ΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ τεύχος 101-102



Σχετικά έγγραφα
Πένυ Παπαδάκη: «Οι άνθρωποι που αγαπούν το βιβλίο δεν επηρεάζονται από την κρίση» ΘΑΝΑΣΗΣ ΞΑΝΘΟΣ 15 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017

Για αυτό τον μήνα έχουμε συνέντευξη από μία αγαπημένη και πολυγραφότατη συγγραφέα που την αγαπήσαμε μέσα από τα βιβλία της!

1.6.3 Ιατρικές και βιολογικές θεωρίες στον Πλάτωνα και στον Αριστοτέλη Η αρχαία ελληνική ιατρική µετά τον Ιπποκράτη

Στέφανος Λίβος: «Η συγγραφή δεν είναι καθημερινή ανάγκη για μένα. Η έκφραση όμως είναι!»

Μαρία Παντελή, Β1 Γυμνάσιο Αρχαγγέλου, Διδάσκουσα: Γεωργία Τσιάρτα

Ο Νίκος Πιλάβιος μιλάει στην Μαίρη Γκαζιάνη για τον «Παραμυθά» των βιβλίων του Πέμπτη, 07 Ιούνιος :11

Μαρούλα Κλιάφα Μελίνα Κ Γεράσιμος Κ.: Μάριος Κ.

Μάνος Κοντολέων : «Ζω γράφοντας και γράφω ζώντας» Πέμπτη, 23 Μάρτιος :11

ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Τμήμα Κλασικών Σπουδών και Φιλοσοφίας

Φανή Πανταζή : Η ψυχή του πέτρινου σπιτιού Δευτέρα, 03 Ιούλιος :05

Μεγάλο βραβείο, μεγάλοι μπελάδες. Μάνος Κοντολέων. Εικονογράφηση: Τέτη Σώλου

«Οι σελίδες αφηγούνται»

[Συνέντευξη-Διαγωνισμός] Η Μεταξία Κράλλη και το βιβλίο της «Κάποτε στη Σαλονίκη»

ΝΕΥΤΩΝΑΣ... Λίνα Παπαεμμανουήλ Μάνος Ορφανίδης Άννα Σαμαρά Στέφανος Τζούμας

Κριτικη της Maria Kleanthous Kouzapa για το βιβλίο : " ΤΟ ΔΑΧΤΥΛΙΔΙ " του Γιώργου Παπαδόπουλου-Κυπραίου

ΣΕΝΑΡΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. Σκεπτικό της δραστηριότητας Βασική ιδέα του σεναρίου

Απόψε (ξανα)ονειρεύτηκα

1) Γιατί ασχοληθήκατε με το Έργο EduRom

«Δεν είναι ο άνθρωπος που σταματάει το χρόνο, είναι ο χρόνος που σταματάει τον άνθρωπο»

ανθρωπιστικών επιστημών Ηρώ Φραντζή

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την αποδοχή στην Γλώσσα 2 και χαιρετίσματα από την Ιταλία"

Πολιτιστικό Πρόγραμμα. «Μαθητικό Διαδικτυακό Ραδιόφωνο» Σχ. έτος Υπεύθυνος Εκπαιδευτικός: Μπακόπουλος Νικόλαος ΠΕ19

ΓΡΑΦΕΙΟ ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗΣ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΝΕΩΝ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΕΜΠ

H Ναταλί Σαμπά στο babyspace.gr

ΕΚΘΕΣΗ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΩΝ

Η ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ κ. ΕΛΕΝΗ ΔΙΚΑΙΟΥ ΣΤΟ ΡΑΛΛΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΘΗΛΕΩΝ ΠΕΙΡΑΙΑ

Σόφη Θεοδωρίδου: "Αν δε συμπάσχεις με τους ήρωές σου, δεν είναι αληθινοί"


ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΜΑΡΜΑΡΑ Καθηγητή του Τμήματος Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου ΟΜΙΛΙΑ

Γιατί αποφάσισες Βανέσα Αδαμοπούλου ν ασχοληθείς με τη συγγραφή;

Σοφία Παράσχου. «Το χάνουμε!»

