Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 4: Μαθησιακά πλαίσια στο νηπιαγωγείο. Νέο πρόγραμμα σπουδών νηπιαγωγείου Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία
Σκοποί ενότητας Να γνωρίσουν οι φοιτητές τα μαθησιακά πλαίσια που μπορούν να αξιοποιήσουν στο νηπιαγωγείο
Περιεχόμενα ενότητας Μαθησιακά πλαίσια Ρουτίνες Παιχνίδι Καταστάσεις από την καθημερινή ζωή Διερευνήσεις Οργανωμένες δραστηριότητες
Λέξεις κλειδιά Ρουτίνες, παιχνίδι, καθημερινές εμπειρίες, διερευνήσεις, οργανωμένες δραστηριότητες
Η μάθηση είναι συνεχής Τα παιδιά μαθαίνουν με διάφορους τρόπους, σε διάφορα πλαίσια. Αυθόρμητα (π.χ. ερωτήσεις, ενδιαφέροντα και προβληματισμοί παιδιών) ή οργανωμένα (με συγκεκριμένους στόχους από τον εκπαιδευτικό βάσει των αναγκών της τάξης του).
5 μαθησιακά πλαίσια στο νηπιαγωγείο Σύμφωνα με το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών του Νηπιαγωγείου (http://ebooks.edu.gr/new/ps.php) για την οργάνωση μαθησιακών εμπειριών μπορούν να αξιοποιηθούν: 1. Ρουτίνες (καθημερινά επαναλαμβανόμενες δράσεις) 2. Παιχνίδι (αυθόρμητο/ ελεύθερο οργανωμένο)
5 μαθησιακά πλαίσια στο νηπιαγωγείο 3. Καταστάσεις από την καθημερινή ζωή, επίκαιρα περιστατικά 4. Διερευνήσεις (σχέδια εργασίας, μικρές έρευνες, προβλήματα προς επίλυση) 5. Οργανωμένες δραστηριότητες (πρόγραμμα)
Ρουτίνες (1) επαναλαμβανόμενες δράσεις που συνήθως συμβαίνουν με τον ίδιο ή με παρόμοιο τρόπο κάθε μέρα και σε σχετικά σταθερές χρονικές στιγμές. Πηγή: Πρόγραμμα Σπουδών Νηπιαγωγείου (2011), σ. 30
Εικόνα 1
Εικόνα 2
Ρουτίνες (2) Μπορεί να είναι και ορισμένες δράσεις που επαναλαμβάνονται για ένα χρονικό διάστημα προκειμένου να ικανοποιήσουν συγκεκριμένες ανάγκες και μετά διακόπτονται. π.χ. παρατήρηση και καταγραφή της ανάπτυξης κάποιων φυτών για χρονικό διάστημα κάποιων μηνών
Εικόνα 3
Ο τρόπος με τον οποίο πραγματοποιούνται είναι αποτέλεσμα διαπραγμάτευσης μεταξύ εκπαιδευτικού και παιδιών (π.χ. τραγούδι έναρξης λήξης, ιδιαίτερος ήχος, κούνημα χρωματιστού μαντηλιού, κ.λπ.) ουσιαστικά αποτελούν έναν «κώδικα» της τάξης ανάμεσα στον εκπ/κο και τα παιδιά. Ρουτίνες (3) Σημαντικό μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας (π.χ. μέσα από ρουτίνες μαθαίνουν να επιλύουν συγκρούσεις) οι ευκαιρίες για μάθηση προκύπτουν φυσικά και αβίαστα. Υποστηρίζουν την ανάπτυξη της υπευθυνότητας, της αυτονομίας και του αυτοελέγχου των παιδιών.
Πηγή: Πρόγραμμα Σπουδών Νηπιαγωγείου (2011), σ. 31
Παιχνίδι (1) Το παιχνίδι προτείνεται ως μαθησιακό πλαίσιο από πολλά σύγχρονα ΠΣ καθώς θεωρείται το μέσο με το οποίο τα παιδιά μπορούν να ανακαλύψουν και να εμπλακούν σε μια ποικιλία εμπειριών και καταστάσεων παιχνίδι και μάθηση είναι συμπληρωματικές διαστάσεις της ζωής του παιδιού. Το παιχνίδι προσφέρει δυνατότητες για εξέλιξη σχεδόν σε κάθε πτυχή της ανάπτυξης του παιδιού π.χ. προσωπική, κοινωνική, γνωστική, γλωσσική, κινητική, δημιουργική και ενισχύει τη θετική στάση για τη μάθηση.
