HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 1

Transcript

1 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 1 Mη φοβάσαι τίποτα

2 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 2 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΠΡOΒΛΗΜΑΤΑ M ΠΑΡΜΠΑΡΑ M ΠΕΡΓΚΕΡ 1. TO MONOΠATI THΣ ΔYNAMHΣ Eίμαστε αυτ που σκεφτ μαστε 8 2. TO MONOΠATI THΣ ΔYNAMHΣ Πάρε στα χέρια σου τον έλεγχο της ζωής σου 8 3. Eίστε ευτυχισμένοι; (Δέκα τρ ποι για να ζήσετε μια χαρο μενη ζωή) Δ Ρ Γ OΥIΝΤΥ N ΤΡAΪΝΤΕΝ Μάθε να αποδέχεσαι τον εαυτ σου Δ Ρ Γ OΥIΝΤΥ N ΤΡAΪΝΤΕΝ T ΖΑΚ Γ ΚOΡΝΤOΝ Bγείτε απ τα συναισθηματικά σας αδιέξοδα και βρείτε τον κατάλληλο σ ντροφο B EΡΑ Π AΪΦΕΡ Πώς να αντιμετωπίσεις ένα χωρισμ Δ Ρ K EΝΕΘ X AΜΠΛΥ Πώς θα αποκτήσεις μεγαλ τερη αυτοπεποίθηση 6 Π ΑΤΡΙΣΙΑ X ΕΤΖΕΣ Aνακάλυψε την προσωπικ τητά σου Δ Ρ Π ΩΛ X OΚ Μάθε να αγαπάς και να αγαπιέσαι 8 Στήριξε τον εαυτ σου (Μάθε να διεκδικείς τα δικαιώματά σου) 8 Μη φοβάσαι τίποτα (Πώς να ξεπεράσεις τους φ βους σου) 8 Hρεμήστε (Πώς να αντιμετωπίσετε την απογοήτευση και το θυμ ) 8 Zήλια (Tι την προκαλεί και πώς να την ξεπεράσετε) 8 Kατάθλιψη (Tι την προκαλεί και πώς να την ξεπεράσετε) 8 Πώς να πετ χει ο γάμος σας

3 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 3 Δρ πωλ χοκ Mη φοβασαι τιποτα Πώς να ξεπεράσεις τους φ βους σου METAΦPAΣH KΛAIPH ΠAΠAMIXAHΛ-ΛAΪNA ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

4 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 4 TITΛOΣ ΠPΩTOTYΠOY: Dr Paul Hauck, Why be afraid? Copyright The Westminster Press, 1975 Copyright ÁÈ ÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ ÁÏÒÛÛ EÎ fiûâè K ÛÙ ÓÈÒÙË A.E., Aı Ó 2000 ŒÙÔ 1Ë Î ÔÛË : 2001 ŒÙÔ Ó Ó ÓÂˆÌ ÓË Î ÔÛË : 2010 apple ÁÔÚ ÂÙ È Ë Ó ËÌÔÛ Â ÛË Ó apple Ú ÁˆÁ ÙÔ apple ÚfiÓÙÔ ÚÁÔ ÛÙÔ Û ÓÔÏfi ÙÔ ÙÌËÌ ÙˆÓ ÙÔ Ì Ô- appleôèôó appleôùâ ÙÚfiappleÔ, Î ıò Î È Ë ÌÂÙ ÊÚ ÛË È ÛΠÙÔ ÂÎÌÂÙ ÏÏÂ Û ÙÔ Ì ÔappleÔÈÔÓ appleôùâ ÙÚfiappleÔ - Ó apple Ú ÁˆÁ ÚÁÔ ÏfiÁÔ Ù ÓË, Û ÌÊˆÓ Ì ÙÈ È Ù ÍÂÈ ÙÔ Ó. 2121/1993 Î È ÙË ÈÂıÓÔ Ì ÛË B ÚÓË - ÚÈÛÈÔ, appleô Î ÚÒıËΠ̠ÙÔ Ó. 100/1975. Eapple ÛË apple ÁÔÚ ÂÙ È Ë Ó apple Ú ÁˆÁ ÙË ÛÙÔÈ ÂÈÔıÂÛ, ÛÂÏÈ ÔappleÔ ËÛË, ÂÍˆÊ ÏÏÔ Î È ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ ÙË fiïë ÈÛıËÙÈÎ ÂÌÊ ÓÈÛË ÙÔ È Ï Ô, Ì ʈÙÔÙ appleèî, ËÏÂ- ÎÙÚÔÓÈÎ ÔappleÔÈÂÛ appleôùâ ÏÏ ÌÂıfi Ô, Û ÌÊˆÓ Ì ÙÔ ÚıÚÔ 51 ÙÔ Ó. 2121/1993. EK O EI KA TANIøTH A.E. Z ÏfiÁÁÔ 11, Aı Ó % FAX : info@kastaniotis.com ISBN

5 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 5 KEΦAΛAIA ΠΡΟΛOΓOΣ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ ΣΤOΥΣ ΠΙO ΣΥΝΗΘΙΣΜΕΝOΥΣ ΦΟΒOΥΣ ΜΑΣ 15 O φ βος των κοινωνικών συναναστροφών O φ βος της γελοιοποίησης O δ ο πιο συνηθισμένοι φ βοι Η ΨΥΧOΛOΓΙΑ ΤOΥ ΦΟΒOΥ Φ βος Άγχος Φοβία Aνησυχία και νευρικ τητα Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΙΤΙΑ ΤOΥ ΦΟΒOΥ O φ βος του φ βου O φ βος του θανάτου Aσυνείδητοι φ βοι ΝΕΥΡΩΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤOΥ ΦΟΒOΥ Πώς μαθαίνουμε να φοβ μαστε H χρησιμοποίηση του φ βου για τον έλεγχο των άλλων Δεν είμαστε συνεπείς ως προς τους φ βους μας