Μεταξία Κράλλη! Ένα όνομα που γνωρίζουν όλοι οι αναγνώστες της ελληνικής λογοτεχνίας, ωστόσο, κανείς δεν ξέρει ποια

Μαμά, γιατί ο Φώτης δε θέλει να του πιάσω το χέρι; Θα σου εξηγήσω, Φωτεινή. Πότε; Αργότερα, όταν μείνουμε μόνες μας. Να πάμε με τον Φώτη στο δωμάτιό

ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας

Πηνελόπη Κουρτζή: Το βιβλίο είναι προέκταση του εαυτού μας

Χρήστος Μαναριώτης Σχολικός Σύμβουλος 4 ης Περιφέρειας Ν. Αχαϊας Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

Ευχαριστώ Ολόψυχα για την Δύναμη, την Γνώση, την Αφθονία, την Έμπνευση και την Αγάπη...

Α.Π.Θ. Α.Π.Θ. Διά Βίου Μάθησης. Μάθησης. Ποίηση και Θέατρο Αρχαία Ελλάδα

άλλα. Καταλήγουν στην τεχνική της συγγραφής περιγραφής προσώπου «ΕΧΕΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΝΕΙ»

Δ ι α γ ω ν ί ς μ α τ α π ρ ο ς ο μ ο ί ω ς η σ 1

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός;

Τράντα Βασιλική Β εξάμηνο Ειδικής Αγωγής

Κλαίρη Θεοδώρου: Στην Ελλάδα ο διχασμός καλά κρατεί

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ

Teachers4europe «ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ»

ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΣΜΕΝΗ Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΟΥ 34ΟΥ ΠΦΕΘΚ ΑΠΟ ΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΤΗΣ ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ένας τρόπος να μιλήσουμε στα παιδιά για αξίες και συναισθήματα»

ÄÇÌÏÓÊÏÐÇÓÅÉÓ ÄÅÏÍÔÏËÏÃÉÁ

Η φιλοσοφία και οι επιστήμες στα Αρχαϊκά χρόνια. Μαριάννα Μπιτσάνη Α 2

Διάταξη Προγράμματος Σπουδών EGL / Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία

2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (ΦΑΣΗ 1 η )

Μαρίνα Γιώτη, συγγραφέας-εικονογράφος «Τα παραμύθια είναι ένας τρόπος να μιλήσουμε στα παιδιά για αξίες και συναισθήματα»

ΜΑΡΙΝΑ ΓΙΩΤΗ: «Η επιτυχία της Στιγμούλας, μου δίνει δύναμη να συνεχίσω και να σπρώχνω τα όριά μου κάθε φορά ακόμα παραπέρα»

VIDEOφιλοσοφείν: Η τεχνολογία στην υπηρεσία της Φιλοσοφίας

H Μετάβαση από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο. Α1 Γυμνάσιο Χέρσου Σχ. Έτος

Όσα Μπορείς Να Δεις Μόνο Όταν Δεν Βιάζεσαι

Οι αριθμοί σελίδων με έντονη γραφή δείχνουν τα κύρια κεφάλαια που σχετίζονται με το θέμα. ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΜΑΘΗΜΑ

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΕΛΠΙΔΑ. Είμαι 8 χρονών κα μένω στον καταυλισμό μαζί με άλλες 30 οικογένειες.

ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ : ΤΟ

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ

Διάλογος 4: Συνομιλία ανάμεσα σε φροντιστές

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ

Ο Πατέρας Αβραάμ Μάθημα Ένα Η ζωή του Αβραάμ: Δομή και Περιεχόμενο. Οδηγός μελέτης

FRESH WRITERS FROM ALL AROUND THE WORLD Jorge Galán in Literature.gr, by Tessy Baila By Literature June 20, 2017

«Ο ξεχωριστός κόσμος των διδύμων», η Εύη Σταθάτου μιλά στο Mothersblog, για το πρώτο της συγγραφικό εγχείρημα!

