ΚΕΙΜΕΝΟ II LECTIO SECUNDA ΔΙΔΩ ΚΑΙ ΑΙΝΕΙΑΣ Ο Βιργίλιος (Pubrlius Vergilius Maro, 70 19 π.χ.), ο μεγαλύτερος Ρωμαίος επικός ποιητής, αφηγείται στην «Αινειάδα» του με πολλή ευαισθησία την ιστορία της Διδώς και του Αινεία. Ο κεντρικός ήρωας του έπους, ο Αινείας, αυτοεξόριστος μετά την άλωση της πατρίδας του της Τροίας από τους Έλληνες, βρίσκεται κάποια στιγμή καραβοτσακισμένος στις ακτές της Β. Αφρικής, όπου συναντάει τη Διδώ. Εξόριστη κι αυτή από τη Φοινίκη, γυναίκα δυναμική και αποφασιστική, χτίζει για το λαό της μια νέα πόλη, την Καρχηδόνα. Η Διδώ και ο Αινείας στηριγμένοι σε ψευδαισθήσεις χτίζουν μαζί ένα ανύπαρκτο μέλλον. Κάποτε ο Αινείας, ακολουθώντας τη μοίρα του, φεύγει με βαριά καρδιά για την Ιταλία και η Διδώ πεθαίνει. Aeneas filius Anchisae est. Patria Aeneae Troia est. Graeci Troia oppugnant et dolo expugnant. Aeneas cum Anchisa, cum nato et cum sociis ad Italiam navigat. Sed venti pontum turbant et Aenean in Africam portant. Ibi Dido regina novam patriam fundat. Aeneas reginae insidias Graecorum renarrat. Regina Aenean amat et Aeneas reginam. Denique Aeneas in Italiam navigat et regina exspirat. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Ο Αινείας είναι γιος του Αγχίση. Πατρίδα του Αινεία είναι η Τροία. Οι Έλληνες πολιορκούν την Τροία και με δόλο την κυριεύουν. Ο Αινείας μαζί με τον Αγχίση, με το γιο και με τους συντρόφους πλέουν προς την Ιταλία. Αλλά οι άνεμοι ταράζουν τη θάλασσα και μεταφέρουν τον Αινεία στην Αφρική. Εκεί η Διδώ η βασίλισσα ιδρύει νέα πατρίδα. Ο Αινείας διηγείται στη βασίλισσα την ενέδρα των Ελλήνων. Η βασίλισσα αγαπά τον Αινεία και ο Αινείας τη βασίλισσα. Τέλος, ο Αινείας πλέει στην Ιταλία και η βασίλισσα ξεψυχά. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ filius ii: γιός patria ae: πατρίδα Troia ae: η Τροία Anchises ae: ο Αγχίσης, ο πατέρας του Αινεία [1]
Graecus i: ο Έλληνας οppugno 1 (ob+pugno) :μάχομαι, πολιορκώ expugno 1 (ex+pugno): κυριεύω dolus i: δόλος cum (προθ+αφ.) : με natus i: γιος socius ii: σύντροφος ad (προθ.+αιτ.) : προς (προσέγγιση) navigo 1: πλέω sed: (συνδ. Αντιθ.) αλλά ventus i: άνεμος pontus i: θάλασσα turbo 1: ταράζω porto 1: μεταφέρω, παρασύρω ibi: εκεί (επιρ.) Dido onis: (γ κλ.) η Διδώ regina ae: βασίλισσα novus a um: νέος fundo 1: θεμελιώνω, ιδρύω insidiae arum: (πληθ. μόνο) ενέδρα, δόλος, τέχνασμα renarro 1 (re+narro) : αφηγούμαι από την αρχή denique (επιρ.) : τέλος in (προθ.+αιτ.) : προς (αφίξη) exspiro 1 (ex+spiro) : πεθαίνω, ξεψυχάω ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 1. Η β κλίση των ουσιαστικών περιλαμβάνει ονόματα αρσενικά σε us και er, και ουδέτερα σε um. Παράδειγμα κλίσης σε us. Ον. populous populi Γεν. populi populorum Δοτ. populo populis Αιτ. populum populos Κλητ. popule populi Αφ. populo populis Όμοια κλίνεται και το αρσενικό των δευτερόκλιτων επιθέτων (novus, magnus, adversus), όπως και των κτητικών αντωνυμιών meus a um δικός μου, tuus a um δικός σου, suus a um δικός του, με τη διαφορά ότι οι αντωνυμίες δεν έχουν ιδιαίτερο τύπο κλητικής ( μόνο το meus έχει ιδιαίτερη κλητική του ενικού: mi). Κύρια ονόματα προερχόμενα από την ελληνική μπορεί να διατηρούν ορισμένους ελληνικούς γραμματικούς τύπους, όπως: Aeneas (ονομ.), Anchises (ονομ.), Aenean (αιτ.) κτλ. Τα κύρια ονόματα σε ius (και το filius) σχηματίζουν την κλητική του ενικού σε i (Ovidi, mi fili) και συνήθως τη γενική του ενικού σε i (Ovidi) 2. Άλλες χρήσεις των πτώσεων: η δοτική δηλώνει το έμμεσο αντικείμενο: reginae renarrat. Η αφαιρετική δηλώνει τον τρόπο: dolo expugnant. Η πρόθεση cum με αφαιρετική δηλώνει τη συνοδεία: cum Anchisa [2]
