Προστατευόμενα μνημεία και χώροι, στην Υπάτη και την ευρύτερη περιοχή Στη στήλη αυτή σας παρουσιάζουμε μνημεία και χώρους, ευρισκόμενα στην Υπάτη και την ευρύτερη περιοχή, τα οποία η Πολιτεία επισήμως έκρινε ως προστατευόμενα λόγω της αρχαιολογικής, ιστορικής, αρχιτεκτονικής, περιβαλλοντικής και γενικότερα πολιτισμικής αξίας τους. Μολονότι η κληρονομιά ενός τόπου δεν ορίζεται μόνον από την ανακήρυξη κάποιων μνημείων ως προστατευόμενων, θεωρούμε ότι είναι σημαντικό για τη συλλογική μνήμη να αναδεικνύεται το παρελθόν και η ιστορικότητα του χώρου. Εξάλλου, η ενασχόληση με το παρελθόν αφορά στο ενδιαφέρον για το παρόν και στο σχεδιασμό του μέλλοντος. Με ικανοποίηση διαπιστώνουμε ότι έστω και μετά από παρέλευση πολλών δεκαετιών (βάσει χρονολογίας των ΦΕΚ), αρκετά από τα μνημεία συντηρήθηκαν, αναπαλαιώθηκαν, αξιοποιήθηκαν και απέκτησε πρόσβαση το κοινό σ αυτά. Μένει να δούμε το ανάλογο ενδιαφέρον και για άλλα, περισσότερο ή λιγότερο γνωστά μνημεία και χώρους της Υπάτης και της γύρω περιοχής. Για περισσότερες πληροφορίες και στοιχεία αναφορικά με τα μνημεία, μπορείτε να ανατρέξετε στην ηλεκτρονική βιβλιοθήκη της ιστοσελίδας μας ή σε άρθρα του περιοδικού «Υπάτη». Οι όποιες συμπληρώσεις, διορθώσεις και παρατηρήσεις σχετικά με το θέμα θα μας είναι πολύτιμες. Επίσης αν διαθέτετε φωτογραφίες των μνημείων και χώρων Νο 11 έως 16 ή και των άλλων μνημείων (αρτιότερες αισθητικά), παρακαλούμε να μας τις αποστείλετε.
1. Μνημείο ή χώρος: Αρχαιολογικός χώρος Υπάτης ΚΝ. 5351/1932, άρθρο 52 Τοποθεσία: Υπάτη Φορέας Προστασίας: ΥΠΠΟ - ΙΔ' ΕΠΚΑ (Λαμία) ΦΕΚ: 661Β/1-11-85 Περιγραφή/ Παρατηρήσεις: Όλη η περιοχή Υπάτης που περιλαμβάνει το Κάστρο Υπάτης, την αρχαία πόλη με τα τείχη της και το νεκροταφείο.
2. Μνημείο ή χώρος: Κάστρο Υπάτης (Νέων Πατρών στην Υπάτη) ΚΝ. 5351/1932, άρθρο 52 Τοποθεσία: Υπάτη Φορέας Προστασίας: ΥΠΠΟ-7η ΕΒΑ Λάρισα ΦΕΚ: 28Α/26-2-1922 Περιγραφή/ Παρατηρήσεις: Προέχον βυζαντινό μνημείο
3. Μνημείο ή χώρος: Στρατώνας Ν. 1469/50 Τοποθεσία: Υπάτη Φορέας Προστασίας: ΥΠΠΟ-5η ΕΝΜ Βόλος ΦΕΚ: 177Β/21-4-1982 Περιγραφή/ Παρατηρήσεις: Κτίριο του Στρατώνα Υπάτης, ιδιοκτησίας του Δήμου, στο οποίο διαδραματίστηκαν τα συγκλονιστικά γεγονότα της Επανάστασης του 1848. Κτίριο διώροφο κεραμοσκεπές με συμμετρική όψη. Βάση και γωνίες κατασκευασμένες από γωνιόλιθους, κτισμένο με γκρίζα πελεκητή πέτρα. Έχει αξιόλογο μαρμάρινο θύρωμα εισόδου και στο εσωτερικό επιβλητική σκάλα που οδηγεί στον όροφο. Βρίσκεται πάνω σε πλάτωμα της πλαγιάς της Οίτης. Έργο που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία.