6 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 6 MH ΦOBAΣAI TIΠOTA Oι φ βοι έχουν την τάση να εξαπλώνονται Oι καρποί του φ βου ΠΩΣ ΝΑ ΞΕΠΕΡΑΣΕΤΕ ΤOΥΣ ΦΟΒOΥΣ ΣΑΣ Διακινδυνέψτε «Είναι πιο σημαντικ να κάνεις κάτι, παρά να το κάνεις καλά» Αμφισβητήστε τις παράλογες πεποιθήσεις σας Εμπειρίες Τεχνικές χαλάρωσης Η τάση της οπισθοχώρησης Αντιμετωπίστε τους φ βους σας σταδιακά Πώς να ξεπεράσετε την τάση σας να φέρνετε την καταστροφή Στην αρχή η κατάσταση χειροτερε ει Αυθ ρμητη επανάκαμψη Επιβραβε στε ή τιμωρήστε τον εαυτ σας Έλλογη Συγκινησιακή Φαντασίωση (ΕΣΦ) ΠΑΓΙΔΕΣ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΚΑΜΨΗ Φ βος για το τι μπορεί να ανακαλ ψετε στη διάρκεια της ψυχοθεραπείας Αυτοεκπληρο μενες προφητείες Aδυναμία να αμφισβητήσετε τους παράλογους φ βους σας Εγκατάλειψη των προσπαθειών

7 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 7 ΚΕΦΑΛΑΙA «Τι συνιστά βελτίωση;» Να διατηρείτε πάντα την αυτοεκτίμησή σας ΕΝΑΣ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΠΡOΗΓOΥΜΕΝΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ Η επ μενη συνεδρία ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

8 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 8

9 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 9 Αφιερώνεται στους φοβισμένους μου πελάτες που μου έμαθαν τι θα πει κουράγιο

10 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 10

11 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 11 ΠPOΛOΓOΣ Αυτ είναι ένα ακ μα βιβλίο που ασχολείται με συναισθηματικά προβλήματα. Παλι τερα είχα τονίσει πως η κατάθλιψη είναι μια απ τις πιο οδυνηρές νευρωσικές αντιδράσεις κι ο θυμ ς πιθανώς η πιο συνηθισμένη. Τώρα ερχ μαστε στο φ βο, που πιστε ω πως είναι ένα απ τα πιο μακροχρ νια νευρωσικά συναισθήματα. Έχει την ιδι τητα να προσκολλάται τ σο επίμονα πάνω στο άτομο, ώστε η επίδρασή του είναι αισθητή για πολ μεγαλ τερες περι δους απ,τι η κατάθλιψη ή ο θυμ ς. Kάποιος που παθαίνει κατάθλιψη, αργά ή γρήγορα, θα ξεπεράσει αυτή την κατάσταση αντικαθιστώντας τη μ ένα ουδέτερο συναίσθημα ή ακ μα κι απ ένα αίσθημα αγαλλίασης. O θυμ ς, πάλι, φουντώνει γρήγορα, μα σ ντομα ξεθυμαίνει. Φυσικά, μπορεί κάποιος να είναι οργισμένος ή να πάσχει απ κατάθλιψη για λη του τη ζωή, αλλά ακ μα και τ τε το άτομο δεν βιώνει διαρκώς αυτά τα συναισθήματα. O φ βος, ωστ σο, που νιώθει ένας άνθρωπος μήπως δεν τα καταφέρει καλά μπορεί να επηρεάσει σχεδ ν οτιδήποτε κάνει κάθε μέρα της ζωής του. Μπορεί να μην πονάει τ σο σο η κατάθλιψη, να μη φουντώνει τ σο συχνά πως ο θυμ ς, αλλά θα βρίσκεται εκεί συνέχεια χρ νος μπαίνει, χρ νος βγαίνει έτοιμος να αναστατώσει αυτ ν που φοβάται. Άλλο ένα χαρακτηριστικ του φ βου είναι πως δια- 11

12 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 12 MH ΦOBAΣAI TIΠOTA θέτει μια μοναδική δ ναμη να εμποδίζει τα άτομα να εκπληρώσουν το δυναμικ τους. Μπορεί να καταστρέψει απ μ νος του κάποια ι- διοφυ α και να καταπνίξει οποιαδήποτε ταλέντα ενδέχεται να έχει ένας άνθρωπος. Η κατάθλιψη μπορεί, μ νο σε σοβαρές περιπτώσεις, να συγκρατεί άντρες και γυναίκες απ το να εκμεταλλε ονται τις δυνατ τητές τους. Αργά ή γρήγορα μως θα καταφέρουν να συνεχίσουν κανονικά τη ζωή τους, ακ μα κι αν έχουν κατάθλιψη. Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί και για το θυμ. Στη μέση εν ς συναισθήματος οργής επιτυγχάνουμε ελάχιστα πράγματα που ωφελο ν τους εαυτο ς μας ή τους άλλους. Ωστ σο, ακ μα κι αν εξακολουθο με να αισθαν μασθε δυσαρέσκεια ή έντονη πικρία, μπορο με να πηγαίνουμε στη δουλειά μας, να οδηγο με τα αυτοκίνητά μας, να ισοσκελίζουμε τους λογαριασμο ς μας κτλ. O φ βος μως είναι ένα α- π αυτά τα συναισθήματα που μπορο ν να πνίξουν το ταλέντο, σο μεγάλο κι αν είναι, ή ακ μα και να το εξαφανίσουν παντελώς. O τραγουδιστής που υποφέρει απ τρακ μπορεί να διαθέτει φωνή σαν του Καρο ζο, αλλά ο κ σμος ποτέ δεν πρ κειται να την ακο σει αν αυτ ς φοβάται να βγει στη σκηνή. O φοιτητής με την ευφυ α του Ισαάκ Νιο τον ενδέχεται να μην πάει ποτέ στο πανεπιστήμιο, γιατί φοβάται την αποτυχία ή την ταπείνωση. Εν ολίγοις, ο φ βος μπορεί να αποδειχτεί καταστροφικ ς μ έ- ναν ξεχωριστ τρ πο, αντίθετα απ την κατάθλιψη και το θυμ. Και, το χειρ τερο, πρ κειται για ένα πολ συνηθισμένο συναίσθημα. Μια που λοι μας βιώνουμε φ βο, άγχος, φοβίες, νευρικ τητα ή ανησυχίες πολλές φορές στη διάρκεια της ζωής μας, και απ τη στιγμή που αυτά τα συναισθήματα μειώνουν το δυναμικ 12

