ΚΩΔΙΚΟΣ: Ο ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2008 ΤΕΥΧΟΣ ΝΟ. 7 ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΟΙΚΟΓΕΝΙΑ ΤΩΝ ΦΛΕΣΣΑΙΩΝ «Ο ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑΣ» Αγίου Σίλα 29, Νέα Πεντέλη, 15236, Τηλ. 210 6138059 ΦΑΞ 210 8037827 www.flessas.eu e-mail tflessas@flessas.eu ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ κ. ΤΙΜΟΥ ΦΛΕΣΣΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΚΑΛΑΜΩΝ «ΣΗΜΑΙΑ» ΓΙΑ ΤΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΝ. Κυριακή, 29 Ιουλίου 2007 ΠΡΟΣ: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΣΗΜΑΙΑ» Νικηταρά 3, Καλαμάτα, 24100 Διευθυντής : Πανάγος Γ. Δημόπουλος Κύριε Διευθυντά, Με μεγάλη λύπη και αγανάκτηση διαβάσαμε το άρθρο της εφημερίδος σας με θέμα «Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Αθηνών» της 10 Ιουνίου 2007. Ο εν λόγω ιερωμένος, αντί να συγκεντρωθεί στα εκκλησιαστικά του καθήκοντα, προσπαθεί να σπιλώσει την μνήμη ΤΟΥ ΑΛΥΓΙΣΤΟΥ ΓΙΓΑΝΤΑ ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΠΙΣΤΕΥΤΟ ΗΡΩΙΣΜΟ ΤΟΥ ΣΤΟ ΜΑΝΙΑΚΙ!!!, χρησιμοποιώντας αναλήθειες και μύθους που σίγουρα δεν είναι ιστορία. Προσπαθούν να μονοπωλήσουν τη φήμη του ήρωα της Ιστορικής οικογένειας των Φλεσσαίων του Παπαφλέσσα και να τον αποκληρώσουν από την οικογένειά του, την οικογένεια των Φλεσσαίων. Ο Σύλλογός μας έχει στη διάθεσή του αρκετά ιστορικά χειρόγραφα, πάνω από 1600, πολλά εκ των οποίων δεν έχουν ιδεί το φως της δημοσιότητας. Αυτά αποδεικνύουν ότι στην Πολιανή Μεσσηνίας υπήρχαν δύο μεγάλες οικογένειες, οι Φλεσσαίοι και οι Δικαίοι. Δεν υπάρχει καμία βεντέτα όπως ο εν λόγω ιερέας ισχυρίζεται, και ποτέ οι Φλεσσαίοι δεν πήραν κανένα παρατσούκλι από τους Δικαίους. Είναι η οικογένεια του Γεωργίου Φλέσσα 1716-1770, πατριάρχη της οικογένειας των Φλεσαίων, και η οικογένεια του Χριστόδουλου Δικαίου 1720-;. Εμείς δεν βρήκαμε κανένα στοιχείο που να πιστοποιεί ότι οι δύο ανωτέρω αναφερόμενοι πατριάρχες έχουν μεταξύ τους συγγένεια. Εάν η οικογένεια των Δικαίων έχει τέτοια στοιχεία πολύ θα θέλαμε να τα δημοσιοποιήσει. Το Φλέσσας παρουσιάζεται σε ιστορικά έγγραφα διεθνώς από το 1350 μ.χ. και δεν έχει καμία σχέση με τους Δικαίους. Ο Παπαφλέσσας έδωσε το όνομα Γρηγόριος Δίκαιος όταν ορκίστηκε στην Φιλική Εταιρεία, διότι ήταν στη λίστα των θανατοποινιτών από τους Τούρκους και μ αυτό το όνομα έγινε Υπουργός των Εσωτερικών. Ο Νικήτας και ο Ιωάννης Φλέσσας ποτέ δεν υπήρξαν Δικαίοι αλλά μπερδεύονται τεχνηέντως με τους αντίστοιχους Νικήτα και Ιωάννη Δικαίο. Το ομόλογο του 1779 πιστοποιεί ότι το Φλέσσας προ-υπήρχε ως επώνυμο στην Πολιανή προ του Παπαφλέσσα. Το επώνυμο «Φλέσσας» προήλθε από το Φλ(ε)ιάσιο πεδίο και το 1823 υπήρχε χωριό Φλέσσα στην επαρχία του Αργους. Ο Αρχιεπίσκοπος Λεονταρίου Γερμανός πιστοποιεί το 1803 ότι το επώνυμο Φλέσσας προ-υπήρχε στην Πολιανή από πάλε ποτέ και ότι ο Νικήτας Φλέσσας ήταν γνήσιος απόγονος αυτής της οικογένειας. ΤΕΥΧΟΣ 70Ν ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2008 Σελίδα 1 από 1
