Εισαγωγή στην Ασφάλεια & Υγεία στο ΕΜΠ
Περιεχόµενα Εισαγωγικά Ασφάλεια & Υγεία γιατί Ατυχήµατα & προσβολές υγείας Βασικοί κίνδυνοι και µέτρα Χηµικοί παράγοντες Βασικές αρχές & πρακτικές εργασίας σε χηµικά εργαστήρια Κίνδυνοι κυκλοφορίας Ηλεκτρικοί κίνδυνοι Φωτιά πυρόσβεση Λοιποί κίνδυνοι (µηχανικοί, πτώσης, ακτινοβολίες, πεπιεσµένων αερίων, βιολογικοί κλπ) Μέσα Ατοµικής Προστασίας Κανονισµοί ιαδικασίες έκτακτης ανάγκης οµή Α&Υ στο ΕΜΠ Υπευθυνότητες προσωπικού και φοιτητών 2
Ατυχήµατα στο Πανεπιστήµιο; 2011 2015 Οδικά κατά την πρόσβαση κατά τις εσωτερικές µετακινήσεις Στις εργαστηριακές εργασίες Στην πρακτική άσκηση Στα πάρτι 2007 2013
Περί Ατυχηµάτων Πίσω από κάθε θανατηφόρο ατύχηµα κρύβονται 400 τραυµατισµοί µε απουσία από την εργασία, 20.000 µικροτραυµατισµοί, 240.000 αστοχίεςκαι 2.000.000 ανασφαλείς ενέργειες
τὰµὲν µετ' ἀγνοίας ἁµαρτήµατά ἐστιν, ὅταν µήτε ὃν µήτε ὃµήτε ᾧµήτε οὗἕνεκα ὑπέλαβε πράξῃ: ἢγὰρ οὐβάλλειν ἢοὐτούτῳἢοὐτοῦτον ἢοὐτούτου ἕνεκα ᾠήθη, [15] ἀλλὰσυνέβη οὐχ οὗἕνεκα ᾠήθη, οἷον οὐχ ἵνα τρώσῃἀλλ' ἵνα κεντήσῃ, ἢοὐχ ὅν, ἢοὐχ ᾧ. ὅταν µὲν οὖν παραλόγως ἡβλάβη γένηται, ἀτύχηµα: ὅταν δὲµὴπαραλόγως, ἄνευ δὲκακίας, ἁµάρτηµα ἁµαρτάνει µὲν γὰρ ὅταν ἡἀρχὴἐν αὐτῷᾖτῆς αἰτίας, ἀτυχεῖ δ' ὅταν ἔξωθεν
99
Πλήρωση δεξαµενής µε Θεϊκό οξύ (H 2 SO 4 ) 96% σε ύψος 8 µέτρων «Μα µόνοµια µια φορά στους 6 µήνες γίνεται αυτή η δουλειά.» Προϊστάµενος χηµικός µηχανικός
Ι. Ασφάλεια & Υγεία (A&Y) γιατί Γιατί: Η ανθρώπινη ζωή & υγεία είναι πολύτιµες το να προλαµβάνουµε είναι προτιµότερο από το να διορθώνουµε (αν διορθώνεται ) Η γνώση και εφαρµογή κανόνων Α&Υ βελτιώνει την όλη απόδοση ενός οργανισµού Η γνώση και εφαρµογή της φιλοσοφίας Α&Υ µας κάνει καλύτερους µηχανικούς
Ατυχήµατα που οφείλονται Έλλειψη γνώσης & τήρησης κανόνων Αναξιοπιστία υποδοµών και διαδικασιών Έλλειψη µέτρων µείωσης του κινδύνου Έλλειψη µέτρων προστασίας Απροσεξία Άτυχη στιγµή
Ατυχήµατα & οι προσβολές υγείας: απροσεξία µιας στιγµής ή αβλεψία ενός οργανισµού Έλλειψη δοµών Κίνδυνοι Ανεπάρκεια ελέγχων Κακός εξοπλισµός Ανασφαλείς ενέργειες Οι άνθρωποι θα κάνουν πάντα και λάθη και απροσεξίες ακόµη και ανοησίες Ένας οργανισµός πρέπει να προβλέπει ώστε οι απροσεξίες της στιγµής να µην καταλήγουν σε δυσµενή αποτελέσµατα Απώλειες
