θαύμα της φύσης, τ η διαιώνιση των ειδών. Αυτή λοιπόν είναι η ευλογία-αποστολή της μέλισσας και κατ επέκταση η σπουδαιότητα των προϊόντων που η ίδια παράγει. 11
ΚΑΙ ΕΠΕΙΔΗ ΜΑΣ ΑΡΕΣΕΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ Στην ελληνική μυθολογία, η μέλισσα και άμεσα ή έμμεσα το μέλι κατέχουν σημαντική θέση. Ίκαρος και Δαίδαλος με φτερά από κερί προσπάθησαν να διασχίσουν το Αιγαίο Ο Δίας αναφέρεται ως Μελισσεύς και Μελισσαίος.Ο μύθος αναφέρει σαν τροφούς του Δία τις ιερές μέλισσες που τον μεγάλωσαν στη σπηλιά στο "Ιδαίο Άντρο" της Κρήτης. Αρισταίος. Άλλη μια προελληνική αγροτική θεότητα της βλάστησης. Λατρευόταν σαν προστάτης των κοπαδιών του λαδιού και του μελιού. Σύμφωνα με τον Νόννο (Διονυσιακά, 5, 212-286), στον Αρισταίο οφείλεται η κυψέλη, η λινή φόρμα και η τεχνική του καπνίσματος των μελισσών. Ο ίδιος συγγραφέας αναφέρει ότι ο Αρισταίος πρόσφερε στους θεούς και τους ανθρώπους το μέλι. Στην Αρχαία Ελλάδα η μέλισσα, το μέλι και το κερί κατείχαν περίοπτη θέση σε όλες τις κοινωνικές τάξεις και ομάδες. Από τις πινακίδες Γραμμικής γραφής Β της Κνωσού, των Μυκηνών και της Πύλου αντλούμε πολύτιμες πληροφορίες για τη διακίνηση μελιού, χωρίς όμως να αναφέρονται στοιχεία για συστηματική μελισσοκομία. Κόσμημα που βρέθηκε στα Μάλια της Κρήτης (2000-1700 π.χ.) Οι πιο πολλές "επιστημονικές" πληροφορίες για τις μέλισσες και τη βιολογία τους προέρχονται από τον Αριστοτέλη στα "Των περί τα ζώα ιστοριών" και "περί ζώων γενέσεως". Αργότερα το έργο του συνέχισε ο μαθητής του Θεόφραστος. Ο Αριστοτέλης περιγράφει με λεπτομέρεια τις δραστηριότητες των μελισσών και στα κείμενά του στηρίχτηκε αρχικά η έρευνα μετά το Μεσαίωνα. Ας απολαύσουμε λοιπόν ένα μικρό απόσπασμα, από κείμενο του Αριστοτέλη: Λέγεται δ ὑπό τινων μέλι τὸ καλούμενον ἄνθινον περὶ Μῆλον 12
καὶ Κνίδον γίνεσθαι εὐῶδες μὲν τῆ ὀσμῆ, ὀλιγοχρόνιον δέ, ἐν τούτω δέ καὶ τὴν ἐριθάκην γίνεσθαι. Λέγεται από κάποιους, σχετικά με το μέλι το οποίο αποκαλείται «μέλι ανθέων» το οποίο παράγεται στην Μήλο και στην Κνίδο, ότι έχει ωραία οσμή, η οποία διατηρείται για μικρό χρονικό διάστημα και ότι από αυτό το μέλι παράγεται και ο «βασιλικός πολτός». Στην καθημερινή ζωή και διατροφή το μέλι καταναλωνότανε αυτούσιο, στη μαγειρική ή σε παρασκευάσματα με άλλα τρόφιμα. Έχουμε πληροφορίες παρασκευής και χρήσης για τα: o o o o o Μηλόμελο. Μήλα διατηρημένα σε μέλι καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου. Μελίκρατο. Μέλι