ΔΙΕΘΝΕ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΟΡΙΑ ΩΙΠΟΛΙ INTERNATIONAL INSTITUTE OF ANCIENT HELLENIC HISTORY SOSIPOLIS 3 ο Διεθνέσ υνέδριο Αρχαίασ Ελληνικήσ Ιςτορίασ 3 rd International Colloquium of Ancient Hellenic History Τπό την αιγίδα τησ Βουλήσ των Ελλήνων και του Τπουργείου Παιδείασ, Δια Βίου Μάθηςησ και Θρηςκευμάτων Under the auspices of the Hellenic Parliament and The Ministry of Education, Lifelong Learning and Religious Affairs Μέγα τὸ τῆσ θαλάςςησ κράτοσ Αρχαία Ολυμπία, Πύργοσ / Ancient Olympia, Pyrgos 25 30 ΜΑΪΟΤ 2010 / May 25 th 30 th, 2010 ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΤΣΟΔΙΟΙΚΗΗ ΗΛΕΙΑ / PREFECTURE OF ILIA
ΕΠΙΣΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΣΡΟΠΗ / Scientific Committee ALONSO TRONCOSO Victor, Univ. de La Coruña CARLIER Pierre, Univ. Paris X Nanterre CARTLEDGE Paul, Univ. of Cambridge CHRISTIEN Jacqueline, Univ. Paris X Nanterre ΜΠΙΡΓΑΛΙΑ Νύκοσ, Πανεπιςτόμιο Αθηνών ΜΠΟΤΡΑΖΕΛΗ Κώςτασ, Πανεπιςτόμιο Αθηνών ΡΑΜΟΤ ΦΑΧΙΑΔΗ Ωννα, Πανεπιςτόμιο Αθηνών ΣΑΣΣΗ ΓΚΑΡΣΖΙΟΤ Αριϊδνη, Πανεπιςτόμιο Ιωαννύνων ΟΡΓΑΝΩΣΙΚΗ ΕΠΙΣΡΟΠΗ / Organising Committee ΜΠΙΡΓΑΛΙΑ Νύκοσ ΜΠΑΡΣΖΨΚΑ Αλεξϊνδρα ΑΝΑΓΝΨΣΟΤ Μαρύα ΑΝΣΨΝΟΠΟΤΛΟ Κώςτασ ΥΛΨΡΟΤ Νατϊςςα Ευχαριςτοϑμε θερμϊ την Ζ Εφορεύα Προώςτορικών και Κλαςικών Αρχαιοτότων Αρχαύασ Ολυμπύασ για την αρωγό τησ ςτη διοργϊνωςη του ςυνεδρύου Many thanks to the 7 th Ephorate of Prehistoric and Classic Antiquities of Ancient Olympia for the contribution to the Colloquium Εικόνεσ Εξωφύλλου α. Πόλινο δελφύνι που κολυμπϊ πϊνω ςε αφριςμϋνα κϑματα. Κοςμοϑςε τη ςτϋγη πολυτελοϑσ κτιρύου του Ιεροϑ τησ Ολυμπύασ. 450-425 π.φ. Αρχαιολογικϐ Μουςεύο Ολυμπύασ. β. Αττικό μελανϐμορφη κϑλικα (εςωτερικϐ) 540-535 π.φ. Ο Διϐνυςοσ ταξιδεϑει με πλούο. Μϐναχο, Staatliche Antikensamlungen.