13 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 13 ΠPOΛOΓOΣ μας ως ολοκληρωμένων ανθρώπινων ντων, σας προτείνω να διαβάσετε τις σελίδες που ακολουθο ν με πολλή προσοχή. Στα επ μενα κεφάλαια θα βρείτε μια πλήρη εξήγηση για το τι προκαλεί τους φ βους μας και τι μπορο με να κάνουμε για να τους ξεπεράσουμε. Πρ κειται για ένα πρακτικ βιβλίο που απευθ νεται σε ποιον νομίζει τι μπορεί να επωφεληθεί απ την ανάγνωσή του. Κάποιοι θα αποκομίσουν τεράστιο φελος, ενώ άλλοι ελάχιστο έτσι κι αλλιώς μως θα κατανοήσετε τι προκαλεί τη νευρικ τητα, τη συστολή και άλλες μορφές του φ βου. Αν, παρ λα αυτά, θελήσετε να ζητήσετε βοήθεια απ κάποιον ψυχολ γο, θα είστε περισσ τερο προετοιμασμένοι να ωφεληθείτε απ αυτήν. Εμπρ ς, τολμήστε το, αρχίστε το διάβασμα. ΠΩΛ ΧΟΚ 13

14 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 14

15 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 15 KEΦAΛAIO 1 Μια ματιά στους πιο συνηθισμένους φ βους μας OΙ ΠΙO ΣΥΝΗΘΙΣΜΕΝOI φ βοι κι οι ανησυχίες που μας απειλο ν πολ συχνά στη ζωή μας δεν είναι ιδιαίτερα ε- ντυπωσιακοί. Το να περπατάει κανείς πάνω σ ένα σχοινί στους Καταρράκτες του Νιαγάρα ή να βάζει το κεφάλι του στο στ μα εν ς λιονταριο είναι επικίνδυνα εγχειρήματα, αλλά οι πιο πολλοί απ εμάς είναι μάλλον απίθανο να εκτεθο με σε τέτοιους κινδ νους. Oι πραγματικά τρομακτικές καταστάσεις στη ζωή συνήθως έχουν να κάνουν με ανθρώπους, χι με ζώα ή φυσικο ς κινδ νους και συνήθως δεν είναι επικίνδυνες. Ωστ σο, συχνά συμπεριφερ μαστε, τ σο ο ένας απέναντι στον άλλο σο και στα καθημερινά γεγον τα, με τέτοιον τρ μο ώστε χάνουμε μια τεράστια ποσ τητα απ λαυσης στη ζωή μας. Ας εξετάσουμε μερικά παραδείγματα φυσιολογικών φ βων που ένιωθαν πελάτες τους οποίους έχω συμβουλέψει, για να δο με αν μπορο με να τους καταλάβουμε. 15

16 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 16 MH ΦOBAΣAI TIΠOTA O ΦΟΒOΣ ΤΩΝ ΚOΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΥΝΑΝΑΣΤΡOΦΩΝ Ένας απ τους πιο συνηθισμένους φ βους των ανθρώπων είναι ο φ βος της κοινωνικής ζωής. Άντρες και γυναίκες που μπορο ν να αντιμετωπίσουν άγρια θηρία και να κάνουν ένα σωρ παράτολμα πράγματα τρέμουν ολ κληροι ταν πρέπει να μπουν σ ένα δωμάτιο γεμάτο αγνώστους και να πιάσουν κουβέντα. Αυτή η ανώδυνη πράξη το ς τρομοκρατεί επειδή πιστε ουν τι η απ ρριψη πονάει. Αν κι εσείς σκέφτεστε μ αυτ τον τρ πο, τ τε θα βιώσετε διάφορα είδη π νου, επειδή η ζωή σας θα είναι κενή. O Τζιμ ήταν ένας τέτοιος άνθρωπος. Ήταν διαζευγμένος και δυσκολευ ταν να βρει καινο ργιες φιλενάδες. Έφτασε σε τέτοια απ γνωση, ώστε αποπειράθηκε αρκετές φορές να αυτοκτονήσει. Τελικά, ζήτησε βοήθεια απ ψυχολ γο, για να καταλάβει γιατί δεν κατάφερνε να δημιουργήσει φιλίες. Φαίνεται πως, ταν ήταν δώδεκα ετών, οι συμμαθητές του τον κορ ιδεψαν ενώ χ ρευε σε κάποια εκδήλωση του σχολείου του. Απ τ τε φοβάται να σηκωθεί και να ανέβει στην πίστα. Χορε ει μ νο ταν έχει πιει αρκετά ποτά. Ακ μα και τ τε ρωτάει την ντάμα του αν χορε ει υ- περβολικά σφιγμένα ή επιμένει πως δεν είναι καλ ς στο χορ και τη ρωτάει αν συμφωνεί. O φ βος της απ ρριψης ήταν τ σο ισχυρ ς μέσα του, ώστε προσέγγιζε μονάχα κοπέλες τις οποίες 16

17 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 17 MIA MATIA ΣTOYΣ ΠIO ΣYNHΘIΣMENOYΣ... θεωρο σε άσχημες. Σκεφτ ταν πως δεν υπήρχε περίπτωση να τον απορρίψουν, μια που δεν είχαν και πολλές επιλογές και πιθανώς θα χαίρονταν που τράβηξαν την προσοχή του. Δεν του πέρασε ποτέ απ το μυαλ πως ο λ γος που αποτ γχανε στο παιχνίδι των κοινωνικών συναναστροφών ήταν απλώς επειδή θεωρο σε τον εαυτ του έ- να ανεπιθ μητο άτομο με το οποίο κανείς δεν θα θελε να κάνει παρέα. Απ τη στιγμή που είχε τέτοια αρνητική ι- δέα για τον εαυτ του, ήταν δ σκολο να τον δουν οι άλλοι με διαφορετικ τρ πο. Αν δώσετε στους ανθρώπους την εντ πωση πως δεν αξίζει τον κ πο να σας μιλήσουν, εκείνοι διαισθάνονται τη συστολή σας κι έχουν την τάση να σας αφήνουν ήσυχους. Κι είναι ακριβώς το αντίθετο απ αυτ που χρειάζεστε και θέλετε. Αν οι άλλοι ήταν πιο ευαίσθητοι, αναγνωρίζοντας την ανασφάλειά σας, θα έκαναν προσπάθεια να σας μιλήσουν ή θα σας προσέγγιζαν πρώτοι, αντί να αναγκαστείτε εσείς να κάνετε αυτά τα βήματα. Ωστ σο, η ανθρώπινη φ ση δεν λειτουργεί έτσι. Oι άνθρωποι δεν σπε δουν να σώσουν τον παρία τον αφήνουν να κάθεται λη ν χτα μ νος και να υποφέρει σιωπηρά. Oι άνθρωποι δεν καλο ν τους ντροπαλο ς να βγουν απ τα σπίτια τους. Τους αφήνουν να ζήσουν τη ζωή τους μέσα στη μοναξιά, αφο φοβο νται τ σο να την ξεπεράσουν. Oι επιτυχημένες κοινωνικές συναναστροφές δεν είναι ποτέ μ νο ζήτημα ομορφιάς, εξυπνάδας ή 2 Mη φοβάσαι τίποτα 17