Οι πρόγονοί μας Φλεσσαίοι έχουν καταγράψει και έχουμε στα αρχεία του Συλλόγου μας τα γενεαλογικό δένδρο της Ιστορικής οικογένειας και δεν φαίνεται πουθενά συγγένεια με την Οικογένεια των Δικαίων. Τέλος η λαϊκή μούσα, η ιστορία και ο Ελληνικός λαός γνωρίζει το Γρηγόριο Δίκαιο ως Παπαφλέσσα και όχι ως Παπα-Δικαίο. Σας αποστέλλουμε συνημμένως μερικά έγγραφα και δημοσιεύσεις που αποδεικνύουν τα όσα ισχυριζόμαστε, με την ελπίδα ότι η έγκριτη εφημερίδα σας θα τα δημοσιεύσει σε εύθετο χρόνο. Καλούμε δε τους κ.κ. Δικαίους να δεχθούν να γίνει επιστημονική έρευνα του DNA δια να αποδειχθεί, μια για πάντα, εάν πράγματι υπάρχει συγγένεια, όπως αυτοί ισχυρίζονται, μεταξύ των δύο οικογενειών. Μετά τιμής Τίμος Φλέσσας Πρόεδρος Εφημερίς «ΣΗΜΑΙΑ» Γραφεία Ανθίμου Γαζή 7 Τηλ. 20.481 (Λογιστήριον 20.482) ΑΧ. ΚΑΙ Κ. ΚΥΡΟΥ (Διεύθυνσις), Εσπέρα Πέμπτης 24 Νοεμβρίου 1932 Άρθρο τού ΑΝΑΔΡΟΜΑΡΗ ΜΙΑ ΙΔΙΟΡΡΥΘΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ Δεν είνε δυνατόν να λησμονήση κανείς τον εύθυτενή και εύσωμον άνδρα, με βλέμα έξακοντίζον το προγονικόν του πύρ καί συγχρόνως καλοκάγαθον, άδιάλλακτον δε θεματοφύλακα της Ιδεολογίας του Αγώνος καί των αρχών της Ιεράς Μεγάλης Ιδέας: τον πολιτευτήν Κωνσταντίνον Φλέσσαν. (1840-1920) "Ότι ήτο όμως καί Ιστοριογράφος, πολύ ολίγοι θα το γνωρίζουν καί ως τοιούτον θα τον παρουσιάσω σήμερον καί χάριν κυρίως της Ιδιορρυθμίας, πού χαρακτηρίζει το έργον του, αλλά καί δια το Παπαφλεσσέϊκον θάρρος της απεριφράστου καί άνυποκρίτου εμφανίσεως της γνώμης του. Το έργον του επιγράφεται: «Ιστόρία του Ιερού Αγώνος κατά τής Τουρκίας καί της Αυστριακής Αύτοκρατορίας». Ό αείμνηστος συγγραφεύς είχε περισυλλέξει εύλαβώς καί επίσημα έγγραφα καί έπιστολάς, αλλά καί άποθησαυρίσει πληροφορίας καί παραδόσεις από ζώντας ακόμη κατά τους χρόνους του 'Αγωνιστάς, έσκόπευε δε, άρχίζων οπό τα Όρλωφικά τα του Ρήγα, τα Φιλικά καί τα Ύψηλαντικά» να άφηγηθή τα του Αγώνος, τα των χρόνων του Καποδιστρίου καί της Βασιλείας του "Οθωνος μέχρι της έξώσεώς του, εις τόμους τρείς. Ατυχώς μόνον τέσσαρα τυπογραφικά φύλλα κατώρθωσε να δημοσιεύση, της λοιπής εργασίας του άποκειμένης άνεκδότου καί ασυμπλήρωτου παρά τη οικογενεία του. Δεν θα έξάρω ενταύθα τάς αξιολόγους συμβολάς εις το ιστορικόν του Εθνους πορελθόν, ούτε θά παιρουσιάσω τό αιματοπότιστον αληθώςκαί πολύκλαδον δένδρον τής οικογενείας των Φλεσσέων, την οποίαν λαμπρύνουν η- ρωικοί άνδρες καί κορυφώνει ό Παπαφλέσσας. Σχετικά εφόδια παρέχουν προς τούτο και τό εκδοθέν τμήμα του έργου του Κ. Φλέσσα καί το άφιερωμένον είς τον βίον του Παπαφλέσσα (Γρηγορίου Δικαίου Φλέσσα) τεύχος του Φωτάκου (Φωτίου Χρυσανθοπούλου), αλλά καί πλείστα άλλα δημοσιεύματα εν οίς καί ημέτερα Δεν είνε βεβαίως ανάγκη να ύπομνήσω τα εναντίον του έξεργερθέντος Ελληνισμού Αυστριακά τερατουργήματα. Καί άν δέν προηγείτο ή μιαιοφονία τού Ρήγα, θά ήτο αρκετή η παρ αυτών κάθειρξις τού πατριωτικού αρχηγού τού Αγώνος, Υψηλάντη. Πάντες οι ιστορικοί παρακολουθούν μετ αποτροπιασμού τήν, ανθελληνικήν, αρχομένου τού Αγώνος, δράσιν τών Ευρωπαϊκών Κρατών καταληφθέντων υπό ιεράς αγανακτήσεως από τών πρότων ενεργειών τής ώς διακλαδώσεως τού Καρβοναρισμού χαρακτειρισθείσης Φιλικής Εταιρίας. Καί τά μέν λοιπά Κράτη μετεπείσθησαν διά τής επιδράσεως τών ευρητέρας αντιλήψεως πολιτικών ανδρών καί τής εξεργέσεως των λαών, αλλ ή Αυστρία έχουσα υποχειρίους διαφόρους φυλάς καί κυβερνώσα δεσπωτικώς, έθεώρει έπικίνδυνον κάθε έξέγερσιν», άφού άλλως καί το Κρατικόν όνομά της έδήλου, ότι πρόκειται περί διαδόχου του Βυζαντινού Κράτους εν τη Άνατολή. Δεν έμεινε δε ως εκ τούτου βυσσοδομία καί δυσφήμησις την οποίαν να μη χαλκεύση, καί εξευτελισμοί καί επιθέσεις τάς όποιας να μη επιτέλεση κατά των έπαναστατών, μέχρις αυτών των εν τώ λιμένι Σπετσών βιαιοπραγιών του 1827. Ύπερέχει όμως, ή κατά της Νάξου έπίθεσις ολοκλήρου του Αύστριακού στόλου τον ΤΕΥΧΟΣ 70Ν ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2008 Σελίδα 2 από 2