109 Φιλολογίας Αθήνας

Ορισμός ιστορική διαδρομή Πληροφοριακή Παιδεία & Βιβλιοθήκες Πληροφορία ηθική των πληροφοριών 9/7/2009 2

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ B1. δ.λάθος. ε.σωστό Β2.

ΝΕΟ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ. ΦΕΚ 193 Ημερομηνία ψήφισης 10/09/2013 Ισχύει για τους μαθητές της Α και Β τάξης Λυκείου Σχολικό Έτος

ερχόμενο έτος Η ερχόμενη χρονιά Πιστεύω ότι όλα είναι δυνατά αυτήν τη χρονιά. το ερχόμενο έτος Ημερομηνία: Υπογραφή

Η συγγραφέας μίλησε για το νέο της μυθιστόρημα με τίτλο "Πώς υφαίνεται ο χρόνος"

Οι συζητήσεις Δρ Δημήτριος Γκότζος

ΣΧΕΔΙΟ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Σχ. Έτος: ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ: 6oΓΕΛ ΑΓΡΙΝΙΟΥ

ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΙ. Έρευνα-επιλογή: Μαρτίνα Λόος Μετάφραση-επιµέλεια: Βασιλική Καντζάρα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

κατεύθυνση της εξάλειψης εθνοκεντρικών και άλλων αρνητικών στοιχείων που υπάρχουν στην ελληνική εκπαίδευση έτσι ώστε η εκπαίδευση να λαμβάνει υπόψη

Στόχος του Τμήματος: Οικονομικής & Περιφερειακής Ανάπτυξης (152)

Δημοτικό Σχολείο Σωτήρας Β Η δική μας πρόταση- εμπειρία

113 Φιλολογίας Ιωαννίνων

σα μας είπε από κοντά η αγαπημένη ψυχολόγος Θέκλα Πετρίδου!

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΗΛΩΣΗ ΓΟΝΕΑ/ΚΗΔΕΜΟΝΑ ΓΙΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΜΑΘΗΤΩΝ-ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ ΣΕ ΟΜΙΛΟ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ

Δημήτρης Βασιλειάδης. ΕΚΔΟΣΕΙΣ οσελότος

Χάρτινη αγκαλιά. Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου, Β Γυμνασίου

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ. Εργασία για το σπίτι. Απαντούν μαθητές του Α1 Γυμνασίου Προσοτσάνης

Διδακτικό Σενάριο στο μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ Γυμνασίου Τίτλος:Στάσεις ζωής στα ποιήματα Όσο μπορείς και Ιθάκη του Κ.

Γιατί μελετούμε την Αγία Γραφή;

Το μάθημα των Νέων Ελληνικών στα ΕΠΑΛ: Ζητήματα διδασκαλίας και αξιολόγησης. Βενετία Μπαλτά & Μαρία Νέζη Σχολικές Σύμβουλοι Φιλολόγων 5/10/2016

Ο Πέτρος Γαλιατσάτος στο Manslife.gr: Το πρώτο του βιβλίο, τα λάθη του παρελθόντος και η Ελλάδα της Κρίσης

ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

Κύριε Πρόεδρε της Βουλής των Ελλήνων, Κύριε Πρόεδρε του ΙΤΕ, Κύριοι Πρυτάνεις, Κύριοι Συνάδελφοι, Επίσημοι προσκεκλημένοι, Κυρίες και Κύριοι,

ΙΕ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΛΕΜΕΣΟΥ (Κ.Α.) ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ:

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑΣ

Συνέντευξη με τον Πρόεδρο και τον Αντιπρόεδρο του 5μελους του ΤΕΕ Ειδικής Αγωγής Νίκο Μπάιλα και Μάρκο Σφακιανάκη

