ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 2.2.2016 COM(2016) 42 final 2016/0021 (NLE) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με τη σύναψη της σύμβασης της Μιναμάτα για τον υδράργυρο EL EL
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Η σύμβαση της Μιναμάτα για τον υδράργυρο (εφεξής «σύμβαση της Μιναμάτα» ή «η σύμβαση») που έχει συναφθεί υπό την αιγίδα του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP) αποτελεί το βασικό διεθνές νομικό πλαίσιο για τη συνεργασία και τη λήψη μέτρων για τον έλεγχο και περιορισμό της χρήσης και των ανθρωπογενών εκπομπών υδραργύρου και ενώσεων υδραργύρου στον αέρα, το νερό και το έδαφος. Ο υδράργυρος έχει αναγνωριστεί ως παγκόσμια απειλή για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Η έκθεση σε υψηλά επίπεδα υδραργύρου, συμπεριλαμβανομένης της έκθεσης μέσω της κατανάλωσης μολυσμένων ψαριών και θαλασσινών, μπορεί να προκαλέσει βλάβη στον εγκέφαλο, τους πνεύμονες, τους νεφρούς και στο ανοσοποιητικό σύστημα. Ο υδράργυρος χαρακτηρίζεται από τη διασυνοριακή του φύση, αφού οι εκπομπές μπορούν να διανύσουν χιλιάδες χιλιόμετρα μέσω του αέρα και του νερού από τον τόπο στον οποίο σημειώθηκαν. Στην ΕΕ, εκτιμάται ότι το 40 % έως 80 % των συνολικών εναποθέσεων υδραργύρου προέρχεται από τρίτες χώρες, συμπεριλαμβανομένου ενός μεγάλου μέρους από την Ανατολική και τη Νοτιοανατολική Ασία. Η σύμβαση εγκρίθηκε και κατατέθηκε προς υπογραφή στην διάσκεψη των πληρεξουσίων στη πόλη Κουμαμότο της Ιαπωνίας τον Οκτώβριο του 2013. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και είκοσι ένα κράτη μέλη υπέγραψαν τη σύμβαση στις 10 Οκτωβρίου 2013, ενώ η Κροατία, η Κύπρος, η Λετονία και η Πολωνία την υπέγραψαν στις 24 Σεπτεμβρίου 2014, και η Μάλτα στις 8 Οκτωβρίου 2014 1. Η σύμβαση εξετάζει ολόκληρο τον κύκλο ζωής του υδραργύρου με στόχο την προστασία της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος. Καθορίζει περιορισμούς σχετικά με την πρωτογενή εξόρυξη και το διεθνές εμπόριο υδραργύρου, απαγορεύει την παρασκευή, την εισαγωγή και την εξαγωγή ενός μεγάλου φάσματος προϊόντων με προσθήκη υδραργύρου, προβλέπει απαγορεύσεις ή όρους λειτουργίας για διάφορες διαδικασίες παραγωγής στις οποίες χρησιμοποιείται υδράργυρος και επιδιώκει να αποθαρρύνει νέες χρήσεις υδραργύρου σε προϊόντα και βιομηχανικές διεργασίες. Επιπλέον, η σύμβαση προβλέπει τη λήψη μέτρων για τον περιορισμό των εκπομπών υδραργύρου από τη βιοτεχνική και μικρής κλίμακας εξόρυξη χρυσού (εφεξής «ASGM») και τις μεγάλες βιομηχανικές δραστηριότητες, μεταξύ άλλων με τη χρήση βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών. Η σύμβαση απαιτεί, επίσης, η προσωρινή αποθήκευση και η διαχείριση αποβλήτων υδραργύρου να πραγματοποιούνται με περιβαλλοντικά ορθό τρόπο. Η ΕΕ έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο κατά τα τελευταία 10 έτη στην αντιμετώπιση του υδραργύρου στο εσωτερικό της, ύστερα από τη θέσπιση, το 2005, της κοινοτικής στρατηγικής για τον υδράργυρο (εφεξής «η στρατηγική») 2, όπως υποστηρίχθηκε από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης 3 και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 4. Η στρατηγική 1 2 3 4 Μολονότι η Εσθονία και η Πορτογαλία δεν έχουν υπογράψει τη σύμβαση, έχουν εκφράσει τη δέσμευσή τους να την επικυρώσουν. Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο «Κοινοτική στρατηγική για τον υδράργυρο», της 28ης Ιανουαρίου 2005, COM(2005) 20 τελικό. Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την κοινοτική στρατηγική για τον υδράργυρο, 2670ή σύνοδος του Συμβουλίου Περιβάλλοντος, 24.6.2005. Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την κοινοτική στρατηγική για τον υδράργυρο, P6_TA(2006)0078, 14.3.2006 EL 2 EL
