ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΘΕΜΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Πηγή: Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, 2008 Υπεύθυνη Μαθήματος Αναστασία Στρατηγέα 1
ΑΔΕΙΕΣ ΧΡΗΣΗΣ Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδεια χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς στο τέλος του εγγράφου 2
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ - ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΟΜΕΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Ενεργειακός Τομέας Αξιοποίηση Ενεργειακού Δυναμικού/Πόρων Ενεργειακοί Πόροι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Φυσικό αέριο Λιγνίτης 3
ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ Όλοι οι νομοί της χώρας Πηγή: https://www.google.gr/ 4
ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΣΤΟΧΟΙ Ε.Ε. Ασφάλεια τροφοδοσίας Προστασία περιβάλλοντος Ενίσχυση ανταγωνιστικότητας ενεργειακού τομέα 5
ΣΤΟΧΟΙ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ Μείωση ενεργειακής κατανάλωσης ορθολογική χρήση ενέργειας ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ Διεύρυνση ενεργειακού μίγματος Αύξηση συμμετοχής Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και καθαρότερων συμβατικών καυσίμων (φυσικό αέριο) 6
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΣΤΟΧΟΙ 20 20 20-20% CO2 20 20 20 +20% ενέργεια από ΑΠΕ -20% κατανάλωση ενέργειας 7
ΕΠΙΠΕΔΑ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΧΑΡΑΞΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Ε.Ε. ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΟΧΟΙ ΕΛΛΑΔΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΟΧΟΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΟΧΩΝ ΧΩΡΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΔΕΣΜΕΥΣΕΙΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΕΣΜΕΥΣΕΙΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΟΧΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΧΩΡΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ ΕΙΔΙΚΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟ ΓΙΑ ΑΠΕ 8
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΤΟΜΕΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Ενεργειακός Τομέας ριο 1 Καθορισμός Προβλήματος Καθορισμός Στόχου Υπάρχουσα Κατάσταση Προβολές Δόμηση Σεναρίων ριο 2 ριο... Αξιολόγηση Σεναρίων Επιλογή ριο n Υποστόχος 1 Υποστόχος 2... Υποστόχος n Μέτρα πολιτικής Έργα 9
ριο 1 Καθορισμός Προβλήματος Καθορισμός Στόχου Υπάρχουσα Κατάσταση Προβολές Δόμηση Σεναρίων ριο 2 ριο.. Αξιολόγηση Σεναρίων ριο n Υποστόχος 1 Υποστόχος 2... Υποστόχος n ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ Ελλιπής αξιοποίηση διαθέσιμων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) Επιλογή Μέτρα πολιτικής Μη ορθολογικά πρότυπα χρήσης ενέργειας Έργα Παρουσία ενεργειοβόρων μονάδων στην περιοχή Περιβαλλοντική υποβάθμιση από την παραγωγή / κατανάλωση ενέργειας Περιορισμένη πρόσβαση σε ενεργειακά δίκτυα π.χ. φυσικού αερίου Περιορισμένη ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας σε θέματα ΑΠΕ και εξοικονόμησης ενέργειας... κ.ά. 10