με γάλα. Τροφή των παιδιών. Οξύμελο. Μέλι με ξύδι. Για την αντιμετώπιση του πυρετού. Υδρόμελο. Ηδύποτο που προκύπτει από αλκοολική ζύμωση του μελιού. Οινόμελο. Μέλι με κρασί. Στην αρχαιότητα γνώριζαν την αντιβακτηριακή ιδιότητα του μελιού και γιαυτό η σωρός του στρατηγού Αγησιπόλιδου μεταφέρθηκε στη Σπάρτη από την Αφυτιν σε πιθάρι με μέλι ("Ελληνικά"), ενώ το ίδιο αναφέρεται και για τη σωρό του Μ. Αλεξάνδρου. Βασίλισσες όπως η Κλεοπάτρα, επέλεγαν να παίρνουν το μπάνιο τους μέσα σε μείγμα από γάλα και μέλι, ένα ιδιαίτερα χαλαρωτικό και προπάντων ενυδατικό λουτρό. Με αυτά στο μυαλό διοργανώσαμε μια τριήμερη εκδρομή 13
ΤΡΙΗΜΕΡΗ ΕΚΔΡΟΜΗ 18-19 και 20 Απρίλη 2013 ΝΑΟΥΣΑ ΕΔΕΣΣΑ - ΒΕΡΟΙΑ Μια στάση στη Βεργίνα, στο μεγαλύτερο και ασύλητο μακεδονικό τάφο του βασιλιά της Μακεδονίας (Φιλίππου Β ), μεταξύ των άλλων θαυμάσαμε το χρυσό στεφάνι, που βρέθηκε στην κορυφή των αποτεφρωμένων οστών του νεκρού βασιλιά που αποτελείται από 313 φύλλα βελανιδιάς και 68 βελανίδια. Στον προθάλαμο του τάφου τα οστά μιας γυναίκας φυλάσσονταν σε μία χρυσή λάρνακα που υπήρχε ένα υπέροχο στεφάνι μυρτιάς και ένα κομψό γυναικείο διάδημα, το πιο όμορφο κόσμημα του αρχαίου ελληνικού κόσμου στο κέντρο του οποίου ανάμεσα στα λουλούδια ήταν σκαλισμένη μια μέλισσα.. Νάουσα το κέντρο των εξορμήσεών μας. Μια ευκαιρία να επισκεφτούμε το χώρο θυσίας των γυναικών της Νάουσας 14
Σχολή Αριστοτέλους - Αρχαία Μίεζα : Η αναφορά στο έργο του Αριστοτέλη αλλά και η περιήγηση στους κήπους όπου ο μεγάλος δάσκαλος Αριστοτέλης περπάτησε και μύησε τον Αλέξανδρο και άλλους Μακεδόνες μαθητές του στη φιλοσοφία του, ήταν για μας συγκλονιστική εμπειρία. 15
Σε όλη τη διαδρομή από τη Βέροια στη Νάουσα και την Έδεσσα ατέλειωτα νερά, καρποφόρα ανθισμένα δέντρα, ροδακινιές, κερασιές, κυδωνιές που στα λουλούδια τους οι μέλισσες είχαν στήσει τρελό χορό. Η έκπληξή μας ο αρχαιολογικός χώρος του Δίου, στους πρόποδες του Ολύμπου, όπου τα αρχαία ερείπια αναδυόταν μέσα από τα νερά και την οργιώδη βλάστηση και μείς είχαμε ένα ακόμη ραντεβού με τις μελισσούλες μας. 16
Μαζί με τη σχολική χρονιά τελείωσε και το ταξίδι στο κόσμο της μέλισσας. Αλλά όλα αυτά που είδαμε, μάθαμε, γνωρίσαμε και απολαύσαμε θα συντροφεύουν για πολλά χρόνια όλα τα παιδιά και τους καθηγητές. Πιστεύουμε πως σας πείσαμε και θα συμφωνήσετε μαζί μας πώς. και η μέλισσα στηρίζει την υγεία μας Οι υπεύθυνοι καθηγητές Γεωργοπούλου Όλγα, Ντάλα Φωτεινή και Χρονόπουλος Κώστας. 17