Η ευημερία των παιδιών στις πλούσιες χώρες. Μία συγκριτική μελέτη. Ενωμένοι Για τα παιδιά

Η ευημερία των παιδιών στις πλούσιες χώρες Μία συγκριτική μελέτη Ενωμένοι Για τα παιδιά

2 Η Έκθεση 11 του Ερευνητικού Κέντρου της UNICEF, (Innocenti Report Card 11), συντάχθηκε από τον Peter Adamson. Το Innocenti επιθυμεί να ευχαριστήσει την Κυβέρνηση της Νορβηγίας και τις Εθνικές Επιτροπές της UNICEF στην Ανδόρρα και την Ελβετία, για τη γενναιόδωρη υποστήριξή τους στην κατάρτιση αυτής της Έκθεσης. Οποιοδήποτε τμήμα της παρούσας Έκθεσης μπορεί να δημοσιευτεί ελεύθερα, με τη χρήση της ακόλουθης σημείωσης: UNICEF Office of Research (2013). Child Well-being in Rich Countries: A comparative overview, Innocenti Report Card 11, UNICEF Office of Research, Florence. Η σειρά αυτή των Εκθέσεων του Innocenti έχει σχεδιαστεί για να παρακολουθεί και να συγκρίνει την απόδοση των οικονομικά προηγμένων χωρών, ως προς τη διασφάλιση των δικαιωμάτων του παιδιού. Το 1988 το Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Παιδιά, (UNICEF), ίδρυσε ένα Ερευνητικό Κέντρο για να υποστηρίξει τη συνηγορία για τα παιδιά όλου του κόσμου και να καθορίσει και ερευνήσει τα υφιστάμενα και τα μελλοντικά πεδία εφαρμογής του έργου της UNICEF. Κύριος σκοπός του Ερευνητικού Κέντρου είναι να βελτιώσει την κατανόηση για θέματα που σχετίζονται με τα δικαιώματα του παιδιού διεθνώς, να διευκολύνει την πλήρη εφαρμογή της Συνθήκης για τα Δικαιώματα του Παιδιού και να υποστηρίξει τη συνηγορία της σ όλες τις χώρες του κόσμου. Το Innocenti σκοπεύει να καθορίσει ένα ερευνητικό και γνωστικό πλαίσιο μέσα στη UNICEF, για να υποστηρίξει τα προγράμματα και τις πολιτικές της σε παγκόσμιο επίπεδο. Μέσω της ενίσχυσης ερευνητικών συνεργασιών με σημαίνοντα ακαδημαϊκά ιδρύματα και αναπτυξιακά δίκτυα του Βορρά και του Νότου, το Innocenti αναζητά τη μόχλευση πρόσθετων πηγών και επιρροής για την αναθεώρηση της πολιτικής προς όφελος των παιδιών. Οι εκδόσεις του Innocenti είναι προϊόν ενός παγκόσμιου διαλόγου για θέματα τα οποία αφορούν τα παιδιά και τα δικαιώματά τους και συμπεριλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα απόψεων. Ως εκ τούτου, ορισμένες από τις εκδόσεις δεν είναι απαραίτητο να απηχούν, αναγκαστικά, τις απόψεις ή τις προσεγγίσεις της UNICEF σε κάποια θέματα. Οι απόψεις που εκφράζονται είναι αυτές των συγγραφέων ή των συντακτών τους και εκδίδονται σε μια προσπάθεια να προκαλέσουν ευρύτερο διάλογο για τα δικαιώματα του παιδιού. Φωτογραφία εξωφύλλου: luxorphoto/shutterstock United Nations Children s Fund (UNICEF), April 2013 ISBN: 978-88-6522-016-0 ISSN: 1605-7317 UNICEF Office of Research Innocenti Piazza SS. Annunziata, 12 50122 Florence, Italy Tel: +39 055 2033 0 Fax: +39 055 2033 220 florence@unicef.org www.unicef-irc.org H απόδοση της έκθεσης στα ελληνικά έγινε από τους εθελοντές του μεταφραστικού εργαστηρίου της UNICEF: Εύα Σπυροπάλη, Κατερίνα Μεταξά, Αγγελική Παρπαρά και Θεόφιλο Παναγιωτόπουλο. Ελληνική Εθνική Επιτροπή UNICEF Ανδρέα Δημητρίου 8 & Τζων Κέννεντυ 37, 161 21 Καισιαριανή Τηλ.: 210 72 55 555, www.unicef.gr unicef.gr unicefgreece

3 UNICEF Ερευνητικό Κέντρο Innocenti Έκθεση 11 Η ευημερία των παιδιών στις πλούσιες χώρες Μία συγκριτική μελέτη ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ: Παρουσίαση μιας συνολικής άποψης για την παιδική ευημερία σε 29 από τις πλέον προηγμένες χώρες του κόσμου. ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ: Μία ματιά στο τι λένε τα ίδια τα παιδιά για την ευημερία τους (συμπεριλαμβάνεται ένας συγκεντρωτικός πίνακας της ικανοποίησης των παιδιών για τη ζωή τους). ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ: Θεώρηση των μεταβολών στην ευημερία των παιδιών στις προηγμένες χώρες κατά την περίοδο 2000-2010, με εξέταση της προόδου κάθε χώρας σε εκπαιδευτικά επιτεύγματα, στο ποσοστό των γεννήσεων από έφηβες, στα επίπεδα παιδικής παχυσαρκίας, στη γενίκευση του εκφοβισμού (bullying), στην κατανάλωση καπνού και οινοπνεύματος καθώς και στη χρήση ναρκωτικών

4 ΜΕΡΟΣ 1 ο ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΕΥΗΜΕΡΙΑ Ο παρακάτω συγκεντρωτικός πίνακας κατατάσσει 29 αναπτυγμένες χώρες σύμφωνα με τον δείκτη ευημερίας των παιδιών τους. Η γενική κατάταξη κάθε χώρας βασίζεται στη μέση κατάταξή της, για τις 5 διαστάσεις της ευημερίας των παιδιών που εξετάζονται σ αυτή την Έκθεση. Το ανοιχτό γαλάζιο φόντο υποδεικνύει μία θέση στις δέκα πρώτες του πίνακα, το λίγο πιο σκούρο μπλε υποδηλώνει μία θέση στην επόμενη δεκάδα και το σκούρο μπλε μία θέση στην τρίτη και τελευταία δεκάδα. Α/Α ΧΩΡΑ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΥΗΜΕΡΙΑ 1η ΔΙΑΣΤΑΣΗ 2η ΔΙΑΣΤΑΣΗ 3η ΔΙΑΣΤΑΣΗ 4η ΔΙΑΣΤΑΣΗ 5η ΔΙΑΣΤΑΣΗ Μέσος όρος των 5 διαστάσεων Υλική ευημερία Υγεία και Ασφάλεια Εκπαίδευση Συμπεριφορές και Κίνδυνοι Στέγαση και Περιβάλλον 1 Ολλανδία 2,4 1 5 1 1 4 2 Νορβηγία 4,6 3 7 6 4 3 3 Ισλανδία 5 4 1 10 3 7 4 Φινλανδία 5,4 2 3 4 12 6 5 Σουηδία 6,2 5 2 11 5 8 6 Γερμανία 9 11 12 3 6 13 7 Λουξεμβούργο 9,2 6 4 22 9 5 8 Ελβετία 9,6 9 11 16 11 1 9 Βέλγιο 11,2 13 13 2 14 14 10 Ιρλανδία 11,6 17 15 17 7 2 11 Δανία 11,8 12 23 7 2 15 12 Σλοβενία 12 8 6 5 21 20 13 Γαλλία 12,8 10 10 15 13 16 14 Τσεχία 15,2 16 8 12 22 18 15 Πορτογαλία 15,6 21 14 18 8 17 16 Ηνωμ. Βασίλειο 15,8 14 16 24 15 10 17 Καναδάς 16,6 15 27 14 16 11 18 Αυστρία 17 7 26 23 17 12 19 Ισπανία 17,6 24 9 26 20 9 20 Ουγγαρία 18,4 18 20 8 24 22 21 Πολωνία 18,8 22 18 9 19 26 22 Ιταλία 19,2 23 17 25 10 21 23 Εσθονία 20,8 19 22 13 26 14 24 Σλοβακία 20,8 25 21 21 18 19 25 Ελλάδα 23,4 20 19 28 25 25 26 ΗΠΑ 24,8 26 25 27 23 23 27 Λιθουανία 25,2 27 24 19 29 27 28 Λετονία 26,4 28 28 20 28 28 29 Ρουμανία 28,6 29 29 29 27 29 Η έλλειψη δεδομένων σε μια σειρά από δείκτες σημαίνει ότι οι ακόλουθες χώρες, ακόμη και μέλη του ΟΟΣΑ ή/και της Ε.Ε., δεν μπορούν να συμπεριληφθούν στον συγκεντρωτικό πίνακα κατάταξης της παιδικής ευημερίας. Οι χώρες αυτές είναι: η Αυστραλία, η Βουλγαρία, η Χιλή, η Κύπρος, το Ισραήλ, η Ιαπωνία, η Μάλτα, το Μεξικό, η Νέα Ζηλανδία, η Κορέα και η Τουρκία.