Εκτίµηση κινδύνου Κάθε οργανισµός, σύµφωνα και µε το νόµο, πρέπει να διενεργεί µια εκτίµηση των κινδύνωνπου συνεπάγονται η παραµονή και η δραστηριότητα σε αυτόν: Σκοπός η εφαρµογή µέτρων για την εξάλειψη ή τη µείωση των συνεπειών των κινδύνων αυτών Ενδελεχής καταγραφή όλων των πιθανών κινδύνων Εκτίµηση του βαθµού επικινδυνότητας του κάθε ενός Θέσπιση µέτρων εξάλειψης ή και προστασίας Περιοδικοί έλεγχοι εφαρµογής
Βασικές κατηγορίες κινδύνων Χηµικοί Κίνδυνοι Εργασία σε Χηµικά εργαστήρια Κίνδυνοι κυκλοφορίας (οδικοί & λοιποί) Ηλεκτρικοί κίνδυνοι Φωτιά Λοιποί κίνδυνοι
Κίνδυνοι κατά τη κυκλοφορία 344 θανατηφόρα από τετράτροχα ΙΧ 303 από δίκυκλα Τα δίκυκλα έχουν ~ 4 φορές µεγαλύτερη επικινδυνότητα Έχουν συµβεί στο παρελθόν αρκετά ατυχήµατα πέριξ του ΕΜΠ µε κάποια θανατηφόρα. Βασικές αιτίες η υπερβολική ταχύτητα µέσα στο οδικό δίκτυο του ΕΜΠ, το αλκόολ κλπ
Κίνδυνοι κατά τη κυκλοφορία Ως χώρα το 2014 στην ηλικιακή κατηγορία 18-25 είχαµε 124 νεκρούς από τροχαία ατυχήµατα Η µη χρήση κράνους / ζώνης, η κατανάλωση αλκοόλ, η χρήση κινητούκατά την οδήγηση απλά ΣΚΟΤΩΝΟΥΝ
Γλιστρήµατα & πτώσεις Αιτίες: Ολισθηρό έδαφος: νερό, λιπαντικά, πάγος, κτλ. Γυαλισµένα πατώµατα Ανισεπίπεδες επιφάνειες (δάπεδα) Καλώδια έξω από οδηγούς Ανοικτά Συρτάρια, ντουλάπες, κτλ Συνέπειες: Από πολύ ασήµαντες, έως εξαιρετικά σηµαντικές
Ηλεκτρικοί 19 Κίνδυνοι
Κινδυνος ηλεκτροπληξίας Οικυριότεροικίνδυνοιπουµπορείνα προκύψουνεξαιτίας του ηλεκτρικού ρεύµατος είναι: η ηλεκτροπληξία,και η πυρκαγιά. 20
Ηλεκτροπληξία Η ηλεκτροπληξία αναφέρεται στο σύνολο των διαταραχών ή κακώσεων που µπορεί να προκληθεί στον ανθρώπινο οργανισµό όταν περάσει ή έρθει σε επαφή µε το ανθρώπινο σώµα το ηλεκτρικό ρεύµα. Τα αποτελέσµ οτελέσµατα της ηλεκτροπληξίας µπορεί να είναι: άµεσα, από ένα µικρό µούδιασµα µέχρι θάνατο, ή έµµεσα, όπως τραύµατα από τίναγµα ή πτώση. Οι συνέπειες της ηλεκτροπληξίας εξαρτώνται από την ένταση του ρεύµατος που διαρρέει τον ανθρώπινο οργανισµό, και είναι αποτέλεσµα: της τάσης του ρεύµατος, τηςαντίστασης του ανθρώπινου, τοσηµείοκαι τοχρόνοεπαφής. 21
εν επεµβαίνουµε στους πίνακες Επεµ εµβάσεις και εργασίες στις ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις και τον εξοπλισµό έχουν δικαίωµα να κάνουν µόνο αδειούχοι ηλεκτρολόγοι. Οποτεδήποτε παρατηρηθεί βλάβη ή ανωµαλία στο ηλεκτρικό δίκτυο πρέπει να γίνει αµέσως διακοπή από τον γενικό διακόπτη και να ειδοποιηθεί ηλεκτρολόγος. 22