4. Μνημείο ή χώρος: Ναός Αγίας Σοφίας ΚΝ. 5351/1932, άρθρο 52 Τοποθεσία: Υπάτη Φορέας Προστασίας: ΥΠΠΟ-7η ΕΒΑ Λάρισα ΦΕΚ: 68Α/26-4-1921 Περιγραφή/ Παρατηρήσεις: Προέχον βυζαντινό μνημείο.
5. Μνημείο ή χώρος: Ναός Αγ. Νικολάου ΚΝ. 5351/1932, άρθρο 52 Τοποθεσία: Υπάτη Φορέας Προστασίας: ΥΠΠΟ- 7η ΕΒΑ Λάρισα ΦΕΚ: 271Β/2-6-87 Περιγραφή/ Παρατηρήσεις: Ναός μαζί με προαύλιο χώρο που περιβάλλεται από περίβολο λιθόκτιστο. Ναός: Τρίκλιτη βασιλική μεγάλων διαστάσεων, με ενδιαφέροντα διακοσμητικά νεομπαρόκ στοιχεία.
6. Μνημείο ή χώρος: Μονή Αγάθωνος ΚΝ. 5351/1932, άρθρο 52 Τοποθεσία: Υπάτη Φορέας Προστασίας: ΥΠΠΟ-7η ΕΒΑ Λάρισα ΦΕΚ: 68Α/26-4-1921 Περιγραφή/ Παρατηρήσεις: Προέχον βυζαντινό μνημείο. Σταυροειδής τετρακίονος με τρούλο αγιορείτικου τύπου, με δύο παρεκκλήσια στη δυτική πλευρά (ΒΔ Αγ. Χαραλάμπους, ΝΔ Αγ. Ιωάννου) και άλλα δύο στην ανατολική (ΒΑ Αγ. Αποστόλων, ΝΑ Μεταμορφώσεως). Διασώζονται τοιχογραφίες και στα τέσσερα παρεκκλήσια
7. Μνημείο ή χώρος: Εθνικός Δρυμός Οίτης Τοποθεσία: Κοντά στην Υπάτη και την Παύλιανη ΦΕΚ: 55/Α/1966 Περιγραφή/ Παρατηρήσεις: Σημαντικός βιότοπος για πολλά φυτικά και ζωικά είδη. Η έκταση του πυρήνα του δρυμού είναι 3010 Ha και της περιφερειακής ζώνης 4.200 Ha
8. Μνημείο ή χώρος: Κτιριακό συγκρότημα ιδ. Δημ. Τσακνιά Ν. 1469/50 Τοποθεσία: Υπάτη/οικισμός Συκάς Φορέας Προστασίας: ΥΠΠΟ-5η ΕΝΜ Βόλος ΦΕΚ: 467Β/13-7-84 Περιγραφή/ Παρατηρήσεις: Χαρακτηριστικό δείγμα τσιφλικόσπιτου και χαρακτηριστικό δείγμα λαϊκής αρχιτεκτονικής και της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης του περασμένου αιώνα. Κυρίως σπίτι (χρονολογείται γύρω στο 1835) και τα μεταγενέστερα (1866) που είναι: βοηθητικό επίμηκες παράσπιτο περιμετρικός μαντρότοιχος της αυλής με την αψίδα της κύριας εισόδου δύο κυκλικοί πύργοι - πολεμίστρες στις δύο γωνίες της αυλής Κυρίως σπίτι: Διώροφο, κεραμόσκεπο, με ημιυπόγειο και συμμετρικό στις όψεις του. Ισόγειο από εμφανή λιθοδομή και σοβαντισμένο στον όροφο. Γωνίες, οριζόντιο διαχωριστικό σενάζι και κορνίζες στα ανοίγματα: από άσπρη πελεκημένη πέτρα και τοποθετημένη σε συμμετρική διάταξη. Παράσπιτο: Διώροφη λιθόκτιστη οικοδομή με διπλή εξωτερική σκάλα που οδηγεί στον όροφο. Μαντρότοιχος: Με εμφανή λιθοδομή ύψους 2 μ. και δύο πύργους επίσης με εμφανή λιθοδομή.