5 Εισαγωγή Ο συγκεντρωτικός πίνακας των κορυφαίων σε παιδική ευημερία χωρών, παρουσιάζει την τελευταία διαθέσιμη σχετική επισκόπηση στις 29 πιο αναπτυγμένες οικονομίες του κόσμου. Για την αξιολόγηση της παιδικής ευημερίας έχουν ληφθεί υπόψη πέντε διαστάσεις της ζωής των παιδιών: η υλική ευημερία, η υγεία και η ασφάλεια, η εκπαίδευση, οι συμπεριφορές και οι κίνδυνοι, η στέγαση και το περιβάλλον. Συνολικά, 26 διεθνώς συγκρίσιμοι δείκτες έχουν περιληφθεί στην αξιολόγηση, (βλέπε Πλαίσιο 1). Ο πίνακας ενημερώνει και τελειοποιεί την πρώτη Έκθεση της UNICEF για την ευημερία του παιδιού, που δημοσιεύτηκε το 2007, (Έκθεση 7). I Οι αλλαγές στην ευημερία των παιδιών κατά τη διάρκεια της πρώτης δεκαετίας του 2000 εξετάζονται στο Τρίτο Μέρος. Βασικά Ευρήματα Η Ολλανδία είναι αδιαφιλονίκητα στην πρώτη θέση και είναι η μόνη χώρα που κατατάσσεται μεταξύ των πέντε κορυφαίων χωρών σε όλες τις διαστάσεις της ευημερίας των παιδιών. Η Ολλανδία είναι επίσης αδιαφιλονίκητα στην πρώτη θέση, ακόμα και όταν η ευημερία αξιολογείται από τα ίδια τα παιδιά το 95% των παιδιών αξιολόγησαν την ζωή τους πάνω από το μέσο της Κλίμακας Ικανοποίησης για τη Ζωή, (βλέπε Δεύτερο Μέρος). Τέσσερις Σκανδιναβικές χώρες, η Φινλανδία, η Ισλανδία, η Νορβηγία και η Σουηδία κατατάσσονται ακριβώς κάτω από την Ολλανδία στον πίνακα των κορυφαίων σε παιδική ευημερία χωρών. Τέσσερις χώρες της Νότιας Ευρώπης, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ισπανία κατατάσσονται στο κάτω μισό του πίνακα. Οι τέσσερις τελευταίες θέσεις του πίνακα καταλαμβάνονται από τις τρεις φτωχότερες χώρες της έρευνας, τη Λιθουανία, τη Λετονία και τη Ρουμανία και από μία από τις πλουσιότερες χώρες, τις ΗΠΑ. Συνολικά, δεν φαίνεται να υπάρχει άμεση σύνδεση μεταξύ του κατά κεφαλήν ΑΕΠ και της συνολικής ευημερίας του παιδιού. Η Τσεχία κατατάσσεται ψηλότερα από την Αυστρία, η Σλοβενία ψηλότερα από τον Καναδά και η Πορτογαλία υψηλότερα από τις ΗΠΑ. Υπάρχουν ενδείξεις ότι οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης αρχίζουν να μειώνουν το χάσμα με τις πιο αναπτυγμένες οικονομίες, (βλέπε Τρίτο Μέρος). Η αλλαγή μέσα σε μια δεκαετία Μολονότι οι αλλαγές στις μεθόδους και στη δομή καθιστούν δύσκολο να γίνουν συγκρίσεις μεταξύ των δύο πρώτων θεμάτων της επισκόπησης της UNICEF για την ευημερία των παιδιών, (βλέπε Τρίτο Μέρος), είναι, ωστόσο, σαφές ότι έχουν υπάρξει κάποιες σημαντικές αλλαγές κατά την πρώτη δεκαετία του 2000. Συνολικά, η εικόνα της πρώτης δεκαετίας του 2000 δείχνει μια μεγάλη βελτίωση των περισσοτέρων, όχι όλων, των δεικτών της παιδικής ευημερίας. Το χαμηλό «ποσοστό οικογενειακής αφθονίας», η βρεφική θνησιμότητα και το ποσοστό των νέων που καπνίζουν, για παράδειγμα, έχουν μειωθεί, σε κάθε χώρα για την οποία υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία. Η Ισπανία έχει υποχωρήσει στην κατάταξη: από την 5 η θέση μεταξύ 21 χωρών στις αρχές της δεκαετίας, στην 19 η θέση μεταξύ 29 χωρών το 2009-2010. Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει ανέλθει στην κατάταξη από την τελευταία θέση, (21 η από 21 χώρες), το 2000-2001, σε μια μέση θέση του βαθμολογικού πίνακα σήμερα.

6 Πηγές των στοιχείων και εγγράφων εργασίας Οι πηγές των δεδομένων που χρησιμοποιούνται για την έκθεση αυτή, σημειώνονται στα τρία έγγραφα που περιγράφονται παρακάτω και είναι διαθέσιμες στο http://www.unicef-irc.org. Martorano, Β., L. Natali, C. de Neubourg και J. Bradshaw (2013). «Η ευημερία των παιδιών στις προηγμένες οικονομίες κατά το τέλος της δεκαετίας του 2000», Έγγραφο εργασίας 2013-01. Γραφείο Ερευνών UNICEF, Φλωρεντία. http://www.unicef-irc.org/publications/pdf/iwp_2013_1.pdf Martorano, Β., L. Natali, C. de Neubourg και J. Bradshaw (2013). «Η ευημερία των παιδιών στις πλούσιες οικονομικά χώρες: Αλλαγές στην πρώτη δεκαετία του 21 ου 'αιώνα, Έγγραφο εργασίας 2013-02. Γραφείο Ερευνών UNICEF, Φλωρεντία. http://www.unicef-irc.org/publications/pdf/iwp_2013_2.pdf Bradshaw, J., Β. Martorano, L. Natali και C. de Neubourg (2013). «Η Υποκειμενική Παιδική ευημερία στις πλούσιες χώρες», Έγγραφο εργασίας 2013-03. Γραφείο Έρευνας UNICEF, Φλωρεντία. http://www.unicef-irc.org/publications/pdf/iwp_2013_3.pdf Το Τρίτο Μέρος της παρούσας Έκθεσης, εξετάζει με περισσότερες λεπτομέρειες τις αλλαγές κατά τη διάρκεια της πρώτης δεκαετίας του 2000. Η μέτρηση της προόδου για τα παιδιά Ο συγκεντρωτικός πίνακας των κορυφαίων σε παιδική ευημερία χωρών έχει σχεδιαστεί για τη μέτρηση και τη σύγκριση της προόδου των παιδιών σ όλο τον αναπτυγμένο κόσμο. Σκοπός του είναι να καταγράψει την πρόοδο που έχει επιτευχθεί από τα πιο προηγμένα κράτη και να συμβάλει στη συζήτηση, για το πώς αυτή η πρόοδος θα μπορούσε να επιτευχθεί και σε άλλα. Ως ηθική επιταγή, η ανάγκη για την προώθηση της ευημερίας των παιδιών είναι ευρέως αποδεκτή. Ως μια πραγματιστική επιτακτική ανάγκη είναι εξίσου άξια προτεραιότητας, γιατί η αποτυχία για την προστασία και την προώθηση της ευημερίας των παιδιών έχει σαν αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο, σε ένα ευρύ φάσμα τομέων στη μετέπειτα ζωή τους. Αυτοί οι τομείς ποικίλουν από μειωμένη νοητική ανάπτυξη, χαμηλότερα επίπεδα σχολικής επίδοσης, λιγότερες δεξιότητες άρα και προσδοκίες, χαμηλότερη παραγωγικότητα και αποδοχές, ψηλότερα ποσοστά ανεργίας, αυξημένη εξάρτηση από τα συστήματα Πρόνοιας, επικράτηση αντικοινωνικής συμπεριφοράς, συμμετοχή σε εγκληματικές δραστηριότητες, μεγαλύτερη πιθανότητα κατάχρησης ουσιών και αλκοόλ, ψηλότερα επίπεδα εφηβικών γεννήσεων. Όλα αυτά σημαίνουν αύξηση του κόστους της υγειονομικής περίθαλψης και ψηλότερο ποσοστό ψυχικών II, III διαταραχών. Η εθνική δέσμευση για την ευημερία των παιδιών είναι ως εκ τούτου επιτακτική, τόσο ηθικά όσο και πρακτικά. Για την εκπλήρωση αυτής της δέσμευσης, η μέτρηση της προόδου ως προς την προστασία και την προώθηση της ευημερίας των παιδιών είναι απαραίτητη για τη χάραξη πολιτικής, τη συνηγορία, την αποδοτική κατανομή των περιορισμένων πόρων και τις διαδικασίες της διαφάνειας και της λογοδοσίας.