ιατάξεις προφύλαξης Κάθε ηλεκτρική συσκευή θα πρέπει: να είναι γειωµένη η µόνωσητωνκαλωδίωντηςνα είναι σε άριστη κατάσταση. Για να διατηρείται η άριστη κατάσταση των µονώσεων τα καλώδια θα πρέπει να προστατεύονται από πατήµατα, κτυπήµατα, νερά. Κάθε ηλεκτρικός πίνακας πρέπει να διαθέτει διακόπτη διαρροής (ρελέ διαφυγής) και να φέρει την απαιτούµενη σήµανση: εσωτερικάγια κάθε διακόπτη και εξωτερικάτουηλεκτρικούρεύµατος. 23
Γενικές Προφυλάξεις Σε περίπτωση που διαπιστώσετε ότι το καλώδιο µιας συσκευής έχει υποστεί φθορά στην µόνωσή του, µην το χρησιµοποιήσετε 24
Μην υπερφορτώνετε τις πρίζες Προσοχή µε τα πολύµπριζα άµεσος κίνδυνος υπέρβασης της επιτρεπόµενης έντασης ρεύµατος συνέπεια πρόκληση πυρκαγιάς 25
Προσοχή µε το υγρό περιβάλλον Το νερό και ο ηλεκτρισµός δεν συµβιβάζονται. Όλα τα ηλεκτρικά καλώδια και οι συνδέσεις πρέπει να βρίσκονται µακριά από το νερό 26
Ενέργειες σε περίπτωση ηλεκτροπληξίας 220 V Η πρώτη ενέργεια θα είναι η διακοπή της ηλεκτρικής επαφής. Η διακοπή αυτή, εάν δεν υπάρχει κοντινός διακόπτης, θα πρέπει να γίνει µε την βοήθεια ενός µονωτικού σώµατος, π.χ. στεγνού ξύλου, σχοινιού, δερµάτινης ζώνης κλπ. εύτερη ενέργεια θα πρέπει να είναι, εφ όσον το θύµα δεν αναπνέει, η άµεση και συνεχής εφαρµογή τεχνητής αναπνοής,, απαγορευµένης κάθε άσκοπης µεταφοράς του. Μέση Τάση ή Άγνωστη Τάση, δεν αγγίζουµε τον παθόντα ακόµη και αν έχει διακοπεί η παροχή ρεύµατος. Καλούµε άµεσα Ιατρό και το 166! 27
Κίνδυνοι από φωτιά Οι περισσότεροι χώροι ενέχουν κίνδυνο πυρκαγιάς Ακόµη και κοινοί χώροι όπως γραφεία χαρακτηρίζονται από µεγάλο όγκο εύφλεκτων υλικών όπως χαρτί, έπιπλα µοριοσανίδας µοκέτες κλπ.. Εκτός της ευφλεξιµότητάς τους τα υλικά αυτά ενδέχεται να εκλύουν και τοξικούς ατµούς
Πυροπροστασία Πυρασφάλεια Τρίγωνο της φωτιάς ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΤΑ ΚΑΥΣΙΜΗ ΥΛΗ ΟΞΥΓΟΝΟ Αν εκλείψει ένας εκ των τριών παραγόντων η πυρκαγιά δεν εξελίσσεται. Σ αυτήν την αρχή στηρίζεται η διαδικασία κατάσβεσης µιας πυρκαγιάς 29
Πυροπροστασία Πυρασφάλεια Προϊόντα Καύσης ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ ΚΑΥΣΙΜΑ + ΑΕΡΑΣ ΦΛΟΓΑ ΚΑΥΣΗ ΑΕΡΙΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΚΑΥΣΗΣ (CO2, CO, ατµός, NOx, SOx, άλλα τοξικά αέρια) + ΚΑΠΝΟΣ 30