Θεοφανία Ανδρονίκου Βασιλάκη: "Θέλω κάποια στιγμή να γράψω ένα μυθιστόρημα που να έχει όλα τα είδη"

Transcript:

Η προσωπικότητα και το έργο του Ευάγγελου Ν. Ρούσσου, διακεκριμένου φιλολόγου, ερευνητή της Προσωκρατικής Γραμματείας - Φιλοσοφίας, όπως αναδύεται μέσα από μια συνέντευξη - φιλική συζήτηση με το Φανούρη Κ. Βώρο Φ. Κ.Βώρος, Ph. D. Επίτ. Σύμβουλος του Παιδαγ. Ινστιτούτου Αγαπητέ Βαγγέλη, γνωριστήκαμε στα χρόνια των σπουδών μας, πριν από έξι δεκαετίες. Από τα πρώτα βήματά μας στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών σε θυμάμαι επιμελή και ευγενέστατο. Ζήσαμε και δυο χρόνια στον Οίκο Φοιτητών (τότε στην οδό Πατησίων). Και από τότε διατηρήθηκε ακέραιη η εκτίμησή μου για την εργατικότητά σου και αργότερα τις μεταπτυχιακές σπουδές σου στη Γερμανία και τη συγγραφική δραστηριότητά σου, όταν γύρισες στην Αθήνα. Παρακολούθησα πιο πολύ το συγγραφικό έργο σου, όταν υπηρετούσες στο Κ.Ε.Ε.Φ (Κέντρο Έρευνας της Ελληνικής Φιλοσοφίας) της Ακαδημίας Αθηνών. Και κάποια χρονική στιγμή, όταν εγώ πήρα Κρατική Υποτροφία για μεταπτυχιακές σπουδές στο Εδιμβούργο, ζήτησα κάτι να μάθω από τη δική σου εμπειρία στη Γερμανία. Θυμάμαι μια πολύ γόνιμη συζήτηση μαζί σου για το ειδικό θέμα διδακτορικής διατριβής που θα μπορούσα να προτείνω, να εισηγηθώ εγώ, πηγαίνοντας στο Department of Philosophy (το Τμήμα Φιλοσοφίας) του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου. Είχαμε καταλήξει ότι το προσφορότερο θέμα τότε ήταν μια ερευνητική εργασία για το έργο του Δημόκριτου (με αφετηρία βέβαια τα σωζόμενα αποσπάσματα του έργου του). Και άρχισα την προετοιμασία πολλούς μήνες πριν αναχωρήσω, για να ενημερώνομαι στη βιβλιογραφία. Με πολλή φιλία και ευγνωμοσύνη θυμάμαι πάντα τη βοήθειά σου για το ξεκίνημά μου. Και εύλογα παρακολουθούσα το δικό σου ερευνητικό συγγραφικό έργο, επιστημονικά άψογο και ζηλευτό, ειδικά στον τομέα των Προσωκρατικών. Και σημειώνω ενδεικτικά ότι το Λεξικό των Προσωκρατικών, έργο συλλογικό, για το οποίο πρωτοστάτησες, είναι πολύτιμο βοήθημα για όλους όσοι αργότερα ασχολήθηκαν ή σήμερα ασχολούνται με τα αποσπασματικά σωζόμενα κείμενα των Προσωκρατικών. Και ενώ παρακολουθούσα το συγγραφικό σου έργο (συνήθως από τις εκδόσεις «Παπαδήμα»), τα δυο τελευταία χρόνια ένιωσα μια πρόσθετη έκπληξη: προσπαθούσα να γράψω μια σύντομη μελέτη με τίτλο: «Τα πρώτα βήματα της Αρχαίας Ελληνικής (Προσωκρατικής) Φιλοσοφίας στην Αρχαία Ιωνία» και, όταν 15

