ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Α. Να μεταφράσετε το κείμενο που σας δίνεται. Ότι λοιπόν δεν είναι δίκαιο οι ισχυροί να εξουσιάζουν τους αδύναμους, και σε εκείνα τα χρόνια τυχαίνει να το έχουμε αναγνωρίσει, και τώρα κατά την εγκαθίδρυση του πολιτεύματος από εμάς και ότι δεν θα μπορέσουμε να εγκαθιδρύσουμε αυτή την ηγεμονία, νομίζω ότι γρήγορα θα το δηλώσω. Αν δηλαδή δεν μπορέσαμε να (τη) διατηρήσουμε με δέκα χιλιάδες τάλαντα, πώς θα μπορέσουμε να την αποκτήσουμε με τη σημερινή φτώχεια, και μάλιστα έχοντας τις συνήθειες όχι εκείνες με τις οποίες την αποκτήσαμε αλλά εκείνες με τις οποίες τη χάσαμε; Ότι λοιπόν ούτε κι αν (αυτή) προσφερόταν στην πόλη συμφέρει να τη δεχτεί, μου φαίνεται ότι πολύ γρήγορα θα (το) καταλάβετε από τα εξής. Περισσότερο όμως επιθυμώ να πω πρώτα λίγα λόγια και για αυτά γιατί φοβάμαι μήπως επειδή κατακρίνω πολλούς δώσω την εντύπωση σε κάποιους ότι έχω θέσει ως στόχο (μου) να κατηγορώ την πόλη. Β. Για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου να γράψετε τον τύπο που σας ζητείται: κρείττους: ο ίδιος τύπος στο θετικό βαθμό: ἀγαθοὺς ταύτην: ο ίδιος τύπος στο ουδέτερο γένος: τοῦτο ταλάντων: η δοτική πληθυντικού αριθμού: τοῖς ταλάντοις ἤθεσιν: η κλητική ενικού αριθμού: (ὦ) ἦθος τισὶ: η ονομαστική πληθυντικού στο ουδέτερο γένος: τινὰ και ἄττα τυγχάνομεν: ο ίδιος τύπος στον αόριστο β : ἐτύχομεν κτήσασθαι: το β πληθυντικό ευκτικής ενεστώτα: κτῷσθε χρώμενοι: το β ενικό προστακτικής ενεστώτα: χρῶ συμφέρει: το γ ενικό οριστικής μέλλοντα: συνοίσει κατηγορεῖν: το γ πληθυντικό οριστικής παρατατικού: κατηγόρουν Γα) Να χαρακτηριστούν συντακτικά οι παρακάτω όροι και να αναφέρετε ποιον όρο προσδιορίζουν: τῶν ἡττόνων, ἐγνωκότες, καταστήσασθαι, τῇ πόλει, τάχιστ(α), μικρὰ, τισὶ. τῶν ἡττόνων: αντικείμενο του απαρεμφάτου ἄρχειν. Σελίδα 6 από 11
ἐγνωκότες: κατηγορηματική μετοχή από το ρήμα τυγχάνομεν, που αναφέρεται στο ενν. υποκείμενο του ρήματος ἡμεῖς. καταστήσασθαι: τελικό απαρέμφατο ως αντικείμενο στο ρήμα ἄν δυνηθείημεν (ταυτοπροσωπία). τῇ πόλει: αντικείμενο του ρήματος συμφέρει. τάχιστα: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ἄν καταμαθεῖν. μικρὰ: αντικείμενο σύστοιχο του απαρεμφάτου προειπεῖν. τισὶ: δοτική προσωπική του κρίνοντος προσώπου από το ρήμα δόξω. Γβ) ὡς τοίνυν οὐδὲ δέξασθαι πόλεως κατηγορεῖν: Στο συγκεκριμένο απόσπασμα να βρείτε τις δευτερεύουσες προτάσεις που υπάρχουν και να τις χαρακτηρίσετε πλήρως συντακτικά. ΑΠΑΝΤΗΣΗ ὡς τοίνυν οὐδὲ δέξασθαι διδομένην τῇ πόλει συμφέρει: δευτερεύουσα ονοματική ειδική πρόταση η οποία εισάγεται με τον