Πυροπροστασία Πυρασφάλεια Κατηγορίες Πυρκαγιάς Κατηγορία Καιγόµενη ύλη A B C D E Στερεά υλικά πλην µετάλλων (ξύλο, χαρτί, υφάσµατα, ελαστικά, πλαστικά). Εύφλεκτα υγρά καύσιµα ή υγροποιηµένα αέρια Εύφλεκτα αέρια καύσιµα (µεθάνιο, προπάνιο, ασετιλίνη κλπ) σε δεξαµενές, φιάλες, συσκευές διανοµής. Μέταλλα (νάτριο, κάλιο, µαγνήσιο, τιτάνιο και ζιρκόνιο), βόµβες εµπρηστικές κλπ. Ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές υπό τάση, γραµµές και εξοπλισµός µεταφοράς και διανοµής ηλεκτρικής ενέργειας. Κατασβεστικό υλικό Νερό σε διάφορες µορφές, ξηρά σκόνη, αφρός, CO 2, αδρανή αέρια, επιτρεπόµενοι αλογονοµένοι υδρογονάνθρακες. Ξηρά σκόνη, αφρός, CO 2, αδρανή αέρια, επιτρεπόµενοι αλογονοµένοι Η/C. Ξηρά σκόνη, αφρός, CO 2, οµίχλη νερού, σταγονίδια νερού υπό πίεση. Ειδική ξηρά σκόνη, άµµος, γραφίτης. Μη αγώγιµα υλικά όπως, ξηρά σκόνη, CO 2, αδρανή αέρια, επιτρεπόµενοι αλογονοµένοι Η/C. 31
Πυροπροστασία Πυρασφάλεια Οι κυριότερες Αιτίες Πυρκαγιών υπολείµµατα καπνίσµατος γυµνή φλόγα (π.χ. γκαζάκια) πυρακτωµένες επιφάνειες ηλεκτρισµός σπινθήρες φυσικά ή χηµικά φαινόµενα τροµοκρατικές ενέργειες-εµπρησµοί 32
Κίνδυνοι φωτιάς: Μέτρα Για τον περιορισµό πρόκλησης και διάδοσης πυρκαγιάς : Έφλεκταυλικά να αποθηκεύονται σε κλειστά ερµάρια Προσοχή στην υπερφόρτηση ρευµατοληπτών Προσοχή στην απόρριψη τσιγάρων / σταχτοδοχείων Χρήση βραδυφλεγών υλικών Οι πυροσβεστήρες πρέπει να είναι ελεγµένοι, τοποθετηµένοι σε σηµεία µε σήµανση και άµεσα προσβάσιµοι Πάνω από όλα, Υπευθυνότητες για την τήρηση των προβλέψεων της µελέτης πυροπροστασίας Οχι και τόσο σπάνιες εικόνες
Πυροπροστασία Πυρασφάλεια Πυρανίχνευση Η πυρανίχνευση βασίζεται σε ειδικούς ανιχνευτές Στους ορόφους του κτιρίου υπάρχουν κοµβία αναγγελίας πυρκαγιάς.. Οι ανιχνευτές πυρκαγιάς τοποθετούνται επί της οροφής του χώρου που πρόκειται να προστατέψουν και σε ορισµένες περιπτώσεις κάτω από τα δάπεδα. 34
Πυροπροστασία Πυρασφάλεια Πυροσβεστική Φωλιά Βασικά στοιχεία µιας Π.Φ. είναι: Το ερµάριο Το εξέλικτρο Ο πυροσβεστικός κρουνός Οι ταχυσύνδεσµοι Ο αυλός Ο πυροσβεστικός σωλήνας 35
