1 ΕΡΓΟΜΕΤΡΙΑ Διάλεξη 11 η Βασίλειος Σπ. Τράνακας MSc Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Καθ. Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού
Σωματομετρία 2 Η σωματική διάσταση, η σωματικές αναλογίες και η σωματική σύσταση, καθορίζουν την εικόνα του ατόμου και σχετίζονται με την υγεία και την απόδοση. Ο λόγος σωματικής μάζας / επιφάνεια σώματος αποτελεί δείκτη θερμοαντοχής όταν το σώμα εκτίθεται στο κρύο. Διάφοροι σωματομετρικοί δείκτες καθορίζουν το επίπεδο βιολογικής ωρίμανσης.
Σωματική σύσταση 3 Κατά μέσο όρο το ανθρώπινο σώμα ενός άρρενος αποτελείται κυρίως από: νερό (64%) πρωτεΐνες (20%) λίπος (11%) μέταλλα- άλατα (4%) υδατάνθρακες (1%)
4 Κατανομή λίπους σε διάφορους ιστούς
5 BMI- Ρυθμός θνησιμότητας
Βιολογική- σκελετική ηλικία 6 Η βιολογική ή σκελετική ηλικία η οποία επηρεάζει την απόδοση / επίδοση ενός ατόμου καθορίζεται με ακτινογραφία της άκρας χείρας αξιολογώντας το στάδιο οστικής ανάπτυξης.
7 Σωματότυποι παχυσαρκία - επικινδυνότητα
8 Ανατομικές περιοχές μέτρησης περιφερειών μέσης - ισχύων
9 Επικινδυνότητα εμφάνισης ασθένειας - BMI περιφέρεια μέσης
Σωματική πυκνότητα 10 Η μέτρηση της σωματικής πυκνότητας είναι ένας χρήσιμος βιολογικός δείκτης αντιπροσωπευτικός της σωματικής σύστασης του ατόμου. Η σύσταση σώματος μπορεί να προκύψει άμεσα μόνο από ιστολογικές αναλύσεις.
Σύσταση σώματος 11 Έμμεσα μπορεί να προκύψει χρησιμοποιώντας τις παρακάτω μεθόδους: Υδροπυκνομετρία Αεροπληθυσμογραφία Απεικόνιση σώματος Υποδοριο- μέτρηση
Υδροπυκνομετρία 12 Πυκνομέτρηση σώματος εντός δεξαμενής Θεωρείται ότι το σώμα έχει δύο διαμερίσματα το λιπώδες και το άλιπο. Η πυκνότητα του λιπώδους διαμερίσματος είναι ίση με 0,90g/cm 3 και του άλιπου με 1,10g/cm 3 Η πυκνότητα ενός σώματος ορίζεται από το πηλίκο της μάζας του (m) ανά μονάδα όγκου (v): p=m/v
13 Πυκνότητα συστατικών ανθρωπίνου σώματος
Υδροπυκνομετρία 14 Η ογκομέτρηση του ανθρωπίνου σώματος βασίζεται στην αρχή που ορίζει ότι, ένα σώμα που βυθίζεται στο νερό μετατοπίζει όγκο νερού ίσο με τον όγκο του. Ο δοκιμαζόμενος αφού εκπνεύσει πλήρως, βυθίζεται ολόκληρος σε μια δεξαμενή που ονομάζεται ογκόμετρο. Η μάζα μετριέται με μια ζυγαριά. Το ογκόμετρο πρέπει να είναι συνδεδεμένο με ένα μανόμετρο σε cm, ώστε να δείχνει το όγκο νερού που εκτοπίζεται.
15 Υποβρύχια ζύγιση
16 Υδροπυκνομετρία
Υδροπυκνομετρία 17 Ο όγκος του βυθισμένου σώματος του δοκιμαζόμενου εκτοπίζει μια ποσότητα νερού που συμπεριλαμβάνει αναπόφευκτα τον όγκο των σωματικών κοιλοτήτων όπως οι πνεύμονες (Vr) και οι γαστρεντερικοί σωλήνες (Vg). Oι όγκοι αυτοί αφαιρούνται και υπολογίζεται η σωματική πυκνότητα από τον τύπο: p=bw/v- (Vg+Vr) όπου p=πυκνότητα Βw = μάζα (βάρος) του σώματος Vg= όγκος γαστρικών αερίων (=100ml) Vr= υπολειπόμενος πνευμονικός όγκος
18 Θερμοκρασία πυκνότητα νερού
Υποβρύχια ζύγιση 19 Ο όγκος του ανθρωπίνου σώματος μπορεί να μετρηθεί, χρησιμοποιώντας την αρχή του Αρχιμήδη, σύμφωνα με την οποία, ένα αντικείμενο που βυθίζεται σε ένα υγρό εκτοπίζει μάζα υγρού ίση με τη εξασκούμενη άνωση. Το βάρος του αντικειμένου στο νερό είναι μικρότερο από το βάρος του στον αέρα λόγω της άνωσης. Ο όγκος του εκτοπιζόμενου νερού είναι ίσος με τον όγκο του βυθισμένου δοκιμαζόμενου.