9. Μνημείο ή χώρος: Οι Πλάτανοι των Κομποτάδων Φθιώτιδας Τοποθεσία: Στην πλατεία του χωριού Κομποτάδες στο νομό Φθιώτιδας ΦΕΚ: 1113/Β/1976 Περιγραφή/ Παρατηρήσεις: Συστάδα πέντε γέρικων πλατάνων που συνδέονται με σημαντικά ιστορικά γεγονότα
10. Μνημείο ή χώρος: Αρχαιολογικός χώρος προϊστορικού οικισμού στη θέση «Παλιόμυλος» Λιανοκλαδίου ΚΝ. 5351/1932, άρθρο 52 Τοποθεσία: Λιανοκλάδι, Παλιόμυλος 1 Km δυτικά του Λιανοκλαδίου. Στην αριστερή όχθη του Σπερχειού. Φορέας Προστασίας: ΥΠΠΟ - ΙΔ' ΕΠΚΑ (Λαμία) ΦΕΚ: 389Β/3-9-63 91Β/19-3-64 Περιγραφή/ Παρατηρήσεις: Γήλοφος μεγάλου προϊστορικού συνοικισμού
11. Μνημείο ή χώρος: Ναός Αγ. Παρασκευής ΚΝ. 5351/1932, άρθρο 52 Τοποθεσία: Κομποτάδες Φορέας Προστασίας: ΥΠΟ-7η ΕΒΑ Λάρισα ΦΕΚ: 108Β/15-10-89 Περιγραφή/ Παρατηρήσεις: Δείγμα μεταβυζαντινής αρχιτεκτονικής, 19 ου αιώνα 12. Μνημείο ή χώρος: Ναός Αγίου Χαραλάμπους Τοποθεσία: Ροδωνία, οικισμός Καρνά Φορέας Προστασίας: ΥΠΠΟ - ΙΔ' ΕΠΚΑ (Λαμία) ΦΕΚ: 166Β/3-3-77 Περιγραφή/ Παρατηρήσεις: Ναός προσαρμοσμένος στο φυσικό περιβάλλον και αναπόσπαστο τμήμα αυτού. 13. Μνημείο ή χώρος: Αρχαιολογικός χώρος προϊστορικός Γήλοφος στην κοιλάδα Σπερχειού ΚΝ. 5351/1932, άρθρο 52 Τοποθεσία: ΟΤΑ Αμουρίου και ομώνυμος οικισμός Φορέας Προστασίας: ΥΠΠΟ - ΙΔ' ΕΠΚΑ (Λαμία) ΦΕΚ: 384Β/28-5-93 (διόρθωση) 576Β/2-8-93 Περιγραφή/ Παρατηρήσεις: Διασώζονται λείψανα προϊστορικού οικισμού, Νεολιθικής, Πρωτοελλαδικής και Μεσοελλαδικής περιόδου
14. Μνημείο ή χώρος: Λόφος «Αετός» στην Οίτη ΚΝ. 5351/1932, άρθρο 52 Τοποθεσία: Οίτη, Λόφος Αετός Φορέας Προστασίας: ΥΠΠΟ-ΙΔ' ΕΠΚΑ (Λαμία) ΦΕΚ: 576Β/26-6-80 Περιγραφή/ Παρατηρήσεις: Λείψανα οχύρωσης αρχαίας πόλης, που ανήκε στον οικισμό των Οιταίων. 15. Μνημείο ή χώρος: Υδρόμυλος ΚΝ. 5351/1932, άρθρο 52 Τοποθεσία: Υπάτη θέση «Μεγάλη» Φορέας Προστασίας: ΥΠΠΟ- 7η ΕΒΑ Λάρισα ΦΕΚ: 711Β/23-10-86 Περιγραφή/ Παρατηρήσεις: Δείγμα αρχιτεκτονικής βιοτεχνικής μονάδας των αρχών του αιώνα. Αποτελεί τμήμα μεγάλης αλευροβιομηχανίας και μοναδικό δείγμα στο Νομό επειδή διατηρεί τον εξοπλισμό του. 16. Μνημείο ή χώρος: Ναός Αγ. Γεωργίου ΚΝ. 5351/1932, άρθρο 52 Τοποθεσία: Λιανοκλάδι Φορέας Προστασίας: ΥΠΠΟ-7η ΕΒΑ Λάρισα ΦΕΚ: 611Β/23-9-86, 333Β/1-6-88 Περιγραφή/ Παρατηρήσεις: Έργο τέχνης με ανάγκη ειδικής κρατικής προστασίας, δείγμα εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής του τέλους του 19ου αι. Αποχαρακτηρίσθηκε (ΦΕΚ 333Β/1-6-88)