ΑΘ. ΧΑΡΙΤΩΝΙΔΗΣ : ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΕΠΑΛ 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10Ο : ΤΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ 10.1. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ Για τις παρακάτω προτάσεις, να γράψετε στην κόλλα σας τον αριθμό της καθεμιάς και δίπλα στον κάθε αριθμό τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. 1. Η αναδιανομή του εισοδήματος δεν είναι μία από τις βασικές οικονομικές λειτουργίες του κράτους. 2. Το κράτος καθορίζει το θεσμικό πλαίσιο της οικονομίας μιας χώρας. 3. Το κράτος πέρα από το ρυθμιστικό του ρόλο μπορεί να πάρει και μέτρα απαραίτητα για τη σταθερότητα της οικονομίας. 4. Στα δημόσια αγαθά ισχύει η αρχή του αποκλεισμού. 5. Το κράτος δε μπορεί να μεταβάλλει το επίπεδο του εισοδήματος. 6. Το κράτος, μέσω των δημοσίων δαπανών και της φορολογίας, μεταβάλλει το μέγεθος των επενδύσεων και συνεπώς το ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας. 7. Οι δημόσιες δαπάνες είναι ενιαίες, αφού γίνονται από το κράτος και δε μπορεί να χωρίζονται σε κατηγορίες. 8. Τα έσοδα του κράτους προέρχονται μόνο από τους φόρους. 9. Το μέγεθος και η αναλογία των διαφόρων δαπανών του κράτους δεν είναι διαχρονικά σταθερά. 10. Οι φόροι είναι χρηματικά ποσά που οι πολίτες καταβάλουν στο κράτος με ειδική αντιπαροχή του Δημοσίου, που συνδέεται άμεσα με την καταβολή του φόρου. 11. Φορολογική βάση είναι το σύνολο του φόρου που τελικά θα πληρώσει ένας πολίτης για τα εισοδήματά του. 12. Οι φόροι περιουσίας επιβάλλονται στο σύνολο της χρηματικής περιουσίας που έχουν οι πολίτες σε καταθέσεις σε εμπορικές τράπεζες. 13. Οι φόροι εισοδήματος λέγονται και άμεσοι φόροι. 14. Με κριτήριο τη φορολογική βάση του φόρου, αυτοί χωρίζονται σε αναλογικούς, προοδευτικούς και αντίστροφα προοδευτικούς. 15. Το δημόσιο μπορεί να συνάπτει δάνεια από το εσωτερικό (εσωτερικός δανεισμός) και από το εξωτερικό (εξωτερικός δανεισμός).
ΑΘ. ΧΑΡΙΤΩΝΙΔΗΣ : ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΕΠΑΛ 2 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Π.Ι. (Ι.Ε.Π.) 1. Ο κρατικός προϋπολογισμός πρέπει να είναι πάντα ισοσκελισμένος, δηλαδή τα έσοδα να είναι ίσα με τις δαπάνες για κάθε χρονική περίοδο. 2. Η αρχή του αποκλεισμού ισχύει για όλα τα δημόσια έργα. 3. Η κυβέρνηση θέλει όλοι οι άνθρωποι να είναι ευτυχισμένοι. 4. Το θεσμικό πλαίσιο της οικονομίας πρέπει να είναι σταθερό. 5. Η επιβολή φορολογίας είναι η πιο σημαντική λειτουργία του κράτους. 6. Το δικαίωμα ιδιοκτησίας είναι στοιχείο της αναδιανομής του εισοδήματος που επιδιώκει το κράτος. 7. Η δημιουργία υποδομής από το κράτος είναι πάντοτε αναγκαία για τα δημόσια αγαθά. 8. Η παιδεία είναι δημόσιο αγαθό. 9. Οι δημόσιες δαπάνες ελάχιστη επίδραση έχουν στην οικονομία. 10. Οι φόροι έχουν μεγάλη επίδραση στις επιχειρήσεις. 11. Οι μισθοί των καθηγητών είναι μέρος των δημόσιων δαπανών. 12. Οι δημόσιες δαπάνες για την παιδεία είναι μεταβιβαστικές πληρωμές. 13. Οι δημόσιες δαπάνες είναι σταθερές σε μέγεθος. 14. Οι δημόσιες δαπάνες είναι σταθερές σε διάρθρωση. 15. Οι δημόσιες δαπάνες μπορούν να αυξήσουν τις επενδύσεις. 16. Οι δημόσιες δαπάνες μπορούν να προκαλέσουν αύξηση της συνολικής κατανάλωσης. 17. Φορολογική βάση είναι το ελάχιστο εισόδημα που φορολογείται. 18. Φορολογικός συντελεστής είναι ο λόγος του φόρου προς το εισόδημα. 19. Ο φόρος εισοδήματος είναι το αντίθετο του φόρου περιουσίας. 20. Ο αναλογικός φόρος είναι αντίθετος του προοδευτικού. 21. Ο φόρος είναι αναλογικός, όταν οι πλούσιοι πληρώνουν περισσότερους φόρους από τους φτωχούς. 22. Ο φόρος είναι αντιστρόφως προοδευτικός, όταν οι πλούσιοι πληρώνουν λιγότερους φόρους από τους φτωχούς. 23. Το μέγεθος ενός φόρου δεν μπορεί να δείξει αν το φορολογικό σύστημα είναι αναλογικό, προοδευτικό ή αντιστρόφως προοδευτικό. 24. Το κράτος δε χρειάζεται δάνεια, διότι μπορεί να τυπώσει χαρτονομίσματα.
