ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ TΡIΤΗ 7 IOYNIΟΥ 2005 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ Α. Μετάφραση Γιατ και σ' αυτ β βαια µα διακρ νει κ τι το ξεχωριστ, στε και οι διοι δηλαδ να τολµο µε π ρα πολ να υπολογ ζουµε µε ακρ βεια τι συν πειε για σα θα επιχειρ σουµε εν αντ θετα στου λλου ανθρ που η γνοια φ ρνει αλ γιστο θ ρρο, αλλ η γν ση δισταγµ. Και στο φρ νηµα π ρα πολ δυνατο δ καια θα µπορο σαν να θεωρηθο ν εκε νοι που γνωρ ζουν µε π ρα πολ σαφ νεια και του κινδ νου του πολ µου και τι απολα σει τη ειρ νη και µω γι' αυτ δεν προσπαθο ν ν' αποφ γουν του κινδ νου. Και ω προ την εκδ λωση ευεργετικ δι θεση ε µαστε αντ θετοι µε του πολλο γιατ αποκτο µε του φ λου χι ευεργετο µενοι αλλ ευεργετ ντα του. Και πιο σταθερ ε ναι ο ευεργ τη, εφ σον επιδι κει να παραµ νει η ευγνωµοσ νη του ευεργετο µενου µε τη συµπ θεια που δε χνει σ'αυτ ν, στον οπο ο χει γ νει η ευεργεσ α εν αντ θετα ο ευεργετηµ νο ε ναι περισσ τερο απρ θυµο, γιατί γνωρ ζει τι θα ανταποδ σει την ευεργεσ α χι για να του χρωστο ν ευγνωµοσ νη, αλλ για εξ φληση χρ ου. Β1. Στην αρχ του κεφαλα ου ο Περικλ συνδυ ζει στο πρ σωπο του Αθηνα ου τη θεωρητικ καλλι ργεια µε τη δηµιουργικ δρ ση. Ε ναι γεγον πω ο Αθηνα ο πολ τη, πω παρουσι ζεται εδ, αποτελε ενσ ρκωση του ιδανικο που συν λαβε το πνε µα του Περικλ δεν υπ ρχει µω καµια αµφιβολ α πω τ σο η καλλι ργεια των τεχν ν σο και η αν πτυξη του πνε µατο αποτελο σαν βασικ επιδ ωξη τη επ σηµη Αθ να και ιδια τερο χαρακτηριστικ του Αθηνα ου πολ τη. Ο Περικλ τον ζει τι η αγ πη των συµπολιτ ν του για το ωρα ο δεν του οδηγε σε σπατ λη και δαπανηρ πολυτ λεια, αλλ αντ θετα ικανοποιο ν αυτ την φεσ του µε λιτ τητα και απλ τητα. Εξ λλου η αγ πη του για τα γρ µµατα και τι τ χνε δεν χει επ πτωση στη συµµετοχ του στην πρακτικ ζω, η πνευµατικ αναζ τηση δεν αποτρ πει απ τη δρ ση, µε αποτ λεσµα να καταντο ν νωθρο µαλθακο. Η πνευµατικ καλλι ργεια και οι θεωρητικ ενασχολ σει του Αθηνα ου δεν του αποδυναµ νουν την ενεργητικ τητα και δεν του µει νουν την ανδρε α ισορροπ α και µ τρο σ' λε τι εκδηλ σει τη ζω. Τον ζει την αγ πη προ την καλλιτεχνικ δηµιουργ α µε τι δαπ νε που σε καµι περ πτωση δεν φτ νουν την πολυτ λεια.