αναζητούσα ένα κατατοπιστικό σχετικό άρθρο (π.χ. για τον Θαλή, τον Αναξίμανδρο, τον Αναξιμένη, τον Πυθαγόρα και πολλούς άλλους) στο 5/τομο Φιλοσοφικό Λεξικό των εκδόσεων «Καπόπουλος» ή στο 10/τομο Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό των εκδόσεων της «Εκδοτικής Αθηνών», διαπίστωνα ότι όλα σχεδόν το σχετικά λήμματα είχαν υπογραφή «Ευάγγελος Ν. Ρούσσος». Και πρόσφατα πληροφορήθηκα ότι στην ιδιαίτερη πατρίδα σου (τη Σύρο) είχαν οργανώσει μια «Φιλοσοφική Ημερίδα» (29-10-2011) ως έκφραση τιμής για σένα με πολύ ενδιαφέρουσες εισηγήσεις, όπως λ.χ. της κ. Μαρίας Πρωτόπαπα Μαρνέλη, προέδρου του Κ.Ε.Ε.Φ. με θέμα: «Η Αντίληψη του Κόσμου κατά τους Στωικούς» και της κ. Αλατζόγλου - Θεμελη.με θέμα: «Από τη διαλεκτική των «πραγμάτων» στη διαλεκτική των «νοημάτων» και από τον Ηράκλειτο στους Ελεάτες». Επίσης, πληροφορήθηκα ότι στις 11 του Μάη 2011 ο Σύνδεσμος των Συριανών της Αθήνας είχε οργανώσει ειδική εκδήλωση (στην Αθήνα), για να τιμήσει εσένα και το έργο σου. Όταν, λοιπόν, έβλεπα τα άρθρα σου, τα συγγράμματά σου και τις τιμητικές εκδηλώσεις για σένα και το έργο σου, ωρίμαζε η σκέψη μέσα μου για την παρουσίαση του επιστημονικού έργου σου και στους αναγνώστες του περιοδικού μας. Την πρότασή μου επικρότησαν και άλλοι φίλοι, ιδιαίτερα εγγράμματοι, του φιλολογικού χώρου, στους οποίους έκανα γνωστή την πρόθεσή μου. Τότε σε πήρα στο τηλέφωνο, το Νοέμβρη της χρονιάς που λήγει (2011). Σήμερα (28-12-2011). είμαι χαρούμενος που ήρθα για μια φιλική συζήτηση, στον τύπο μιας ενημερωτικής για μας συνέντευξης Και οφείλω να σου πω ότι, πέρα από το επιστημονικό έργο σου, έχω και μια ερώτηση, που ίσως θα ξαφνιάσει λιγάκι τους αναγνώστες μας. Έχω κατά καιρούς δει στο γραφείο σου και δείγματα ποιητικής ενασχόλησης. Και έχω συναφείς ερωτήσεις να σου κάνω για όλα αυτά τα θέματα. Λοιπόν, αν μου επιτρέπεις, αρχίζω: 1. Κύριε Ρούσσο, αγαπητέ Βαγγέλη, συμπλήρωσες φέτος 80 χρόνια ζωής, τα 60 από αυτά μεστά από τη μελέτη της Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας. Θα ήθελες αρχίζοντας τη συζήτησή μας να μας μιλήσεις λίγο για την αφετηρία της πνευματικής πορείας σου; Γεννήθηκα και διαμορφώθηκα στην Ερμούπολη της Σύρου, που ήταν ένα από τα πρώτα αστικά κέντρα του νέου ελληνικού κράτους. Σε μια αβέβαιη εποχή οιστρηλατούμενη από μυθοκρατικές τάσεις, ιδεολογήματα, εμφύλια κακά και παντοειδείς στερήσεις, η Ερμούπολη, 16