Διεθνής συγκρισιμότητα Η μέτρηση της ευημερίας των παιδιών, ωστόσο, είναι μία σχετικά νέα περιοχή μελέτης και η επισκόπηση που παρουσιάζεται εδώ παραμένει σε εξέλιξη. Κυριότερη δυσκολία είναι το γεγονός ότι, συγκρίσιμα στοιχεία σχετικά με τη ζωή των παιδιών σε διεθνές επίπεδο δεν παρουσιάζονται έγκαιρα. Μεταξύ της συγκέντρωσης των ποικίλων και διαφορετικών στοιχείων, τον ποιοτικό τους έλεγχο και τη δημοσίευσή τους με μία διεθνώς συγκρίσιμη μορφή, μεσολαβούν συνήθως δύο έως τρία χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι τα περισσότερα από τα στατιστικά στοιχεία σχετικά με την ευημερία των παιδιών, που χρησιμοποιούνται στην παρούσα έκθεση, με βάση τα τελευταία διαθέσιμα δεδομένα, ισχύουν για την περίοδο 2009-2010. Μια τέτοια καθυστέρηση είναι στην καλύτερη περίπτωση απογοητευτική. Τα τελευταία τρία χρόνια, όμως, τα πράματα υπήρξαν πολύ άσχημα. Στα τέλη του 2008, η οικονομική κρίση σε πολλές αναπτυγμένες χώρες οδήγησε σε αύξηση της ανεργίας και πτώση των κρατικών δαπανών, γεγονότα που δεν μπορούν παρά να επηρεάσουν τις ζωές πολλών εκατομμυρίων παιδιών. Τα δεδομένα λοιπόν του 2009 και του 2010 απεικονίζουν μόνο την αρχή αυτής της αναταραχής. Παρ όλα αυτά, ως επί το πλείστον, τα δεδομένα που χρησιμοποιούνται σε αυτή την Έκθεση, αποτυπώνουν μακροπρόθεσμες τάσεις και αντανακλούν τα αποτελέσματα μακροπρόθεσμων επενδύσεων στις ζωές των παιδιών. Ο μέσος όρος σχολικής επιτυχίας ή τα ποσοστά εμβολιασμού ή η επικράτηση των επικίνδυνων συμπεριφορών, για παράδειγμα, δεν είναι δυνατό να αλλάξουν σημαντικά, με βραχυπρόθεσμους όρους, λόγω της ύφεσης των τριών τελευταίων χρόνων. Προς το παρόν, θα πρέπει να είναι αποδεκτό ότι η χρονική υστέρηση των δεδομένων είναι το αντίτιμο για τις συγκρίσεις της ευημερίας των παιδιών σε διεθνές επίπεδο. Αν και η παρακολούθηση της ζωής των παιδιών σε εθνικό επίπεδο είναι το πιο σημαντικό της έργο, η UNICEF πιστεύει, επίσης, ότι, η διεθνής σύγκριση παίζει κάποιο ρόλο. Η διεθνής σύγκριση είναι εκείνη που μπορεί να δείξει, τι μπορεί να επιτευχθεί στον πραγματικό κόσμο, να τονίσει ισχυρά σημεία και αδυναμίες στις επιμέρους χώρες, είναι εκείνη η οποία αποδεικνύει ότι η ευημερία του παιδιού είναι μια πολιτική ευαισθησίας. Όπως επίσης, η διεθνής σύγκριση είναι εκείνη που μπορεί να πει στους πολιτικούς, στον τύπο και στην κοινή γνώμη ότι: «Αυτός είναι τρόπος με τον οποίο η απόδοση σας στην προστασία των παιδιών συγκρίνεται με άλλες χώρες, με παρόμοιο επίπεδο ανάπτυξης». Τέλος, κάθε επισκόπηση ενός πολύπλοκου και πολυδιάστατου ζητήματος, ενέχει περισσότερο τον κίνδυνο απόκρυψης παρά αποκάλυψης. Αποτελεί στόχο λοιπόν αυτής της Έκθεσης για την ευημερία των παιδιών, να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο διαφανής, εξετάζοντας κάθε διάσταση για την ευημερία των παιδιών με τη σειρά. 7

8 Πλαίσιο 1 Πώς υπολογίζεται η ευημερία; Ο παρακάτω πίνακας δείχνει πως καταρτίστηκε η γενική επισκόπηση της παιδικής ευημερίας και περιέχει ένα πλήρη κατάλογο των δεικτών που χρησιμοποιήθηκαν. Η βαθμολογία κάθε διάστασης υπολογίστηκε από το μέσο όρο της βαθμολογίας κάθε παράγοντα. Αντίστοιχα, η βαθμολογία κάθε παράγοντα υπολογίστηκε από το μέσο όρο της βαθμολογίας κάθε δείκτη. ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΔΕΙΚΤΕΣ Διάσταση 1 Υλική ευημερία Στοιχείο 1.0 Διάσταση 2 Υγεία και Ασφάλεια Στοιχείο 2.0 Διάσταση 3 Εκπαίδευση Στοιχείο 3.0 Διάσταση 4 Συμπεριφορές και Κίνδυνοι Στοιχείο 4.0 Διάσταση 5 Στέγαση και Περιβάλλον Στοιχείο 5.0 Α.Α ΓΡΑΦΗΜΑΤΟΣ Οικονομική Δείκτης σχετικής παιδικής φτώχειας 1.1α Στέρηση Δείκτης σχετικού χάσματος παιδικής φτώχειας 1.1β Υλική Στέρηση Δείκτης σχετικής υλικής στέρησης 1.2α Δείκτης σχετικής οικογενειακής αφθονίας 1.2β Υγεία κατά τη Δείκτης βρεφικής θνησιμότητας 2.1α γέννηση Δείκτης γεννήσεων λιποβαρών νεογνών 2.1β Υπηρεσίες προληπτικής Συνολικός δείκτης εμβολιασμού 2.2 υγιεινής Παιδική θνησιμότητα Δείκτης θνησιμότητας παιδιών από 1-19 ετών 2.3 Δείκτης συμμετοχής στην προσχολική εκπαίδευση 3.1α Συμμετοχή Δείκτης συμμετοχής στην εκπαίδευση από 15-19 3.1β ετών Δείκτης ΝΕΕΤ: (ποσοστό νέων 15-19 ετών που δεν σπουδάζουν, δεν εργάζονται και δεν 3.1γ συμμετέχουν σε κανένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα) Μέση βαθμολογία Προγράμματος PISA, (Διεθνής Επιδόσεις Αξιολόγηση Μαθητών στην κατανόηση κειμένου, 3.2 στα μαθηματικά και στις φυσικές επιστήμες) Υγιεινές Συνήθειες Επικίνδυνες συμπεριφορές Έκθεση σε βία Στέγαση Περιβάλλον Δείκτης παχυσαρκίας 4.1α Δείκτης καθημερινής λήψης πρωινού 4.1β Δείκτης καθημερινής κατανάλωσης φρούτων 4.1γ Δείκτης σωματικής άσκησης 4.1δ Δείκτης εφηβικής γονιμότητας 4.2α Δείκτης καπνίσματος 4.2β Δείκτης χρήσης αλκοόλ 4.2γ Δείκτης χρήσης κάνναβης 4.2δ Δείκτης συμμετοχής σε καβγάδες 4.3α Δείκτης θυμάτων εκφοβισμού 4.3β Δείκτης αριθμού δωματίων ανά άτομο 5.1α Δείκτης πολλαπλών προβλημάτων στέγασης 5.1β Δείκτης ανθρωποκτονιών 5.2α Δείκτης ατμοσφαιρικής ρύπανσης 5.2β

9 Διάσταση 1 Υλική ευημερία Γράφημα 1.0 Μία επισκόπηση της υλικής ευημερίας των παιδιών Ο συγκεντρωτικός πίνακας της υλικής ευημερίας των παιδιών παρουσιάζει την επίδοση κάθε χώρας σε σχέση με το μέσο όρο για τις υπό εξέταση 29 χώρες. Η κλίμακα του Γραφήματος δείχνει πόσο παραπάνω ή παρακάτω βρίσκεται κάθε χώρα από το μέσο όρο. Το μήκος της κάθε στήλης δείχνει πόσο παραπάνω ή παρακάτω βρίσκεται κάθε χώρα από το μέσο όρο για την ομάδα συνολικά. Η μονάδα μέτρησης είναι η «τυπική απόκλιση» ένα μέγεθος μέτρησης της διασποράς των τιμών από την τιμή του μέσου όρου. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Οικονομική Στέρηση Υλική Στέρηση Αξιολόγηση της υλικής ευημερίας ΔΕΙΚΤΕΣ Δείκτης σχετικής παιδικής φτώχειας, (ποσοστό παιδιών που ζουν σε νοικοκυριά με εισόδημα μικρότερο από το 50% του εθνικού μέσου εισοδήματος) Δείκτης σχετικού χάσματος παιδικής φτώχειας, (απόσταση μεταξύ του εθνικού επιπέδου φτώχειας και του μέσου εισοδήματος των νοικοκυριών κάτω από το επίπεδο φτώχειας) Δείκτης σχετικής στέρησης, (ποσοστό παιδιών τα οποία στερούνται συγκεκριμένα αγαθά) Δείκτης σχετικής οικογενειακής αφθονίας, (ποσοστό παιδιών τα οποία αναφέρουν χαμηλό επίπεδο οικογενειακής αφθονίας) Το Γράφημα 1.0 παρουσιάζει μια επισκόπηση της υλικής παιδικής ευημερίας στις αναπτυγμένες χώρες. Συνολικά, δείχνει ότι η υλική ευημερία είναι ψηλότερη στην Ολλανδία και στις τέσσερις Σκανδιναβικές χώρες και χαμηλότερη στη Λετονία, τη Λιθουανία, τη Ρουμανία και τις ΗΠΑ. Δύο δείκτες της υλικής ευημερίας ελήφθησαν υπόψη σε αυτή την Έκθεση - η σχετική εισοδηματική φτώχεια και η υλική στέρηση. Τα πλεονεκτήματα και οι αδυναμίες των δύο αυτών δεικτών συζητήθηκαν λεπτομερώς στην προηγούμενη Έκθεση της σειράς, (Έκθεση 10), IV η οποία υποστήριζε πως και οι δύο δείκτες, είναι αναγκαίοι για να επιτευχθεί μία σφαιρική άποψη της παιδικής υλικής ευημερίας