Καθορισμός Προβλήματος Καθορισμός Στόχου Υπάρχουσα Κατάσταση Προβολές Υποστόχος 1 Υποστόχος 2... Υποστόχος n ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ Στόχος: Αξιοποίηση Αιολικού Δυναμικού ριο 1 Δόμηση Σεναρίων ριο 2 ριο.. Αξιολόγηση Σεναρίων Επιλογή ριο n Μέτρα πολιτικής ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Έργα Στόχος: Αξιοποίηση γεωθερμικών πεδίων Στόχος: Μείωση ενεργειακής κατανάλωσης Ορθολογική χρήση ενέργειας Στόχος: Διαχείριση αγροτικών απορριμμάτων για την παραγωγή ενέργειας - Βιοκαύσιμα Στόχος: Αξιοποίηση υδατικού δυναμικού για την παραγωγή ενέργειας Στόχος: Διερεύνηση θέσεων χωροθέτησης υποδομών ΑΠΕ Στόχος: Προώθηση ΑΠΕ στην ενεργειακή κατανάλωση Στόχος: Μελέτη επιπτώσεων από την ανάπτυξη ενεργειακών υποδομών 11
ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΥ ΣΤΟΧΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΑΝΩΤΕΡΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΣΤΟΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΤΟΜΕΑ ΕΘΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΕΙΔΙΚΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙ- ΚΟΥ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΠΕ ΠΕΡΙΦΕ- ΡΕΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 12
Καθορισμός Προβλήματος Καθορισμός Στόχου Υπάρχουσα Κατάσταση Προβολές Υποστόχος 1 Υποστόχος 2... Υποστόχος n ΥΠΟΣΤΟΧΟΙ Στόχος: Προώθηση ΑΠΕ στην ενεργειακή κατανάλωση ριο 1 Δόμηση Σεναρίων ριο 2 ριο.. Αξιολόγηση Σεναρίων Επιλογή ριο n Μέτρα πολιτικής Έργα ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ Ανάπτυξη αιολικής, ηλιακής κ.ά. ενέργειας Χρήσεις γης Ευαισθητοποίηση ορθολογική χρήση ενέργειας Βιοκλιματικός σχεδιασμός Διάχυση τεχνολογίας γνώσης στον τομέα της ενέργειας Ανάπτυξη επιχειρηματικότητας σε ΑΠΕ Χωροθέτηση υποδομών ΑΠΕ 13
Καθορισμός Προβλήματος Καθορισμός Στόχου Υποστόχος 1 Υποστόχος 2... Υποστόχος n ΥΠΟΣΤΟΧΟΙ ριο 1 Υπάρχουσα Κατάσταση Προβολές Δόμηση Σεναρίων ριο 2 ριο.. ριο n Στόχος: Αξιοποίηση γεωθερμικών πεδίων Αξιολόγηση Σεναρίων Επιλογή Μέτρα πολιτικής Έργα ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ Διάχυση τεχνολογίας γνώσης στον τομέα της γεωθερμίας Τηλεθέρμανση Ανάπτυξη επιχειρηματικότητας Δημιουργία παραγωγικών υποδομών πλησίον γεωθερμικών πεδίων Χρήσεις γης Δικτύωση επιχειρήσεων 14
Καθορισμός Προβλήματος Καθορισμός Στόχου Υποστόχος 1 Υποστόχος 2... Υποστόχος n ΥΠΟΣΤΟΧΟΙ ριο 1 Υπάρχουσα Κατάσταση Προβολές Δόμηση Σεναρίων ριο 2 ριο.. Αξιολόγηση Σεναρίων Επιλογή ριο n Μέτρα πολιτικής Έργα ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Στόχος: Μείωση ενεργειακής κατανάλωσης Ορθολογική χρήση ενέργειας ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ Χρήσεις γης Πρότυπο μετακινήσεων Ευαισθητοποίηση τοπικής κοινωνίας Βιοκλιματικός σχεδιασμός Διάχυση τεχνολογίας γνώσης στον τομέα της εξοικονόμησης ενέργειας Ανάπτυξη επιχειρηματικότητας σε ΑΠΕ Αναπλάσεις αστικών περιοχών Πρόσβαση σε ευρυζωνικά δίκτυα Αναβάθμιση ανθρώπινου δυναμικού 15