με τα μνημειώδη κτίσματά της, ευνοούσε ένα σταθερό βηματισμό στις αναζητήσεις μου. Κάποιοι φωτισμένοι δάσκαλοι, τυπογράφοι, δημοσιογράφοι και λόγιοι με ελεύθερη σκέψη. υπήρξαν, έγκαιρα για μένα, σημεία πνευματικού και ηθικού προσανατολισμού. Παράλληλα η εντατική μελέτη της λογοτεχνίας, ελληνικής και ξένης, μου άνοιξε ένα χώρο ελευθερίας με μεγάλα περιθώρια για την ανάπτυξη της προσωπικότητας και για την προσωπική έκφραση. Αυτός ο χώρος ελευθερίας ήταν καταρχήν η αρχαία ελληνική σκέψη. Τελειώνοντας το παλιό εξατάξιο Γυμνάσιο, είχα ήδη κάνει την επιλογή μου, να σπουδάσω Κλασική Φιλολογία και Φιλοσοφία. Με αυτά τα εφόδια κατάφερα να περπατήσω στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, χωρίς να νιώθω επαρχιώτης. Ό,τι έκανα στη ζωή μου, το πέτυχα με το όραμα της Ερμούπολης. 2. Ποιοι τομείς επιστημονικής έρευνας σε απασχόλησαν περισσότερο; Η υποδομή, η οργάνωση, ο προγραμματισμός και τα εργαλεία της επιστημονικής έρευνας. Έτσι εργάστηκα κατά καιρούς ως συντάκτης ή σύμβουλος στο Ιστορικό Λεξικό της Ακαδημίας Αθηνών, στο Λεξικό της Προσωκρατικής Φιλοσοφίας, επίσης της Ακαδημίας Αθηνών, στο Λεξικό των αρχιτεκτονικών όρων, της Αρχαιολογικής Εταιρείας, και σε άλλα γλωσσικά και εγκυκλοπαιδικά λεξικά ή συλλογικά έργα περισσότερο στην Εκδοτική Αθηνών, όπου είχα και την εποπτεία σε θέματα ελληνικής αρχαιογνωσίας. Σ αυτό τον τομέα ανήκει και η πρωτοβουλία μου να συντάξω το Τοπωνυμικό της Σύρου, που ελπίζω να προφτάσω να το ολοκληρώσω. Εργαλεία της επιστημονικής έρευνας είναι και τα βιβλιογραφικά δημοσιεύματά μου για την προσωκρατική Κοσμολογία, για τον Ηράκλειτο, για τους Ελεάτες και άλλα. Το πιο πρόσφατο βιβλίο μου σ αυτόν τον τομέα είναι η Βιβλιογραφία της προσωκρατικής Εννοιολογίας, που έχει εκδοθεί από το Κέντρο Έρευνας της Ελληνικής Φιλοσοφίας (Κ.Ε.Ε.Φ.) της Ακαδημίας Αθηνών. 3. Σε ποιους άλλους τομείς ανέπτυξες διαρκέστερες δραστηριότητες. Στη μετάφραση αρχαίων φιλοσοφικών και άλλων κειμένων, στον σχολιασμό τους και στην εκλαΐκευση. Όταν βέβαια δεν απευθυνόμουν σε αρχαιογνώστες. Έτσι έγραψα πολλά άρθρα σε εγκυκλοπαίδειες, περιοδικά και άλλα συλλογικά έργα. Μετά την κατάρρευση της δικτατορίας (1974), όταν, με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, η Πολιτεία αποφάσισε την εισαγωγή του μαθήματος της Φιλοσοφίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, έγραψα τα πρώτα σχετικά σχολικά βιβλία. 17