10 Υλική ευημερία Σχετική φτώχεια: ποσοστά παιδικής φτώχειας Δύο ξεχωριστοί δείκτες έχουν χρησιμοποιηθεί για τη μέτρηση της οικονομικής στέρησης. Αυτοί οι δείκτες είναι η σχετική παιδική φτώχεια, (Γράφημα 1.1α) και το «χάσμα της παιδικής φτώχειας», (Γράφημα 1.1β). Η αναλογία σχετικής παιδικής φτώχειας προκύπτει, από το ποσοστό των παιδιών κάθε χώρας που ζουν σε νοικοκυριά, στα οποία το διαθέσιμο εισόδημα είναι μικρότερο από το 50% του εθνικού μέσου εισοδήματος, (μετά τη αφαίρεση των φόρων και των παροχών και αφού ληφθεί υπόψη το μέγεθος και η σύνθεση της οικογένειας). Αυτός είναι ο ορισμός της παιδικής φτώχειας που χρησιμοποιείται από την πλειοψηφία των αναπτυγμένων οικονομιών. Σε γενικές γραμμές, εμφανίζει το ποσοστό των παιδιών τα οποία στερούνται, σε σημαντικό ποσοστό, τις ευκαιρίες και τα πλεονεκτήματα, που τα περισσότερα παιδιά στη συγκεκριμένη κοινωνία θα θεωρούσαν φυσιολογικά Γράφημα 1.1α Σχετικά ποσοστά παιδικής φτώχειας Ευρήματα Η Φινλανδία είναι η μόνη χώρα με σχετικό ποσοστό φτώχειας μικρότερο του 5% και βρίσκεται στην πρώτη θέση του συγκεντρωτικού πίνακα με μια καθαρή διαφορά δύο μονάδων από τη δεύτερη χώρα. Οι χώρες στο άνω μισό του συγκεντρωτικού πίνακα εμφανίζουν όλες σχετικό ποσοστό φτώχειας μικρότερο του 10%. Τέσσερις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ισπανία εμφανίζουν σχετικό ποσοστό φτώχειας μεγαλύτερο του 15%, (μαζί με τη Λετονία, τη Λιθουανία, τη Ρουμανία και τις ΗΠΑ). Σημείωση: Σε όποιον πίνακα, όπως στον πιο πάνω, παρουσιάζονται χώρες με γκρίζες γραμμές, αυτές δεν περιλαμβάνονται στη συγκεντρωτική κατάταξη, καθώς έχουν στοιχεία για λιγότερο από το 75% του συνολικού αριθμού των δεικτών που χρησιμοποιούνται. Σχετική φτώχεια: Το χάσμα της φτώχειας Τα ποσοστά της σχετικής παιδικής φτώχειας, (Γράφημα 1.1α), δείχνουν σε κάθε χώρα τι ποσοστό των παιδιών ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Όμως, δεν αποκαλύπτουν τίποτα για το πόσο πολύ κάτω από αυτό το όριο βρίσκονται τα παιδιά αυτά. Για να μετρηθεί το βάθος της σχετικής παιδικής φτώχειας, είναι επίσης απαραίτητο να εξετάσουμε το «χάσμα της παιδικής φτώχειας» - την απόσταση μεταξύ του ορίου της φτώχειας και του μέσου εισοδήματος εκείνων που βρίσκονται κάτω από το όριο αυτό.

11 Το Γράφημα 1.1β εμφανίζει το «χάσμα της παιδικής φτώχειας» για κάθε χώρα Γράφημα 1.1β Χάσματα παιδικής φτώχειας Χάσμα μεταξύ του εθνικού επιπέδου φτώχειας και του μέσου εισοδήματος αυτών που βρίσκονται κάτω από το επίπεδο φτώχειας, ως ποσοστό του εθνικού επιπέδου φτώχειας Ευρήματα Η Ουγγαρία και το Λουξεμβούργο εμφανίζουν το μικρότερο χάσμα παιδικής φτώχειας. Η Δανία αποτελεί την μόνη εξαίρεση χώρας μεταξύ των σκανδιναβικών χωρών αφού εμφανίζει υψηλό χάσμα παιδικής φτώχειας, (σχεδόν 30%). Μόνο ένα μικρό ποσοστό των παιδιών της Δανίας, (6,3%), πέφτει κάτω από το όριο της φτώχειας, το μικρό αυτό ποσοστό, όμως, πέφτει πολύ περισσότερο σε σχέση με άλλες χώρες. Αρκετές χώρες έχουν αφήσει το χάσμα της παιδικής φτώχειας να διευρυνθεί σε ποσοστό μεγαλύτερο από το 30%. Πρόκειται για τη Βουλγαρία, την Ιρλανδία, την Ιταλία, την Ιαπωνία, τη Λιθουανία, τη Ρουμανία, τη Σλοβακία, την Ισπανία και τις ΗΠΑ. Λαμβάνοντας υπόψη τα «ποσοστά» και το χάσμα» μαζί, έξι χώρες εμφανίζονται στον πυθμένα και των δύο πινάκων. Αυτές είναι η Ιταλία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Ρουμανία, η Ισπανία και οι ΗΠΑ. Αντιθέτως, υπάρχουν έξι χώρες με κοινό τους χαρακτηριστικό τη θέση στην κορυφή και των δύο πινάκων - η Αυστρία, η Φινλανδία, η Ολλανδία, η Νορβηγία, η Σλοβενία και η Σουηδία. Για παράδειγμα, αυτό σημαίνει πως το 20% ή και περισσότερο των παιδιών της Ισπανίας βρίσκονται κάτω από το όριο της σχετικής φτώχειας και πως κατά μέσο όρο απέχουν από αυτό το όριο σε ποσοστό 40%. Από την άλλη μεριά, στην Ολλανδία ή την Αυστρία, το 6% - 8% των παιδιών βρίσκονται κάτω από το όριο της σχετικής φτώχειας, αλλά κατά μέσο όρο απέχουν από αυτό το όριο σε ποσοστό 16% μόνο. Στο σύνολό τους, αυτοί οι δύο δείκτες παιδικής φτώχειας - τα «ποσοστά» και το «χάσμα» - συνθέτουν τον παράγοντα της υλικής παιδικής ευημερίας. Υλική στέρηση: ο Δείκτης παιδικής στέρησης Τα σχετικά στοιχεία για το εισόδημα, ωστόσο, έχουν λίγα να πουν για τις πραγματικές συνθήκες διαβίωσης των παιδιών σε διαφορετικές χώρες. Το γεγονός ότι ένα μεγαλύτερο ποσοστό παιδιών ζουν σε σχετική εισοδηματική φτώχεια στον Καναδά από ότι στην Τσεχία, για παράδειγμα, δεν σημαίνει ότι το πραγματικό βιοτικό επίπεδο των παιδιών είναι χαμηλότερο στον Καναδά, (αλλά μόνο ότι ένα μεγαλύτερο ποσοστό παιδιών στον Καναδά ζουν σε νοικοκυριά όπου το διαθέσιμο εισόδημα είναι το 50% του μέσου). Προκειμένου να καταλήξουμε σε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα της παιδικής φτώχειας, μία μέτρηση της πραγματικής υλικής στέρησης έπρεπε επίσης να συμπεριληφθεί.

Και πάλι, δύο δείκτες έχουν χρησιμοποιηθεί για τη μέτρηση αυτή. Ο πρώτος είναι ο Δείκτης Παιδικής Στέρησης της UNICEF που περιλαμβάνεται στην Έκθεση 10, V ο οποίος δείχνει τι ποσοστό παιδιών κάθε χώρας στερούνται δύο ή περισσότερα από τα 14 παρακάτω είδη: 1. Τρία γεύματα την ημέρα. 2. Τουλάχιστον ένα γεύμα την ημέρα με κρέας, κοτόπουλο ή ψάρι, (ή λαχανικά ίσης θρεπτικής αξίας). 3. Φρέσκα φρούτα και λαχανικά κάθε μέρα. 4. Βιβλία κατάλληλα για την ηλικία του παιδιού και το επίπεδο γνώσης του, (εκτός των σχολικών βιβλίων). 5. Υπαίθριος εξοπλισμός αναψυχής, (ποδήλατο, ρόλερ, πατίνια κλπ.). 6. Τακτικές δραστηριότητες αναψυχής, (κολύμβηση, μουσική, συμμετοχή σε οργανώσεις νεολαίας, κλπ.). 7. Παιχνίδια εσωτερικού χώρου, (τουλάχιστον ένα ανά παιδί, συμπεριλαμβανομένων των εκπαιδευτικών παιχνιδιών για τα παιδιά νηπιακής ηλικίας όπως τουβλάκια, επιτραπέζια παιχνίδια, ηλεκτρονικά παιχνίδια, κλπ.). 8. Χρήματα για να συμμετέχουν σε σχολικές εκδρομές και εκδηλώσεις. 9. Ένα ήσυχο μέρος με αρκετό χώρο και φως για να διαβάζει τα μαθήματα του. 10. Μια σύνδεση με το διαδίκτυο. 11. Μερικά καινούργια ρούχα, (δηλαδή να μην είναι όλα από δεύτερο χέρι). 12. Δύο ζευγάρια καλών, (σε εφαρμογή), παπουτσιών 13. Η δυνατότητα, μερικές φορές, να καλεί φίλους στο σπίτι για να παίξουν και να φάνε. 14. Η ευκαιρία για να γιορτάζουν ειδικές περιπτώσεις, όπως γενέθλια, ονομαστικές γιορτές, θρησκευτικές εκδηλώσεις κλπ. Το Γράφημα 1.2α παρουσιάζει το ποσοστό παιδικής στέρησης για 26 χώρες, (δεν υπάρχουν συγκρίσιμα στοιχεία για τον Καναδά, την Ελβετία και τις ΗΠΑ). Σχήμα 1.2α ρυθμοί παιδικής στέρησης Ποσοστό των παιδιών που στερούνται δύο ή περισσότερα συγκεκριμένα από τα προαναφερθέντα πράγματα 12 Ευρήματα Οι πέντε σκανδιναβικές χώρες και η Ολλανδία καταλαμβάνουν τις κορυφαίες έξι θέσεις. Το Λουξεμβούργο και η Ιρλανδία είναι οι μόνες άλλες χώρες με ποσοστά παιδικής στέρησης κάτω του 5%, (αν και το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται πολύ κοντά με 5,5%). Η Γαλλία και η Ιταλία έχουν ποσοστά παιδικής στέρησης πάνω από 10%. Τέσσερις χώρες που έχουν ποσοστά παιδικής στέρησης άνω του 25% είναι η Ουγγαρία, η Λετονία, η Πορτογαλία και η Ρουμανία.