Μέγα τὸ τῆσ θαλάςςησ κράτοσ Η δύναμη τησ θάλαςςασ και οι θαλάςςιεσ δυνάμεισ ςτον ελληνικό κόςμο κατά την αρχαΰκή και κλαςική περίοδο Η περύφημη αυτό φρϊςη του Περικλό ςτο Θουκυδύδη εκφρϊζει τη βϊςη μιασ πραγματικϐτητασ του αρχαύου μεςογειακοϑ κϐςμου. Η θϊλαςςα αποτελεύ την κατεξοχόν οδϐ επικοινωνύασ μεταξϑ πϐλεων, καθώσ και το χώρο ναυτικών επιχειρόςεων και πειραματιςμών, εμπορικών ςυναλλαγών, οικονομικόσ ευμϊρειασ, πολιτικόσ εξϊπλωςησ και ευρϑτερησ κυριαρχύασ. κοπϐσ του ςυνεδρύου εύναι να μελετόςει τισ πολϑπλευρεσ αυτϋσ ϐψεισ καθώσ και τη ςπουδαιϐτητα τησ θϊλαςςασ ςτην αρχαύα ελληνικό ιςτορύα κατϊ την αρχαώκό, κλαςικό και ελληνιςτικό περύοδο. Θεματικέσ ενότητεσ Πϐλη και θϊλαςςα: πϐλεισ που ςτόριξαν την ανϊπτυξό τουσ ςτη θϊλαςςα και πρϐςωπα τησ θϊλαςςασ. Η θϊλαςςα ωσ χώροσ ϊςκηςησ επεκτατικόσ πολιτικόσ και κυριαρχύασ: διπλωματύα, εξωτερικό πολιτικό και διεθνεύσ ςχϋςεισ. Η θϊλαςςα ωσ χώροσ πολιτικόσ, πολιτιςτικόσ και πνευματικόσ αλληλεπύδραςησ και ανϊπτυξησ. Η θϊλαςςα ωσ χώροσ οικονομικόσ και εμπορικόσ επϋκταςησ. Η θϊλαςςα και οι εξελύξεισ ςτη ναυπηγικό και ςτη ναυςιπλοϗα. Η θϊλαςςα ωσ χώροσ πολιτειακών πειραματιςμών και γεωπολιτικόσ ενοπούηςησ. Η θϊλαςςα ωσ χώροσ ανταγωνιςμών και ςυγκροϑςεων: ναυτικϋσ επιχειρόςεισ. Great is the power of the sea The power of sea and sea powers in the Greek world of the archaic and classical periods Pericles famous phrase in Thucydides expresses a basic reality of the ancient Mediterranean world: the sea was often the main connecting route in interregional communications, while naval activity and expertise laid the foundations of widespread commerce, prosperity, political expansion and wider rule. Purpose of this congress will be to examine these various aspects of the importance of the sea in Greek history of the archaic and classical periods until Alexander s age. Topics The Polis and the Sea: Cities that based their evolution on the sea as well as on sea personalities. The Sea as a ground for exercising expansionary policy and dominance: diplomacy, foreign policy and international relations. The Sea as a ground for political, cultural and intellectual interaction and evolution. The Sea as a ground for economic and commercial expansion The Sea and the evolution of naval architecture and navigation The Sea as a ground for political experimentations and geopolitical unification. The Sea as a ground for competition and conflict: naval operations