ριο 1 Καθορισμός Προβλήματος Καθορισμός Στόχου Υπάρχουσα Κατάσταση Προβολές Δόμηση Σεναρίων ριο 2 ριο.. Αξιολόγηση Σεναρίων Επιλογή ριο n Υποστόχος 1 Υποστόχος 2... Υποστόχος n Μέτρα πολιτικής ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Έργα ΥΠΟΣΤΟΧΟΙ Στόχος: Διαχείριση αγροτικών απορριμμάτων για την παραγωγή ενέργειας - Βιοκαύσιμα ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ Ανάπτυξη αγροτικού τομέα Προώθηση ενεργειακών καλλιεργειών Χρήσεις γης προστασία αγροτικής γης Αναβάθμιση ανθρώπινου δυναμικού Διάχυση τεχνολογίας γνώσης στον τομέα της διαχείρισης απορριμμάτων Ανάπτυξη επιχειρηματικότητας Ανάπτυξη συστήματος διαχείρισης αγροτικών απορριμμάτων Δικτύωση επιχειρήσεων Αναβάθμιση ανθρώπινου δυναμικού 16
ριο 1 Καθορισμός Προβλήματος Καθορισμός Στόχου Υπάρχουσα Κατάσταση Προβολές Δόμηση Σεναρίων ριο 2 ριο.. Αξιολόγηση Σεναρίων Επιλογή ριο n Υποστόχος 1 Υποστόχος 2... Υποστόχος n Μέτρα πολιτικής Έργα ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΜΒΑΘΥΝΣΗ/ΕΜΦΑΣΗ ΣΕ: Πληθυσμιακά δεδομένα Φυσικοί πόροι διαθέσιμες περιβαλλοντικές πηγές ενέργειας Χωρική διάρθρωση πηγών Απόσταση από δίκτυα διανομής ενέργειας Τοπική οικονομία Τομείς δραστηριότητας Πρότυπα κατανάλωσης ενέργειας ανά τομέα Ενεργειακά δίκτυα/υποδομές στην περιοχή, ενεργειακό μίγμα 17
Καθορισμός Προβλήματος Καθορισμός Στόχου Υπάρχουσα Κατάσταση Προβολές Υποστόχος 1 Υποστόχος 2... Υποστόχος n ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ριο 1 Δόμηση Σεναρίων ριο 2 ριο.. ριο n ΕΜΒΑΘΥΝΣΗ/ΕΜΦΑΣΗ ΣΕ: Αξιολόγηση Σεναρίων Επιλογή Μέτρα πολιτικής Έργα Υπάρχουσες μονάδες παραγωγής ενέργειας (μικρής και μεγάλης κλίμακας) Περιβαλλοντικές επιπτώσεις από υπάρχουσες μονάδες παραγωγής ενέργειας (π.χ. Κοζάνη) Προστατευόμενες περιοχές - περιορισμοί Ισχύον νομοθετικό πλαίσιο Ρόλος περιοχής στα ενεργειακά δίκτυα 18
ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΝΤΑΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Πηγή: ΚΑΠΕ - http://www.cres.gr/kape/datainfo/indicators.htm Καθαρές Εισαγωγές Πετρελαίου/ΑΕΠ Συνολική Διάθεση Ενέργειας/ΑΕΠ Συνολική Διάθεση Ενέργειας/Πληθυσμό Βιομηχανική Κατανάλωση/Βιομηχανική Παραγωγή Πρωτογενής Παραγωγή Ενέργειας / Συνολική Διάθεση Ενέργειας Κατανάλωση Ηλεκτρικής Ενέργειας/Πληθυσμό (kwh κατά κεφαλή) 19
Καθορισμός Προβλήματος Καθορισμός Στόχου Υποστόχος 1 Υποστόχος 2... Υποστόχος n ΠΡΟΒΟΛΕΣ ριο 1 Υπάρχουσα Κατάσταση Προβολές Δόμηση Σεναρίων ριο 2 ριο.. Αξιολόγηση Σεναρίων ριο n ΕΜΒΑΘΥΝΣΗ/ΕΜΦΑΣΗ ΣΕ: Εξέλιξη πληθυσμιακών δεδομένων - εν δυνάμει ενεργειακή ζήτηση Επιλογή Μέτρα πολιτικής Έργα Φυσικοί πόροι επιπτώσεις Τάσεις εξέλιξης τοπικής οικονομίας Τομείς δραστηριότητας - εν δυνάμει ενεργειακή ζήτηση Εξέλιξη προτύπων κατανάλωσης ενέργειας ανά τομέα Ενεργειακά δίκτυα/υποδομές στην περιοχή - προσφορά 20
Καθορισμός Προβλήματος Καθορισμός Στόχου Υπάρχουσα Κατάσταση Προβολές Υποστόχος 1 Υποστόχος 2... Υποστόχος n ΔΟΜΗΣΗ ΣΕΝΑΡΙΩΝ ριο 1 Δόμηση Σεναρίων ριο 2 ριο.. Αξιολόγηση Σεναρίων ριο n ΣΤΟΧΟΣ ΥΠΟΣΤΟΧΟΙ Επιλογή Μέτρα πολιτικής Έργα ΣΕΝΑΡΙΟ 1 ΣΕΝΑΡΙΟ 2 ΣΕΝΑΡΙΟ 3... 21
Καθορισμός Προβλήματος Καθορισμός Στόχου Υπάρχουσα Κατάσταση Προβολές Υποστόχος 1 Υποστόχος 2... Υποστόχος n ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΕΝΑΡΙΩΝ Δόμηση Σεναρίων ριο 1 ριο 2 ριο.. ριο n ΣΤΟΧΟΣ ΥΠΟΣΤΟΧΟΙ Αξιολόγηση Σεναρίων Επιλογή Μέτρα πολιτικής Έργα ΣΕΝΑΡΙΟ 1 ΣΕΝΑΡΙΟ 2 ΣΕΝΑΡΙΟ 3 Κριτήρια αξιολόγησης ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΠΙΚΡΑΤΕΣΤΕΡΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ 22