Αύγουστον του 1826. Καί ή επακολουθήσασα απόβασις στρατού καί ή κατοχή της νήσου επί τινας ήμέρας οπότε ο πληθυσμός της υπέστη τα πάνδεινα, Γνωρίζετε δε από ποίους αποτελείτο τότε ό πληθυσμός αυτός της Νάξου; Από αόπλους Ναξίους, καί από πλήθος αμάχων προσφύγων καί γυναικόπαιδων, εκ της Πελοποννήσου, της Κάσου καί της Κρήτης. Έπέδραμον δε με την πρόφασιν, ότι θά τιμωρήσουν τους προσβαλόντας την σημαίαν των πειρατάς. Ευτυχώς περιεσώθη λεπτομερής περιγραφή της κατοχής ταύτης. Ένώ λοιπόν όλοι οί ίστορικοί αναγράφουν τα τοιαύτα κατορθώματα Κράτους κυβερνωμένου από κοινόν έγκληματίαν, τα οποία έφεραν είς άπόγνωσιν τους αγωνισμένους "Έλληνας βλέποντας, ότι πολεμούνται καί από χριστιανικόν "Εθνος, μόνος ο Κωνσταντίνος Φλέσσας έγραψεν «Ιστορίαν τού Αγώνος τών Ελλήνων κατά Τούρκων καί Αυστριακών. Έπιθυμούμεν να τελειώσωμεν σήμερον με τάς έξής πληροφορίας: Ότι ή πρώτη σύγκρουσης τού Παπαφλέσσα μέ τους Τούρκους, πού έκτοτε δεν έπαυσαν να τον καταδιώκουν, οφείλεται είς μίαν σάτυραν την οποίαν έγραψε κατά τών Τούρκων, μαθητής ων εν Δημητσάνη Οτι έπεσκέφθη το 1815 τάς Αθήνας ούτος καί παρέμεινεν ημέρας τρείς, όπως σχετισθή μετά των Ιθυνόντων τα τής Φιλόμουσου Εταιρείας. Άλλ' ύπήρχεν είς τάς Αθήνας καί κάποια έκκλησία, ή Βυζαντινή Σ ωτ ή ρ α το ΰ Δ ι κ α ί ο υ, κατά τα περί το Μοναστηράκι θρησκευτικά κέντρα.ή οικογενειακή Παράδοσις των Φλεσσαίων την θεωρεί ώς κτητορικήν της πολυσχιδούς, περιπετειώδους και πολυπλάγκτου οικογενείας των. Τούτο ίσως έχει ανάγκην κάποιας έπιρρώσεως, αφού τό έκκλησιαστικόν αξίωμα Δικαίος κατέστη καί έπώνυμον, όπως καί το Λογοθέτης κοί τόσα άλλα. Εν τούτοις, ή παράδοσις τοιαύτης οικογενείας αποτελεί ένδειξιν άξίαν προσοχής. Γνωστή είνε ή έπίθεσις πού έγινεν εναντίον του Παπαφλέσσα, ως συντελέσαντος εις τήν πρόωρον εναρξιν του Αγώνος, κυριολεκτικώς δημιουργήσαντος την έναρξιν ταύτην. Υπό των επισήμων έθεωρήθη παράκαιρος δια τους αναπτυχθέντας εις τα Απομνημονεύματα του Γερμανού, ιδίως, λόγους. Καί ήτο αληθώς παράκαιρος. "Άλλο ζήτημα είνε τώρα, αν καί μέχρι της σήμερον δέν θα εξηκολούθει να θεωρήται παράκαιρος. Ο Βύρων, όταν συνήντησεν είς τάς Αθήνας, νεαρόν τότε όντα, τον στρατηγόν των 'Αθηναίων Νικόλαον Σαρρήν, φέρεται ότι του είπε: Ή λογική δεν χρησιμεύει πάντοτε. Λογικώτερον πράγμα από τήν δειλίαν δέν υπάρχει... ΑΝΑΔΡΟΜΑΡΗΣ Σημείωση. Ο Κωνσταντίνος Ιωάννου Φλέσσας γεννήθηκε στο Γαρδίκι Μεσσηνίας το 1840. Φοίτησε, όπως φαίνεται στο μαθητολόγιο του Β. Γυμνασίου Τριπόλεως υπ' αυξ. αριθμόν 256, της Δ9 τάξεως του σχολικού έτους 1860-1861, «επιτήδευμα πατρός Στρατιωτικός έχων ως πατρίδα διαμονή την Πολιανή Άμφειας, Καλαμών. Δικαιώματα Δρ. 0 και ημερομηνία εγγραφής 7 Σεπτεμβρίου 1860». Σπούδασε νομικά, κατά δε τον χρόνο των σπουδών του έγινε αρχηγός τμήματος της Πανεπιστημιακής φάλαγγας. (Μητρώον Βουλευτών, Βουλή των Ελλήνων) Βουλευτής Καλαμών στην Ε' Περίοδο 29 Ιαν. 1873 έως 26 Απριλίου 1874 Βουλευτής Καλαμών στην Η' Περίοδο 23 Σεπτ. 1879 έως 22 Οκτ. 1881 Βουλευτής Καλαμών στην Θ' Περίοδο 20 Δεκ. 1881έως 11 Φεβρ. 1883 Βουλευτής Καλαμών στην Ι' Περίοδο 7 Απριλίου 1885 έως 6 Νοεμβ. 