ειδικό σύνδεσμο ὡς γιατί δηλώνει υποκειμενική κρίση. Εξαρτάται από δοξαστικό ρήμα (δοκεῖτε) και εκφέρεται με οριστική (συμφέρει) γιατί δηλώνει το πραγματικό. Συντακτικά λειτουργεί ως αντικείμενο στο ρήμα της κύριας πρότασης δοκεῖτε. μὴ διὰ τὸ πολλοῖς ἐπιτιμᾶν δόξω τισὶ προῃρῆσθαι τῆς πόλεως κατηγορεῖν: δευτερεύουσα ονοματική ενδοιαστική πρόταση η οποία εισάγεται με τον σύνδεσμο μὴ γιατί δηλώνει φόβο μήπως γίνει κάτι ανεπιθύμητο. Εξαρτάται από ρήμα φόβου (δέδοικα) και εκφέρεται με υποτακτική (δόξω) γιατί δηλώνει φόβο προσδοκώμενο. Συντακτικά λειτουργεί ως αντικείμενο στο ρήμα της κύριας πρότασης δέδοικα. Δ. Να αναφέρετε λαμβάνοντας υπόψη το κείμενο, με ποια επιχειρήματα αποδεικνύει ο ρήτορας ότι δεν θα μπορέσουν να αποκτήσουν οι Αθηναίοι την ηγεμονία που είχαν στο παρελθόν. ΑΠΑΝΤΗΣΗ Ο ρήτορας Ισοκράτης στο συγκεκριμένο απόσπασμα επιχειρηματολογεί αναφέροντας ότι η Αθήνα δεν θα μπορέσει να ξαναδημιουργήσει την ηγεμονία που είχε στο παρελθόν για τους εξής λόγους: Η απόκτηση και η διατήρηση της ηγεμονίας απαιτούν πολύ ισχυρή οικονομία, ενώ τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο στην Αθήνα η οικονομική κατάσταση δεν ήταν καθόλου ανθηρή, αλλά πολύ δύσκολη. Στο παρελθόν βέβαια η Αθήνα είχε πολύ ισχυρή οικονομία, λόγω της ηγεμονικής της θέσης στη συμμαχία, δεν κατόρθωσε όμως να τη συντηρήσει. Επομένως με αυτά τα πενιχρά μέσα που διαθέτει η διατήρηση της ηγεμονίας είναι αδύνατη. Επιπλέον, ένας από τους λόγους που η Αθήνα έχασε την ηγεμονική της θέση ήταν η σκληρή συμπεριφορά απέναντι στους συμμάχους της, κάτι που εξακολουθεί να εφαρμόζει. Επομένως ακόμη κι αν καταφέρει να Σελίδα 7 από 11
ανακαταλάβει την εξουσία, η απώλειά της πρέπει να θεωρείται σίγουρη, αφού θα υπάρχει η αντίδραση των άλλων πόλεων. Ασκήσεις γραμματικής 4. Να γράψετε τις πτώσεις που ζητούνται στα παρακάτω ουσιαστικά: Γενική ενικού Κλητική ενικού Δοτική πληθυντικού ὁ γονεὺς τοῦ γονέως (ὦ) γονεῦ τοῖς γονεῦσι(ν) ἡ γαλῆ τῆς γαλῆς (ὦ) γαλῆ ταῖς γαλαῖς ὁ ἥρως τοῦ ἥρωος (ὦ) ἥρως τοῖς ἥρωσι(ν) τὸ ἄστυ τοῦ ἄστεως (ὦ) ἄστυ τοῖς ἄστεσι(ν) ἡ νὺξ τῆς νυκτὸς (ὦ) νὺξ ταῖς νυξὶ(ν) ὁ χειμὼν τοῦ χειμῶνος (ὦ) χειμὼν τοῖς χειμῶσι(ν) 5. Να επαναδιατυπώσετε τις επόμενες προτάσεις, αντικαθιστώντας τον παθητικό μέλλοντα με τον παθητικό αόριστο και αντιστρόφως: 1. Οὗτοι ἐν καλῇ πολιτείᾳ ἐτράφησαν. Οὗτοι ἐν καλῇ πολιτείᾳ τραφήσονται. 2. Ὁ καρπὸς τῆς σοφίας οὔποτε διαφθαρήσεται. Ὁ καρπὸς τῆς σοφίας οὔποτε διεφθάρη. 3. Παῖς ποτε λουόμενος ἔν τινι ποταμῷ ἐκινδύνευσεν ἀποπνιγῆναι. Παῖς ποτε λουόμενος ἔν τινι ποταμῷ ἐκινδύνευσεν ἀποπνιγήσεσθαι. 4. Οὐκ ἀποτραπήσονται τῶν κινδύνων καίπερ τὰ δεινὰ σαφέστατα γιγνώσκοντες. Οὐκ ἀπετράπησαν τῶν κινδύνων καίπερ τὰ δεινὰ σαφέστατα γιγνώσκοντες. 5. Καταληφθήσονται ὑπὸ τῶν Ἀθηναίων ἐν τῇ νήσῳ. Κατελήφθησαν ὑπὸ τῶν Ἀθηναίων ἐν τῇ νήσῳ. 6. Οἱ Λακεδαιμόνιοι ὑπ αὐτῶν μόνον τῶν ἀδικηθέντων ἐκολάσθησαν. Οἱ Λακεδαιμόνιοι ὑπ αὐτῶν μόνον τῶν ἀδικηθέντων κολασθήσονται. Σελίδα 8 από 11