ΑΘ. ΧΑΡΙΤΩΝΙΔΗΣ : ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΕΠΑΛ 3 25. Το κράτος είναι σαν τα νοικοκυριά: πρέπει να έχει ισοσκελισμένο προϋπολογισμό. 26. Το κράτος πρέπει να δανείζεται από το εσωτερικό και όχι από το εξωτερικό. 27. Το κράτος πρέπει να δανείζεται με μακροχρόνια μόνο δάνεια. 28. Τα ομολογιακά δάνεια του κράτους είναι μέρος του δημόσιου δανεισμού. 29. Οι δημόσιες δαπάνες έχουν μικρές επιπτώσεις στην Οικονομία. 30. Το κράτος πρέπει να ενισχύει τους πιο έξυπνους, διότι αυτοί είναι πιο παραγωγικοί. 31. Οι δαπάνες για την παιδεία πρέπει να αυξηθούν, διότι η παιδεία είναι αναγκαία πολυτέλεια. 32. Τα εξωτερικά δάνεια του Δημοσίου είναι προτιμότερα από τα εσωτερικά. 33. Ο κρατικός προϋπολογισμός είναι ένα Λογαριασμός που δείχνει αν η οικονομία αναπτύσσεται κανονικά ή όχι.
ΑΘ. ΧΑΡΙΤΩΝΙΔΗΣ : ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΕΠΑΛ 4 10.2. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Για τις παρακάτω προτάσεις, να γράψετε στην κόλλα σας τον αριθμό της πρότασης και δίπλα στον κάθε αριθμό το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1. Μία από τις βασικές οικονομικές λειτουργίες του κράτους είναι : α) η εξασφάλιση οικονομικής σταθερότητας, β) ο δανεισμός από τους επιχειρηματίες, γ) ο δανεισμός από το εξωτερικό, δ) κανένα από τα παραπάνω. 2. Μέτρα που παίρνει το κράτος με σκοπό την αναδιανομή του εισοδήματος είναι : α) πληρωμή επιδομάτων ανεργίας, β) νοσοκομειακή περίθαλψη των απόρων, γ) απαλλαγή από τη φορολογία των χαμηλών εισοδημάτων, δ) δωρεάν παιδεία και όλα τα παραπάνω. 3. Η αρχή του αποκλεισμού δεν ισχύει: α) για τα καταναλωτικά αγαθά, β) για τα δημόσια αγαθά, γ) για όλα τα βλαβερά για την υγεία αγαθά, δ) για όλα τα επικίνδυνα υλικά. 4. Οι δημόσιες δαπάνες μπορεί να είναι δαπάνες για : α) προϊόντα, β) υπηρεσίες, γ) μεταβιβαστικές πληρωμές, δ) όλα τα παραπάνω, ε) τίποτα από τα παραπάνω. 5. Το κράτος μέσω των δημοσίων δαπανών και της φορολογίας : α) μεταβάλλει τη κατανομή των παραγωγικών συντελεστών, β) μεταβάλλει το θεσμικό πλαίσιο της οικονομίας, γ) επιβάλλει μόνο αντίστροφα προοδευτικούς φόρους. 6. Προοδευτικός φόρος είναι εκείνος, του οποίου : α) ο φορολογικός συντελεστής μειώνεται καθώς αυξάνεται η φορολογική βάση, β) ο φορολογικός συντελεστής αυξάνεται καθώς αυξάνεται η φορολογική βάση, γ) ο φορολογικός συντελεστής αυξάνεται καθώς μειώνεται η φορολογική βάση, δ) ο φορολογικός συντελεστής παραμένει πάντα σταθερός. 7. Αναλογικός είναι ο φόρος εκείνος, του οποίου : α) ο φορολογικός συντελεστής μειώνεται καθώς αυξάνεται η φορολογική βάση, β) ο φορολογικός συντελεστής αυξάνεται καθώς αυξάνεται η φορολογική βάση, γ) ο φορολογικός συντελεστής αυξάνεται καθώς μειώνεται η φορολογική βάση, δ) ο φορολογικός συντελεστής παραμένει πάντα σταθερός.