Υλική στέρηση: χαμηλή οικογενειακή αφθονία Ο δεύτερος δείκτης που χρησιμοποιείται για τη μέτρηση της υλικής στέρησης, έχει βασιστεί σε γραπτά ερωτηματολόγια, τα οποία συμπληρώνονται από αντιπροσωπευτικά δείγματα παιδιών ηλικίας 11,13 και 15 ετών σε κάθε χώρα. Το σχετικό τμήμα του ερωτηματολογίου ερωτά: Υπάρχει στην κατοχή της οικογένειάς σας ένα αυτοκίνητο, φορτηγάκι ή φορτηγό; Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 12 μηνών, πόσες φορές ταξιδέψατε για διακοπές με την οικογένειά σας; Πόσους υπολογιστές διαθέτει η οικογένειά σας; Έχετε δική σας κρεβατοκάμαρα; Τα αποτελέσματα υπολογίζονται στην κλίμακα οικογενειακής αφθονίας, η οποία χρησιμοποιείται στο Σχήμα 1.2β, για να δείξει το ποσοστό των παιδιών σε κάθε χώρα που ζουν σε χαμηλή οικογενειακή αφθονία. Όπως θα αναμενόταν, το ποσοστό παιδικής στέρησης και η χαμηλή οικογενειακή αφθονία παράγουν σε μεγάλο βαθμό παρόμοιους βαθμολογικούς πίνακες. Είναι, ωστόσο, διαφορετικοί γιατί ο πρώτος επικεντρώνεται στο παιδί, ενώ ο δεύτερος επικεντρώνεται στην οικογένεια. Στο σύνολό τους όμως, παρέχουν μια πιο ασφαλή θεώρηση της υλικής στέρησης των παιδιών. Πραγματικό και σχετικό Οι διαφορές μεταξύ των δύο παραγόντων της υλικής παιδικής ευημερίας σχετική φτώχεια και υλική στέρηση - είναι συχνά παρεξηγήσιμες. Δεν είναι ότι το ένα είναι σχετικό μέτρο και το άλλο απόλυτο. Και τα δύο είναι σχετικά. Τα ποσοστά στέρησης μπορεί να μετρούν την απόλυτη φτώχεια, επειδή βασίζονται σ ένα συγκεκριμένο κατάλογο υπαρχόντων και όχι στο μέσο εισόδημα κάθε χώρας. Αυτά τα υπάρχοντα έχουν επιλεχθεί και εκπροσωπούν αυτό που οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν φυσιολογικό για ένα παιδί το οποίο μεγαλώνει σε μία οποιαδήποτε πλούσια χώρα στις αρχές του 21 ου αιώνα. Είναι, επομένως, σχετικά με τον τόπο και τον χρόνο. Η πραγματική διαφορά μεταξύ των δύο προσεγγίσεων είναι ότι η μία μετρά τη φτώχεια σε σχέση με ένα πρότυπο εισοδήματος, που κυμαίνεται από χώρα σε χώρα, (το εθνικό μέσο εισόδημα), ενώ η άλλη μέτρα τη φτώχεια με ένα κοινό πρότυπο για όλες τις χώρες υπό εξέταση. Σχήμα 1.2β Ποσοστό παιδιών που εμφανίζουν χαμηλή οικογενειακή αφθονία 13 Ευρήματα Η Ολλανδία και οι Σκανδιναβικές χώρες, μαζί με το Λουξεμβούργο και την Ελβετία, έχουν το μικρότερο ποσοστό αναφοράς παιδιών χαμηλού πλούτου της οικογένειας Τα χαμηλά ποσοστά πλούτου της οικογένειας είναι υψηλότερα σε οκτώ χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης - την Τσεχική Δημοκρατία, την Εσθονία, την Ουγγαρία, τη Λετονία, τη Λιθουανία, την Πολωνία, τη Ρουμανία και τη Σλοβακία.

14 Διάσταση 2 Υγεία και Ασφάλεια Σχήμα 2.0 Μια επισκόπηση της παιδικής υγείας και ασφάλειας Ο συγκεντρωτικός πίνακας για την υγεία και την ασφάλεια των παιδιών παρουσιάζει την επίδοση κάθε χώρας σε σχέση με το μέσο όρο για τις υπό εξέταση 29 χώρες. Η κλίμακα του Γραφήματος δείχνει πόσο παραπάνω ή παρακάτω βρίσκεται κάθε χώρα από το μέσο όρο. Το μήκος της κάθε στήλης δείχνει πόσο παραπάνω ή παρακάτω βρίσκεται κάθε χώρα από το μέσο όρο για την ομάδα συνολικά. Η μονάδα μέτρησης είναι η «τυπική απόκλιση» ένα μέγεθος μέτρησης της διασποράς των τιμών από την τιμή του μέσου όρου. Ευρήματα Οι Σκανδιναβικές χώρες και πάλι βρίσκονται στην κορυφή του συγκεντρωτικού πίνακα, με την Ισλανδία, τη Σουηδία και τη Φινλανδία να καταλαμβάνουν τις τρεις πρώτες θέσεις. Η Αυστρία, ο Καναδάς και η Δανία βρίσκονται στις χαμηλότερες θέσεις του συγκεντρωτικού πίνακα μαζί με τις ΗΠΑ. (Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, η χαμηλή κατάταξη οφείλεται, εν μέρει, στα χαμηλά ποσοστά εμβολιασμών). Αξιολόγηση της υγείας και της ασφάλειας των παιδιών ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΔΕΙΚΤΕΣ Υγεία κατά τη γέννηση Υπηρεσίες προληπτικής υγιεινής Παιδική θνησιμότητα Δείκτης βρεφικής θνησιμότητας, (θάνατοι βρεφών κάτω των 12 μηνών ανά 1.000 γεννήσεις) Δείκτης γεννήσεων λιποβαρών βρεφών, (ποσοστό γεννήσεων βρεφών κάτω των 2.500 γραμμαρίων) Δείκτης συνολικού εμβολιασμού, (μέση κάλυψη για ιλαρά, πολιομυελίτιδα, διφθερίτιδα, κοκίτη και τέτανο) Γενικός δείκτης παιδικής θνησιμότητας, (θάνατοι παιδιών ηλικίας 1-19 ετών ανά 100.000 παιδιά)

15 Υγεία και Ασφάλεια Η διάσταση της παιδικής ευημερίας ως προς την υγεία και την ασφάλεια βασίζεται σε τρεις παράγοντες, για τους οποίους υπάρχουν διεθνώς συγκρίσιμα στοιχεία. Τα στοιχεία αυτά είναι τα εξής: α) Η υγεία κατά τη γέννηση: μετριέται από το ποσοστό βρεφικής θνησιμότητας και από το ποσοστό των λιποβαρών βρεφών, (που ζυγίζουν κατά τον τοκετό κάτω από 2.500 γραμμάρια). β) η διαθεσιμότητα υπηρεσιών προληπτικής υγιεινής για τα παιδιά: μετριέται από τα συνολικά επίπεδα εμβολιασμού για την ιλαρά, την πολιομυελίτιδα και το εμβόλιο DPT3, (διφθερίτιδας, κοκίτη και τέτανου). γ) Η υγεία και η ασφάλεια των παιδιών: μετριέται με το ποσοστό θανάτου παιδιών και νέων (ηλικίας 1 έως 19) από όλες τις αιτίες. Το Γράφημα 2.0 συνδυάζει αυτά τα τρία στοιχεία στον πίνακα των κορυφαίων σε παιδική ευημερία χωρών για τις 29 υπό εξέταση χώρες. Υγεία κατά τη γέννηση: Βρεφική θνησιμότητα Σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες, τα ποσοστά βρεφικής θνησιμότητας, (IMRs), έχουν μειωθεί σε λιγότερο από 10 βρεφικούς θανάτους ανά χίλιες γεννήσεις. Οι σχετικά μικρές διαφορές μεταξύ των χωρών, ως εκ τούτου, δε φανερώνουν βασικές διαφορές στη δημόσια υγεία, όπως το καθαρό νερό και η αποχέτευση, αλλά διαφοροποίηση στη δέσμευση και στην ικανότητα των χωρών να παρέχουν όποιες υπηρεσίες είναι αναγκαίες, για την προστασία κάθε μέλλουσας μητέρας, κάθε νεογέννητου, καθώς και κάθε βρέφους τις πρώτες ημέρες και εβδομάδες της ζωής του. Τα ποσοστά βρεφικής θνησιμότητας που ορίζονται στο σχήμα 2.1α επομένως, μπορούν να διαβαστούν ως ένα μέτρο δέσμευσης για τη μητρική και παιδική υγεία- συμπεριλαμβανομένων των μητέρων και των παιδιών των φτωχότερων και πιο περιθωριοποιημένων οικογενειών. Σχήμα 2.1α Τα ποσοστά βρεφικής θνησιμότητας Θάνατοι κάτω των 12 μηνών ανά 1.000 γεννήσεις Ευρήματα Τρεις Σκανδιναβικές χώρες - η Φινλανδία, η Ισλανδία και η Σουηδία, μαζί με το Λουξεμβούργο και τη Σλοβενία βρίσκονται στην κορυφή του συγκεντρωτικού πίνακα βρεφικής θνησιμότητας, με λιγότερους από 2,5 θανάτους ανά 1.000 γεννήσεις. Οι 26 από τις 30 χώρες έχουν μειώσει τα ποσοστά βρεφικής θνησιμότητας σε λιγότερο από 5 θανάτους ανά 1.000 γεννήσεις. Οι μόνες χώρες με ποσοστά βρεφικής θνησιμότητας υψηλότερα από 6 θανάτους ανά 1.000 γεννήσεις είναι η Λετονία, η Ρουμανία, η Σλοβακία και οι ΗΠΑ. Τρείς από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου, ο Καναδάς, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ τοποθετούνται στο τελευταίο τρίτο του συγκεντρωτικού πίνακα βρεφικής θνησιμότητας.