να µµεσο υπαινιγµ για τη Σπ ρτη και την αντ ληψη τι η ενασχ ληση µε την τ χνη οδηγε στον εκθηλυσµ και στη φιλοκαλ α των τυρανν δων που απαιτο ν γκο και δαπ νε Για τον Αθηνα ο η απ κτηση πλο του και ευµ ρεια αποτελε πρ κληση για κινητοπο ηση των δηµιουργικ ν του δυν µεων και επ τευξη ργων και χι αφορµ για κο φια κοµπορρηµοσ νη. τσι δ νεται σε χιαστ η αντ θεση λ γου- ργου εµβ λλοντα αποτελεσµατικ τερα την ιδ α τη σ φρονη διαχε ρηση του δηµ σιου χρ µατο για τη δηµιουργ α λαµπρ ν ργων. Παρ λο τι υπ ρχε ο συσχετισµ τη πεν α µε τι αισχρ πρ ξει ο Περικλ δεν θεωρε τι ε ναι αισχρ να την οµολογ σει κανε αλλ να µην προσπαθε να την αποφ γει µε την εργασ α. εν ισχυρ ζεται τι το δηµοκρατικ σ στηµα χει επιλ σει οµοι µορφα το οικονοµικ πρ βληµα η νιση κατανοµ αγαθ ν συνυπ ρχει µε την εν σχυση τη ιδιωτικ πρωτοβουλ α και την κοινωνικ πολιτικ που προσπαθε να γεφυρ σει τι κοινωνικ ανισ τητε και να στηρ ξει το πολ τευµα. Το δικα ωµα στην εργασ α και ο σεβασµ προ τον εργαζ µενο (υπαρξη δο λων ω κ ρια εργατικ δ ναµη) ε ναι µια προχωρηµ νη θ ση τη εµπορευµατοπαραγωγικ και µεταπρατικ Αθ να. Υπαινικτικ επιτ µηση τη Σπ ρτη που τη δι κρινε η αποστροφ προ την εργασ α και τον πλουτισµ που αυτ συνεπ γεται-αριστοκρατικ αντιλ ψει. εσπ ζει µια πολλαπλ αντ θεση αν µεσα στο θεωρητικ και πρακτικ β ο, στον πλο το και τη φτ χεια, το ργο και το λ γο. Εντυπωσιακ αισθητικ το χιαστ : αρνητικ -θετικ που προβ λλει το ργο ω κ ριο µ ληµα και στον πλο το και στη φτ χεια. νθρωπο τη πρ ξη ο Αθηνα ο πολ τη. µολογε ν α σχρ ν ργου...καιρ λ γου...κ µπ µ διαφε γειν α σχιον ο χ µολογε ν ργ Επιπλέον εγκωµι ζεται η λλειψη µονοµ ρεια στη ζω του Αθηνα ου που χει τη δυνατ τητα να επιµερ ζει σωστ και σ µµετρα το ενδιαφ ρον και τη δρ ση του τ σο στι ιδιωτικ υποθ σει σο και στα δηµ σια πρ γµατα. Η λ ξη µ νοι αντιδιαστ λλει του Αθηνα ου χι µ νο µε του Σπαρτι τε αλλ µε λου του λληνε δ νοντα του µια ιδιαιτερ τητα- µοναδικ τητα. Απαρα τητη προ π θεση για να θεωρηθε κανε συνειδητ και υπε θυνο πολ τη στην δηµοκρατ α τη Αθ να ταν η συµµετοχ στα κοιν. Η πολιτικ αδιαφορ α και αδρ νεια ταν ανεπ τρεπτη και στην περ πτωση αυτ δεν πρεπε να θεωρηθε απλ φιλ συχο αλλ χρηστο πολ τη. Απ' την εποχ του Σ λωνα εκε νο που προτιµο σε την απραγµοσ νη, την ουδετερ τητα σε περ πτωση που ξεσπο σε εµφ λια διαµ χη στην π λη χανε τα πολιτικ του δικαι µατα. Ο ρ τορα ανασκευ ζει την κατηγορ α προ του Αθηνα ου για πολυπραγµοσ νη. Αλλωστε µ νο η πολιτικ ενεργοπο ηση και η αδι κοπη επαγρ πνηση για τα κοιν αποτελε χι µ νο βασικ προ π θεση σταθερ τητα και εµπ δωση τη δηµοκρατ α