ΑΘ. ΧΑΡΙΤΩΝΙΔΗΣ : ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΕΠΑΛ 5 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Π.Ι. (Ι.Ε.Π.) 1. Το θεσμικό πλαίσιο της οικονομίας περιλαμβάνει: α) Την χρησιμοποίηση της δραχμής ως γενικού μέσου ανταλλαγής. β) Την εξασφάλιση της κερδοφορίας των επιχειρήσεων. γ) Την αύξηση των μισθών των εργαζομένων. δ) Όλα τα παραπάνω. ε) Τίποτα από τα παραπάνω. 2. Με τον όρο «δημόσια αγαθά» εννοούμε: α) Τα σχολεία. β) Τα νοσοκομεία. γ) Το τραπεζικό σύστημα. δ) Τη δημόσια ασφάλεια. ε) Όλα τα παραπάνω. 3. Το μέγεθος των φόρων που εισπράττει το Δημόσιο εξαρτάται από: α) Το φορολογικό συντελεστή. β) Το εισόδημα των ατόμων. γ) Την περιουσία των ατόμων. δ) Τις δαπάνες των ατόμων. ε) Όλα τα παραπάνω. 4. Προοδευτική φορολογία σημαίνει ότι: α) Οι πλούσιοι πληρώνουν περισσότερους φόρους από τους φτωχούς. β) Οι φτωχοί δεν πληρώνουν φόρους. γ) Οι φόροι αυξάνονται, όταν αυξάνεται η φορολογική βάση. δ) Ο φορολογικός συντελεστής αυξάνεται, όταν αυξάνεται η φορολογική βάση. ε) Όλα τα παραπάνω ισχύουν. 5. Ο κρατικός προϋπολογισμός γίνεται περισσότερο πλεοναστικός (ή λιγότερο ελλειμματικός), όταν: α) Αυξάνονται τα έσοδα από τη φορολογία. β) Μειώνονται οι κρατικές δαπάνες. γ) Μειώνεται η ανεργία. δ) Αυξάνεται η απασχόληση. ε) Όλα τα παραπάνω ισχύουν.
ΑΘ. ΧΑΡΙΤΩΝΙΔΗΣ : ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΕΠΑΛ 6 10.3. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 1. Από τις οικονομικές λειτουργίες του κράτους να περιγράψετε τη σχέση του κράτους με το θεσμικό πλαίσιο της οικονομίας. 2. Από τις οικονομικές λειτουργίες του κράτους να περιγράψετε την εξασφάλιση οικονομικής σταθερότητας και ανάπτυξης. 3. Από τις οικονομικές λειτουργίες του κράτους να περιγράψετε την αναδιανομή του εισοδήματος. 4. Από τις οικονομικές λειτουργίες του κράτους να περιγράψετε τα δημόσια αγαθά. 5. Να περιγράψετε τις τρεις βασικές επιδράσεις στη λειτουργία της οικονομίας που έχουν οι δημόσιες δαπάνες και οι διάφορες μορφές φορολογίας. 6. Από τα δημόσια έξοδα να περιγράψετε τη διάκριση των δημοσίων δαπανών με κριτήριο το σκοπό τους. 7. Να ορίσετε τις έννοιες : αρχή του αποκλεισμού αγαθών, δημόσια αγαθά, μεταβιβαστικές πληρωμές, φορολογική βάση φόρου. 8. Να αναλύσετε τη διάκριση των δημοσίων δαπανών σε δαπάνες για προϊόντα και υπηρεσίες και σε μεταβιβαστικές πληρωμές. 9. Να περιγράψετε τους φόρους όταν η διάκρισή τους γίνεται με κριτήριο τη φορολογική τους βάση. 10. Να περιγράψετε τους φόρους όταν η διάκρισή τους γίνεται με κριτήριο την αναλογικότητα ή μη του φόρου. 11. Δημόσιος δανεισμός. 12. Από το δημόσιο δανεισμό να περιγράψετε τα δάνεια εσωτερικού. 13. Κρατικός προϋπολογισμός. 14. Να εξηγήσετε γιατί είναι εσφαλμένη η άποψη ότι ο κρατικός προϋπολογισμός πρέπει να είναι πάντα ισοσκελισμένος.