1886 Βουλευτής Καλαμών στην ΙΑ' Περίοδο 4 Ιανουαρίου 1887 έως 17 Αυγούστου 1890 Βουλευτής Καλαμών στην ΙΓ' Περίοδο 3 Μαΐου 1892 έως 20 Φεβρ. 1895 Πέθανε το 1920. Είναι γιος του Γιάγκου Νικήτα Φλέσσα (1800-1888). Τα χειρόγραφά του βρέθηκαν και είναι στα οικογενειακά αρχεία του Συλλόγου μας. Σε όλες τις περιγραφές του, ο Κωνσταντίνος Φλέσσας καλεί το όνομα τού Παπαφλέσσα ως Γρηγόριος Δίκαιος Φλέσσας, γιος από δεύτερη γυναίκα του Δημητρίου Γ. Φλέσσα από την Πολιανήν Καλαμών. Αναφέρει δε ότι το όνομα Δίκαιος το έδωσε ο ίδιος όταν το 1816 έφθασε στην Κωνσταντινούπολη και συνάντησε τον Μητροπολίτην των Δέρκων Γρηγόριο. Όταν αυτός τον ερώτησε από πού κατάγεται, ο Παπαφλέσσας φοβούμενος τούς Τούρκους, διότι ήταν στην λίστα των θανατοποινιτών και τους δεσποτάδες της Πύλης, τού απάντησε ότι λέγεται Γρηγόριος Δίκαιος, ότι είναι ένας ιεροκήρυκας από την Κόρινθο και ότι ήλθε στην Κωνσταντινούπολη για να επισκεφθεί τον αδελφό του Ηλίαν (Δημητρίου Φλέσσα). ΤΕΥΧΟΣ 70Ν ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2008 Σελίδα 3 από 3
Με τ όνομα αυτό εμυήθει στην Φιλική Εταιρία και ενεγράφη στα μητρώα της με τον αριθμό 5 και τον κωδικό Αρμόδιος. Ο Παπαφλέσσας όταν γεννήθηκε πήρε το όνομα Γεώργιος στην μνήμη του παππού του Γεωργίου Φλέσσα που σκοτώθηκε στα Ορλωφικά από τους Τούρκους το 1770. Το όνομα Γρηγόριος το έλαβε όταν χειροτονήθηκε ιερομόναχος μετά την αποφοίτησή του από την φημισμένη σχολή της Δημητσάνας. Γρηγόριος Φλέσσας παπάς Παπαφλέσσας. Από το 1816 έφερε τ ονομα Δίκαιος και με αυτό υπέγραφε όλα τα έγγραφα του Υπουργείου των Εσωτερικών. Βλέπε Υπογραφή κατωτέρω. Η τελευταία υπογραφή του Παπαφλέσσα προτού θυσιαστεί στο Μανιάκι στις 20 Μαϊου 1825 ΑΡΧΗΓΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΤΩΝ ΦΛΕΣΣΑΙΩΝ Εκ του χειρογράφου και ανέκδοτου βιβλίου του Κωνσταντίνου Ιωάννου Φλέσσα, "Η Ιστορία του Ελληνικού Εθνους", Σελίς 20, «Γεώργιος Δημητρίου Φλέσσας 1716-1770. Πάππος του Παπαφλέσσα γεννηθείς εν τή κωμοπόλει Πολιανή τής Μεσσηνίας τώ 1716. Κατά την επανάστασην του Ορλώφ έδραμεν επικεφαλής 150 Μεσσηνίων πρός υπεράσπησιν των εν Μεσσήνη των Καλαμών ευρισκομένων μαχητών υπό τον Ιωάννην Σκυλογιάννην, συγγενούς του Π. Γερακάρη, του διακριθέντος επί Μοροζίνη*. Παραμείναντες έξω των φρουρίων της Πύλου μετά τον απόπλουν (την 5ην Ιουλίου 1770) εκ Κορώνης του Ρωσσικού στόλου, έσπευσαν εις Νησίον της Μεσσήνης, εν τή οχυρά οικία τού Χαντζή Γεωργίου, του καλουμένου Πληγούρη, επολιορκήθησαν υπό των αίφνης κατελθόντων εκ Τριπόλεως Τούρκων καί εφωνεύθησαν άπαντες μεταδοθέντος του πυρός εις την οικίαν του Πληγούρη». *Μοροζίνης Φραντζέσκος (1618-94) Βενετός ναύαρχος και δόγης, γνωστός από το βομβαρδισμό του Παρθενώνα και των Προπυλαίων (1687) κατά τη διάρκεια πολιορκίας των οχυρωμένων στην Ακρόπολη Τούρκων. Ο Ελληνικός λαός, ύστερα απο τήν έπανάσταση τού 'Ορλώφ (1770) καί τον ήρωϊκο θάνατο τού Γεωργίου Φλέσσα, παππού τού Παπαφλέσσα, συνέθεσε το δημοτικό τραγούδι: Λεβέντες παλικάρια από τήν Πολιανή μέ τ' ησιμόαρματά τους πάνε γιά το Νησί. Περνόντας τήν Συρόκα καί τήν Βελανιδιά Εύρίσκουν ένα γέρο μέ 4 παιδια. Γειά σου χαρά σου γέρο Καλώς τα τά παιδια, καλώς τον καπετάνιο μέ τα κλεφτόπουλα. Σήκω να πάμε γέρο νά πάμε στό Νησί για Τούρκικα κεφάλια έλα κοντά καί σύ. Πώς νάρθω Καπετάνιε πού είμ' ανύμπορος, μα πάρε τα παιδιά μου κι' ας μείνω μοναχός. Πρόσεχε Καπετάνιε στό δρόμο πού θα βγής, είναι γιομάτος Τούρκους κι' αδίκως θά χαθής. Φλέσσα Γιώργη μέ λένε καί λόγια δέν ακώ. Τούς Τούρκους θα κτυπήσω το αίμα τους θα πιώ... ΤΕΥΧΟΣ 70Ν ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2008 Σελίδα 4 από 4