Καθορισμός Προβλήματος Καθορισμός Στόχου Υπάρχουσα Κατάσταση Προβολές Υποστόχος 1 Υποστόχος 2... Υποστόχος n ΧΑΡΑΞΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ριο 1 Δόμηση Σεναρίων ριο 2 ριο.. ριο n ΣΤΟΧΟΣ ΥΠΟΣΤΟΧΟΙ Αξιολόγηση Σεναρίων Επιλογή Μέτρα πολιτικής Έργα ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΕΠΙΚΡΑΤΕΣΤΕΡΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΜΕΤΡΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑ 23
ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ - ΑΠΕ 24
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΠΕ Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Ενεργειακές πηγές που υπάρχουν σε αφθονία στη φύση Μορφές ΑΠΕ Γεωθερμική Ηλιακή Αιολική Υδραυλική Βιομάζα (αστικά/αγροτικά απορρίμματα) 25
ΜΟΡΦΕΣ ΑΠΕ Αιολική: Ενέργεια ανέμου για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (μεμονωμένες ανεμογεννήτριες αιολικά πάρκα) Υδραυλική: αξιοποίηση υδραυλικής ενέργειας υδατορευμάτων παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας Ηλιακή: παθητικά συστήματα παραγωγή θερμότητας, ενεργητικά συστήματα παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας Βιομάζα: προέρχεται από οργανική ύλη (ξύλο, υπολλείματα αγροτικών & δασικών δραστηριοτήτων, υπολλείματα κτηνοτροφικών μονάδων, ενεργειακά φυτά - παραγωγή θερμότητας, βιοκαυσίμων Γεωθερμική: αξιοποίηση γεωθερμικών πεδίων, παραγωγή θερμότητας ηλεκτρικής ενέργειας 26
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΑΠΕ Ανεξάντλητες πηγές ενέργειας - μείωση εξάρτησης από συμβατικούς, μη ανανεώσιμους ενεργειακούς πόρους Εγχώριες πηγές ενέργειας - ενεργειακή ανεξαρτητοποίηση - ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού Διάσπαρτες γεωγραφικά αποκέντρωση ενεργειακού συστήματος Πυρήνες αναζωογόνησης οικονομικά και κοινωνικά υποβαθμισμένων περιοχών - πόλοι τοπικής ανάπτυξης Ορθολογική αξιοποίηση ενεργειακών πόρων Προστασία περιβάλλοντος 27
Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ Ε.Ε. ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ - ΑΠΕ ΣΤΟΧΟΙ Ε.Ε. Ασφάλεια τροφοδοσίας Προστασία περιβάλλοντος Ενίσχυση ανταγωνιστικότητας ενεργειακού τομέα -20% CO 2 20 20 20 +20% ενέργεια από ΑΠΕ -20% κατανάλωση ενέργειας 20% της ενεργειακής κατανάλωσης το 2020 από ΑΠΕ 28
ΣΤΟΧΟΙ ΚΡΑΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΔΙΕΙΣΔΥΣΗ ΑΠΕ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΗΛ. ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 29
Η ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΤΟΧΟΙ ασφάλεια τροφοδοσίας προστασία περιβάλλοντος ανταγωνιστικότητα διαφοροποίηση ενεργειακών πηγών ΑΠΕ ΠΛΑΙΣΙΟ ΧΑΡΑΞΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Απελευθέρωση ενεργειακών αγορών Νέες ευκαιρίες επένδυσης σε ενεργειακές / περιβαλλοντικές τεχνολογίες Προσαρμογή στις περιβαλλοντικές δεσμεύσεις (Κυότο) Ρόλος στην Ευρωπαϊκή και Βαλκανική αγορά ως ενεργειακός κόμβος 30
ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΠΕ Ειδικό Χωροταξικό για ΑΠΕ Ισχύον νομοθετικό πλαίσιο ΑΠΕ 31
ΧΡΗΣΕΙΣ ΑΠΕ Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας Παραγωγή θερμότητας (θέρμανση ψύξη) Παραγωγή βιοκαυσίμων 32
Αναπτυξιακές υποδομές - ΕΝΕΡΓΕΙΑ Χάρτης 11.1: Παραγωγή ενέργειας Πηγή: Ερευνητική Μονάδα Χωρικής Ανάπτυξης - Α.Π.Θ. Περιοχές με άμεση πρόσβαση στο δίκτυο Φυσικού Αερίου Αστικά κέντρα με δίκτυο διανομής Φυσικού Αερίου Αστικά κέντρα χωρίς δίκτυο διανομής Φυσικού Αερίου Περιοχές ανάπτυξης ήπιων μορφών ενέργειας Περιοχές ανάπτυξης υδροηλεκτρικής ενέργειας Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη. Παρεμβάσεις περιβαλλοντικής αναβάθμισης 33
ΣΧΕΔΙΑΖΟΜΕΝΕΣ ΕΠΕΚΤΑΣΕΙΣ ΑΓΩΓΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ Χάρτης 11.2: Φυσικό αέριο Πηγή: ΚΑΠΕ, 2009 34
ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Πρακτικά ανεξάντλητη πηγή ενέργειας Τεχνολογικά ώριμη, οικονομικά ανταγωνιστική και φιλική προς το περιβάλλον ενεργειακή επιλογή Ενεργειακή ανεξαρτησία και ασφάλεια ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Αποκέντρωση ενεργειακού συστήματος - μεταφοράς ενέργειας μείωση απωλειών 35
ΑΙΟΛΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ Χάρτες αιολικού δυναμικού ανά νομό http://www.cres.gr/kape/datainfo/maps.htm Ισχύον νομοθετικό πλαίσιο ανά ΑΠΕ Πλούσιο αιολικό δυναμικό στην Ελλάδα Έμφαση σε περιοχές της Κρήτης, της Πελοποννήσου και στα νησιά του Αιγαίου Χάρτης 11.3: Αιολικό δυναμικό Πηγή: www.cres.gr/kape/datainfo/maps.htm 36
ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Στηρίζεται στην αξιοποίηση της μηχανικής ενέργειας του νερού των ποταμών και τη μετατροπή της σε ηλεκτρική ενέργεια με τη βοήθεια στροβίλων και ηλεκτρογεννητριών Υδροηλεκτρικά έργα (ΥΗΕ) 37
ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Σύνολο ΑΠΕ MW % χώρας Μεγάλα υδροηλεκτρικά MW % χώρας Μερίδιο ΑΠΕ Αιολικά MW % χώρας Μικρά υδροηλεκτρικά MW % χώρας Ελλάδα 3765 100 3018 100 622 100 100 100 Ήπειρος 572 15,2 544 18,0 0 0 29 29,0 Πίνακας 11.1: Υδροηλεκτρική ενέργεια Περιφέρειας Ηπείρου Πηγή: Στρατηγέα, 2010 35 38
ΤΥΠΟΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Θερμικά ηλιακά συστήματα: μετατρέπουν την ηλιακή ακτινοβολία σε θερμότητα χρήσεις: θέρμανση νερού χρήσης, θέρμανση και ψύξη χώρων Παθητικά ηλιακά συστήματα: δομικά στοιχεία για την αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας στην κτιριακή υποδομή βάση βιοκλιματικού σχεδιασμού χρήσεις: φυσικό φωτισμό κτιρίων, θέρμανση/ψύξη Φωτοβολταϊκά Συστήματα: μετατρέπουν την ηλιακή ακτινοβολία σε ηλεκτρική ενέργεια αυτόνομα: κατανάλωση ενέργειας αποκλειστικά από το χρήστη συνδεδεμένα: η πλεονάζουσα ενέργεια διοχετεύεται στο ηλεκτρικό δίκτυο 39
ΒΙΟΜΑΖΑ φυτικά και δασικά υπολείμματα (καυσόξυλα, κλαδοδέματα, άχυρα, πριονίδια, ελαιοπυρήνες, κουκούτσια) ζωικά απόβλητα (κοπριά, άχρηστα αλιεύματα) ενεργειακά φυτά αστικά απορρίμματα (βιοαποικοδομήσιμο κλάσμα) υπολείμματα βιομηχανίας τροφίμων, αγροτικής βιομηχανίας, κ.ά. 40
ΧΡΗΣΗ ΒΙΟΜΑΖΑΣ... χρησιμοποιείται κυρίως για την παραγωγή θερμικής και ηλεκτρικής ενέργειας κάλυψη ενεργειακών αναγκών (θέρμανσης, ψύξης, ηλεκτρισμού) παραγωγή υγρών βιοκαυσίμων (βιοαιθανόλη, βιοντήζελ) 41
ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ Ήπια και πρακτικά ανεξάντλητη ενεργειακή πηγή Καλύπτει ανάγκες θέρμανσης & ψύξης και σε ορισμένες περιπτώσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας Προσφέρει ενέργεια χαμηλού κόστους Δεν επιβαρύνει το περιβάλλον με εκπομπές βλαβερών ρύπων Θερμοκρασία γεωθερμικού ρευστού ή ατμού: ποικίλει από περιοχή σε περιοχή, από 25 ο C μέχρι 360 ο C Πάνω από 150 ο C - χρήση για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας 42
ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΑ ΠΕΔΙΑ Χάρτης 11.4: Γεωθερμικά πεδία Πηγή: Ι.Γ.Μ.Ε., Περιφ. Μονάδα Κ. Μακεδονίας 43
ΔΙΕΙΣΔΥΣΗ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑΣ 1 2 3 4 5 6 1 Θέρμανση θερμοκηπίων 2 Ξήρανση αγροτικών προϊόντων 3 - Υδατοκαλλιέργειες 4 Ιαματικός τουρισμός - Λουτροθεραπεία 5 Γεωθερμικές αντλίες θερμότητας 6 ΣΥΝΟΛΟ Σχήμα 11.1: Διείσδυση γεωθερμίας Πηγή: Ι.Γ.Μ.Ε., Περιφ. Μονάδα Κ. Μακεδονίας 44
ΚΥΡΙΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΩΝ ΧΡΗΣΕΩΝ Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (ρευστά θερμοκρασίας T>90οC) Άμεσες χρήσεις (θερμικές χρήσεις) Γεωθερμικές αντλίες θερμότητας (για T<25oC) Πηγή: Ι.Γ.Μ.Ε., Περιφ. Μονάδα Κ. Μακεδονίας 45
ΤΟΜΕΙΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΧΑΜΗΛΩΝ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΩΝ Πηγή: Ι.Γ.Μ.Ε., Περιφ. Μονάδα Κ. Μακεδονίας Θέρμανση και δροσισμός θερμοκηπίων Θέρμανση φυτειών χαμηλής κάλυψης (σπαράγγια, κηπευτικά κ.λπ.) Αντιπαγετική προστασία σε δενδρώδεις καλλιέργειες Αντιπαγετική προστασία ιχθυοπαραγωγικών μονάδων Καλλιέργεια φυκιών υψηλής διατροφικής αξίας, αλλά και ελαιούχων για παραγωγή βιοκαυσίμων Θέρμανση κλιματισμό εγκαταστάσεων ζωικού κεφαλαίου Ξήρανση αφυδάτωση αγροτικών προϊόντων Ξήρανση και παραγωγή βιοαιθανόλης και βιοκαυσίμων Τηλεθέρμανση 46
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Συνεχή και σταθερή παροχή ενέργειας, μικρό λειτουργικό κόστος - υψηλό δείκτη διαθεσιμότητας Τοπική αξιοποίηση - Δημιουργία τοπικών ενεργειακών κέντρων Συμβολή στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη Δυνατότητα ηλεκτροπαραγωγής & θερμότητας Μικρής κλίμακας, χαμηλής όχλησης, υποδομές Σημαντικές προοπτικές αξιοποίησης στη σύγχρονη γεωργία, αγροτοβιομηχανία, υδατοκαλλιέργειες, αστικές και βιομηχανικές χρήσεις Απεξάρτηση από συμβατικά καύσιμα Ανταγωνιστικότητα μέσω χαμηλού ενεργειακού κόστους Φιλική προς το περιβάλλον Ώριμη τεχνολογία 47
ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ Πρόσβαση της περιοχής στο δίκτυο φυσικού αερίου Ρόλος της περιοχής στα ενεργειακά δίκτυα 48
ΛΙΓΝΙΤΗΣ Περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την καύση του λιγνίτη Αποκατάσταση περιοχών ορυχείων 49
ΕΙΔΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΠΧΣΑΑ ΑΠΕ Διαμόρφωση πολιτικής χωροθέτησης έργων ΑΠΕ ΣΤΟΧΟΙ Κριτήρια χωροθέτησης (βιωσιμότητα εγκαταστάσεων ΑΠΕ, ένταξη στο περιβάλλον) Ανταπόκριση στους ενεργειακούς στόχους της χώρας Κριτήρια χωροθέτησης ΑΠΕ στην επικράτεια Διαθέσιμο δυναμικό ΑΠΕ 50
ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΠΕ Αιολική Ηλιακή Γεωθερμική Βιομάζα Υδροηλεκτρική (βλ. Ειδικό Πλαίσιο για τις ΑΠΕ) ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ (ΝΟΜΟΙ ΠΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΝΤΑΙ) 51
ΕΘΝΙΚΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ (ΕΠΣΕ) - ΥΠΕΚΑ Εργαλείο για την: http://www.ypeka.gr/ Παροχή Ενεργειακών Πληροφοριών στο κοινό Υποστήριξη λήψης αποφάσεων σε θέματα Ενεργειακής Πολιτικής και Σχεδιασμού 52
ΕΘΝΙΚΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Βάση δεδομένων με περιγραφικές πληροφορίες που σχετίζονται µε την ενέργεια (οργανισμοί, νομοθεσία, πρότυπα) Βάση δεδομένων με στατιστικές πληροφορίες π.χ. παραγωγή, κατανάλωση ενέργειας Σύστημα Γεωγραφικών Πληροφοριών (ΣΓΠ) διαχείριση χωρικών πληροφοριών που σχετίζονται µε το ενεργειακό σύστημα (χάρτες ενεργειακών δικτύων, θέσεις εγκαταστάσεων, κοιτάσματα φυσικών πόρων που σχετίζονται με την ενέργεια), χάρτες δυναμικού των ΑΠΕ 53
ΕΘΝΙΚΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Χάρτης 11.5: Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα για την Ενέργεια Πηγή: http://195.251.42.2/cgi-bin/nisehist.sh?objtype=enexart 54
ΕΘΝΙΚΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ - ΑΠΕ Χάρτης 11.6: Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα για την Ενέργεια Πηγή: http://195.251.42.2/cgi-bin/nisehist.sh?objtype=enexart 55
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΝΑ ΝΟΜΟ ΕΠΣΕ - ΚΑΠΕ ΑΙΟΛΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ Πρότυπο εν δυνάμει παραγωγής βιομάζας Χωρική διάρθρωση αγροτικού τομέα Χάρτης 11.7: Οι ΑΠΕ στην Περιφέρεια Ηπείρου Πηγή: Στρατηγέα, 2010 56
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΠΧΣ&ΑΑ (2008), Έγκριση Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, Αρ. Φύλλου 128, 3 Ιουλίου 2008, Αθήνα. Ασημακόπουλος, Ι. (2007), ΕΠΧΣ&ΑΑ-ΑΠΕ - Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (Ν. 2742/1999), A ΦΑΣΗ: ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ. Ασημακόπουλος, Ι. (2007), Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του ΕΠΧΣ&ΑΑ-ΑΠΕ, Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, Αθήνα. 57
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Στρατηγέα, Α. (2010), Βιώσιμες Ενεργειακά Κοινότητες - Μία Σχεδιαστική Πρόκληση για τις Ορεινές Περιοχές, Πρακτικά 6ου Διεπιστημονικού Διαπανεπιστημιακού Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. με θέμα H Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη των Ορεινών Περιοχών. Διεπιστημονικές Έρευνες, Μελέτες και Συμβολές, Έργα, Δράσεις, Στρατηγικές, Πολιτικές, Εφαρμογές, Προοπτικές, Δυνατότητες και Περιορισμοί, 16-19 Σεπτεμβρίου, Μέτσοβο (http://www.ntua.gr/mirc/6th_conference/6th_conference_pre sentations. html). http://www.ypeka.gr/ Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα για την Ενέργεια - http://195.251.42.2/cgi-bin/nisehist.sh?objtype=enexart 58
ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα ΕΜΠ» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του υλικού Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους 59