Πυροπροστασία Πυρασφάλεια Είδη Πυροσβεστήρων Ξηράς κόνεως (PA) ιοξειδίου του άνθρακα (CO2) Και οι δύο αυτοί τύποι πυροσβεστήρων είναι κατάλληλοι για τις συνήθεις κατηγορίες φωτιάς όπως στερεά και υγρά υλικά, ηλεκτρισµό, κ.λπ.η βασική διαφορά τους είναιη καταστροφή που µπορεί να προκληθεί από την σκόνη στον ηλεκτρονικό εξοπλισµό. Για τον λόγο αυτό, στις ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις και τον ηλεκτρονικό εξοπλισµό (Η/Υ, τηλεπικοινωνιακό υλικό κλπ.) χρησιµοποιούνταιπυροσβεστήρες πυροσβεστήρες CO 2. 36
Πυροπροστασία Πυρασφάλεια Πυροπροστασία Οδηγίες χρήσεως Πυροσβεστήρα Κάνουµε άµεση αναγγελία του συµβάντος µε χρήση των αγγελτήρων φωτιάς (emergency button) και επιπλέον ζητούµε βοήθεια από τους συνεργάτες µας Φορητός Πυροσβεστήρας Ξηράς Κόνεος Τραβήξτε την περόνη (Απασφαλίσατε) Κρατήστε απόσταση πάνω από 1 έως 3 µέτρα Στοχεύστε τη βάση της εστίας Πατήστε τη σκανδάλη Σιγουρευτείτε ότι η εστία έχει σβήσει Αερίσατε το χώρο Η προσπάθεια καταστολής της πυρκαγιάς µε φορητό πυροσβεστήρα γίνεται πάντοτε στο πρώτο στάδιο εµφάνισής της 37
Πυροπροστασία Πυρασφάλεια Ενέργειες Κατάσβεσης 38
Πυροπροστασία Πυρασφάλεια Ενέργειες Κατάσβεσης (συνέχεια) 39
Πυροπροστασία Πυρασφάλεια Πυροπροστασία ΚΑΤΑΣΒΕΣΗ ΦΛΕΓΟΜΕΝΟΥ ΑΤΟΜΟΥ Εσείς: Σταµ αµατήστε Πέστεκάτω Κυλιστείτε Άλλος: Τυλίξτε τον µε µια κουβέρτα 40
Αντιµετώπιση Έκτακτης Ανάγκης
Εκκένωση εγκαταστάσεων Εκτάκτου Ανάγκης Έκτακτη ανάγκη ονοµάζεται µια κατάσταση που δηµιουργείται λόγω ενός συµβάντος και κατά την οποία απαιτείται άµεση αντιµετώπιση. Έκτακτη ανάγκη χαρακτηρίζεται κάθε περίπτωση: Πυρκαγιάς Σεισµού Άλλου συµβάντος που απαιτεί εκκένωση χώρων 42
Οδηγίες Ασφαλούς Εκκένωσης (1/2) Όταν ειδοποιηθείτε για εκκένωση Παραµένετε ψύχραιµοι κλείστε τα µηχανήµατα που τυχών χρησιµοποιείτε, οποιαδήποτε φλόγα και τυχόν ανοικτά παράθυρα Με γρήγορο βάδισµα όχι τρέξιµο εγκαταλείψτε το κτίριο ακολουθώντας τις πλησιέστερες οδεύσεις διαφυγής και εξόδους κινδύνου Εάν βρίσκεσθε στην τουαλέτα αποχωρήστε αµέσως Σε περίπτωση σεισµού περιµένετε να καταλαγιάσει το φαινόµενο πριν κινηθείτε Προτεραιότητα δίνεται στα άτοµα µε ειδικές ανάγκες, εγκύους, τραυµατίες, κλπ. 43
Οδηγίες Ασφαλούς Εκκένωσης (2/2) Χρησιµοποιείτε ΜΟΝΟ τις σκάλες και ΠΟΤΕ τα ασανσέρ Αποφύγετε συζητήσεις, αστεϊσµούς και άσκοπες καθυστερήσεις Ακολουθείτε πάντοτε τις οδηγίες των υπευθύνων εκκένωσης Βγείτε από το κτίριο και προχωρήστε στο σηµείο συγκέντρωσης Μην αποµακρυνθείτε από το σηµείο συγκέντρωσης πριν καταµετρηθείτε Αναφέρατε τους απόντες στο υπεύθυνο προσωπικό 44