Δεν φαίνεται να δικαιολογείται η χαμηλή κατάταξη των ΗΠΑ στις τελευταίες θέσεις του συγκεντρωτικού πίνακα βρεφικής θνησιμότητας. Το θέμα αυτό δεν έχει εξηγηθεί ακόμα, αλλά λέγεται ότι τα ποσοστά είναι βρεφικής θνησιμότητας στις ΗΠΑ είναι ψηλά επειδή περιλαμβάνουν τους θανάτους εξαιρετικά πρόωρων ή/και λιποβαρών νεογέννητων βρεφών, που παραμένουν στη ζωή για κάποιο χρονικό διάστημα χάρη στην προηγμένη νεογνική φροντίδα. Σε άλλες χώρες τα βρέφη αυτά, μπορεί να μην κατατάσσονται στις «γεννήσεις». Υγεία κατά τη γέννηση: χαμηλό βάρος γέννησης Ο δεύτερος δείκτης που χρησιμοποιείται για τη μέτρηση της υγείας κατά την έναρξη της ζωής είναι το ποσοστό των λιποβαρών βρεφών (που γεννιούνται με βάρος κάτω από 2500 γραμμάρια). Σύμφωνα με Αμερικανικά Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης των Ασθενειών: «Το βάρος της γέννησης ενός βρέφους είναι ο πιο καθοριστικός παράγοντας για την επιβίωση και την υγιή ανάπτυξη του». Είναι, επίσης, ένας οδηγός για την υγεία γενικά και τις υγιείς συμπεριφορές των εγκύων γυναικών και των μητέρων, οι οποίες είναι σημαντικές για κάθε άλλη διάσταση της ευημερίας του. Το χαμηλό βάρος γέννησης, όπως είναι γνωστό, σχετίζεται με μία σειρά προβλημάτων υγείας στην παιδική αλλά και στην ενήλικη ζωή του παιδιού. Σχήμα 2.1β δείχνει το ποσοστό των λιποβαρών βρεφών σε καθεμία από τις 29 χώρες για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία Σχήμα 2.1β Γεννήσεις λιποβαρών βρεφών Βρέφη που γεννιούνται με βάρος κάτω από 2.500 γραμμάρια. 16 Ευρήματα Πέντε ευρωπαϊκές χώρες η Εσθονία, η Φινλανδία, η Ισλανδία, η Ιρλανδία και η Σουηδία - έχουν επιτύχει μείωση των περιστατικών λιποβαρών γεννήσεων κάτω του 5%. Μόνο στην Ελλάδα, την Ουγγαρία, την Πορτογαλία και τις ΗΠΑ το ποσοστό λιποβαρών γεννήσεων υπερβαίνει το 8%.

Υπηρεσίες προληπτικής υγιεινής: Ανοσοποίηση Ο δεύτερος παράγοντας που έχει επιλεγεί για την αξιολόγηση της υγείας των παιδιών, είναι η διαθεσιμότητα και η αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών προληπτικής υγιεινής κάθε χώρας. Αυτό μετράται από το συνολικό ποσοστό εμβολιασμού κάθε χώρας, (μέσος όρος εμβολιαστικής κάλυψης για την ιλαρά, την πολιομυελίτιδα και το εμβόλιο DPT3). Τα συνήθη ποσοστά εμβολιασμού στις αναπτυγμένες χώρες διατηρούνται γενικά σε υψηλά επίπεδα, με το μέσο όρο να βρίσκεται κοντά στο 95%. Όπως και με τα ποσοστά βρεφικής θνησιμότητας, οι σχετικά μικρές διαφορές μεταξύ των χωρών μπορούν, συνεπώς, να πούμε ότι αντικατοπτρίζουν τη δέσμευση για το ιδανικό, προσεγγίζοντας κάθε παιδί, συμπεριλαμβανομένων των πιο περιθωριοποιημένων, μέσω μίας πολιτικής βασικής προληπτικής υγιεινής, στην οποία όλα τα παιδιά έχουν δικαίωμα. Το Γράφημα 2.2 παρουσιάζει το συγκεντρωτικό πίνακα εμβολιασμού για τις 29 χώρες. Σχήμα 2.2 ποσοστά εμβολιασμού Μέση κάλυψη για την ιλαρά, την πολιομυελίτιδα και το DPT3 για παιδιά ηλικίας 12 έως 23 μηνών 17 Ευρήματα Η Ελλάδα και η Ουγγαρία βρίσκονται στις δύο πρώτες θέσεις του πίνακα με ποσοστό κάλυψης εμβολιασμού 99%. Τρεις από τις πλουσιότερες χώρες του ΟΟΣΑ, η Αυστρία, ο Καναδάς και η Δανία, είναι οι μόνες χώρες στις οποίες ποσοστό κάλυψης εμβολιασμού είναι μικρότερο του 90%. Θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι τα χαμηλά ποσοστά εμβολιασμού σε χώρες όπως η Αυστρία, ο Καναδάς και η Δανία, έχουν επηρεαστεί από φήμες βασισμένες σε αφερέγγυες έρευνες, που συνδέουν το τριπλούν εμβόλιο MMR, (ιλαρά, παρωτίτιδα και ερυθρά), με κίνδυνο εκδήλωσης αυτισμού. Αυτό δεν θα μπορούσε να είναι πραγματικά μία «δικαιολογία» για τα χαμηλά ποσοστά κάλυψης, καθώς όταν εφαρμόζεται ένα πρώτης κατηγορίας πρόγραμμα ανοσοποίησης, αυτό σημαίνει αυτομάτως πως το κοινό είναι καλά ενημερωμένο και πως οι ψευδείς πληροφορίες, δεν επιτρέπεται να θέτουν τα παιδιά σε κίνδυνο. Στην πραγματικότητα, η φοβία για το τριπλούν εμβόλιο MMR δεν φαίνεται να είναι η μείζων αιτία των χαμηλών ποσοστών εμβολιασμού στην Αυστρία, τον Καναδά και την Δανία, χώρες με χαμηλά ποσοστά ανοσοποίησης, ακόμα και όταν ο εμβολιασμός για ιλαρά δεν περιλαμβάνεται στους υπολογισμούς, (στον Καναδά, το ποσοστό εμβολιασμού κατά της ιλαράς είναι υψηλότερο από ότι για το DPT3 ή το εμβόλιο της πολιομυελίτιδας).

Παιδική υγεία: Θνησιμότητα παιδιών και νέων ηλικίας από 1 έως 19 ετών Ο τρίτος παράγοντας που χρησιμοποιείται για τη δημιουργία μίας συνολικής εικόνας της υγείας του παιδιού είναι η θνησιμότητα παιδιών και νέων ηλικίας 1-19 ετών. Οι θάνατοι σε αυτή την ηλικιακή ομάδα στις προηγμένες οικονομίες είναι σπάνιοι και τα αίτια υπερβαίνουν τις ασθένειες και την αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών υγείας, αλλά περιλαμβάνουν τους θανάτους από αυτοκτονίες, δολοφονίες, τροχαία, πνιγμούς, πτώσεις και πυρκαγιές. Οι διαφορές μεταξύ των χωρών στα ποσοστά θανάτου αυτής της ηλικιακής ομάδας παιδιών - νέων μπορεί, επομένως, να ειπωθεί, ότι αντικατοπτρίζει τα συνολικά επίπεδα της υγείας και ασφάλειας σ όλη την παιδική και εφηβική ηλικία. Το σχήμα 2.3 παρουσιάζει τα ποσοστά θνησιμότητας παιδιών και νέων από 1 έως 19 ετών κάθε χώρας. Σε απόλυτους αριθμούς, οι διαφορές μεταξύ των χωρών είναι σαφώς μικρές. Αλλά αξίζει να σημειωθεί ότι εάν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες είχαν το ίδιο ποσοστό παιδικής θνησιμότητας, όπως η Ισλανδία ή το Λουξεμβούργο, τότε πάνω από 8.000 θάνατοι παιδιών το χρόνο θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί - ο κάθε θάνατος αντιπροσωπεύει αφάνταστη αγωνία για την οικογένεια στην οποία συμβαίνει. Σχήμα 2.3 Ποσοστά θνησιμότητας παιδιών και νέων Οι θάνατοι ανά 100.000 ηλικίας 1 έως 19 ετών 18 Ευρήματα Η Ισλανδία, το Λουξεμβούργο, η Ολλανδία, η Ισπανία και η Ελβετία καταλαμβάνουν τις πρώτες θέσεις στο συγκεντρωτικό πίνακα με ποσοστό θανάτων κάτω από 15 ανά 100.000 γεννήσεις. Οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, μαζί με την Ελλάδα και το Βέλγιο, βρίσκονται στο τελευταίο τρίτο του συγκεντρωτικού πίνακα. Συγκεντρωτικά, οι τρεις παράγοντες που παρατίθενται παραπάνω, παρέχουν έναν κατά προσέγγιση οδηγό της παιδικής ευημερίας ως προς τη διάσταση της υγείας και της ασφάλειας. Το ιδεώδες για μια τέτοια επισκόπηση θα ήταν να είχαν επίσης συμπεριληφθεί κάποιες ενδείξεις για την ψυχική και συναισθηματική υγεία των παιδιών, καθώς και κάποιες ενδείξεις σχετικά με την κακοποίηση και την παραμέλησή τους. Όμως, τέτοια θέματα είναι δύσκολο να οριστούν και να μετρηθούν ακόμη και σε μια μεμονωμένη χώρα. Διεθνώς, δεν υπάρχουν συγκρίσιμα στοιχεία.