'0 ίστορικός Τρ. Ε. Εύαγγελίδης γράφει μεταξύ αλλων στή Μεγαλη 'Ελλην. 'Εγκυκλοπαιδεία τού "ΠΥΡΣΟΥ" τομ. ΚΔ σελ. 62: «Φλέσσας». "Όνομα παλαιάς, έπιφανούς καί πολυαρίθμου οικογενείας τής Πελοποννήσου, αρρήκτως συνδεδεμένον προς τούς αγώνας τής έλευθερίας τού έλληνικού έθνους. Οίκογένεια φύσει ανυπότακτος καί ατίθασος, κατοικούσα είς τήν ορεινήν κωμόπολιν Πολιανήν τής έπαρχίας Λεονταρίου καί είτα Καλαμών, οϋδέποτε ήθέλησε να έλθει είς έπικοινωνίαν μετα τών Τούρκων, καί τούτου ένεκα ύπέστη τόσους διωγμούς, ώστε πολλά μέλη αυτής να τραπώσι προς τά δύσβατα καί απόκρημνα τής έπαρχίας όρη, διαφιλονικούντα τήν ήγεμονίαν αύτών προς τον κατοκτητήν. Κατά τας συγκρούσεις προς τούς Τούρκους πολλά μέλη τής οίκογενείος έφονεύθησαν, τούτο δε έγένετο αφορμή ώστε να ληφθή η απόφασις προς μετανάστευσιν, τήν οποίαν δέν ήσπάσθη το σύνολον τής οίκογενείας. Οί αποφασίσαντες ανεχώρησαν δι' 'Αθήνας, όπου διέμειναν έπί έτη καί έκτισαν τον ιερόν ναόν τον έπωνομασθέντα " `0 Σωτήρ τού Δ ι κ α ί ου" όστις παρεχωρήθη ώς παρεκκλήσιον είς τήν ρωσικήν πρεσβείαν μέχρις ανακαινίσεως τού ναού τού 'Aγiou Νικοδήμου, οπότε έμεινεν ώς ένοριακός ναός έν τή συνοικία Πλάκας. 'Ακολουθήσαντες το τότε ρεύμα τού έκπατρισμού, μετέβησαν είς τήν 'Ιταλίαν καί έκεϊθεν είς τήν Κωνσταντινούπολιν. Μετα πολλών έτών διαμονήν είς τα μέρη ταύτα απεφάσισαν νά έπιστρέψουν είς τήν πατρίδα των, καί προς τούτο έλαβον (τώ 1670), μέσω τού τότε πατριάρχου Παϊσiou καί τού μεγάλου διερμηνέως παρά τή 'Υψηλή Πύλη Π. Νικοσίου, γράμματα συστατικά από τόν μέγαν βεζύρην Μεχμέτ Κιουπρουλή πρός τόν πασάν τής Κορίνθου. Οϋτως έγένοντο δεκτοί παρά τώ Πασά τής Κορίνθου, όστις, τή παρακλήσει τού τότε αρχηγού τής οίκοyενείας, παρεχώρησεν είς αύτούς τό παρά το "Αργος καί είς το Φλ(ε)ιάσιον πεδίον κείμενον παλαιόν φρούριον τής Φλ(ε)ιασίας. Δέν είναι έξηκριβωμένον πότε ή οίκογένεια έπέστρεψεν εϊς τήν Πολιανήν τής Μεσσηνίας, γνωστόν όμως είναι οτι ό ώς αρχηγός αϋτής φερόμενος Γεώργιος Φλέσσας έγεννήθη τώ 1716 έν Πολιανή. Το έπώνυμον Φλέσσας έλαβεν ο κλάδος αυτός έκ τού Φλ(ε)ιασίου πεδίου, όπου κατοίκησε, '0 Γεώργιος Φλέσσας ο Φλ(ε)ιάσιος κατά παραφθοράν έγένετο Φλέσιας καί είτα Φλέσσας. "Εκτοτε παρέμεινε το έπώνυμον τούτο είς τήν οίκογένειαν καί τούς απογόνους τού Γεωργίου Φλέσσα, οϊτινες καί εϊς χρήμα καί είς αίμα προσήνεγκον πολλα ύπέρ τής έλευθερίας τής 'Ελλαδος" Υπήρχε χωριό «Φλέσσα» στην επαρχία Άργους το 1823. Στα αρχεία Ελληνικής Παλιγγενεσείας τόμος 2 σελ 365 διαβάζουμε «Είτα ανεγνώσθη αναφορά δημογερόντων της επαρχίας Αργους δια τα χωρία Ομερμπάκα, Αρειαν, Γκερμπέσι και Κούρτα και Φλέσσα, τα οποία ζητούσι δια να τα ενώσωσι μετά της επαρχίας Άργους, και παρακαλούσιν αύτη η αμφισβήτησίς των να διαλυθή. Σκέψεως γενομένης, ενεκρίθη να σταλή προς το Υπουργείον των Εσωτερικών δια να εξετάση την υπόθεσιν και κατά τον νόμον και κατά την συνήθειαν και ν αναφέρη προς την Διοίκησιν.» Ο α Γραμματεύς Ιω. Σκανδαλίδης 24 Ιουλίου 1823 Εδώ επιβεβαιώνεται η προέλευση του ονόματος «Φλέσσα» από τον Αργοναύτη Φλ(ε)ία και το Φλ(ε)ιάσιο πεδίο. Το όνομα αρχικά ήταν Φλέσιας, μετά έγινε Φλέσσας και Φλέσσιας. Τα επίθετα αυτά τα συναντούμε και σήμερα ανά την υφήλιο. ΟΙ ΦΛΕΣΣΑΙΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ Το όνομα Φλέσσας βρέθηκε στη Μικρά Ασία γύρω στο 1100 μ.