ΣΡΙΣΗ 25 ΜΑΪΟΤ Tuesday 25 th May Πύργοσ / Pyrgos 18.00 Εγγραφή / Registration 18.20 Χαιρετιςμοί / Welcome addresses Προεδρείο / Session Chairs: Nikos Birgalias 19.00 19.20 Claude BAURAIN, Université de Liège La Thalassocratie en Grèce ancienne : mythes et réalités historiques 19.20 19.40 Ϊννα ΡΑΜΟΤ-ΧΑΨΙΑΔΗ, Πανεπιςτόμιο Αθηνών Η ςυμβολό των δυνατών ςε πϐλεισ τησ Δηλιακόσ Αθηναώκόσ υμμαχύασ ςτο «τῆσ θαλϊςςησ κρϊτοσ». 19.40 20.00 Marcel PIERART, Université de Fribourg ΕΙ ΓΑΡ ΗΜΕΝ ΝΗΙΨΣΑΙ (THUC. I. 143. 5) 20.00-20.20 Giovanna DAVERIO ROCCHI, Universit{ degli Studi di Milano Immaginario del mare e homonoia. Luoghi reali e virtuali dell armonia e dell amicizia nella retorica politica 20.20 20.40 Pierre CARLIER, Université Paris X - Nanterre La cité idéale et la mer selon Aristote 20.40 21.30 υζήτηςη / Discussion 21.30 ΔΕΞΙΩΗ / Reception
ΣΕΣΑΡΣΗ 26 ΜΑΪΟΤ Wednesday 26 May Αρχαία Ολυμπία / Ancient Olympia Προεδρείο / Session Chairs: Françoise Ruzé 09.00-09.20 Elisabetta BIANCO, Universit{ di Torino Thalassokratia: un concetto, molti nomi 09.20 09.40 Αντώνησ ΣΑΚΜΑΚΗ, Πανεπιςτόμιο Κϑπρου Ναυτικό ιςχϑσ, ναυτικϋσ επιχειρόςεισ και η λογοτεχνικό τουσ ϋκφραςη 09.40 10.00 Flavia FRISONE, Universit{ del Salento, Lecce Possedere il mare. Network marittimi e concezione territoriale del mare nella documentazione letteraria ed epigrafica greca 10.00 10.20 Marina GIORGADZE Nino INAISHVILI, Batumi Niko Berdzenishvili Research Institute, Georgia The Colchis Black Sea Littoral in the Archaic and Classical Periods (According to the Ancient Greek Literary Sources and Archaeological Materials) 10.20 11.00 υζήτηςη / Discussion 11.00 11.20 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ / Break Προεδρείο / Session Chairs: Pierre Carlier 11.20 11.40 Annalisa PARADISO, Universit{ della Basilicata La Lidia, il mare 11.40 12.00 Κωνςταντίνοσ ΑΝΣΩΝΟΠΟΤΛΟ, και Αςημάκησ ΚΟΤΣΙΟ, Ζ Εφορεύα Προώςτορικών και Κλαςικών Αρχαιοτότων Αρχαύα Ολυμπύα Σα αρχαύα λιμϊνια Κυλλόνησ και Υειϊσ, και ο ρϐλοσ τουσ ςτην υπϐθεςη των Ολυμπιακών Αγώνων 12.00 12.20 James ROY, University of Nottingham Arkadia and the sea.
ΣΕΣΑΡΣΗ 26 ΜΑΪΟΤ Wednesday 26 May 12.20 12.40 Geneviève HOFFMANN, Université d Amiens Les aristocrates athéniens, le cheval et la mer au Vé siècle 12.40-13.30 υζήτηςη / Discussion 14.00 ΓΕΤΜΑ / Lunch Προεδρείο / Session Chairs: Giovanna Daverio Rocci 17.00 17.20 Giovanni BOFFA, University of Salento The Eretrian naval power from eighth to sixth century BC 17.20 17.40 Κατερίνα ΜΕΪΔΑΝΗ, Δρ. Πανεπιςτημύου Αθηνών ΑΝΣΕΦΕΘΑΙ ΣΗΝ ΚΑΣΑ ΘΑΛΑΣΣΑΝ ΗΓΕΜΟΝΙΑ Ο ΕΠΑΜΕΙΝΨΝΔΑ ΚΑΙ Ο ΘΗΒΑΪΚΟ ΣΟΛΟ 17.40 18.00 Adolfo J. DOMINGUEZ, Universidad Autonoma de Madrid The Locrians and the Sea 18.00 18.20 Claudia ANTONETTI, University Ca Foscari of Venice Insularité, métonomasiai et identité: le cas de Corcyre 18.20 18.40 υζήτηςη / Discussion 18.40 19.00 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ / Break