18 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 18 MH ΦOBAΣAI TIΠOTA οικονομικής άνεσης. λοι μας έχουμε δει άτομα που χωρίς να διαθέτουν αυτά τα προσ ντα, απολαμβάνουν έναν ευρ τατο κοινωνικ κ κλο. Αυτ συμβαίνει με ανθρώπους που διαθέτουν αυτοεκτίμηση, που δεν νοιάζονται ι- διαίτερα αν θα τους αγαπήσουν οι άλλοι και που είναι πρ θυμοι να κάνουν κάθε τ σο την πρώτη κίνηση. Δεν φοβο νται την αρχική απ ρριψη, επειδή ξέρουν πως, αργά ή γρήγορα, αν συνεχίσουν να ζητάνε απ άλλους να βγο νε μαζί ή να τους καλο νε στα σπίτια τους, λο και κάποιος θα δεχτεί. πως ο Τζιμ προσέγγιζε μ νο άσχημες κοπέλες για να ναι σίγουρος πως θα χει κάποια επιτυχία, έτσι κι η Μπέτυ απέφευγε τους επιθετικο ς άντρες, επειδή φοβ ταν τι δεν θα μπορο σε να τα βγάλει πέρα μαζί τους σ ένα ραντεβο. Απ τα δεκάξι της χρ νια φοβ ταν μήπως μείνει έγκυος κι έτσι έβγαινε κυρίως με παθητικο ς άντρες, τους οποίους δεν μπορο σε να ανεχθεί. Τις ελάχιστες φορές που η κρίση της για έναν άντρα αποδείχτηκε εσφαλμένη κι αυτ ς προέκυψε πιο δυναμικ ς απ σο εκείνη ν μιζε, η Μπέτυ φρ ντιζε να χαλάσει τη βραδιά τους απ νωρίς, ώστε να μειωθεί το ενδιαφέρον του γι αυτήν. Τι την πονο σε περισσ τερο; Το γεγον ς πως ίσως ο ά- ντρας να την είχε πιέσει ή το τι κατέστρεφε μια βραδιά κι έδινε τέλος σε μια ενδεχομένως ωραία σχέση; O φ βος έχει συνήθως να κάνει με δ ο είδη π νων: το ένα είδος προκαλείται ταν κάνετε αυτ που φοβάστε και 18

19 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 19 MIA MATIA ΣTOYΣ ΠIO ΣYNHΘIΣMENOYΣ... το άλλο ταν αποφε γετε αυτ που φοβάστε. Έτσι κι αλλιώς, θα αισθανθείτε άσχημα. Αυτ δεν θα το αποφ γετε. Ωστ σο, ο π νος που συνδέεται με την εκτέλεση μιας ενέργειας είναι μακροπρ θεσμα μικρ τερος απ τον π νο που συνδέεται με την αποφυγή κάποιας ενέργειας. Αν η Μπέτυ το είχε καταλάβει αυτ, απλώς θα έβγαινε με περισσ τερους επιθετικο ς άντρες και θα χε μάθει πώς να τους αντιμετωπίζει, αντί να περνάει λη της τη ζωή προσπαθώντας να τους αποφ γει. Δεν μπορείτε να μάθετε μια δουλειά ή μια τέχνη αν δεν την εξασκήσετε. ταν έβγαινε με παθητικο ς άντρες, απέφευγε απλώς το πρ βλημα, δεν μάθαινε πώς να ζει μ αυτ και πώς να το χειρίζεται. σο συνέβαιναν λα αυτά, η Μπέτυ ζήλευε αφάνταστα την τρομερή επιτυχία που είχε με τους συνοδο ς της η φίλη της η Τζο ντυ. Η Τζο ντυ ήταν επιθετικ ς τ πος, που μπορο σε να επιδοκιμάσει ή να απορρίψει έναν ά- ντρα, χωρίς αυτ να την ενοχλεί καθ λου. Περνο σε καλά και την κυνηγο σαν ένα σωρ θαυμαστές, επειδή η ά- ποψη που κυκλοφορο σε γι αυτήν ήταν πως είχε δυναμική προσωπικ τητα και δεν ήταν ψυχρή, αλλά προσεκτική και λογική. Η Μπέτυ ήξερε τι ακριβώς έπρεπε να κάνει για να απολα σει την ίδια επιτυχία με την Τζο ντυ, μως δεν το έκανε. Το τελικ αποτέλεσμα ήταν πως ένιωθε μοναξιά, κάθε φορά που η φίλη της της διηγο νταν τις περιπέτειές της, ενώ εκείνη δεν είχε τίποτε ανάλογο να αναφέρει. 19