Παιχνίδι (2) Τα παιδιά στο παιχνίδι εμπλέκονται με άλλα παιδιά ή /και ενήλικες, με αντικείμενα και σύμβολα οικεία ή νέα, με καταστάσεις ρεαλιστικές και φανταστικές
Κινητικό Παιχνίδι (3) Λειτουργικό /εξάσκησης (κάτι που αρέσει στα παιδιά να επαναλαμβάνουν) Παιχνίδι χειρισμού αντικειμένων (οικοδομικό υλικό & άλλα υλικά κατασκευών, πάζλ) Κοινωνικο-δραματικό (ανάληψη ρόλων, αλληλεπίδραση μεταξύ των παικτών). Δεν περιλαμβάνει μόνο αντικείμενα αλλά και συναισθήματα, νοήματα, σχέσεις
Παιχνίδι (4) Παιχνίδι διερεύνησης (π.χ. ιδιότητες και χρήσεις των υλικών: διάφορα δοχεία και μια λεκάνη νερό) Φανταστικό (Rough and- tumble and superhero play)- χαρακτήρες από παιδικές σειρές/βιβλία Παιχνίδι με κανόνες (επιτραπέζια ή επιδαπέδια παιχνίδια με διάφορα υλικά) Wood, 2013
Παιχνίδι (5) Υπάρχουν τρόποι κατηγοριοποίησης διαφορετικών ειδών παιχνιδιού ωστόσο το παιχνίδι των παιδιών είναι σύνθετο, αξιοποιεί ποικιλία μέσων, «προκαλεί» τους συμμετέχοντες και εξαρτάται από το γενικότερο πλαίσιο (context) στο οποίο πραγματοποιείται. Ένα παιχνίδι δεν είναι εύκολο να ενταχθεί σε μια και μόνο κατηγορία, ενώ πολλές κατηγορίες ως ένα βαθμό αλληλεπικαλύπτονται.
Εικόνα 4
Καταστάσεις από την καθημερινή ζωή Η μάθηση είναι πιο αποτελεσματική όταν συνδέεται με την καθημερινή ζωή και τις εμπειρίες των παιδιών Βοηθάει τα παιδιά να προσεγγίσουν με πιο συστηματικό τρόπο νέες γνώσεις, κοινωνικές πρακτικές, και διαφορετικές χρήσεις της γλώσσας («αυθεντική» διαδικασία) Μπορείτε να σκεφτείτε μαθησιακές περιοχές στις οποίες μπορεί να συμβάλλει η «επίσκεψη στο μανάβικο»;
Εικόνα 5
Εικόνα 6
Διερευνήσεις Απαντήσεις σε ερωτήματα-προβλήματα που είτε προκύπτουν από τα ίδια τα παιδιά, είτε προτείνονται από τον εκπαιδευτικό (π.χ. να πειραματιστούν για να ελέγξουν ιδέες, υποθέσεις και απορίες που προέκυψαν). Ο εκπαιδευτικός δεν τους προσφέρει έτοιμες απαντήσεις αλλά τους εξασφαλίζει ευκαιρίες για προβληματισμό, παρατήρηση, συλλογή & επεξεργασία δεδομένων, παρουσίαση συμπερασμάτων.
Πηγή:Πρόγραμμ α Σπουδών Νηπιαγωγείου (2011), σ. 33
Οργανωμένες δραστηριότητες Δραστηριότητες που σχεδιάζονται από τον εκπαιδευτικό για να ικανοποιήσουν συγκεκριμένους μαθησιακούς στόχους. Δυνατότητα να επεξεργαστούν τα παιδιά συστηματικά νέες πληροφορίες, έννοιες, φαινόμενα και δεξιότητες.
Πηγή: Πρόγραμμα Σπουδών Νηπιαγωγείου (2011), σ. 36
Πηγή: Πρόγραμμα Σπουδών Νηπιαγωγείου (2011), σ. 36
Βιβλιογραφικές αναφορές Νέο Πρόγραμμα Σπουδών Νηπιαγωγείου (2011) Επιστημονικό Πεδίο: Προσχολική - Πρώτη Σχολική Α Μέρος. Ανακτήθηκε από http://ebooks.edu.gr/new/ps.php Wood, E. (2013). Play, Learning and the Early Childhood Curriculum. London: Sage
Τέλος Ενότητας
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Πατρών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.
Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Πατρών, Σχολή Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών, Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία, Μαρία Καμπεζά, «Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο». Ενότητα 4: Μαθησιακά πλαίσια στο νηπιαγωγείο- Νέο Πρόγραμμα Σπουδών Νηπιαγωγείου. Έκδοση: 1.0. Πάτρα 2015. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: https://eclass.upatras.gr/courses/pn1572/index.php?vis=5767
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.