4.Ποια είναι τα ωριμότερα έργα σου; Οι Προσωκρατικοί μου. Έχω εκδώσει τέσσερις τόμους: Ιστορική Εισαγωγή, Ηράκλειτος, Παρμενίδης, Εμπεδοκλής, στις εκδόσεις «Στιγμή». Την Ιστορική Εισαγωγή τη δούλευα 40 χρόνια και την έγραψα σε 40 μέρες. Το κείμενο των Προσωκρατικών μου δεν είναι αναπαραγωγή από άλλες εκδόσεις, αλλά αποτέλεσμα επεξεργασίας του κειμένου σύμφωνα με τα σύγχρονα δεδομένα της κριτικής των κειμένων. Οι μεταφράσεις επιδοκιμάστηκαν γενικά. Ωστόσο για μένα ο μεγαλύτερος μόχθος απαιτήθηκε κατά τον ερμηνευτικό σχολιασμό των κειμένων. Τα σχόλιά μου είναι προσιτά σε κάθε επαρκή αναγνώστη, αλλά και ο ειδικός θα ανακαλύψει σ αυτά και την προσωπική συμβολή μου στην έρευνα. 5. Με τους Προσωκρατικούς ποιες ιδιαίτερες δυσκολίες αντιμετώπισες; Είπα στην αρχή ότι εβίωσα την αρχαία ελληνική Φιλοσοφία σαν ένα χώρο ελευθερίας με μεγάλα περιθώρια για την ανάπτυξη της προσωπικότητας και για την προσωπική έκφραση. Στην αρχή της επιστημονικής μου σταδιοδρομίας ένιωσα αυτονόητη την ανάγκη να ξεκινήσω από την αρχή. Έτσι επιδόθηκα στη μελέτη της Προσωκρατικής φιλοσοφίας. Η αφετηρία της Προσωκρατικής φιλοσοφίας είναι η αφετηρία της Ελληνικής φιλοσοφίας και της Δυτικής φιλοσοφίας γενικά. Οι δυσκολίες στη μετάφραση και τον ερμηνευτικό σχολιασμό των κειμένων της Προσωκρατικής Φιλοσοφίας ανάγονται κυρίως στην αποσπασματική παράδοσή τους, με επακόλουθο το να μας λείπουν πολλά από τα συμφραζόμενα τόσο των κειμένων καθ εαυτά όσο και της εποχής τους. Εξάλλου στην εποχή τους η γλώσσα της Φιλοσοφίας και η ορολογία της Επιστήμης δεν έχουν ακόμα διαμορφωθεί. Οι ίδιοι οι πρώτοι φιλόσοφοι καλούνται να οικοδομήσουν μαζί με τη φιλοσοφία και τη γλώσσα και την ορολογία της. 6. Πρόσφατα δημοσίευσες ένα βιβλίο για τον Φερεκύδη τον Σύριο. Ποια είναι η σχέση σου με αυτό; Γεννημένος και μεγαλωμένος στη γενέτειρα του συριανού Φερεκύδη, άκουα εξ απαλών ονύχων το όνομά του σαν τοπικό θρύλο. Έτσι, ήδη στην αφετηρία της επιστημονικής μου σταδιοδρομίας, γεννήθηκε η επιθυμία μου να γράψω ένα βιβλίο γι αυτόν τον μακρινό πρόγονο, που έτυχε να είναι και ο αρχαιότερος συριανός συγγραφέας. Η 18