6. Να αντικατασταθούν εγκλιτικά τα παρακάτω ρήματα: ἀπέλαβες, κινοῖ, νίκησον, ζῆτε. Οριστική ἀπέλαβες κινεῖ ἐνίκησας ζῆτε Υποτακτική ἀπολάβῃς κινῇ νικήσῃς ζῆτε Ευκτική ἀπολάβοις κινοῖ / κινοίη νικήσαις / νικήσειας ζῷτε Προστακτική ἀπόλαβε κίνει νίκησον ζῆτε Ασκήσεις συντακτικού 1. Οι παρακάτω προτάσεις περιέχουν όλες κάποιο λάθος. Αφού το βρείτε, να δώσετε την αντίστοιχη σωστή απάντηση. 1. Οἱ δικασταὶ ἤκουσαν τῶν μαρτύρων λεγόντων. λεγόντων: είναι κατηγορηματική μετοχή από το ρήμα ἤκουσαν, γενική απόλυτη. λεγόντων: είναι κατηγορηματική μετοχή από το ρήμα ἤκουσαν, που αναφέρεται στο αντικείμενο του ρήματος τῶν μαρτύρων. 2. Σκέψασθε εἰ ἄρα ἐπ' ἀνδρείᾳ ὑμῖν μέγα φρονητέον. ὑμῖν: είναι δοτική προσωπική του κρίνοντος προσώπου από το φρονητέον. ὑμῖν: είναι δοτική προσωπική του ενεργούντος προσώπου από το φρονητέον. 3. Ξενοφῶν ἥρετο Κῦρον εἴ τι παραγγέλλοι. εἴ τι παραγγέλλοι: είναι δευτερεύουσα ονοματική πλάγια ερωτηματική πρόταση, μερικής άγνοιας. εἴ τι παραγγέλλοι: είναι δευτερεύουσα ονοματική πλάγια ερωτηματική πρόταση, ολικής άγνοιας. 4. Μελάνιππον ἀποστέλλει, ἄνδρα Σπαρτιάτην. ἄνδρα: είναι ομοιόπτωτος ονοματικός προσδιορισμός, επεξήγηση στο Μελάνιππον. ἄνδρα: είναι ομοιόπτωτος ονοματικός προσδιορισμός, παράθεση στο Μελάνιππον. 5. Ἀθηναῖοι τοὺς Μεγαρεῖς ἐνόμιζον συμμάχους πιστοὺς καὶ στρατιώτας γενναίους. τοὺς Μεγαρεῖς: είναι κατηγορούμενο στο συμμάχους. τοὺς Μεγαρεῖς: είναι αντικείμενο στο ρήμα ἐνόμιζον. Σελίδα 9 από 11
6. Παρασκευαζόμενοι ταῦτα ὅλην τὴν ἡμέραν διετέλεσαν οἱ Ἀθηναῖοι. Παρασκευαζόμενοι: είναι επιρρηματική χρονική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος. Παρασκευαζόμενοι: είναι κατηγορηματική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος. 7. Φοβερόν ἐστι γὰρ μὴ στερηθῶσι τῆς ἀρχῆς. μὴ στερηθῶσι τῆς ἀρχῆς: είναι δευτερεύουσα ονοματική ενδοιαστική πρόταση, ως αντικείμενο στο ἐστί. μὴ στερηθῶσι τῆς ἀρχῆς: είναι δευτερεύουσα ονοματική ενδοιαστική πρόταση, ως υποκείμενο στην απρόσωπη έκφραση φοβερόν ἐστι. 8. Εὐδαίμων μοι ἐφαίνετο ὁ ἀνήρ. μοι: είναι δοτική προσωπική χαριστική από το εὐδαίμων. μοι: είναι δοτική προσωπική του κρίνοντος προσώπου από το ρήμα ἐφαίνετο. 