χ., στη Βενετία Ιταλίας, και στην Πρωσία απ όπου ξεχώρισε, από τους μεσαιωνικούς χρόνους, ως ένα από τα ξακουστά επώνυμα οικογενειών της περιοχής, όπως: Η οικογένεια του Herman Flessen (1433 -;). Από το Herspuk Πρωσίας, ένας ιερέας από το Klamand-Velten. Η οικογένεια του Flossmeister Jacob Flessa (Φλέσσα) και του γιου του Ηans, έζησαν περίπου το 1540 στο Flossbόchlein της πόλης Kulmbacri. Ο Hans είχε 12 παιδιά και δι αυτών το όνομα Flessa (Φλέσσα) διαδόθηκε στις μεγαλύτερες περιοχές της Πρωσίας. Ο αγρότης Marthes Flessa (Φλέσσα) (1569-1612) άνηκε σε αυτήν την μεγάλη οικογένεια. Οι οικογένειες του πρεσβυτέρου Nikolaus Flessaus (Φλεσσας), Monchbergensis (1536-1599) και του Nikolaus Flessaus, του νεώτερου, ένας ιεροκήρυκας από το Altere, Πρωσίας είναι οι πατριάρχες μιας μεγάλης οικογένειας Flessa (Φλέσσα). ΤΕΥΧΟΣ 70Ν ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2008 Σελίδα 5 από 5
Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, οι γραφείς κατέγραψαν συχνά τα ονόματα απλά δυνάμει του ήχου του και επομένως, υπάρχουν παραλλαγές στο όνομα Φλέσσας (π.χ., Fliess, Φλέσσας, Φλέσσα, Φλέσια, Φλέσσιας, Φλέσιας, Phlessas, Φλεσσιόπουλος, Πλέσσας, Παπαφλέσσας, Fliessen, Flieshen, Fless, Flessias,Flesia, Flessas, Flessa, Plessas, Flessen, Flesser, Flessak και Flassus). Καθ' όλη τη διάρκεια των αιώνων, πολλοί άνθρωποι μετανάστευσαν σε άλλα μέρη της Γερμανίας και επίσης στη Βόρεια Αμερική και Αυστραλία. Η μετανάστευση στο νέο κόσμο άρχισε περίπου 1650 και συνεχίστηκε μετά από τον πόλεμο, όταν αποβλήθηκαν οι περισσότεροι Ευρωπαίοι από τις ανατολικές περιοχές από τις Πολωνικές ή Ρωσικές κυβερνήσεις. Μέλη των Πρώσων και Ελλήνων μεταναστών εγκατεστάθησαν στην Πενσυλβάνια, το Τέξας, τη Νέα Υόρκη, το Ιλλινόις, την Καλιφόρνια, και το Οχάιο. Στον Καναδά, Πρώσοι και Έλληνες μετανάστες πήγαν στο Οντάριο και τα Prairies. Οι άποικοι με το επώνυμο Φλέσσας περιλαμβάνουν τους κατοίκους που ταξίδεψαν στο νέο κόσμο και εγκατεστάθησαν κατά μήκος της Ανατολικής ακτής των Ηνωμένων Πολιτειών και Καναδάς κατά τον 18 ον και 19 ον αιώνα.. Υπάρχει σήμερα η τράπεζα του Φλέσσα (The Flessa bank) στην Γερμανία και διεθνώς κατοχυρωμένο το Οικόσημο των Φλεσσαίων. Καπετάν Νικήτας Φλέσσας (Συστατική επιστολή του Αεχιεπισκόπου Λεονταρίου Γερμανού) Η ταπεινότης ημών δια του παρόντος συστατικού γράμματος δηλοποιεί και τοις πάσι διαβεβαιούται ότι ο το παρών μας επιφέρων Καπετάν Νικήτας Φλέσσας υπάρχει εκ της υμετέρας επαρχίας της πάλαι ποτέ ονομαζομένης Χριστιανουπόλεως τά νύν δε επιλεγομένης Λεονταρίου, και εκ της κωμοπόλεως Πολιανής. Ερευνησάμενοι δι ακριβούς περί αυτού και της γενεαλογίας αυτού επληροφορήθημεν ότι αυτός και οι πρόγονοί του ήσαν ανέκαθεν εκ των επισημοτάτων και περιφανών της επαρχίας Λεονταρίου, οίτινες και πατρίδος αυτών προστατεύσαντες τοις συμπολίταις πάντα επωφελώς ανεδείχθησαν, αλλά και αυτός ήδη μιμητής των προγόνων αυτού ανεφάνη. Δια το παρόν ημέτερον συστατικόν Γράμμα απεδώκαμεν αυτώ υπογεγραμμένον και εσφραγισμένον παρ ημών, εις πίστωσιν της αληθείας, συνεπιβεβαιούντων και των της πόλεως ταύτης ημετέρων κληρικών και προκριτωτέρων προεστών και δημογερόντων της πόλεως Λεονταρίου. 