επιθυμία μου ενισχύθηκε, όταν διαπίστωσα ότι κανένας Έλληνας επιστήμονας δεν είχε επιχειρήσει κάτι τέτοιο. Κι εγώ ανέλαβα επί δεκαετίες την πραγμάτωση του εγχειρήματος, επειδή δεν ένιωθα επαρκής για την ερμηνεία του Φερεκύδειου έργου στο ιστορικό του πλαίσιο. Τύχη αγαθή, ασχολήθηκα πέρα από μισόν αιώνα με τη μελέτη της αρχαίας κοινωνίας, της λογοτεχνίας και της φιλοσοφίας και των επιστημών της, δηλαδή με τα συμφραζόμενα της εποχής του Φερεκύδη. Τώρα πια, στην ηλικία που έφτασα, οι αναβολές και οι αναστολές δεν έχουν νόημα Έτσι έδωσα το χειρόγραφό μου για δημοσίευση. 7. Και μια τελευταία ερώτηση: Μήπως θα πρέπει να υποθέσουμε και κάποια κρυφή σχέση με την ποίηση; Ερωτοτροπώ με την ποίηση από τα μαθητικά μου χρόνια. Διαβάζω ποίηση, και γενικά λογοτεχνία, σχεδόν ισόβια. Όπως και κλασική μουσική. Στα χρόνια των σπουδών μου στο εσωτερικό και το εξωτερικό, γνώρισα πολλούς νέους ανθρώπους που αγαπούσαν την ποίηση και είχαν δεξιότητα στο γράψιμο. Θυμάμαι πάντα με νοσταλγία φιλικές συντροφιές, σε φιλόξενα σαλόνια ή σε καλοκαιρινά τοπία, όπου διαβάζαμε ποίηση ώρες ατέλειωτες. Διαβάζω πολλά και γράφω ελάχιστα. Κυρίως όταν χρειάζομαι να ξεκουραστώ από την έρευνα, για να ξαναγυρίσω σ αυτήν ορμητικότερος. Βιβλίο ποιητικό δεν έχω εκδώσει. Μόνο κάποια φύλλα αυτόγραφα, που φωτοτυπίες τους στέλνω σε φίλους. Πολλές από τις ποιητικές μου ορμές έχουν διοχετευτεί στις μεταφράσεις έμμετρων αρχαίων κειμένων. Μετέφρασα Ησίοδο, Αρχίλοχο, Ξενοφάνη, Παρμενίδη, Εμπεδοκλή και άλλους. Το κριτήριό μου ήταν πάντα να μεταφέρω τον αρχαίο έμμετρο λόγο σε σύγχρονη ποιητική γλώσσα, κατά το δυνατόν χωρίς να τον προδίδω. Επίλογος από τον Φ. Κ. Βώρο Κλείνοντας αυτή τη φιλική και συναδελφική συζήτηση / συνέντευξη θεωρώ σωστό να παραθέσω δυο ποιήματα, δείγματα χαρακτηριστικά της ποιητικής έκφρασης του Ευ. Ν. Ρούσσου. Το ένα με σατιρική διάθεση θυμίζει κι αφιερώνεται στον συριανό Σουρή. Στο άλλο, με φιλοσοφική διάθεση και νηφαλιότητα / στωικότητα (κάτι που χαρακτηρίζει ιδιαίτερα τον Ευ. Ρούσσο), αντιμετωπίζει το θάνατο όπως και οι αρχαίοι φιλόσοφοι, που του άνοιξαν δρόμο ελεύθερης σκέψης, όπως ο ίδιος είπε και λόγους των οποίων προτάσσει στο ποίημα. 19

. 20

21

Θεωρώ επίσης σωστό να προσθέσω και τούτο: Στην εκτίμηση που είχα για τον Ευ. Ρούσσο προστέθηκε η διαπίστωση ότι το επιστημονικό του έργο εγκλείει θαυμαστή συνοχή από τη εποχή της Β/θμιας εκπαίδευσής του και συνέπεια ζηλευτή. Και επειδή ο ίδιος στη συμμετοχή του σε συλλογικά έργα, τα Λεξικά κ.ά., δεν αναφέρθηκε ειδικά και στην πεντάτομη Ελληνική Μυθολογία, της οποίας η έκδοση πραγματοποιήθηκε από την «Εκδοτική Αθηνών» και υπό την γενική εποπτεία του Ι.Θ.Κακριδή, επιθυμώ να προσθέσω ότι ο Ευ. Ρούσσος εργάστηκε στην Εκδοτική Αθηνών ως συντάκτης και ειδικός Σύμβουλος σε θέματα Αρχαιογνωσίας και η συμμετοχή του κι εδώ ήταν, όπως και κάθε εργασία του, έργο επιστημονικά δομημένο και τεκμηριωμένο με παραπομπές στις αρχαίες πηγές και στη σύγχρονη επιστημονική βιβλιογραφία. Και του εύχομαι, με την εργατικότητα που τον διακρίνει, να ολοκληρώσει (και να εκδώσει) όσες ακόμη μελέτες είναι αρχινημένες στο γραφείο του. 22