Υποβρύχια ζύγιση 20 Συνεπώς ο όγκος του σώματος του δοκιμαζόμενου ισούται με: V= Bwa- Bwy/Pv όπου: Bwa=μάζα δοκιμαζόμενου στον αέρα Bwy=μάζα δοκιμαζόμενου στο νερό Pv= πυκνότητα νερού ορισμένης θερμοκρασίας που επικρατεί τη στιγμή βύθισης.
Υποβρύχια ζύγιση 21 Η πυκνότητα του σώματος του δοκιμαζομένου προκύπτει από τον τύπο: p=bwa/(bwa- Bwy)/py)- (Vg+Vr) όπου: Bwa=μάζα δοκιμαζόμενου στον αέρα Bwy=μάζα δοκιμαζόμενου στο νερό Pv= πυκνότητα νερού ορισμένης θερμοκρασίας που επικρατεί τη στιγμή βύθισης. Vg= όγκος γαστρικών αερίων (=100ml) Vr= υπολειπόμενος πνευμονικός όγκος
Υδροστατική (υποβρύχια) ζύγιση 22 Η μέθοδος της υποβρύχιας ζύγισης είναι η πιο εύχρηστη και ακριβής (cold standard).
Αεροπληθυσμογραφία 23 Αέρια πυκνομέτρηση σώματος Ο ορισμός της πυκνότητας ώς μάζα/όγκο μπορεί να εφαρμοσθεί και σε ξηρές αέριες συνθήκες εκτός από το νερό. Πληθυσμογραφική μέτρηση όγκου σώματος.
24 Aεροπληθυσμογραφία - BOD POD
Απεικόνιση σώματος 25 Ακτινογραφία Απορροφησιομετρία διπλής ενέργειας ακτίνων Χ
26 Απορροφησιομετρία διπλής ενέργειας ακτινών Χ (DEXA DXT)
Υποδοριομέτρηση 27 Η υποδοριομέρηση είναι μια διαδεδομένη μέθοδος υπολογισμού του σωματικού λίπους κατα την οποία μετράται το πάχος δερματοπτυχών. Ο υπολογισμός προϋποθέτει την εφαρμογή μαθηματικών μοντέλων τα οποία συνήθως εμπεριέχουν σφάλμα (έως και 10%). Εξισώσεις πρόβλεψης σωματικού λίπους. Κάθε εξίσωση είναι εξειδικευμένη ανά πληθυσμιακή ομάδα από την οποία παρήχθηκε.
28 Δερματοπτυχομέτρηση Περίμετροι Ανατομικά σημεία
29 Εξισώσεις υπολογισμού σωματικού λίπους και σωματικής πυκνότητας
30 Μέτρηση σωματικού λίπους- αντίσταση ιστών - ΒΙΑ Χρήση εναλλασσόμενου ρεύματος Τοποθέτηση ηλεκτροδίων Δημοφιλής μέθοδος χαμηλού κόστους Μέτρια εγκυρότητα, υψηλή αξιοπιστία
31 Σωματογράφημα με βάση τον σωματότυπο
32 Σωματογράφημα με βάση τον σωματότυπο Ενδομορφία σωματικό λίπος, στρογγυλότητα σώματος 7-1- 1 Μεσομορφία- μυοσκελετική σθεναρότητα, δύναμη 1-7- 1 Εξωμορφία- σωματική λεπτότητα 1-1- 7
33 Ανατομικά σημεία για τον υπολογισμό της μεσομορφίας Επικονδυλικό εύρος βραχιόνιου και μηριαίου οστού. Όργανο μέτρησης
34 Μετρήσεις αναστήματος, καθιστού ύψους, κνήμης και μάζας
Βιβλιογραφία 35 American College of Sports Medicine: ACSM`s Guidelines for Exercise TesŽng and PrescripŽon. Wolters Kluwer/ Lippinco Williams & Wilkins, 9th EdiŽon, 2013. American College of Sports Medicine: ACSM`s Resource Manual for Guidelines for Exercise TesŽng and PrescripŽon. Wolters Kluwer/ Lippinco Williams & Wilkins, 7th EdiŽon, 2013. American Heart AssociaŽon. Exercise tesžng and training of apparently healthy individuals. New York: AHA, 1972. Astrand PO, Rodahl K, Dahl HA, Stromme SB. Textbook of Work Physiology. Physiological basis of Exercise. Champagne, IL: Human KineŽcs, 2003; pp.127-176. Astrand PO, Rodahl K. Textbook of Work Physiology. McGraw Hill Book Co, 1986; pp.127-208. Κλεισούρας Β., Γελαδάς Ν., Κόσκολου Μ. Εργομετρία, Broken Hill Publishers, Ιατρικές Εκδόσεις Π. Χ. Πασχαλίδη, Αθήνα, 2015. McArdle, Katch Ι., Katch L. (επιμέλεια Κλεισούρας) «Φυσιολογία της Άσκησης», τόμοι Ι και ΙΙ, Ιατρικές Εκδόσεις Π. Χ. Πασχαλίδης, Αθήνα, 2001.