20 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 20 MH ΦOBAΣAI TIΠOTA σο δ σκολο κι αν ακο γεται αυτή τη στιγμή, είναι δυνατ ν να μεταβάλετε τους φ βους σας σχετικά με τις κοινωνικές συναναστροφές και να ξεπεράσετε τη συστολή σας. Μία απ τις πρώτες σας ενέργειες θα πρέπει να είναι η αλλαγή κάποιων απ τις παραδοσιακές σας αντιλήψεις για το τι συνιστά πρέπουσα συμπεριφορά, ιδιαίτερα αν είστε γυναίκα. Ίσως είναι απαραίτητη μια πιο ε- πιθετική συμπεριφορά, αν θέλετε να ξεπεράσετε την ντροπαλ τητά σας. Aλλά για μια πιο έντονη κοινωνική ζωή θα χρειαστείτε νε ρο κι επιθετικ τητα, κάτι που ποτέ δεν είχατε βιώσει μέχρι τώρα στη ζωή σας. Η Πατ, μια χήρα γ ρω στα σαράντα, είχε άμεση ανάγκη απ μια πιο ενδιαφέρουσα κοινωνική ζωή, αλλά δεν ήξερε τι να κάνει για να την αποκτήσει, ή φοβ ταν να κάνει αυτ που έπρεπε. Τη συμβο λεψα να διαβάσει το βιβλίο του Άλμπερτ Έλις, Πώς να κυνηγάτε τους άντρες: Ένας ο- δηγ ς για έξυπνες γυναίκες. Την επ μενη φορά που την είδα, η κοινωνική της ζωή ήταν τ σο έντονη, ώστε έπρεπε να βρει έναν τρ πο να τη μετριάσει. «Βρήκα το κουράγιο να πάω ραντεβο στα τυφλά για πρώτη φορά στη ζωή μου κι αυτ ήταν που μου άνοιξε την π ρτα. Μετά απ λίγο καιρ βγήκα ραντεβο με άλλους τρεις άντρες». Κάποια στιγμή, ταν είδε έναν παλι της φίλο σ ένα εστιατ ριο, τον πλησίασε και τον ρώτησε: «Πο είναι η γυναίκα σου;» Εκείνος της απάντησε πως 20

21 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 21 MIA MATIA ΣTOYΣ ΠIO ΣYNHΘIΣMENOYΣ... είχε χωρίσει κι η άμεση αντίδραση της Πατ ήταν: «Πάρε με, αν θες, τηλέφωνο να βγο με να τα πο με». Αυτ το είδος της αυθ ρμητης συμπεριφοράς και της επιθετικ τητας θα της ήταν αδιαν ητο, αν δεν είχε καταλάβει π σο απαραίτητο ήταν να γίνει πιο δυναμική. Ίσως να μην α- πολαμβάνετε έναν τέτοιο ρ λο, αν θέλετε μως αποτελέσματα, έτσι πρέπει να αντιδράσετε. O ΦOBOΣ THΣ ΓEΛOIOΠOIHΣHΣ Πρ κειται για έναν ιδιαίτερα ενοχλητικ εφιάλτη που προβληματίζει πολλο ς ανθρώπους. Τους εμποδίζει να ο- λοκληρωθο ν ως άτομα και να νιώσουν την ευτυχία που θα μπορο σαν. Η Τ νυ ήταν μια μεγαλ σωμη κοπέλα που είχε την τάση να κλείνεται στο σπίτι της, επειδή φοβ ταν πως θα την κορ ιδευαν για τα κιλά της. Είχε ένα πολ μορφο πρ σωπο και το βάρος της ήταν τέτοιο που πολλοί άντρες θα τη θεωρο σαν χυμώδη κι ευχάριστα παχουλή. Ωστ σο, μισο σε αυτά τα παραπανίσια κιλά και δεν αποδεχ ταν καμιά απ τις πολλές προσκλήσεις που λάβαινε. Τη συμβο λεψα να βγαίνει έξω παρ λο που ήταν πιο παχιά απ σο θα θελε, επειδή μπορεί έτσι να αισθαν ταν καλ τερα. Αυτ, με τη σειρά του, ίσως της έδινε το κίνητρο να κάνει δίαιτα, γιατί θα την έ- 21

22 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 22 MH ΦOBAΣAI TIΠOTA βγαζε απ την κατάθλιψή της. Ωστ σο, πέρασε τ σο α- πογοητευτικά ταν τελικά βγήκε έξω (επειδή σκεφτ ταν συνέχεια το βάρος της), ώστε παραιτήθηκε τελείως κι α- ποφάσισε να μην ξαναβγεί με κάποιο αγ ρι ή με παρέα ώσπου να χάσει μερικά κιλά. Κι έτσι έμεινε καθηλωμένη στο προσωπικ της αδιέξοδο. Δεν έχασε βάρος, έπαθε κατάθλιψη και δεν έβγαινε έξω. Αν είχε πάει σε μερικά ραντεβο, ίσως να μην την ενοχλο σαν τα παραπανίσια κιλά της, ή τελικά να αισθαν ταν τ σο καλά ώστε να έβρισκε την ενεργητικ τητα να κάνει δίαιτα. Ν μιζε τι, αποφε γοντας τη γελοιοποίηση, γλ τωνε τον π νο. Αλλά και πάλι αυτ δεν ήταν αλήθεια. Αποφε γοντας το φ βο, αντικατέστησε απλώς τη δυσφορία της γελοιοποίησης με τη δυσφορία της μοναξιάς. Ποιο θα ή- ταν ευκολ τερο να ανεχθεί, τη μοναξιά ή τη γελοιοποίηση; Εγώ πιστε ω πως αυτή την κοπέλα, απ την πρώτη στιγμή, δεν θα την κορ ιδευε κανείς. Ακ μα μως κι αν την κορ ιδευαν, θα της ήταν πολ πιο ε κολο να ανεχτεί κάποια σχ λια για το βάρος της και να μάθει να τα αποκρο ει γελώντας, παρά να είναι δυστυχισμένη καθημερινά, επί μήνες ολ κληρους, ζώντας κλεισμένη στη μοναξιά του σπιτιο της. Με το να αποφε γετε τις καταστάσεις που σας τρομάζουν, δεν εξαλείφετε τη δυσφορία σας. Θα νιώσετε οπωσδήποτε σ γχιση με τον έναν ή τον άλλο 22