Σήµανση Ασφαλείας
Βασικές κατηγορίες σηµάτων 46
ΣΗΜΑΤΑ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗΣ (Ενδεικτικά) Απαγορεύεταιτο κάπνισµα Απαγορεύεται η χρήση γυµνής φλόγας και το κάπνισµα Απαγορεύεται η διέλευση πεζών Μη πόσιµο νερό Απαγορεύεται η κατάσβεση µε νερό 47
ΣΗΜΑΤΑ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗΣ (Ενδεικτικά) Κίνδυνος ηλεκτροπληξίας Ραδιενεργά υλικά Εύφλεκτες ύλες ή/και υψηλή θερµοκρασία Εκρηκτικές ύλες Αιωρούµενα φορτία 48
ΣΗΜΑΤΑ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗΣ (Ενδεικτικά) Υποχρεωτική προστασία του κεφαλιού Υποχρεωτική προστασία του προσώπου Υποχρεωτική προστασία των ποδιών Υποχρεωτική προστασία των χεριών Υποχρεωτική προστασία των αυτιών 49
ΣΗΜΑΤΑ ΔΙΑΣΩΣΗΣ - ΒΟΗΘΕΙΑΣ (Ενδεικτικά) Πρώτες βοήθειες Κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθηθεί (ενδεικτικό σήµα επιπλέον άλλων πινακίδων) Κατεύθυνση προς την Έξοδο διαφυγής 50
ΣΗΜΑΤΑ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ή ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ (Ενδεικτικά) Πυροσβεστική φωλιά Πυροσβεστήρας Κατεύθυνσηπου πρέπει να ακολουθηθεί (ενδεικτικό σήµα επιπλέον άλλων πινακίδων) 51
Μέσα Ατοµικής Προστασίας (ΜΑΠ) Είναι το τελευταίο στάδιο προστασίας µετά την εξάλειψη, αποµάκρυνση και µείωση των κινδύνων Η παροχή ΜΑΠ είναι ευθύνη του «εργοδότη» Συγκεκριµένες εργασίες απαιτούν συγκεκριµένα ΜΑΠ Η εφαρµογή είναι ευθύνη του κάθε εργαζόµενου ή φοιτητή
οµή Α&Υ στο ΕΜΠ Σύστηµα ιαχείρισης Ασφάλειας ΕΜΠ, όπου ορίζονται οι υπευθυνότητες, και διαδικασίες εφαρµογής και ελέγχου Α&Υ Η ευθύνηγια τη λήψη και την εφαρµογή βρίσκεται στον Πρύτανη, τους Κοσµήτορες, ιευθυντές Εργαστηρίων Τεχνικός Ασφαλείας του ΕΜΠ συµβουλεύει για τη λήψη µέτρων ασφάλειας Γιατρός Εργασίαςτου ΕΜΠ διατηρεί Ιατρικούς Φακέλους του προσωπικού και συµβουλεύει για µετρά προάσπισης της υγείας Λειτουργεί ιατρείοστην Πολ/πολη, τηλ: 210 7721568 (9πµ. 13µµ) και απόγευµα στο Αθλητικό Κέντρο 2107724377 (13:30 18:00) Υπεύθυνος Α Βοηθειών σε κάθε Σχολή (υπό εκπαίδευση)
Ο δικός σας ρόλος Αυστηρή εφαρµογή των κανόνων Α&Υ των εργαστηρίων Αυστηρά χρήση όλων των προβλεποµένων ΜΑΠ Όχι παιχνίδια και αβέβαιοι πειραµατισµοί Προστασία και των συναδέρφων Αναφορά περιστατικών και συµβάντων στους υπεύθυνους εργαστηρίων ή τον κοσµήτορα