Οδηγίες για τη σύνταξη: η απομόνωση των εμπρόθετων και των επιρρηματικών προσδιορισμών (με αγκύλες) μας ευκολύνει να βρούμε τους βασικούς όρους της πρότασης. Στην Τρίτη περίοδο π.χ. απομονώνουμε (cum Anchisa, cum nato et cum sociis), (ad Italiam) και απομένουν εκτός του υποκείμενο Aeneas και το ρήμα navigat. 3. Προσωπικές αντωνυμίες και η δεικτική ille α προσωπο ego εγώ me εμένα, με nos εμείς vos εσείς β προσωπο tu εσύ te εσένα, σε vos εσείς vos εσάς γ προσωπο ille, illa illum, illam illi, illae illos, illas εκείνος -η εκείνον η εκείνοι ες εκείνους ες ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Να συμπληρωθούν τα κενά με τις σωστές καταλήξεις: - Nos Graec.. sumus. - Tu in pont. navigas. - Vos Rom..oppugna.et dol.. expugn.. - Socii in Graeci.(Graecia η Ελλάδα) navig. - Vent.. advers sunt. - Aeneas nov populum amat. - Tu fili. Tuos non amas. - Illi Troiam dol.. expugn.. - Soci. et nautae ad Italia. naviga - Musa miseria.. (πληθ.) non ama - Soci.. (πληθ) vent.. portant in Afric - Incol.nov..patri.funda.. 2. Να συμπληρωθούν τα κενά με το σωστό τύπο της λέξης που βρίσκεται στην παρένθεση: - Poeta sociis renarrat (miseriae) - Graeci Troiam..expugnant (insidiae) - Aeneas cum..ad Italiam navigat (filius). 3. Να βρεθούν τα πρωτόκλιτα κύρια ονόματα αρσενικού γένους του κειμένου και να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις στον ενικό αριθμό. [3]
4. Ταξινομήστε τα ουσιαστικά του κειμένου σε κύρια και προσηγορικά. 5. Βρείτε τα πρωτόκλιτα θηλυκά ουσιαστικά του κειμένου και μεταφέρετέ τα στην αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθμού. 6. Να βρείτε τα δευτερόκλιτα ουσιαστικά του κειμένου και να γράψετε τις πλάγιες πτώσεις του αριθμού στον οποίο βρίσκονται. 7. Novam patriam: να κλιθούν μαζί στις πλάγιες πτώσεις του ενικού και πληθυντικού αριθμού. 8. Να βάλετε δίπλα στα ουσιαστικά το επίθετο novus στην κατάλληλη πτώση και στο κατάλληλο γένος. patria dolo pontum sociis...insidias 9. Expugnant, navigat, est: να κλίνετε την οριστική του ενεστώτα 10. Turbant, renarrat, est: να γράψετε τους αρχικούς χρόνους των ρημάτων 11. Regina Aenean amat: να ξαναγραφεί η πρόταση με το ρήμα στα υπόλοιπα πρόσωπα της οριστικής του ενεστώτα και αφού γίνει η απαραίτητη μετατροπή του υποκειμένου 12. Να διαγράψετε το σκέλος που περιέχει το λάθος - Anchisae: είναι ουσιαστικό α ή β κλίσης; - Ibi: είναι χρονικό ή τοπικό επίρρημα; - Venti: είναι γενική ενικού ή ονομαστική πληθυντικού; - Cum: είναι πρόθεση ή σύνδεσμός; - Dolo: είναι δοτική ή αφαιρετική ενικού; - Denique: είναι επίρρημα ή σύνδεσμος; 13. Σχηματίστε τους ζητούμενους τύπους - Fundo: απαρέμφατο ενεστώτα - Oppugno: α πληθυντικό οριστικής ενεργητικής φωνής ενεστώτα - Navigo: β πληθυντικό οριστικής ενεργητικής φωνής ενεστώτα - Renarro: γ πληθυντικό οριστικής ενεργητικής φωνής ενεστώτα - Turbo: β ενικό οριστικής ενεργητικής φωνής ενεστώτα - Porto: γ ενικό οριστικής ενεργητικής φωνής ενεστώτα 14. Να συμπληρωθούν οι παρακάτω πίνακες [4]
regina / dolo insidiae /socii ille illa illud [5]