23 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 23 MIA MATIA ΣTOYΣ ΠIO ΣYNHΘIΣMENOYΣ... τρ πο υπάρχει δυσφορία στην αλλαγή και δυσφορία - ταν δεν γίνεται καμιά αλλαγή. Ωστ σο, η δυσφορία που συνδέεται με την αλλαγή της συμπεριφοράς σας ή με το ξεπέρασμα των φ βων σας κάποτε τελειώνει, ενώ η εν χληση που αισθάνεσθε ταν δεν αντιμετωπίζετε τους φ βους σας μπορεί να συνεχιστεί ώσπου να πεθάνετε. OI ΔYO ΠIO ΣYNHΘIΣMENOI ΦOBOI Αν σας ρωτο σαν τι φοβο νται πιο πολ οι άνθρωποι, τι θα λέγατε; Θα ήταν κάποιο απ τα ακ λουθα: τα αεροπλάνα, το θάνατο, τις αρρώστιες, την ανεργία, τον π λεμο, τη σωματική τιμωρία. Εγώ κάτι τέτοιο θα φανταζ μουν. Τ σο μως απ τις δικές μου παρατηρήσεις, σο κι απ εκείνες πολλών άλλων ψυχοθεραπευτών, αποδεικν εται πως δεν είναι αυτοί οι μεγαλ τεροι φ βοι που νιώθουν οι άνθρωποι. Oι δυο πιο συνηθισμένοι φ βοι είναι ο φ βος της απ ρριψης κι ο φ βος της αποτυχίας. Εκατομμ ρια άνθρωποι νιώθουν αυτο ς τους φ βους έστω και για περιορισμένο χρονικ διάστημα και πάρα πολλοί α- π αυτο ς τους νιώθουν διαρκώς. O φ βος της απ ρριψης είναι ίσως πιο διαδεδομένος απ το φ βο της αποτυχίας, αλλά συνδέονται στενά μεταξ τους. Oι άνθρωποι πολ συχνά φοβο νται να αποτ χουν για τον απλο στατο λ γο πως, σε μια τέτοια περίπτωση, οι άλλοι θα τους απορρίψουν. 23

24 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 24 MH ΦOBAΣAI TIΠOTA O φ βος της απ ρριψης ήταν που έκανε τον Τζιμ να τρέμει κάθε φορά που προσπαθο σε να κάνει πρ ταση γάμου στη μνηστή του. ποτε ετοιμαζ ταν να της κάνει την ερώτηση, τον έπιανε νευρικ τητα και φοβ ταν τ σο πολ μήπως του αρνηθεί, ώστε δεν έλεγε κουβέντα και γ ριζε σπίτι του χωρίς να χει ξεστομίσει ο τε μια ρομαντική λέξη απ τους λ γους που προετοίμαζε επί μήνες, προκειμένου να κάνει τη στιγμή πραγματικά αξέχαστη. ταν μως βρήκε επιτέλους το κουράγιο, στερα απ κάμποσους μήνες αναμονής, έχασε την αυτοκυριαρχία του και ξεφο ρνισε: «Λοιπ ν, θα παντρευτο με ή χι;» Άλλη μια περίπτωση ήταν η Λουίζ. Της έτυχε αυτ που συμβαίνει ταν φοβάστε να πληγώσετε τα συναισθήματα κάποιου. Η Πατ, η πιο παλιά της φιλενάδα, είχε την καλοσ νη να της κρατάει συχνά το παιδί. Η Λουίζ καλο σε τ σο συχνά την Πατ να κάθεται με τον τρίχρονο γιο της, ώστε πριν καλά καλά συνειδητοποιήσει τι συνέβαινε, η Πατ είχε αναλάβει το ρ λο της μητέρας με τον πιο τρομακτικ τρ πο. ταν η Λουίζ ήθελε να φορέσει ο γιος της ένα συγκεκριμένο ρο χο ή να παίξει με κάποια παιδιά, η Πατ έφερνε έντονες αντιρρήσεις, ώσπου η Λουίζ άρχισε να συνειδητοποιεί τι συνέβαινε. Τ τε υπερασπίστηκε τα δικαιώματά της, παρ λο που αυτ θα της κ στιζε τη φιλία της. Μα δεν έγινε κάτι τέτοιο, ώσπου η Πατ πρ τεινε στη Λουίζ να υιοθετήσει το παιδί της. Τ τε πια η μητέρα δεν ενδιαφέρθηκε π σο θα πλή- 24

25 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 25 MIA MATIA ΣTOYΣ ΠIO ΣYNHΘIΣMENOYΣ... γωνε τη φίλη της. Της απαγ ρευσε να ξαναδεί το παιδί κι έδωσε τέρμα στη φιλία τους. Eκείνο μως που έφταιγε για το γεγον ς τι λη η κατάσταση ξέφυγε τ σο δραστικά απ κάθε έλεγχο ήταν ο αρχικ ς φ βος της Λουίζ να μην πληγώσει την Πατ. O φ βος της απ ρριψης κι ο φ βος της αποτυχίας συνδυάστηκαν μ ένα μοναδικ τρ πο στην περίπτωση της Ρ ουζ, ταν ο άντρας της την κορ ιδεψε σαρκαστικά την ώρα που έκαναν έρωτα. Μετά απ αυτ εκείνη πάγωσε α- φάνταστα απέναντί του και δεν μπορο σε πια να αντιδράσει αυθ ρμητα. O γάμος τους τελικά διαλ θηκε, αλλά ο φ βος της αποτυχίας και της απ ρριψης ρίζωσε τ σο γερά μέσα της, ώστε δεν μπορο σε να χαλαρώσει ο τε καν με τη συντροφιά άλλων αντρών, επειδή φοβ ταν τι ίσως κι εκείνοι την περιγελο σαν αν επέτρεπε στον εαυτ της να μοιραστεί μαζί τους πιο προσωπικές και ρομαντικές στιγμές. Παραξενευ ταν κι η ίδια που ήταν τ σο ψυχρή, μια που λαχταρο σε να αφεθεί και να πλησιάσει κάποιους α- π τους άντρες που γνώριζε. Ωστ σο, μ νο ταν θυμήθηκε το περιστατικ με τον άντρα της συνειδητοποίησε π σο είχε πληγωθεί και πως είχε επιτρέψει σ αυτή την α- ν ητη απ μέρους του συμπεριφορά να την ταράξει για μια περίοδο σχεδ ν δέκα χρ νων. Μ λις το κατάλαβε, ο φ βος της υποχώρησε. O φ βος της απ ρριψης μπορεί να αποδειχτεί τ σο ισχυρ ς, ώστε κάποιοι άνθρωποι είναι ικανοί 25