αλλ και απαρα τητο στοιχε ο για την ακερα ωση του ατ µου την πνευµατικ και ηθικ ωρ µανσ του. Η διαρκ ενασχ ληση των Αθηνα ων µε τα κοιν δεν συνιστ πολυπραγµοσ νη, πω συν θιζαν να του κατηγορο ν οι Σπαρτι τε και µερικο λλοι λληνε αλλ µια αυτον ητη θεµελι δη υποχρ ωση. Αυτ ταν και η πεµπτουσ α του ανθρ που-πολ τη, πω χει διαµορφωθε στην κλασσικ Ελλ δα, µ σα στα ρια τη ανθρ πινη φ ση κατά τον Αριστοτ λη " φ σει πολιτικ ν ζ ον- θηρ ον θε ", εν κατ τον Πλ τωνα η πολιτικ τ χνη δι σωσε το ανθρ πινο γ νο απ την καταστροφ τη ανοργ νωτη ζω. Προβ λλεται η κριτικ στ ση και η συνευθ νη στη διαχε ρηση των κοιν ν. Ο Αθηνα ο χι µ νο µετ χει των πολιτικ ν αλλ ε ναι και ο διο που αποφασ ζει τουλ χιστον φτ νει σε µια σωστ κρ ση γι' αυτ. Συνδυ ζει ο Αθηνα ο τον ενδι θετο λ γο, το λογικ - κριτικ στοιχε ο (κρ νοµεν) µε το προφορικ ( νθυµο µεθα). ηµιουργ α διαλ γου που αποτελε την πρωταρχικ ουσ α τη δηµοκρατ α. Η απ φαση η κρ ση ε ναι ορθ, γιατ στο ργο παραστ κει ο λ γο. Με τη διπλ αντ θεση " λ γοι - ργοι / λ γ - ργ " ο Περικλ παρουσι ζει δυο στοιχε α που φα νονται ασυµβ βαστα στου Σπαρτι τε και σω και λλου λληνε τι µω ε ναι αντιφατικ γι' αυτο ε ναι γ νιµο συγκερασµ και τ λεια εναρµ νιση για τον Αθηνα ο. Αναβι νει τσι η οµηρικ αντ ληψη τι ο αληθιν ντρα πρ πει ταυτ χρονα να ε ναι "µ θων τε ητ ρ ργων τε πρηκτ ρ". Αξιοσηµε ωτο ε ναι τι εναρµον ζεται µε απαρ µιλλο τρ πο ο ενδι θετο λ γο, η κρ σηλογικ µε τον προφορικ -την κφραση µε παρρησ α και ισηγορ α των σκ ψεων και απ ψεων και την πρ κληση διαλ γου που ω λ γο αντ λογο αποτελε µια απ τι σηµαντικ τερε κατακτ σει του λληνα - πολ τη, γιατ συνιστα το κυρι τερο µ σο για την αξιοπο ηση σκ ψη και δρ ση αλλ και για την εδρα ωση τη πολιτικ ελευθερ α. Η ελευθερ α λ γου, ο ελε θερο δι λογο συνιστ το χαρακτηριστικ τερο γν ρισµα τη δηµοκρατ α, γιατ εγγυ ται την πιο γκυρη ενηµ ρωση και διαφ τιση π νω σε θ µατα που µεσα ενδιαφ ρουν και απασχολο ν τον πολ τη. Εµφαν εποµένω η αντ θεση προ το πολιτικ σ στηµα τη Σπ ρτη που περι ριζε το λ γο. Σ µφωνα µε την Αθηνα κ αντ ληψη ο λ γο δεν βλ πτει τα ργα, αντ θετα τα διαφωτ ζει και κ νει ευκολ τερη την πραγµ τωσ του. Β2. Ο Αθηνα ο εµφαν ζεται να συνδυ ζει τ λµη και σκ ψη, γεναι τητα και λογισµ. Η γν ση και ενηµ ρωση δεν προκαλε δειλ α και φ βο, αλλ αντ θετα καλλιεργε τ λµη και ανδρε α. Το "διαφερ ντω χοµεν" είναι εντον τερο του διαφ ροµεν και τονίζει τη συλλογικ ευθ νη για την αντιµετ πιση των υποθ σεων. Η γνοια σε λλου προξενε αλ γιστη τ λµη, εν η συνε δηση του κινδ νου δειλ α αντ θετα στου Αθηνα ου ο λογισµ, η σκ ψη, η απ τα πρ ν αναµ τρηση των συνεπει ν εµπν ει αν τερη ποι τητα ηρωισµ, εφ σον ο κ νδυνο η θυσ α παρουσι ζεται σαν καρπ λελογισµ νη
αξιολ γηση αγαθ ν και κρ σιµη προσωπικ επιλογ. Φρ ση γνωµολογικο περιεχοµ νου που συγκεφαλαι νει τη διαφορ του Αθηνα ου απ του λλου. Το χιαστ : τολµ ν κλογ ζεσθαι µ θια κνον αποδ δει ε στοχα την αντ θεση. Ο λ γο και ο συλλογισµ κραται νουν του ενηµερωµ νου Αθηνα ου. Αποµ νει λοιπ ν για του λλου η αµ θια. Προβ λλει η υπερχρονικ σηµασ α αντ θεση: συσκ τιση και καταναγκασµ - ενηµ ρωση και ελε θερη επιλογ. Στο χωρίο «κράτιστοι