19 Διάσταση 3 Εκπαιδευτική ευημερία Γράφημα 3.0 Επισκόπηση της εκπαιδευτικής ευημερίας των παιδιών Ευρήματα Η Ολλανδία, το Βέλγιο, η Γερμανία και η Φινλανδία, βρίσκονται στις πρώτες θέσεις του πίνακα της εκπαιδευτικής ευημερίας. Κάθε μια από τις χώρες αυτές επιτυγχάνει επιδόσεις σημαντικά καλύτερες, από το μέσο όρο των χωρών που αξιολογήθηκαν. Η Ρουμανία, η Ελλάδα, οι ΗΠΑ και η Ισπανία βρίσκονται στις τελευταίες θέσεις του πίνακα της εκπαιδευτικής ευημερίας. Το συνοπτικό Γράφημα της εκπαιδευτικής ευημερίας των παιδιών παρουσιάζει την επίδοση κάθε χώρας σε σχέση με το μέσο όρο για τις υπό εξέταση 29 χώρες. Η κλίμακα του Γραφήματος δείχνει πόσο παραπάνω ή παρακάτω βρίσκεται κάθε χώρα από το μέσο όρο. Το μήκος της κάθε στήλης δείχνει πόσο παραπάνω ή παρακάτω βρίσκεται κάθε χώρα από το μέσο όρο για την ομάδα συνολικά. Η μονάδα μέτρησης είναι η «τυπική απόκλιση» ένα μέγεθος μέτρησης της διασποράς των τιμών από την τιμή του μέσου όρου. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Συμμετοχή Επιδόσεις Αξιολόγηση της εκπαιδευτικής ευημερίας ΔΕΙΚΤΕΣ Δείκτης συμμετοχής στην προσχολική εκπαίδευση, (ποσοστό των παιδιών ηλικίας από 4 ετών μέχρι την ηλικία που αρχίζει η υποχρεωτική εκπαίδευση, τα οποία έχουν γραφτεί σε σχολεία) Δείκτης συμμετοχής σε περαιτέρω εκπαίδευση, (ποσοστό των παιδιών ηλικίας 15-19 ετών τα οποία συνεχίζουν να φοιτούν σε σχολεία) Δείκτης ΝΕΕΤ -Από τα αρχικά Not in Education, Employment or Training- (ποσοστό των παιδιών ηλικίας 15-19 ετών τα οποία δεν σπουδάζουν, δεν εργάζονται και δεν συμμετέχουν σε κανένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα) Μέση βαθμολογία στο Πρόγραμμα PISA -Από τα αρχικά Programme for International Student Assessment, Πρόγραμμα Διεθνούς Αξιολόγησης Μαθητών- το οποίο αξιολογεί τις επιδόσεις των παιδιών σε σχολεία χωρών του ΟΟΣΑ στις ικανότητες κατανόησης κειμένου, στα μαθηματικά και στις φυσικές επιστήμες)

20 Εκπαιδευτική ευημερία Για τη μέτρηση της εκπαιδευτικής ευημερίας χρησιμοποιήθηκαν δύο κύριοι παράγοντες: τα ποσοστά συμμετοχής και τα επίπεδα επιτυχίας. Η συνεξέταση των δύο αυτών παραγόντων μας επιτρέπει την ποσοτική αλλά και την ποιοτική αξιολόγηση της εκπαίδευσης. Το Γράφημα 3.1α συνδυάζει την αποτύπωσή τους και παρέχει τη γενική επισκόπηση της εκπαιδευτικής ευημερίας για 29 χώρες. Γράφημα 3.1α Ποσοστά εγγραφής στην προσχολική εκπαίδευση Ποσοστό των παιδιών ηλικίας από 4 ετών μέχρι την ηλικία που αρχίζει η υποχρεωτική εκπαίδευση, τα οποία έχουν γραφτεί σε σχολεία Ευρήματα Η συμμετοχή των παιδιών στην προσχολική εκπαίδευση είναι σχεδόν καθολική στη Γαλλία, την Ολλανδία, την Ισπανία και το Βέλγιο. Τα ποσοστά εγγραφής των παιδιών στην προσχολική εκπαίδευση υπερβαίνουν το 90% στις μισές από τις 32 χώρες που αξιολογήθηκαν Μόνον σε 8 χώρες το ποσοστό συμμετοχής των παιδιών στην προσχολική εκπαίδευση πέφτει κάτω από το 80%: τη Βουλγαρία, τη Φινλανδία, (βλέπε το Πλαίσιο 2), την Ελλάδα, τη Λιθουανία, την Πολωνία, τη Σλοβακία, την Ελβετία και τις ΗΠΑ Συμμετοχή στην προσχολική εκπαίδευση Στην αξιολόγηση του πρώτου παράγοντα συμμετέχουν τρεις δείκτες. 1. Η συμμετοχή στην προσχολική εκπαίδευση 2. Η συμμετοχή σε περαιτέρω εκπαίδευση 3. Το ποσοστό των παιδιών ηλικίας 15-19 ετών τα οποία δεν σπουδάζουν, δεν εργάζονται και δεν συμμετέχουν σε κανένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα (ΝΕΕΤ). Στη σύγχρονη εποχή αναγνωρίζεται ευρέως ότι τα θεμέλια της εκπαιδευτικής επιτυχίας βρίσκονται στην εποχή που προηγείται της έναρξης της τυπικής εκπαίδευσης. VIII Ανταποκρινόμενες στην πίεση αυτή, όλες οι κυβερνήσεις των αναπτυγμένων χωρών προσπάθησαν, άλλες περισσότερο και άλλες λιγότερο, να εφαρμόσουν προγράμματα δωρεάν ή επιδοτούμενης προσχολικής εκπαίδευσης. Η ποιότητα και η ποσότητα αυτής της πρώιμης εκπαίδευσης είναι δύσκολο να αξιολογηθεί, σε διεθνή και συγκριτική βάση. Η δυσκολία αυτή τονίστηκε στην Έκθεση 7, (2007), όπου σημειωνόταν πως η έλλειψη δεικτών για τη συμμετοχή των παιδιών στην προσχολική εκπαίδευση, ήταν μία «σοβαρότατη παράλειψη» στην προσπάθεια αποτύπωσης μιας γενικής εικόνας για την εκπαιδευτική ευημερία των παιδιών. IX

21 Η παρούσα Έκθεση ξεπερνά αυτή την παράλειψη με τη χρήση του ποσοστού συμμετοχής στην προσχολική εκπαίδευση σε 32 αναπτυγμένες χώρες, (Γράφημα 3.1α). Η ηλικία έναρξης της προσχολικής εκπαίδευσης κυμαίνεται από τα 4 μέχρι τα 7 χρόνια της ηλικίας του παιδιού. Η αναλογία συμμετοχής στην προσχολική εκπαίδευση είναι το ποσοστό των παιδιών ηλικίας από 4 ετών μέχρι την ηλικία που αρχίζει η υποχρεωτική εκπαίδευση, τα οποία έχουν γραφτεί σε σχολεία. Συμμετοχή σε περαιτέρω εκπαίδευση Στην άλλη άκρη της εκπαιδευτικής κλίμακας βρίσκεται η αναλογία συμμετοχής σε περαιτέρω εκπαίδευση, (Γράφημα 3.1β), που δείχνει το ποσοστό των παιδιών ηλικίας 15-19 ετών τα οποία συνεχίζουν να φοιτούν σε σχολεία ή κολλέγια. Η συμμετοχή στο είδος αυτό της εκπαίδευσης φανερώνει «εκπαιδευτική ευημερία», αλλά και το πετυχημένο πέρασμα από την υποχρεωτική εκπαίδευση. Όπως είναι φυσικό, συνδέεται επίσης και με ένα ευρύτερο φάσμα ευκαιριών κατά την έναρξη της ενήλικης ζωής. Γράφημα 3.1β Συμμετοχή σε περαιτέρω εκπαίδευση Ποσοστό των παιδιών ηλικίας 15-19 ετών τα οποία συνεχίζουν να σπουδάζουν Ευρήματα Σε πέντε χώρες, το, Βέλγιο, την Ιρλανδία, τη Λιθουανία, την Πολωνία και τη Σλοβακία, οι μαθητές συνεχίζουν τις σπουδές τους σε ποσοστό 90% ή και περισσότερο. Επτά από τις πιο αναπτυγμένες χώρες του ΟΟΣΑ, η Αυστρία, ο Καναδάς, η Ιταλία, το Λουξεμβούργο, η Ισπανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ βρίσκονται στο κατώτερο τρίτο του συγκεντρωτικού πίνακα για τη συμμετοχή σε περαιτέρω εκπαίδευση. Η περαιτέρω εκπαίδευση επιτυγχάνει ποσοστά συμμετοχής που υπερβαίνουν το 80% σε όλες τις περισσότερο πολυάνθρωπες και αναπτυγμένες χώρες με την εξαίρεση του Ηνωμένου Βασιλείου, όπου το σχετικό ποσοστό πέφτει κάτω από το 75%. Αυτό μπορεί να οφείλεται στην έμφαση που δίνεται στις ακαδημαϊκές προδιαγραφές, σε συνδυασμό με ένα διαφορετικό σύστημα επαγγελματικών προδιαγραφών που δεν έχει επιτύχει ακόμα είτε την ισοτιμία της αυτοεκτίμησης είτε τη δημιουργία αξίας στις αγορές εργασίας.