26 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 26 MH ΦOBAΣAI TIΠOTA να κάνουν σχεδ ν τα πάντα για να τον αποφ γουν, καταθέτοντας ακ μα και τον αυτοσεβασμ τους. Η Σου ανήκε σ αυτή την κατηγορία. Παντρε τηκε μικρή έναν πολ μεγαλ τερο σε ηλικία άντρα κι έκαναν τρία παιδιά. Παρ λο που του φερνε τον καφέ στο κρεβάτι κι έπιασε δυο δουλειές για να τον συντηρεί, εκείνος την εγκατέλειψε. Αυτ επηρέασε λη της τη ζωή. Παρά το γεγον ς τι ο πατέρας της την αγνοο σε ολοκληρωτικά κι εξυπηρετο σε τον άντρα της, η Σου δεν μπορο σε να υπερασπιστεί τον εαυτ της μπροστά του, επειδή φοβ ταν πως θα την απέρριπτε. Για παράδειγμα, ο άντρας της μπορο σε να ε- πισκέπτεται τον πατέρα της, εκείνη μως χι. Τελικά, δεν της μιλο σε ο τε ο άντρας της ο τε ο πατέρας της και τα τρία της παιδιά την αγνοο σαν, γιατί τη θεωρο σαν ασήμαντη. λα αυτά συνέβησαν μ νο και μ νο επειδή πίστευε πως για να εξασφαλίσει την αγάπη και την τρυφερ τητα αυτών των ανθρώπων, έπρεπε να κάνει,τι της ζητο σαν. μως, πως τ σο συχνά συμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσεις, σο περισσ τερα κάνετε για ανθρώπους οι οποίοι είναι παράλογα απαιτητικοί, τ σο πιο ανυπ φοροι γίνονται και τ σο λιγ τερο, τελικά, σας αγαπάνε. O Μπιλ ήταν ένας απ αυτο ς τους τ πους που χαιρετάνε πάντα με μια χειραψία σαν αρπάγη, χαμ γελο πωλητή και έτοιμος για κουβέντα, σαν να είναι η ψυχή της παρέας. λη αυτή η συμπεριφορά είχε ένα μ νο κίνητρο: να αποφ γει την απ ρριψη. O Μπιλ 26

27 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 27 MIA MATIA ΣTOYΣ ΠIO ΣYNHΘIΣMENOYΣ... υποδυ ταν το στερε τυπο του δημοφιλο ς, επιτυχημένου νέου και τα κατάφερνε τ σο άσχημα, ώστε ακ μα κι η γοητεία του δεν έφερνε κανένα αποτέλεσμα. Υπήρχε κάτι εξωπραγματικ στη συμπεριφορά του και το βλεπε - λος ο κ σμος εκτ ς απ τον ίδιο. Σε λα τα παραπάνω παραδείγματα, τα προβλήματα δημιουργήθηκαν επειδή οι συγκεκριμένοι άνθρωποι έ- νιωθαν υποχρεωμένοι να κάνουν,τι ν μιζαν πως περίμεναν οι άλλοι απ αυτο ς. Αλλιώς, πίστευαν πως θα τους απέρριπταν εκείνοι των οποίων την αγάπη ν μιζαν πως είχαν ανάγκη. Το να πρέπει να είστε τέλειοι και να σας αγαπο ν οι άλλοι είναι σκέτη ανοησία. Δεν εννοώ πως το να μας αγαπάνε και να επιτυγχάνουμε σε,τι προσπαθο με να κάνουμε δεν είναι σημαντικ είναι σημαντικ και, μάλιστα, ίσως είναι απ τα πιο σπουδαία πράγματα στη ζωή μας. Αυτ, ωστ σο, που δεν μπορεί να συνειδητοποιήσει ένα φοβισμένο άτομο είναι πως δεν χρειάζεται να είμαστε τέλειοι και να μας αγαπάνε οι άλλοι συνέχεια. Είναι, βέβαια, επιθυμητ, αλλά σπανίως απαραίτητο για την ευημερία ή την αυτοεκτίμηση κάποιου. Δεν είναι υποχρεωτικ, επειδή μας απορρίπτουν οι άλλοι, να απορρίπτουμε κι εμείς τον εαυτ μας. Γιατί μ νο ταν εμείς απορρίπτουμε τον εαυτ μας, αντιμετωπίζουμε συναισθηματικά προβλήματα, χι - ταν μας απορρίπτουν οι άλλοι. Αυτ ς είναι ο λ γος που πολλοί νευρωσικοί άνθρωποι δεν καταφέρ- 27

28 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 28 MH ΦOBAΣAI TIΠOTA νουν να επιλ σουν τα προβλήματά τους. Πιστε ουν, - πως πολλά απ τα άτομα στα παραπάνω παραδείγματα, πως αν, τελικά, καταφέρουν να κάνουν ένα σημαντικ γι αυτο ς πρ σωπο να τους αγαπήσει, θα είναι οι ίδιοι καλ τεροι. Δεν είναι έτσι μως. Το να σας αγαπο ν οι άλλοι δεν αποδεικν ει τίποτα για σας αποδεικν ει μονάχα κάτι για το γο στο τους. Αν θέλετε να ξεπεράσετε το φ βο της απ ρριψης και της αποτυχίας, μάθετε να αποδέχεστε τον εαυτ σας ταν οι άλλοι σας απορρίπτουν ή ταν αποτυγχάνετε. Έπειτα,,τι και να συμβεί, δεν θα σας πιάσει κατάθλιψη ο τε θα μισήσετε τον εαυτ σας. Έχοντας αυτή τη δ ναμη, προσπαθήστε να καταλάβετε γιατί σας απέρριψαν ή γιατί κάνατε κάποιο λάθος κι στερα επιχειρήστε να το διορθώσετε. Μ αυτ τον τρ πο μπορείτε κάθε φορά να βελτιώνετε την απ δοσή σας και να αντιληφθείτε τι χρειάζεται για να εξασφαλίσετε την επιδοκιμασία κάποιων ανθρώπων. Ακ μα μως κι αν δεν τα καταφέρετε, και πάλι δεν θα είναι τ σο καταθλιπτικ, επειδή θα έχετε συνειδητοποιήσει τι το να σας αγαπο ν οι άλλοι δεν έχει καθοριστική σημασία. Τ τε τι είναι σημαντικ σ αυτή τη ζωή; Mα, φυσικά, να μη σας μισο ν οι άλλοι. ταν κάποιος σας μισεί, είναι σοβαρή υπ θεση, γιατί μπορεί να σας σκοτώσει ή να κάνει τη ζωή σας σκέτη κ λαση. Tο να μη σας αγαπο ν μως δεν αποτελεί απειλή. Νομίζω λοιπ ν πως θα πρεπε να ανησυχο με περισσ τερο για το ποιοι εί- 28