ΣΕΣΑΡΣΗ 26 ΜΑΪΟΤ Wednesday 26 May Προεδρείο / Session Chairs: Victor Alonso Troncoso 19.00 19.20 Francesco CRISTOFARO, Universit{ del Salento Porti e approdi nel network mediterraneo alla luce dell analisi terminologica. Un caso di studio: la Grecia ionico-adriatica 19.20 19.40 Ανδρέασ ΜΟΡΑΚΗ, υπ. Δρ. Πανεπιςτημύου Αθηνών The Syracusan fleet 19.40 20.00 Alfonso ÁLVAREZ-OSSORIO RIVAS, Universidad de Sevilla Piracy as a Desequilibrium Factor in the Eastern Mediterranean Seapower Balance: The Cilician Example During Archaic and Classical Times 20.00 20.30 υζήτηςη / Discussion 21.00 ΔΕΙΠΝΟ / Dinner
ΠΕΜΠΣΗ 27 ΜΑΪΟΤ Thursday 27 May 09.00 ΕΠΙΚΕΧΗ ΣΟΤ ΑΡΦΑΙΟΛΟΓΙΚΟΤ ΦΨΡΟΤ ΗΛΙΔΑ ΚΑΙ ΟΛΤΜΠΙΑ Visit to the archeological sites of Ilida and Olympia Προεδρείο / Session Chairs: James Roy 18.00 18.20 Cinzia BEARZOT, Universit{ Cattolica del Sacro Cuore di Milano L impero del mare in Diodoro, libri XIV-XV 18.20 18.40 Ellen MILLENDER, Reed College The Spartans at Sea 18.40 19.00 Lukas THOMMEN, Universität Zürich Xenophon und die spartanische Nauarchie 19.00 19.20 Jacqueline CHRISTIEN, Université Paris X - Nanterre et Centre L. Gernet Sparte: Le temps des Navarques 19.20 19.40 Martin DREHER, Otto-von-Guericke-Universität Die Seemacht Sparta (Sparta as a naval power) 19.40 20.30 υζήτηςη / Discussion 21.00 ΔΕΙΠΝΟ / Dinner
ΠΑΡΑΚΕΤΗ 28 ΜΑΪΟΤ Friday 28 May Προεδρείο / Session Chairs: Marcel Piérart 09.00 09.20 Αριάδνη ΓΚΑΡΣΖΙΟΤ - ΣΑΣΣΗ, Πανεπιςτόμιο Ιωαννύνων Αρχαύοι ελληνικού μϑθοι περύ κατακλυςμοϑ 09.20 09.40 András PATAY-HORVATH, Eötvös Lor nd University, Budapest The Contest Between Athena and Poseidon Myth, History and Art 09.40 10.00 François de POLIGNAC, École Pratique des Hautes Études La mer comme menace? Les récits de raids maritimes et de violations de sanctuaires 10.00 10.20 Derek IRWIN, Dr de l Université Paris X, Nanterre Deities on the seas: religion aboard merchant ships in the ancient Greek World 10.20 11.00 υζήτηςη / Discussion 11.00 11.20 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ / Break Προεδρεύο / Session Chairs: Anton Powell 11.20 11.40 Luisa PRANDI, Universit{ di Verona L Egeo fra I Persiani e Alessandro Magno 11.40 12.00 Nanno MARINATOS, University of Illinois, at Chicago Hekateus Advice about the Ionian Navy in Herodotus. 12.00 12.20 Adamik TAMAS, Eötvös Lor nd University, Budapest The preface of Horodotus'work as evidence for the importance of the sea 12.20 12.40 Ι. Ν. ΠΕΡΤΙΝΑΚΗ, Πανεπιςτόμιο Ιωαννύνων ΜΕΓΑ ΣΟ ΣΗ ΘΑΛΑΗ ΚΡΑΣΟ (ΘΟΤΚ. 1.143.5): ΑΡΦΑΙΟΛΟΓΙΑ ΣΗ ΙΔΕΑ 12.40 13.30 υζήτηςη / Discussion 14.00 ΓΕΤΜΑ / Lunch