9. Πᾶς ἐλεύθερος ἑνὶ δοῦλός ἐστι, τῷ νόμῳ. τῷ νόμῳ: είναι ομοιόπτωτος ονοματικός προσδιορισμός, παράθεση στο ἑνί. τῷ νόμῳ: είναι ομοιόπτωτος ονοματικός προσδιορισμός, επεξήγηση στο ἑνί. 10. Πᾶς ὁ παρὼν φόβος λέλυται. ὁ παρὼν: είναι επιθετική μετοχή, ως υποκείμενο του ρήματος λέλυται. ὁ παρὼν: είναι επιθετική μετοχή, ως επιθετικός προσδιορισμός στο φόβος. 11. Ἀχιλλεὺς ἐποιήθη ὑπὸ Ὁμήρου ἀμείνων Ὀδυσσέως. ὑπὸ Ὁμήρου: είναι εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του αναγκαστικού αιτίου από το ἐποιήθη. ὑπὸ Ὁμήρου: είναι εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου από το ἐποιήθη. 12. Πυνθάνομαι ὅτι τὸ ὄρος οὐκ ἄβατόν ἐστι. ὅτι τὸ ὄρος οὐκ ἄβατόν ἐστι: είναι δευτερεύουσα ονοματική ειδική πρόταση που δηλώνει υποκειμενική κρίση. ὅτι τὸ ὄρος οὐκ ἄβατόν ἐστι: είναι δευτερεύουσα ονοματική ειδική πρόταση που δηλώνει αντικειμενική κρίση. 13. Ὁ κατὰ λόγον ζῶν μέτοχος σοφίας ἐστί. σοφίας: είναι ετερόπτωτος ονοματικός προσδιορισμός, γενική υποκειμενική στο μέτοχος. σοφίας: είναι ετερόπτωτος ονοματικός προσδιορισμός, γενική αντικειμενική στο μέτοχος. Σελίδα 10 από 11
14. Τόδε δὲ σκόπει, ἐάν ἄρα καὶ σοὶ ἀρέσῃ. ἐάν ἄρα καὶ σοὶ ἀρέσῃ: είναι δευτερεύουσα ονοματική πλάγια ερωτηματική πρόταση, ολικής άγνοιας, ως αντικείμενο στο ρήμα σκόπει. ἐάν ἄρα καὶ σοὶ ἀρέσῃ: είναι δευτερεύουσα ονοματική πλάγια ερωτηματική πρόταση, ολικής άγνοιας, ως επεξήγηση στο τόδε. 15. Χρὴ τοὺς ἔχοντας νοῦν περὶ πλείστου ποιεῖσθαι. τοὺς ἔχοντας: είναι επιθετική μετοχή, ως υποκείμενο του ρήματος χρή. τοὺς ἔχοντας: είναι επιθετική μετοχή, ως υποκείμενο του τελικού απαρεμφάτου ποιεῖσθαι. 2. Στις παρακάτω προτάσεις να βρείτε το είδος των απαρεμφάτων, το υποκείμενό τους (ταυτοπροσωπία ετεροπροσωπία) και το συντακτικό τους ρόλο: Ἐνόμιζε τὰ χρήματα ἀπολωλέναι ἐπὶ τῆς νεὼς τῆς διαφθαρείσης. ἀπολωλέναι: ειδικό απαρέμφατο ως αντικείμενο του ρήματος ἐνόμιζε υποκείμενό του: τὰ χρήματα (ετεροπροσωπία) Οἱ ἄριστοι ἄνδρες παρακελεύονται τοῖς πολίταις ὁμονοεῖν. ὁμονοεῖν: τελικό απαρέμφατο ως άμεσο αντικείμενο του ρήματος παρακελεύονται - υποκείμενό του: τοὺς πολίτας (ετεροπροσωπία) Οὗτος μαθήσεται μὴ ἐπιβουλεύειν τοῖς ἀσθενεστέροις. μὴ ἐπιβουλεύειν: τελικό απαρέμφατο ως αντικείμενο του ρήματος μαθήσεται - υποκείμενό του: οὗτος (ταυτοπροσωπία) Ὁ πατὴρ καὶ ἡ μήτηρ εὐδαίμονά σε ἐπιθυμοῦσι γενέσθαι. γενέσθαι: τελικό απαρέμφατο ως αντικείμενο του ρήματος ἐπιθυμοῦσι - υποκείμενό του: σε (ετεροπροσωπία) Λέγεται Ξέρξην ἄνουν καὶ εὐήθη εἶναι. εἶναι: ειδικό απαρέμφατο ως υποκείμενο του απροσώπου ρήματος λέγεται - υποκείμενό του: Ξέρξην (ετεροπροσωπία) Σελίδα 11 από 11