1803 Απριλίου 27, Λεοντάρι Ο Αρχιεπίσκοπος Λεονταρίου Γερμανός Σεραφείμ καθηγούμενος της Υπεραγίας Θεοτόκου Μπούρα. Αρχιμανδρίτης Αμβρόσιος μαρτυρώ, Πέτρος Σολομών προεστός Λεονταρίου μαρτυρώ, Νικήτας Καραηλιόπουλος μαρτυρώ, Βενέδικτος καθηγούμενος της Μονής του Αγίου Νικολάου Χοντάλου. Αναστάσιος Ηλιόπουλος μάρτυς.- ΤΟ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΟΦΦΙΚΙΟ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ. Σελίς 340 (1) Canon 19 In Trullo : PG, 137, 580 A. Voir a ce sujet l'usage que fait Jean Chilas de cette citation contre les Arsenites (fin xm e siecle) ; J. DARROUZES, Documents inedils ΤΕΥΧΟΣ 70Ν ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2008 Σελίδα 6 από 6
d'ecclesiologie byzantine, Paris, 1966, p. 388, 15. Il est evident que la prescription n'aurait aucun sens, si les didascales formaient exclusivement une hierarchie d'enseignement public. Le terme Δικαίω est considere comme synonyme de εκ προσώπου, que la glose juridique interprete βηκάριος : DUCANGE, Glossarium, 1258. Πατριαρχικά Οφφίκια (Αξιώματα) δίνονταν στον κλήρο και σε λαϊκούς μετά από το 351 μ.χ. Το Οφφίκιο του Δικαίου κατά τον Canon 19 In Trullo : PG, 137, 580 δηλώνει αντιπρόσωπο (εκ προσώπου) του Πατριάρχη. Με αυτό το αξίωμα ο Παπαφλέσσας χειροτονήθηκε Αρχιμανδρίτης για να μπορεί να ενεργεί άνευ εμποδίων στις Παραδουνάβιες επαρχίες για την έναρξη της Επαναστάσεως μαζί με τον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Το σημερινό αξίωμα του Δικαίου δίδεται μόνο στο Άγιο όρος. ΦΛΕΣΣΑΙΟΙ ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ Η ηρωική οικογένεια των Φλεσσαίων προσέφερε στον αγώνα της Ανεξαρτησίας της Ελλάδος από το 1770 και εντεύθεν πολλούς ήρωες και ανεκτίμητες υπηρεσίες. 1. Τον παππού του Παπαφλέσσα τον Γεώρη τον Φλέσσα που τον έσφαξαν οι Τούρκοι στα Ορλωφικά το 1770. 2. Τον Δημήτριο Δ. Φλέσσα πατέρα του Παπαφλέσσα που εφονεύθει εις συμπλοκή με τούς Τούρκους στη Σπάρτη το 1799 3. Τον Παναγιώτη Δ. Φλέσσαν ο οποίος εφονεύθει υπό των Κολοκοτρωναίων στην Αμφεια το 1802 4. Τον Ηλία Δ. Φλέσσαν που τραυματίστηκε κατά την άλωση της Τριπόλεως το 1821 και μετά τρίς ημέρες απεβίωσε. 5. Τον Αθανάσιο Δ. Φλέσσαν πού έπεσε στη μάχη της Θουρίας το 1825 6. Τον Νικόλαο Δ. Φλέσσα που εφονεύθη εις τας κατά του Ιμπραήμ μάχας εν Μεσσηνία το 1825 7. Τον Ιωάννη Δ. Φλέσσα. Στον υπέρ αιωνόβιο πλάτανο τού `Αγίου Φλώρου, κατά την εισβολή τού 'Ιμπραήμ πασά στη Μεσσηνία (1825), οι "Άραβες κρέμασαν και έκαψαν ζωντανό το Γιάννη Δ. Φλέσσα, αδερφό τού μπουρλοτιέρη των ψυχών... πού είχε πιαστή αιχμάλωτος έπειτα από μάχη στα "`Ελληνικά" - περιοχή μεταξύ "Άνθειας και Πηδήματος". 8. Τον Γρηγόριον Δίκαιο ή Παπαφλέσσα που εθυσιάστει, για να ενώσει τους διχασμένους Έλληνες, στις 20 Μαΐου 1825 στο Μανιάκι. 