ΠΑΡΑΚΕΤΗ 28 ΜΑΪΟΤ Friday 28 May Προεδρείο / Session Chairs: Claude Mossé 17.00 17.20 Ευάγγελοσ ΑΛΕΞΙΟΤ, Αριςτοτϋλειο Πανεπιςτόμιο Θεςςαλονύκησ «ἀρχὴ τῆς θαλάττης ἀρχὴ τῶν κακῶν»: η θουκυδύδεια Realpolitik και η ρητορικό τησ πλεονεξύασ ςτον Χευδ.-Ξενοφώντα και τον Ιςοκρϊτη 17.20 17.40 Christian BOUCHET, Université des Antilles-Guyane Démocratie et puissance maritime dans l Aréopagitique d Isocrate 17.40 18.00 César FORNIS, Universidad de Sevilla Rhodes during the Corinthian War: from Strategic Naval Base to the Endemic Stasis 18.00 18.20 Mario LOMBARDO, University of the Salento Aristotle (Politics, IV 1291b) and the hypertrophic development of a maritime demos in Taras and other Greek poleis 18.20 18.40 υζήτηςη / Discussion 18.40 19.00 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ / Break Προεδρείο / Session Chairs: Anna Ramou Hapsiadi 19.00 19.20 Emiliano J. BUIS, University of Buenos Aires The Waves of Athenian Law: Imperialism, Sea Power and Maritime Politics in Ancient Comedy 19.20 19.40 Μαρία ΔΗΜΟΠΟΤΛΟΤ, Δρ. Πανεπιςτημύου Αθηνών O Αριςτοφϊνησ και το ναυτικϐ των Αθηναύων 19.40 20.00 Gianluca CUNIBERTI, Universit{ Degli Studi di Torino Mare, potere e demagogia nella commedia attica 20.00-20.30 υζήτηςη / Discussion 21.00 ΔΕΙΠΝΟ / Dinner
ΑΒΒΑΣΟ 29 ΜΑΪΟΤ Saturday 29 May Προεδρείο / Session Chairs: Kostas Buraselis 09.40 10.00 Jean-Christophe COUVENHES, Université Paris IV-Sorbonne Les esclaves servant dans la flotte athénienne { l époque classique 10.00 10.20 Thomas J. FIGUEIRA, Rutgers: The State University of New Jersey The Finance and Demography in Early Greek Navies 10.20 10.40 Claude MOSSE, Université Paris VIII La mer comme révélateur d un choix politique 10.40 11.00 Mauro MOGGI, Universit{ Degli Studi di Siena La flotta, i teti e l evoluzione della democrazia ateniese 11.00 11.20 Víctor ALONSO TRONCOSO, Universidad de La Coruña La mer dans les traités internationaux de l époque archaïque et classique 11.20 11.40 Attilio MASTROCINQUE, Universit{ di Verona Il muro di legno, ovvero la citt{ imbarcata sulle navi 11.40 12.15 υζήτηςη / Discussion 12.15 12.30 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ / Break ΤΜΠΕΡΑΜΑΣΑ ΤΝΕΔΡΙΟΤ / Closing Session 12.30 12.45 Κώςτασ ΜΠΟΤΡΑΖΕΛΗ, Πανεπιςτόμιο Αθηνών 12.45 13.00 Νίκοσ ΜΠΙΡΓΑΛΙΑ, Πανεπιςτόμιο Αθηνών 14.00 ΓΕΤΜΑ / Lunch 19.00 ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΚΣΙΡΙΟΤ ΩΙΠΟΛΙ / Inauguration of the SOSIPOLIS building 21.00 ΔΕΙΠΝΟ / Dinner
Δ.Ι.Α.Ε.Ι. ΩΙΠΟΛΙ http://www.sosipolis.gr Διεϑθυνςη: Λεωφ. Μητροπολύτου Αντωνύου, Ε.Ο. Πατρών Πϑργου, 27100 Πϑργοσ Ηλεύασ (Ϊναντι Εθνικοϑ ταδύου Πϑργου) Σηλϋφωνο: +(30)2621039951 Ε-mail: info@sosipolis.gr Τπεϑθυνη Επικοινωνύασ: Νατϊςςα Υλώρου Διεϑθυνςη: Πεντϋλησ 3, 10557 Αθόνα Σηλϋφωνα: +(30)210 3842714, +(30)6944587473 Ε-mail: natflorou@sosipolis.gr Δ.Ι.Α.Ε.Ι. ΩΙΠΟΛΙ http://www.sosipolis.gr Address: Leof. Mitropolitou Antoniou, E.O. Patron - Pyrgou, 27100 Pyrgos, Ilia (Op. National Stadium of Pyrgos) Tel.: +(30)2621039951 Ε-mail: info@sosipolis.gr Contact Person: Natassa Florou Address: Pentelis 3, 10557 Athens Tel.: +(30)210 3842714, +(30)6944587473 Ε-mail: natflorou@sosipolis.gr