αποτελείται από 20 δράσεις που στοχεύουν στη μείωση των εκπομπών υδραργύρου και στη μείωση της προσφοράς και ζήτησης υδραργύρου. Υπογραμμίζει το διασυνοριακό χαρακτήρα των εκπομπών υδραργύρου και την ανάγκη για δράση σε παγκόσμιο επίπεδο, με επτά από τις δράσεις της να εστιάζουν στην ανάγκη για τη στήριξη και την προώθηση διεθνών ενεργειών. Η επανεξέταση της στρατηγικής το 2010 5 υπενθυμίζει ότι η έκθεση του περιβάλλοντος και των πολιτών στην ΕΕ δεν μπορεί να μειωθεί σε αποδεκτό επίπεδο μόνο με την άσκηση εθνικών πολιτικών και ότι, επομένως, είναι αναγκαίο να αναληφθεί συντονισμένη διεθνής δράση για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος του υδραργύρου. Όπως και η αρχική στρατηγική του 2005, η επανεξέταση αυτή υποστηρίχθηκε επίσης από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης 6 το οποίο επιβεβαίωσε την ανάγκη ελαχιστοποίησης και, όπου είναι εφικτό, εξάλειψης, σε παγκόσμιο επίπεδο, των ανθρωπογενών εκπομπών υδραργύρου στον αέρα, το νερό και το έδαφος, καθώς και, για το σκοπό αυτό, ότι η ΕΕ πρέπει να εντείνει τις διεθνείς της προσπάθειες για τον περιορισμό των εκπομπών υδραργύρου και της έκθεσης σε παγκόσμια κλίμακα. Λαμβάνοντας υπόψη ότι το Διοικητικό Συμβούλιο του UNEP δρομολόγησε το 2009 τη διεθνή διαδικασία για την ανάπτυξη ενός παγκόσμια δεσμευτικού νομικού μέσου, με απόφαση του Συμβουλίου της 6ης Δεκεμβρίου 2010 εξουσιοδοτείται η Ένωση να συμμετέχει σε αυτή τη διαδικασία 7. Η ΕΕ διαδραμάτισε βασικό ρόλο, όχι μόνο στην προώθηση αυτών των διαπραγματεύσεων, αλλά και επηρεάζοντας την έκβασή τους καθ όλη τη διάρκεια των έξι συνόδων της Διακυβερνητικής Επιτροπής Διαπραγματεύσεων (2010-2014). Παράλληλα με την προτεινόμενη απόφαση, η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη μεταφορά του περιορισμένου αριθμού διατάξεων της σύμβασης που δεν εφαρμόζονται ακόμη στη νομοθεσία της ΕΕ, οι οποίες προσδιορίζονται στην έκθεση εκτίμησης επιπτώσεων που συνοδεύει την εν λόγω πρόταση 8. Σύμφωνα με το άρθρο 30, η Σύμβαση της Μιναμάτα υπόκειται σε κύρωση, αποδοχή ή έγκριση από κράτη και από οργανισμούς περιφερειακής οικονομικής ολοκλήρωσης. Η κατάθεση των εγγράφων κύρωσης, αποδοχής ή έγκρισης της Σύμβασης της Μιναμάτα από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της θα πρέπει να γίνει συλλογικά και με συντονισμένο τρόπο, έτσι ώστε να διασφαλιστεί, στο μέτρο του δυνατού, ότι η σύμβαση θα τεθεί σε ισχύ τόσο για την ΕΕ όσο και για τα κράτη μέλη της ταυτόχρονα. Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, είναι σκόπιμο για την Ευρωπαϊκή Ένωση να εγκρίνει τη σύμβαση. Το κείμενο της Σύμβασης της Μιναμάτα επισυνάπτεται στην παρούσα απόφαση. 5 6 7 8 Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο «Επανεξέταση της κοινοτικής στρατηγικής για τον υδράργυρο», της 7ης Δεκεμβρίου 2010, COM(2005) 723 τελικό. Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την επανεξέταση της κοινοτικής στρατηγικής για τον υδράργυρο, 3075η σύνοδος του Συμβουλίου Περιβάλλοντος, 14.3.2011. Απόφαση του Συμβουλίου σχετικά με τη συμμετοχή της Ένωσης σε διαπραγματεύσεις για τη θέσπιση νομικά δεσμευτικής πράξης για τον υδράργυρο σε συνέχεια της απόφασης 25/5 του Διοικητικού Συμβουλίου του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP), 6 Δεκεμβρίου 2010, 16632/10. Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής, εκτίμηση επιπτώσεων που συνοδεύει τα έγγραφα Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τον υδράργυρο και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1102/2008 και Πρόταση απόφασης του Συμβουλίου σχετικά με τη σύναψη της Σύμβασης της Μιναμάτα για τον υδράργυρο, SWD(2016) 17 final. EL 3 EL