ΑΘ. ΧΑΡΙΤΩΝΙΔΗΣ : ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΕΠΑΛ 7 10.4. ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Δίνονται οι παρακάτω πίνακες, οι οποίοι αφορούν τη φορολογία εισοδήματος : ΠΙΝΑΚΑΣ 1 ΕΤΗΣΙΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ (σε ευρώ) ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ 0 5.000 0% 5.001 12.000 10% 12.001 18.000 15% 18.001 25.000 20% 25.001 και άνω 25% ΠΙΝΑΚΑΣ 2 ΕΤΗΣΙΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ (σε ευρώ) ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ 0 10.000 0% 10.001 20.000 10% 20.001 30.000 15% 30.001 45.000 20% 45.001 και άνω 25% α) Ο πολίτης Α δηλώνει ετήσιο εισόδημα 32.000 και φορολογείται με την κλίμακα του πίνακα 1. Πόσο είναι το ποσό του φόρου που θα πληρώσει και σε τι ποσοστό του εισοδήματός του αντιστοιχεί ο φόρος αυτός; β) Αν για τον υπολογισμό του φόρου του πολίτη Α χρησιμοποιηθεί ο πίνακας 2, να υπολογίσετε το νέο ποσό του φόρου που θα πληρώσει και να το συγκρίνετε με το προηγούμενο. 2. Α. Ο πολίτης Κ και ο πολίτης Χ δηλώνουν ετήσια εισοδήματα 18.000 και 45.000 α- ντίστοιχα. 1) Να βρείτε το ποσό του φόρου εισοδήματος που θα πληρώσει καθένας από τους πολίτες Κ και Χ, αν ο φόρος υπολογίζεται με την παρακάτω κλίμακα: ΕΤΗΣΙΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ (σε ευρώ) ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ 0 10.000 10% 10.001 20.000 20% 20.001 35.000 30% 35.001 και άνω 40% 2) Να υπολογίσετε το τελικό ποσοστό του φόρου που θα πληρώσει ο καθένας για το εισόδημά του και να χαρακτηρίσετε το φόρο εισοδήματος ως προς την αναλογικότητά του. Β. Καθένας από τους παραπάνω αγοράζει από ένα αυτοκίνητο αξίας 6.500, η αγορά του οποίου επιβαρύνεται (επιπλέον) με φόρο δαπάνης 23%. 1) Ποιο είναι το τελικό ποσό που θα πληρώσει καθένας από τους πολίτες Α και Β για την αγορά του αυτοκινήτου;
ΑΘ. ΧΑΡΙΤΩΝΙΔΗΣ : ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΕΠΑΛ 8 2) Ποιο είναι το ποσοστό του φόρου που πλήρωσε ο καθένας για το αυτοκίνητο σε σχέση με το εισόδημά του; 3) Τι συμπέρασμα βγάζετε για την αναλογικότητα του φόρου δαπάνης σε σχέση με το εισόδημα; 3. Η παραγωγή ενός προϊόντος χωρίζεται σε πέντε στάδια, με προστιθέμενη αξία για κάθε στάδιο : 50 για το πρώτο, 65 για το δεύτερο, 100 για το τρίτο, 75 για το τέταρτο και 200 για το πέμπτο. Αν στην παραγωγή του προϊόντος αυτού επιβάλλεται Φόρος Προστιθέμενης Αξίας 23%, να υπολογίσετε την τιμή του προϊόντος στην αγορά, το φόρο που αντιστοιχεί σε κάθε στάδιο ξεχωριστά και το συνολικό φόρο.