κινδύνων» δ νεται ο ορισµ τη ανδρε α. Κατ τον Αριστοτ λη η αρετ ε ναι µεσ τη. Η ανδρε α ε ναι αρετ, συνεπ βρισκεται αν µεσα στη θρασ τητα και τη δειλ α. Η υπερβολικ αφοβ α ε ναι θρασ τητα, εν ο ανδρε ο συµπεριφ ρεται π ντα σωστα και λογικ. Ο Περικλ παρουσι ζει του Αθηνα ου να ενσαρκ νουν τον αληθιν ανθρ πινο ηρωισµ που αποτελε εναρµ νιση λογισµο και ανδρε α. Ο λογισµ παρ χει σαφ γν ση των δειν ν που συνεπ γεται ενδ χεται να επιφ ρει ο συγκεκριµ νο πολεµικ αγ να αλλ και των ηδ ων που διασφαλ ζει η αποφυγ αποχ απ αυτ ν χωρ ωστ σο να µει σει την ψυχικ ρ µη και µαχητικ τητ του. τσι η ανδρε α των συµπολιτ ν του προκ πτει απ βαθι συνε δηση και γν ση των περιστ σεων, λλογη αξιολ γηση µια κατ σταση προ π θεση µω αυτ ν ε ναι η ριµη και υπε θυνη προσωπικ τητα µε ελ υθερο φρ νηµα και αν τερο θο. Ο υπερθετικ " κρ τιστοι" αποδ δει το µ γιστο βαθµ ανδρε α, οι δυο επιθετικ µετοχ σε κατ φαση - ρνηση την ενσυνε δητη σχ ση µε το ργο. Αντ θετα στη Σπ ρτη η ανδρε α δεν αποτελε πηγα α κφραση αλλά προ ν καταναγκασµο. Β3. Σχολικό βιβλίο σελ. 14: «Αν συγκρίνουµε.µεγαλείο.» Β4. ιαφεύγειν φυγά, διαφυγή Μετέχοντα συµµετοχή, σχέση ιαφερόντω φορά, φορητό Χάριν χαριστικό, αχάριστο Ε νοία ευνοιοκρατία, ευνο κό Γ1. Αυτό πράγµατι έχει η πόλη σα µεγαλύτερο αγαθό, ότι δηλαδή έχει γίνει παράδειγµα καλών έργων για του Έλληνε γιατί όσο είναι η πιο αρχαία από όλε στο χρόνο, τόσο οι πρόγονοί µα έχουν διαφέρει από του άλλου ανθρώπου στην αρετή. Γιατί όταν ήταν βασιλιά ο Κόδρο στου Πελοποννησίου επειδή δηµιουργήθηκε αφορία στη χώρα του, φάνηκε καλό να εκστρατεύσουν εναντίον τη πόλη µα και αφού οι πρόγονοι µα επαναστάτησαν να µοιράσουν τη χώρα. Και πρώτα αφού έστειλαν στου ελφού ρωτούσαν τον θεό αν θα πάρουν την Αθήνα. Όταν ο θεό έδωσε χρησµό σε αυτού ότι θα κυριεύσουν την πόλη, εάν δεν σκοτώσουν τον βασιλιά των Αθηναίων (Κόδρο), εκστράτευαν εναντίον τη Αθήνα. Γ2.α. διενηνόχασιν διοίσει
ποστείλαντε ποστελο σιν πηρώτων περωτ, ε περωτώ λήψονται ε ληφα νελόντο νελε Γ2.β. το το ο τοι µέγιστον µείζοσι πασ ν παντί γενοµένη γενόµεναι τον βασιλέα βασιλε Γ3.α. τ ν καλ ν επιθετικό προσδιορισµό στο «ργων» Παράδειγµα κατηγορούµενο στο υποκείµενο η πόλι µέσω του συνδετικού ρήµατο γέγονεν ρετ δοτική τη αναφορά στο διενηνόχασιν πί τήν πόλιν εµπρόθετο εχθρική κατεύθυνση πρ τον επιρρηµατικό προσδιορισµό χρόνου α το αντικείµενο στη µετοχή νελόντο Γ3.β. Υπόθεση: άν µή τόν βασιλέα τῶν θηναίων ( Κόδρον) ποκτείνωσιν Απόδοση: τι τήν πόλιν α ρήσουσιν Υποθετικό λόγο εξαρτηµένο του προσδοκώµενου στον ευθύ λόγο θα έχει τη µορφή: άν µή τόν βασιλέα τῶν θηναίων ( Κόδρον) ποκτείνωσιν, τήν πόλιν α ρήσουσιν Αόριστη Επανάληψη στο παρόν και στο µέλλον: άν µή τόν βασιλέα τῶν θηναίων ( Κόδρον) ποκτείνωσιν τήν πόλιν α ρο σιν Επιµέλεια απαντήσεων: Μπέκου Νατάσα Φιλόλογος Σκυριανού Μαίρη Φιλόλογος Φροντιστήριο Μ.Ε «ΕΠΙΛΟΓΗ» - Καλαµάτα