Ποσοστό των ΝΕΕΤ Ο τρίτος δείκτης της εκπαιδευτικής ευημερίας εξετάζει τη συμμετοχή από διαφορετική σκοπιά, αυτή του ποσοστού των νέων ηλικίας 15-19 ετών τα οποία δεν σπουδάζουν, δεν εργάζονται και δεν συμμετέχουν σε κανένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα (την λεγόμενη κατηγορία των ΝΕΕΤ). Σ όλες τις χώρες το ποσοστό ΝΕΕΤ επηρεάζεται από την οικονομική κατάσταση, τις ευκαιρίες απασχόλησης, καθώς και την αποτελεσματικότητα του εκπαιδευτικού συστήματος για την προετοιμασία των νέων ως προς τη μετάβασή τους στο εργασιακό περιβάλλον. Προφανώς, ένα υψηλό ποσοστό ΝΕΕΤ αντιπροσωπεύει μια απειλή στην παρούσα και τη μελλοντική ευημερία των νεαρών ενηλίκων, ένα αντικίνητρο για όσους εκπαιδεύονται και ακόμα μια απώλεια εκπαιδευτικών πόρων και ανθρώπινου δυναμικού. Η έρευνα σε διάφορες χώρες έχει επίσης δείξει τη σύνδεση του ποσοστού NEET με την ύπαρξη προβλημάτων ψυχικής υγείας, κατάχρησης ναρκωτικών, συμμετοχής σε εγκλήματα και μακροπρόθεσμης ανεργίας και εξάρτησης από την κοινωνική πρόνοια. x Το Γράφημα 3.1γ καταγράφει το ποσοστό NEET για 33 αναπτυγμένες οικονομίες. Γράφημα 3.1γ Ποσοστό ΝΕΕΤ Ποσοστό παιδιών ηλικίας 15 με 19 που δεν πηγαίνουν σχολείο, δεν εργάζονται και δεν παρακολουθούν προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης 22 Ευρήματα Στην κορυφή του πίνακα, η Δανία, η Νορβηγία και η Σλοβενία με ποσοστό NEET κάτω από 3%. Στη βάση του πίνακα, η Ιρλανδία, η Ιταλία και η Ισπανία, με ποσοστά NEET πάνω από 10% Για να είναι δίκαιη η σύγκριση σε διεθνές επίπεδο, τα στοιχεία πρέπει να αναφέρονται στο ίδιο χρονικό διάστημα. Δυστυχώς, ο πιο πρόσφατος διαθέσιμος κοινός χρόνος για το ποσοστό NEET είναι το έτος 2009-2010. Κατά συνέπεια, το Γράφημα 3.1γ ίσως δεν αντικατοπτρίζει την παρούσα κατάσταση. Ωστόσο, αντικατοπτρίζει τις σημαντικές επιπτώσεις της τρέχουσας οικονομικής ύφεσης στα ποσοστά ανεργίας των νέων, (τα οποία κατέγραψαν το υψηλότερο ποσοστό του 18,3% τον Νοέμβριο του 2009 και ήταν ελαφρώς χαμηλότερα από το αντίστοιχο ποσοστό του 2012). Συνολικά, περισσότερο από 23 εκατομμύρια νέοι σε χώρες του ΟΟΣΑ εμπίπτουν τώρα στην κατηγορία NEET και πάνω από το μισό του εν λόγω συνόλου αναφέρεται ότι έχουν εγκαταλείψει την αναζήτηση εργασίας. xi

Σχολιάζοντας τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης, όσον αφορά τη μετάβαση από την εκπαίδευση στο εργασιακό περιβάλλον, ο ΟΟΣΑ σημείωσε το 2011 ότι: «Τα υψηλά ποσοστά γενικής ανεργίας καθιστούν αυτή τη μετάβαση πιο δύσκολη, καθώς προτιμώνται όσοι έχουν μεγαλύτερη εργασιακή εμπειρία σε σχέση με τους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας.» xii Σχολικές Επιδόσεις Ο δεύτερος παράγοντας της εκπαιδευτικής ευημερίας είναι η ποιότητα της εκπαίδευσης. Το σημαντικό αυτό στοιχείο της παιδικής ευημερίας είναι φυσικά δύσκολο να οριστεί και να μετρηθεί, σε μια συγκρίσιμη βάση σε παγκόσμιο επίπεδο. Ιδανικά, η έννοια της «ποιότητας» στην εκπαίδευση θα περιελάμβανε ένα ευρύ φάσμα παραγόντων, όπως η ανάπτυξη κοινωνικής κατανόησης και η δημιουργία αξιών, (συμπεριλαμβανομένης της αγωγής του πολίτη), καθώς και τη δυνατότητα ανάπτυξης των διαφορετικών ικανοτήτων και δυνατοτήτων των νέων. Αλλά αυτό ανήκει στο μέλλον. Προς το παρόν, το μόνο πρακτικό μέγεθος μέτρησης της ποιότητας της εκπαίδευσης παρέχεται από το Πρόγραμμα PISA του ΟΟΣΑ, που μετρά την ικανότητα των μαθητών σε τρεις βασικές δεξιότητες την κατανόηση κειμένου, τα μαθηματικά και τις θετικές επιστήμες. Στις δοκιμασίες, που επαναλαμβάνονται κάθε τρία χρόνια, υποβάλλεται αντιπροσωπευτικό δείγμα 15χρονων και προορίζονται για τη μέτρηση των γνώσεων και των δεξιοτήτων, σε σχέση με τις απαιτήσεις της καθημερινής ζωής και της επαγγελματικής σταδιοδρομίας στον σύγχρονο κόσμο. Συνολικά, 34 χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ, αλλά και μη μέλη, συμμετέχουν στην αξιολόγηση των σχολικών επιδόσεων. Το Γράφημα 3.2 παρουσιάζει μια σύνοψη των αποτελεσμάτων της πιο πρόσφατης έρευνας του Προγράμματος PISA, για τις υπό εξέταση χώρες. Σε κάθε περίπτωση, οι βαθμολογίες που παρουσιάζονται αποτελούν το μέσο όρο των αποτελεσμάτων στην κατανόηση κειμένου, τα μαθηματικά και τις θετικές επιστήμες. Όλες οι βαθμολογίες έχουν απεικονιστεί σε κοινή κλίμακα, η οποία βασίζεται σε έναν μη σταθμισμένο μέσο όρο για όλες τις χώρες που συμμετέχουν, (ορίζεται εκ νέου στα 500 ώστε να διευκολύνεται η ερμηνεία τους) 23

Γράφημα 3.2 Σχολικές επιδόσεις 15χρονων Μέση βαθμολογία σε δοκιμασίες κατανόησης κειμένου μαθηματικών και θετικών επιστημών του Προγράμματος PISA 24 Ευρήματα Η Φινλανδία αποτελεί μια αξιοσημείωτη ακραία τιμή καταγράφει βαθμολογία με διαφορά 20 βαθμών από τη χώρα που καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση, (βλέπε Πλαίσιο 2). Ο Καναδάς και η Ολλανδία καταλαμβάνουν τη δεύτερη και την τρίτη θέση. Τρεις από τις πλουσιότερες Ευρωπαϊκές χώρες, η Αυστρία, το Λουξεμβούργο και η Σουηδία κατατάσσονται στο δεύτερο μισό του πίνακα σχολικών επιδόσεων, μαζί με τις τέσσερις χώρες της βόρειας Ευρώπης. Η Ρουμανία παρουσιάζει επίσης μια ακραία τιμή, καταγράφοντας 40 βαθμούς λιγότερους από την αμέσως επόμενη χώρα με τη χαμηλότερη βαθμολογία του πίνακα. Η Αυστραλία, η Ιαπωνία και η Νέα Ζηλανδία θα είχαν καταλάβει τις πρώτες πέντε θέσεις, αν συμπεριλαμβάνονταν στον κεντρικό συγκεντρωτικό πίνακα, (βλέπε τη σημείωση της σελίδας 7). Μειονέκτημα Οι δείκτες που χρησιμοποιήθηκαν εδώ για τη μέτρηση της συνολικής παιδικής ευημερίας όσον αφορά την εκπαίδευση, αντικατοπτρίζουν ευρέως τη δέσμευση κάθε χώρας, να πραγματώσει το δικαίωμα όλων των παιδιών να προετοιμαστούν επαρκώς για τις απαιτήσεις του κόσμου στον οποίο ζουν. Η διαχείριση της καθημερινότητας αυτού του κόσμου λήψη αποφάσεων όσον αφορά τη δουλειά και την επαγγελματική σταδιοδρομία, την οικογένεια και το σπίτι, τα οικονομικά θέματα και τη σύνταξη, την ιδιότητα του πολίτη και τη συμμετοχή στα κοινά απαιτούν εξαιρετικά αναπτυγμένες ικανότητες εύρεσης και ανάλυσης νέων πληροφοριών και προσαρμογής στις μεταβαλλόμενες συνθήκες. Σε μια τέτοια κοινωνία, οι μειονεκτούντες ως προς την εκπαίδευση ίσως έχουν περισσότερα μειονεκτήματα συγκριτικά με το παρελθόν. Επιπλέον, ενδέχεται να αντιμετωπίσουν περισσότερες δυσκολίες στο να επωφεληθούν και να συμβάλουν, στις πολύπλοκες κοινωνίες στις οποίες ζουν. 1 Όπως και με τις άλλες διαστάσεις της παιδικής ευημερίας που εξετάζονται στην παρούσα Έκθεση η εκπαιδευτική ευημερία είναι κατά συνέπεια, σημαντικό μέγεθος μέτρησης, τόσο για τα σημερινά παιδιά όσο και για τις αυριανές κοινωνίες. --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1: Η Έκθεση 9 στην παρούσα σειρά επικεντρώθηκε στο συγκεκριμένο ζήτημα, καταδεικνύοντας ότι μερικές χώρες κάνουν πολλά περισσότερα απ ότι άλλες για τους μαθητές με χαμηλές επιδόσεις, (π.χ. παρουσιάζουν ένα πολύ μικρότερο «κενό στις σχολικές επιδόσεις» μεταξύ του 10% αυτών με τις χαμηλότερες επιδόσεις και του εθνικού μέσου όρου).