2016/0021 (NLE) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με τη σύναψη της σύμβασης της Μιναμάτα για τον υδράργυρο ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 192 παράγραφος 1, σε συνδυασμό με το άρθρο 218 παράγραφος 6 στοιχείο α), Έχοντας υπόψη την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Έχοντας υπόψη την έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Εκτιμώντας τα ακόλουθα: (1) Σύμφωνα με την απόφαση του Συμβουλίου της 23ης Σεπτεμβρίου 2013 9, η Σύμβαση της Μιναμάτα για τον υδράργυρο («η σύμβαση») υπεγράφη από την Ένωση στις 10 Οκτωβρίου 2013, με την επιφύλαξη της σύναψής της σε μεταγενέστερη ημερομηνία. (2) Η σύμβαση για τον υδράργυρο εγκρίθηκε στη Γενεύη στις 19 Ιανουαρίου 2013. Η σύμβαση παρέχει ένα πλαίσιο για τον έλεγχο και τον περιορισμό της χρήσης και των ανθρωπογενών εκπομπών και εκλύσεων υδραργύρου και ενώσεων υδραργύρου στον αέρα, το νερό και το έδαφος με σκοπό την προστασία της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος. (3) Ο υδράργυρος είναι ουσία που χαρακτηρίζεται από τη διασυνοριακή της φύση. Επομένως, είναι απαραίτητο να εξασφαλιστεί η προστασία των πολιτών και του περιβάλλοντος εντός της Ένωσης, συμπληρωματικά με τα εθνικά μέτρα. (4) Το έβδομο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον 10 καθορίζει τον μακροπρόθεσμο στόχο για ένα μη τοξικό περιβάλλον και αναφέρει, για το σκοπό αυτό, ότι απαιτείται η ανάληψη δράσης για να διασφαλιστεί έως το 2020 η ελαχιστοποίηση των σημαντικών δυσμενών επιδράσεων των χημικών ουσιών στην ανθρώπινη υγεία και στο περιβάλλον. (5) Η κοινοτική στρατηγική του 2005 για τον υδράργυρο 11, όπως επανεξετάστηκε το 2010 12, αποσκοπεί στη μείωση των εκπομπών υδραργύρου, στη μείωση της προσφοράς και ζήτησης υδραργύρου, στην προστασία από την έκθεση στον υδράργυρο και στην προαγωγή της διεθνούς δράσης για τον υδράργυρο. 9 Απόφαση του Συμβουλίου, της 23ης Σεπτεμβρίου 2013, σχετικά με την υπογραφή εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης της Σύμβασης της Μιναμάτα για τον υδράργυρο (έγγρ. 11995/13). 10 Απόφαση αριθ. 1386/2013/EE του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Νοεμβρίου 2013, σχετικά με γενικό ενωσιακό πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον έως το 2020 «Ευημερία εντός των ορίων του πλανήτη μας» (ΕΕ L 354 της 28.12.2013, σ. 171). 11 Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο «Κοινοτική στρατηγική για τον υδράργυρο», της 28ης Ιανουαρίου 2005 [COM(2005) 20 τελικό]. 12 Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο «Επανεξέταση της κοινοτικής στρατηγικής για τον υδράργυρο», της 7ης Δεκεμβρίου 2010 [COM(2005) 723 τελικό]. EL 4 EL
(6) Το Συμβούλιο επιβεβαιώνει την προσήλωσή του στον καθολικό στόχο προστασίας της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος από τις εκλύσεις υδραργύρου και ενώσεών του με την ελαχιστοποίηση και, ει δυνατόν, την ολοσχερή εξάλειψη των παγκόσμιων ανθρωπογενών εκλύσεων υδραργύρου στον αέρα, το νερό και το έδαφος 13. Η σύμβαση συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων αυτών. (7) Ως εκ τούτου, η σύμβαση θα πρέπει να εγκριθεί εξ ονόματος της Ένωσης, ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ: Άρθρο 1 Εγκρίνεται, εξ ονόματος της Ένωσης, η Σύμβαση της Μιναμάτα για τον υδράργυρο (η «σύμβαση»). Το κείμενο της σύμβασης επισυνάπτεται στην παρούσα απόφαση. Άρθρο 2 Ο πρόεδρος του Συμβουλίου ορίζει το πρόσωπο που εξουσιοδοτείται να προβεί, εξ ονόματος της Ένωσης, στην κατάθεση του εγγράφου έγκρισης που προβλέπεται στο άρθρο 1 της σύμβασης, με σκοπό να εκφραστεί η συναίνεση της Ένωσης να δεσμευθεί από τη σύμβαση. Άρθρο 3 Η παρούσα απόφαση αρχίζει να ισχύει την ημέρα της έκδοσής της. Βρυξέλλες, Για το Συμβούλιο Ο Πρόεδρος 13 Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την επανεξέταση της κοινοτικής στρατηγικής για τον υδράργυρο, 3075η σύνοδος του Συμβουλίου Περιβάλλοντος, 14 Μαρτίου 2011. EL 5 EL