9. Τον Δημήτριο Ηλιού Φλέσσα, ανεψιό του Παπαφλέσσα, που έπεσε μαζί με τον θείο, Άγιο Αρχιμανδρίτη Φλέσσα και τον γιό του Γεώργιο Φλέσσα, στο Μανιάκι στις 20 Μαΐου 1825. Σύνολο 10 Φλεσσαίοι σκοτώθηκαν κατά την επανάσταση των Ελήνων εναντίον των Τούρκων.. ΤΟ ΜΠΕΡΔΕΜΑ ΤΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ Στα Γενικά Αρχεία του Κράτους και σε διάφορα αρχεία υπάρχει πλήθος εγγράφων αναφερόμενα στους Ιωάννη και Νικήτα. Η οικογένεια των Δικαίων τεχνηέντως δεν ξεχωρίζουν αυτούς τους αγωνιστές διότι θέλουν να πιστέψει ο κόσμος ότι όλοι ήταν Δικαίοι και ότι μετά από έριδα άλλαξαν τ όνομά τους και πήραν το παρατσούκλι «Φλέσσα» Για να βάλουμε λοιπόν τα πράγματα στη θέση τους. Υπήρχαν: 1. Ιωάννης Νικήτα Φλέσσας 1800-1888 2. Ιωάννης Δικαίος από την Καστανίτσα, ;- 1849. Την γυναίκα του την λέγανε Μετάξω και επολέμισε στο Άργος, Δερβενάκια και αλλού. 3. Νικήτας Δημητρίου Φλέσσας 1774-1846 Αρχιστράτηγος 4. Νικήτας Παναγιώτη Δικαίος 1789-1836 ο και Τσενεντές αποκαλούμενος. Παντρεύτηκε την Μαρία Κολοκοτρώνη το 1820. Αυτό είναι λοιπόν το μπέρδεμα που όλοι νομίζουν ότι υπήρχε μόνο ένας Ιωάννης και ένας Νικήτας. Από τα έγγραφα φαίνεται ξεκάθαρα ποιός είναι ποιός διότι στις αναφορές τους αναφέρουν και τόπο και ημερομηνίες. Τα Υπουργεία όμως Πολέμου και Εσωτερικών, άλλοτε επίτηδες και άλλοτε κατά λάθος τους έχουν μπερδέψει με αδικίες στον έναν ή στον άλλον, όπως ο Ιωάννης που έψαχνε για την προαγωγή του και δεν την εύρισκε διότι την είχαν δώσει στον άλλο Γιάννη. ΤΕΥΧΟΣ 70Ν ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2008 Σελίδα 7 από 7
ΤΟ «ΦΛΕΣΣΙΑΣ ΥΠΗΡΧΕ ΩΣ ΕΠΩΝΥΜΟ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΑΝΗ ΠΡΟ ΤΟΥ ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΙΑ. Παραθέτουμε το έγγραφο, τηρώντας αυστηρά την ορθογραφίαν του πρωτοτύπου. 1797: σεπτεβριου: την σιμερον φανερονο κε ομόλογο εγο ο παναγηωτης φλεσηας με την γηνεκα μου τιν αναστασούλα πως εζτη μας εφανι καλά με καλην μας γνομη κε προερεση κε πουλάμε της μουριεσμας στης καραζοκαρηες ρηζες τεσσερες με το χοραφη κε το λουριδι απο του πάτερα της. το επουλησαμε του Χριστου κουρουληα δια γρόσια ενια κε μισό, νουμερον γρο 9 : 20 : να ηνε ηδιος κε καθοληκος νικοκηρις ο ανοθεν αγοραστής με τους κληρονομουστου κε εγο ο παναγηοτης με τους κληρονομουσμου να ημε ξένος κε αποξενος. κε δια το βεβεον τις αλιθιαςεδοσα τιν ομολογηα μου ης στα χέρια του κε βεβεονο ηδιοχηρο σμου. γράφο κε τους σηναβλακαρεους τονα μέρος ο πουλος βασιλόπουλος το αλο ο ανοθεν αγοραστής το αλο μέρος ο γιανακος του νηαρχου. παναγιοτης φλεσηας με τη γυνεκα μου βεβεονο. γηοργακης καρδάρας μαρτηρο. πουλος γιοργανας μαρτηρο. μακάριος έγραψα κε μαρτηρο. αλεξατρης τζηακλης μαρτηρο. ν Ανω αριστερά και πλαγίως αναγράφεται: τερβισιαγας αντρουσιανος μαρτιρο. πραημις καροχοτζιοπουλος μαρτιρο. Εγώ πλήρωσα την συνδρομή μου. ΕΣΕΙΣ; Τιμή Συνδρομής 25 Ιδιοκτήτης ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΩΝ ΦΛΕΣΣΑΙΩΝ Ο «ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑΣ» Αγίου Σίλα 29, Νέα Πεντέλη, 15236. ΤΗΛ. 210-6138059 -ΦΑΞ 210-8037827 e-mail tflessas@flessas.eu, www.flessas.eu ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ Αριθ. Τεύχους 7 Εκδότης Διευθυντής Τίμος Φλέσσας Διανέμεται ΔΩΡΕΑΝ ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΕΣ ΕΙΣΦΟΡΕΣ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΔΕΚΤΕΣ. ΕΠΙΤΑΓΕΣ ΚΑΙ ΕΜΒΑΣΜΑΤΑ ΣΤΟ ΣΥΛΛΟΓΟ ΣΤΗΝ ΑΝΩΤΕΡΩ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΕΥΧΟΣ 70Ν ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2008 Σελίδα 8 από 8