29 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 29 MIA MATIA ΣTOYΣ ΠIO ΣYNHΘIΣMENOYΣ... ναι εχθροί μας, παρά για το αν κάποιος που συμπαθο με πάρα πολ τυχαίνει ή χι να μας συμπαθεί εξίσου. Στις επ μενες σελίδες θα σας δώσω μια σειρά απ πρακτικές συμβουλές, για να σας βοηθήσω να ξεπεράσετε αυτά τα δ ο πολ συνηθισμένα προβλήματα. Βάλτε τα δυνατά σας να τις εφαρμ σετε, γιατί αν καταφέρετε να νικήσετε το φ βο της αποτυχίας και της απ ρριψης, τ τε το μ νο που σας απομένει να ξεπεράσετε είναι μήπως σας επιτεθο ν άγρια θηρία, μήπως λειώσουν οι πάγοι στο Β ρειο και στο Ν τιο Π λο ή μήπως προσγειωθεί ο κομήτης του Χάλεϋ στον κήπο σας. 29

30 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 30 KEΦAΛAIO 2 Η ψυχολογία του φ βου ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΑΛΛOΥΣ ΟΡOΥΣ της ψυχολογίας που να είναι τ σο μπερδεμένοι σο οι εξής πέντε: φ βος, άγχος, φοβία, ανησυχία και νευρικ τητα. Kαι είναι πραγματικά εκπληκτικ το γεγον ς τι εμείς οι ψυχολ γοι το ς μπερδε ουμε τ σο συχνά στα επαγγελματικά μας γραπτά και στις ο- μιλίες μας. Γι αυτ λοιπ ν, προτο προχωρήσουμε περισσ τερο, πρέπει να κατανοήσουμε πλήρως σε τι διαφέρουν μεταξ τους αυτοί οι ροι. ΦOBOΣ ταν φοβάστε κάτι και γνωρίζετε τι σας φοβίζει, αυτ είναι φ βος. Αν σας έλεγαν, για παράδειγμα, σήμερα το α- π γευμα πως η δουλειά έχει μειωθεί και ενδέχεται να σας απολ σουν, θα ήταν φυσικ να νιώσετε άβολα στην προοπτική να χάσετε τη δουλειά σας. Θα νιώθατε φ βο, επειδή θα ξέρατε τι είναι αυτ που φοβάστε. Το ίδιο θα ί- σχυε αν έμπαινε ένας διαρρήκτης στο σπίτι σας κι έ- στρεφε το πλο του καταπάνω σας. Πιθανώς να 30

31 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 31 H ΨYXOΛOΓIA TOY ΦOBOY φοβ σασταν τι θα μπορο σε να σας κάνει. Θα νιώθατε φ βο, γιατί θα ξέρατε τι είναι αυτ που σας φοβίζει. Μπορεί να φοβάστε το θάνατο, τα ψη, τα ασανσέρ και ο τω καθεξής. Μπορεί ακ μα να φοβάστε να φοβηθείτε. ταν κάποιος ξέρει τι είναι αυτ που φοβάται, λέμε τι βιώνει κάποιο φ βο (ή διάφορους φ βους). AΓXOΣ ταν δεν ξέρετε τι φοβάστε, νιώθετε άγχος. Υποθέστε πως κάποιο απ γευμα σας λένε πως η δουλειά στο μαγαζί σας έχει μειωθεί και πως θα πρέπει να απολυθο ν κάποιοι υ- πάλληλοι. Λίγο αργ τερα, την ίδια μέρα, νιώθετε μια έ- νταση. Δεν συνειδητοποιείτε μως τι σας την προκάλεσαν τα νέα που μάθατε νωρίτερα. Αυτ το συναίσθημα το αποκαλο με άγχος. Το άγχος είναι δυνατ ν να λειτουργήσει σαν το φ βο, με την έννοια τι μπορεί κανείς να νιώσει άγχος για τα πάντα, ακ μα και για το ίδιο το άγχος. Μα να θυμάστε πάντα τι το άγχος είναι ασυνείδητη κατάσταση, ποτέ συνειδητή. Η ψυχολογική βιβλιογραφία δεν συμφωνεί πάντα σ αυτ το θέμα κι έτσι έχω μια κάποια ελευθερία, αν θελήσω να ορίσω το άγχος με τους δικο ς μου ρους. Ω- στ σο, επειδή έχει υπάρξει τ ση σ γχυση γι αυτ το ζήτημα στο παρελθ ν, αισθάνομαι πως πρέπει 31

32 HOK - MH FOBASAI - DD :18 ÂÏ 32 MH ΦOBAΣAI TIΠOTA να μπει κάποια τάξη. Επιλέγω λοιπ ν να ορίσω το φ βο συγκεκριμένα και μ νο σαν ένα αίσθημα απειλής απ μια αιτία την οποία αντιλαμβάνεστε και το άγχος σαν ένα αίσθημα απειλής απ μία αιτία την οποία δεν αντιλαμβάνεστε. ΦOBIA Η φοβία είναι ένα συνδυασμ ς φ βου και άγχους. Προκ πτει ταν δεν ξέρετε τι είναι αυτ που φοβάστε, αλλά νομίζετε πως ξέρετε. Επιπλέον, το αντικείμενο που νομίζετε πως φοβάστε πρέπει να εκπροσωπεί συμβολικά τον πραγματικ φ βο που νιώθετε. Υποθέστε τι φοβάστε τα ασανσέρ. Αυτ μπορεί να είναι φ βος, μπορεί επίσης να είναι και φοβία. Αν το ασανσέρ είναι αυτ που πραγματικά φοβάστε, τ τε θα λέγαμε τι νιώθετε ένα φ βο για τα ασανσέρ. Αν μως φοβάστε μια υποβάθμιση της κοινωνικής σας θέσης και δεν θέλετε να αναγνωρίσετε αυτ το φ βο, ίσως ασυνείδητα τον εκφράζετε σαν φ βο να μην πέσει ο θάλαμος του ασανσέρ. Έχετε μετατρέψει το φ βο της κοινωνικής σας πτώσης σε φ βο της πτώσης με το ασανσέρ κι υποθέτετε τι έχετε λ σει το πρ βλημά σας, μια που το μ νο που πρέπει τώρα να κάνετε για να αποφ γετε το φ βο της κοινωνικής υποβάθμισης είναι να μην μπαίνετε σε ασανσέρ. 32